Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w VI Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Waldemar Masłowski

Sędziowie SR del. do SO Beata Chojnacka - Kucharska (spr.) SO Andrzej Wieja

Protokolant Jolanta Kopeć

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Jeleniej Górze Kazimierza Szczepańskiego

po rozpoznaniu w dniu 6 czerwca 2014r.

sprawy A. N. i Z. P.

oskarżonych z art. 278 § 1 kk i inne

z powodu apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze VIII Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w Kamiennej Górze

z dnia 20 stycznia 2014 r. sygn. akt VIII K 771/13

uchyla zaskarżony wyrok wobec oskarżonych A. N.i Z. P., i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Jeleniej Górze VIII Zamiejscowemu Wydziałowi Karnemu z siedzibą w Kamiennej Górze do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt VI Ka 156/14

UZASADNIENIE

A. N. i Z. P. zostali oskarżeni o to, że:

1.  w okresie pomiędzy 2 a 3 czerwca 2013 r. w K., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu, z terenu działki położonej przy ul. (...) przeznaczonej pod budowę placu manewrowego, dokonali zaboru w celu przywłaszczenia dwóch sztuk pokryw kanałowych wraz z gniazdami oraz czterech metalowych słupków ogrodzeniowych o łącznej wartości 2.000 złotych, czym działali na szkodę Z. K.,

to jest o czyn z art. 278 § 1 k.k.

2.  w dniu 2 lipca 2013 r. w K., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu, z terenu torowiska przy ul. (...), dokonali zaboru elementu trakcji kolejowej w postaci urządzenia (...)odpowiedzialnego za koordynację ruchu pociągów o wartości 2 450 złotych, czym spowodowali zakłócenie funkcjonowania instalacji, działając na szkodę (...) S. A.- Zakładu (...)w W.,

to jest o czyn z art. 254a k.k.

3.  w dniu 2 lipca 2013 r. w K., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu, z terenu torowiska przy ul. (...), usiłowali dokonać zaboru w celu przywłaszczenia słupka pędniowego rolkowego wartości 500 złotych, działając na szkodę (...) S. A. - Zakładu (...) w W., jednak zamierzonego celu nie osiągnęli wobec trudności z wydobyciem z ziemi zbyt głęboko zakopanego urządzenia,

to jest o czyn z art. 13 § 1 k.k w zw. 278 § 1 k.k

Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze VIII Zamiejscowy Wydział Karny w Kamiennej Górze wyrokiem z dnia 20 stycznia 2014 r. w sprawie o sygn. VIII K 771/13:

I.  uznał oskarżonych A. N. i Z. P. za winnych popełnienia czynu opisanego w punkcie 1 części wstępnej wyroku, stanowiącego występek z art. 278 § 1 k.k. i za to, na podstawie art. 278 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu A. N. karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, a oskarżonemu Z. P. karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;

II.  uznał oskarżonych A. N. i Z. P. za winnych popełnienia czynu opisanego w punkcie 2 części wstępnej wyroku, stanowiącego występek z art. 254a § 1 k.k. i za to, na podstawie art. 254a § 1 k.k. wymierzył im kary po roku pozbawienia wolności;

III.  uznał oskarżonych A. N. i Z. P. za winnych popełnienia czynu opisanego w punkcie 3 części wstępnej wyroku, stanowiącego występek z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 278 § 1 k.k. i za to, na podstawie art. 278 § 1 k.k. wymierzył im kary po 4 miesiące pozbawienia wolności;

IV.  na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k., orzekł wobec oskarżonego A. N. karę łączną 2 lat pozbawienia wolności, a wobec oskarżonego Z. P. orzekł karę łączną roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności;

V.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt. 1 k.k. wykonanie orzeczonych wobec oskarżonych A. N. i Z. P. łącznych kar pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby wynoszący 5 lat;

VI.  na podstawie art. 73 § 1 k.k. oddał oskarżonych A. N. i Z. P. w okresie próby pod dozór kuratora;

VII.  na podstawie art. 72 § 1 pkt. 5 k.k. zobowiązał oskarżonych A. N. i Z. P. do powstrzymania się od nadużywania alkoholu;

VIII.  na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonych A. N. i Z. P. obowiązki naprawienia w całości wyrządzonych przestępstwami szkód poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego Z. K. kwoty 2 000 zł. oraz na rzecz pokrzywdzonego (...) kwoty 2 450 zł.;

IX.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. i art. 17 ust. 1 ustawy z 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych zwolnił oskarżonych A. N. i Z. P. od ponoszenia kosztów sądowych, obciążając nimi Skarb Państwa i nie wymierzył im opłaty.

