Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2013 roku

Sąd Okręgowy Warszawa Praga w Warszawie Wydział III Cywilny

W składzie:

Przewodniczący: SSO Beata Karczewska – Mazur

Protokolant: aplikant adwokacki Artur Rutkowski

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2013 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa E. W. oraz M. M.

przeciwko H. M.

o zachowek

I.  zasądza od H. M. na rzecz E. W. kwotę 88.566,00 (osiemdziesiąt osiem tysięcy pięćset sześćdziesiąt sześć) złotych z ustawowymi odsetkami obowiązującymi od dnia 16 stycznia 2011 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 3.617,00 (trzy tysiące sześćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

II.  zasądza od H. M. na rzecz M. M. kwotę 88.566,00 (osiemdziesiąt osiem tysięcy pięćset sześćdziesiąt sześć) złotych z ustawowymi odsetkami obowiązującymi od dnia 16 stycznia 2011 roku do dnia zapłaty.

III.  przejmuje na rachunek Skarbu Państwa pozostałe koszty sądowe.

III C 1293/11

UZASADNIENIE

Powódka E. W. w imieniu własnym oraz jako pełnomocnik powoda M. M. wniosła o zasądzenie od pozwanej H. M. kwoty po 90.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 16 stycznia 2011 roku oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów kosztów procesu według norm prawem przepisanych.

Pozwana w odpowiedzi na pozew uznała powództwo każdego z powodów do kwoty 41.500 zł na rzecz każdego z nich, wniosła o oddalenie powództwa w pozostałej części.

Pełnomocnicy powodów na rozprawie w dniu 29 maja 2013 roku ostatecznie wnieśli o zasądzenie od pozwanej kwoty po 88.566 złotych na rzecz każdego z powodów wraz z odsetkami od dnia 16 stycznia 2011 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu – w tym kosztów zastępstwa adwokackiego 3617 złotych. Pełnomocnik pozwanej uznał powództwo co do zasady, co do kwoty po 44.283 złote na każdego z powodów.

W oparciu o materiał dowodowy zebrany w sprawie Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Spadkodawca W. M. zmarł w dniu 29 grudnia 2009 r. w K. (odpis skrócony aktu zgonu – k. 5 akt I Ns 707/10). W chwili śmierci pozostawał w związku małżeńskim z pozwaną H. M.. Zmarły W. M. miał dwoje dzieci z pierwszego małżeństwa: córkę E. W. oraz syna M. M. (odpis skrócony aktu małżeństwa E. W. – k. 16 akt I Ns 707/10, odpis skrócony aktu urodzenia M. M. – k. 10 akt I Ns 707/10. Na mocy umowy darowizny z dnia 05 lipca 1995 roku W. M. darował pozwanej ½ zabudowanej nieruchomości stanowiącej działkę nr. (...), obecnie oznaczoną nowym numerem 2004 o powierzchni 10 arów 39 metrów kwadratowych położonej w K. przy ul. (...) – akt notarialny k. 35 – 36. W. M. pozostawił testament notarialny sporządzony dnia 9 stycznia 2001 roku, w którym ustanowił pozwaną H. M. jedyną spadkobierczynią – testament notarialny Rep A nr (...) – k. 7akt sprawy I Ns 707/10.

Postanowieniem z dnia 6 października 2010 roku Sąd Rejonowy w Wołominie stwierdził, że spadek po W. M. na podstawie powyżej wskazanego testamentu notarialnego nabyła pozwana w całości. Powódka E. W. i M. M. są spadkobiercami ustawowymi po zmarłym W. M.. Z uwagi na fakt, że zostali pominięci w testamencie zmarłego ojca wystąpili do tutejszego Sądu z pozwem o zachowek. W toku postępowania sąd postanowieniem z dnia 27 czerwca 2012 roku dopuścił dowód z opinii biegłego ze specjalnością do wyceny nieruchomości celem ustalenia wartości zabudowanej nieruchomości położonej w K. przy ul. (...) na datę orzekania według stanu z daty otwarcia spadku.

Biegły sądowy M. K. ustaliła, że aktualna wartość rynkowa prawa własności nieruchomości gruntowej zabudowanej budyniem jednorodzinnym – działki gruntu nr ew. (...) z obrębu (...) K. położonej w K. przy ul. (...) wynosi 531 397 zł. Strony postępowania nie zakwestionowały sporządzonej opinii.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd zważył, co następuje.