Z treścią wyroku nie zgodził się Prokurator zaskarżając ten wyrok w całości na niekorzyść obu oskarżonych.

Na podstawie art. 438 pkt 1 kpk w zw. z art. 427 § 1 i 2 kpk wyrokowi temu zarzucił:

obrazę przepisu prawa materialnego, tj. art. 14 § 1 kk poprzez jego niezastosowanie jako elementu podstawy prawnej wymiaru kary orzeczonej względem oskarżonych Z. P. i A. N. za czyn przypisany im w punkcie III części dyspozytywnej wyroku pomimo, że wskazany czyn był występkiem z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 278 § 1 kk, a zatem prawidłowa podstawa wymiaru kary za czyn polegający na usiłowaniu popełnienia kradzieży winna zostać uzupełniona o wskazany przepis warunkujący zakres możliwej do wymierzenia kary.

Podnosząc powyższy zarzut, na podstawie art. 434 § 1 kpk i art. 437 § 1 i 2 kpk Prokurator wniósł w pisemnej apelacji o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie jako podstawy prawnej zawartego w punkcie III części dyspozytywnej podstawy wymiaru kary art. 14 § 1 kk w zw. z art. 278 § 1 kk i utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy w pozostałej jego części.

Podczas rozprawy apelacyjnej Prokurator korzystając z uprawnień wynikających z art. 453 § 2 kpk wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku co do obu oskarżonych, w stosunku do oskarżonego A. N.z uwagi na istnienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej, natomiast co do oskarżonego Z. P.w oparciu o art. 440 kpk i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Jeleniej Górze VIII Zamiejscowemu Wydziałowi Karnemu w Kamiennej Górze do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja Prokuratora zasługiwała na uwzględnienie, jednakże z przyczyn wskazanych przez Prokuratora na rozprawie apelacyjnej, nie zaś wskazanych w apelacji.

Stosownie do treści art. 439 § 1 pkt 11 kpk Sąd Odwoławczy uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa i to niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia.

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy procedował na posiedzeniu w dniu 20 stycznia 2014 r. pod nieobecność obu oskarżonych, co zostało odnotowane w protokole z posiedzenia Sądu. Na tym posiedzeniu Sąd wydał wyrok skazujący obu oskarżonych zgodnie z wnioskiem Prokuratora załączonym do aktu oskarżenia, w trybie art. 335 § 1 kpk. Oskarżony A. N.nie został prawidłowo zawiadomiony o terminie posiedzenia Sądu wyznaczonego na dzień 20 stycznia 2014 r., na którym zapadł wyrok skazujący, a zawiadomienie o terminie posiedzenia odebrał dzień później – 21 stycznia 2014 r. (k. 97). Niewątpliwie więc sprawę oskarżonego A. N.rozpoznano pod jego nieobecność. Wyrokowanie na posiedzeniu w trybie art. 335 kpk jest poprzedzone przeprowadzeniem postępowania dowodowego na posiedzeniu, badaniem dopuszczalności i zasadności wniosku Prokuratora przez Sąd, a zatem nie ogranicza się li tylko do czynności właściwych wyłącznie dla rozstrzygania sprawy (podobnie postanowieni SNA. Z dnia 06.11.2003r, IV KK 456/02, OSNKW 2004/3/23, LexPolonica nr 366331).

Zgodnie z treścią art. 343 § 5 kpk oskarżony ma prawo wziąć udział w posiedzeniu Sądu, na którym Sąd uwzględnia wniosek Prokuratora złożony w trybie art. 335 kpk. Udział oskarżonego jest obowiązkowy tylko wówczas, gdy prezes sądu (upoważniony sędzia - art. 93 § 2 kpk) lub Sąd tak zarządzi. W świetle powyższego uregulowania nie budzi wątpliwości to, że oskarżony winien być co najmniej zawiadomiony o terminie posiedzenia Sądu, na którym Sąd uwzględnia wniosek Prokuratora. W niniejszej sprawie zarządzono o nieobowiązkowym stawiennictwie oskarżonych na posiedzeniu Sądu w dniu 20 stycznia 2014r. kierując do oskarżonych zawiadomienia. Nie oznacza to jednak, że zarządzone nieobowiązkowe stawiennictwo oskarżonego A. N. pozwala na wydanie wyroku na posiedzeniu Sądu w trybie art. 335 kpk, mimo braku zawiadomienia w/w oskarżonego o terminie posiedzenia. Pozostaje to w oczywistej sprzeczności z treścią art. 343 § 5 kpk w zw. z art. 117 § 2 kpk. Wprawdzie przepis art. 439 § 1 pkt 11 kpk wskazuje na rozpoznanie sprawy podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa, nie oznacza to, że chodzi wyłącznie o sytuacje zarządzenia obowiązkowego stawiennictwa oskarżonego, czyli skierowania do niego wezwania. Jest to bowiem sytuacja analogiczna do tej, przewidzianej w art. 376 § 2 kpk., a zatem wyjątku od reguły obowiązkowego stawiennictwa oskarżonego na rozprawie głównej rozpoznawanej w trybie zwyczajnym. Po złożeniu przez oskarżonego wyjaśnień przed Sądem, dopuszczalne jest prowadzenie rozprawy głównej pod nieobecność oskarżonego, gdy został o terminie odroczonej czy przerwanej rozprawy zawiadomiony, a na rozprawę nie stawił się bez usprawiedliwienia. W opisanej sytuacji procesowej mamy do czynienia wyłącznie z prawidłowym zawiadomieniem oskarżonego o kolejnym terminie rozprawy, przy czym zawiadomienie to należy pojmować jako poinformowanie oskarżonego o terminie rozprawy poprzez skierowanie do niego wezwania lub zawiadomienia (podobnie: postanowienie SN z 10 stycznia 2013 r., III KK 123/12, OSNKW 2013, nr 3, poz. 26.). Jeśli oskarżony nie zostanie prawidłowo powiadomiony o terminie rozprawy przerwanej czy odroczonej, bez względu na to, czy będzie to wezwanie, czy zawiadomienie, a mimo to Sąd rozprawę przeprowadzi pod nieobecność oskarżonego, stanowić to będzie bezwzględną przyczynę odwoławczą z art. 439 § 1 pkt 11 kpk. Stanowisko to jest ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego, Sądów powszechnych i piśmiennictwie (dla przykładu: uchwała SN z dnia 17.09.1991r., I KZP 14/91, OSNKW 1992/1-2/11, LexPolonica nr 302892, wyrok SA w Krakowie z dnia 16.12.2010r., II Aka 223/10, KZS 2011/4/44, LexPolonica nr 2613740). Sytuacja ta jest podobna do tej, która zaistniała w niniejszej sprawie. Trybem właściwym do rozpoznania sprawy przed Sądem był tryb zwyczajny, a wyjątek od obowiązkowego stawiennictwa oskarżonego, mimo trybu zwyczajnego, został wskazany w art. 343 § 5 kpk z uwagi na to, że sprawy tego rodzaju są rozpoznawane na posiedzeniu. Nie ma przy tym znaczenia, czy do oskarżonego zostało skierowane wezwanie, czy zawiadomienie, skoro chodzi tu o skuteczne powiadomienie oskarżonego o terminie posiedzenia. U podstaw tej regulacji prawnej stoi domniemanie pozbawienia oskarżonego możliwości obrony, które obalić można jedynie w zasadzie, gdyby zapadł wyrok uniewinniający. Skoro oskarżony A. N. nie wiedział o terminie posiedzenia wyznaczonego na dzień 20 stycznia 2014r., to oczywiste jest naruszenie jego prawa do obrony. Okoliczność ta musiała zdecydować o uchyleniu orzeczenia wobec tego oskarżonego.

Uchybienie określone w art. 439 § 1 pkt 11 kpk na indywidualny charakter i nie powoduje skutków procesowych co do oskarżonego Z. P.. Jednakże co do obu oskarżonych zaistniały także podstawy do uchylenia orzeczenia niezależnie od granic zaskarżenia i postawionych zarzutów wskazane w art. 440 kpk, a mianowicie utrzymanie w mocy wyroku byłoby dla obu oskarżonych rażąco niesprawiedliwe. Ustalenie takie jest zasadne w kontekście czynu opisanego w punkcie 2 części wstępnej zaskarżonego wyroku. Sąd Rejonowy ustalił bowiem, że obaj oskarżeni zachowaniem swym wypełnili znamiona występku z art. 254a k.k. (mylnie wskazanego w pkt II części dyspozytywnej jako art. 254a § 1 k.k). Wprawdzie oskarżeni przyznali się do wszystkich zarzucanych im czynów, to z treści ich wyjasnień wynika, że zabrali oni urządzenie EON - 1 w celu przywłaszczenia, nie mając świadomości, do czego to urządzenie służyło. Kwestia świadomości oskarżonych nie jest tu kluczową, natomiast istotna jest informacji pochodząca od pokrzywdzonego z dnia 5.12.2013r. (k. 74). Z tej informacji jednoznacznie wynika, że zabrane przez oskarżonych urządzenie (...)-1 opisane w pkt 2 części wstępnej wyroku, było wyłączone z eksploatacji w dniu 2.07.2013r. w związku z uszkodzeniem kabla blokady stacyjnej, a zwalnianie przebiegu odbywało się ręcznie przez dyżurnego ruchu. Tak więc choć oskarżeni zabrali wskazane urządzenie wchodzące w skład linii kolejowej, to z pewnością swym zachowaniem nie spowodowali zakłócenia choćby w części działania linii kolejowej. Tym samym oskarżeni nie wypełnili wszystkich znamion czynu z art. 254a k.k., co w oczywisty sposób wyklucza możliwość przypisania im sprawstwa czynu opisanego w w/w przepisie. Kwestia wyjaśnień oskarżonych, którzy przyznali się do popełnienia tego czynu nie jest decydująca dla przyjęcia odpowiedzialności karnej za czyn z art. 254a k.k. w kontekście jednoznacznej treści informacji pochodzącej od pokrzywdzonego. Skoro art. 335 § 1 kpk pozwala na uwzględnienie wniosku Prokuratora o wydanie wyroku skazującego wyłącznie w sytuacji, gdy okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości, to przytoczona powyżej okoliczność z pewnością na takie poważne wątpliwości wskazywała i winna była skutkować skierowaniem sprawy do rozpoznania na zasadach ogólnych tj. na rozprawie. Sąd Rejonowy procedując na posiedzeniu dopuścił się zatem obrazy art. 92 kpk, która miała wpływ na wydanie wyroku w zakresie czynu wskazanego powyżej poprzez pominięcie przy wyrokowaniu dowodu z informacji pochodzącej od pokrzywdzonego, a wskazującej, że urządzenie (...)– 1 w chwili czynu było niesprawne, co miało wpływ na treść wyroku i doprowadziło do błędnej subsumcji zachowania obu oskarżonych. Czyn oskarżonych winien być rozpatrywany przez Sąd Rejonowy pod kątem znamion przestępstwa kradzieży, za którą ustawodawca przewidział łagodniejszą sankcję karną, niż za czyn z art. 254a k.k. Wskazane powyżej okoliczności powodowały, że zaskarżony wyrok nie mógł się ostać i zgodnie z art. 437 § 2 kpk Sąd Odwoławczy uchylił w całości co do obu oskarżonych zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Jeleniej Górze VIII Zamiejscowemu Wydziałowi Karnemu w Kamiennej Górze.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd w pierwszym rządzie winien rozpoznać wniosek Prokuratora załączony do aktu oskarżenia, wniosku tego nie uwzględnić i skierować sprawę do rozpoznania na rozprawie zwracając uwagę na tryb rozpoznania sprawy i rygory z tym związane. Dokonując ponownie oceny materiału dowodowego winien mieć na względzie poczynione powyżej uwagi, zweryfikować ponownie poprzez informację od pokrzywdzonego wartość urządzenia (...) – 1 w stanie uszkodzonym opisanym w piśmie z dnia 5.12.2013r. na datę czynu, w razie ustalenia sprawstwa oskarżonych i możliwości przypisania im odpowiedzialności karnej, przy wymiarze kary winien poddać ocenie zasadność zastosowania art. 91 § 1 kk. Rozstrzygając natomiast w kwestii środków karnych, obowiązków naprawienia szkody, Sąd powinien zwrócić uwagę przy ich wymiarze na zasady indywidualizacji nie tylko kary, ale także środków karnych, co winno prowadzić do konkretnego ustalenia, w jakiej wysokości każdy z oskarżonych ponosi odpowiedzialność za powstałe szkody, ewentualnie rozważyć zasadność solidarnego nałożenia na oskarżonych tych obowiązków.