Celem instytucji zachowku jest ochrona interesów majątkowych najbliższych członków rodziny spadkodawcy, przez zapewnienie im, niezależnie od woli spadkodawcy, roszczenia pieniężnego odpowiadającego określonemu ułamkowi wartości udziału w spadku, któryby im przypadł przy dziedziczeniu ustawowym. Zgodnie z art. 991 § 1 k.c. do kręgu osób uprawnionych do zachowku należą zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia (art. 991 § 2 k.c.). Powstanie uprawnienia jest przy tym uzależnione od tego, aby w konkretnym stanie faktycznym osoby te rzeczywiście dziedziczyłyby po spadkodawcy na podstawie ustawy, gdyby spadkodawca nie sporządził testamentu, w którym do spadku powołał inne osoby. Jako zasadę ustawa przyjmuje, że wysokość należnego uprawnionemu zachowku odpowiada połowie wartości udziału, który przypadłby mu przy dziedziczeniu ustawowym. Udział spadkowy należy rozumieć jako ułamek określający, jaka część majątku spadkowego przypadałby uprawnionemu do zachowku, gdyby doszedł do dziedziczenia na podstawie ustawy. Wielkość tego udziału określana jest zgodnie z art. 931 k.c. i n. z uwzględnieniem szczególnego uregulowania zawartego w art. 992 k.c. W myśl przepisu art. 931 § 1 k.c. w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Zgodnie z art. 993 k.c. przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. W myśl art. 994 § 1 k.c. przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż spadkodawca W. M. w chwili śmierci był żonaty z pozwaną. Pozostawił dwoje dzieci E. W. oraz M. M.. W. M. za życia umową darowizny z dnia 05 lipca 1995 roku darował pozwanej ½ zabudowanej nieruchomości położonej w K. przy ul. (...). W. M. pozostawił testament notarialny sporządzony dnia 9 stycznia 2001 roku, w którym ustanowił pozwaną H. M. jako jedyną spadkobierczynię. Wszystkie te osoby są albo spadkobiercami ustawowymi albo uprawnionymi do zachowku. Stąd nie można w stosunku do nich zastosować dyspozycji z art. 994 k.c.

Postanowieniem z dnia 6 października 2010 roku Sąd Rejonowy w Wołominie stwierdził, że spadek po W. M. na podstawie powyżej wskazanego testamentu notarialnego nabyła pozwana w całości. W niniejszej sprawie uprawnionymi do zachowku są powodowie, gdyż właśnie oni jako zstępni W. M. z mocy ustawy dziedziczyliby po nim, gdyby nie sporządził on testamentu. Udziały spadkowe, jeżeli dziedziczyliby na podstawie ustawy wynosiłyby po ¹/3 części na każdego z nich. Te udziały spadkowe stanowią podstawę do obliczenia ułamkowej wysokości zachowku. Należą się więc powodom tytułem zachowku kwoty o wartości równej połowy 1/3 części spadku, którą by odziedziczyli. Sąd ustalając wartość należnego zachowku wziął pod uwagę całą masę spadkową wraz z darowizną z 1995 roku, gdyż nie dolicza się do zachowku darowizn dokonanych przed więcej niż 10 laty licząc wstecz od otwarcia spadku dla uczynionych na rzecz osób, które nie są spadkobiercami ustawowymi lub osobami uprawnionymi do zachowku. Wartość spadku wynosi więc 531.397 złotych. Powodom należy się po 88.566 złotych.

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1985 r. wartość spadku ustala się według cen z daty orzekania o roszczeniach z tytułu zachowku (III CZP 75/84, OSN 1985, nr 10, poz. 147). Dzięki temu zagwarantowana jest możliwość uwzględnienia realnej wartości spadku. Za takim stanowiskiem przemawia dodatkowo art. 995 k.c., zgodnie z którym wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku. Zgodnie z powyższym artykułem biegły sądowy ustalił aktualną wartość rynkową prawa własności nieruchomości gruntowej zabudowanej budyniem jednorodzinnym – działki gruntu nr ew. (...) z obrębu (...) K. położonej w K. przy ul. (...) na kwotę 531 397 zł.

Powodowie na rozprawie w dniu 29 maja 2013 roku wnieśli o zasadzenie na ich rzecz po 88.566 złotych. Pozwana, która po zmarłym W. M. nabyła spadek w całości winna zapłacić każdemu z powodów kwotę po 88.566 zł. Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził od pozwanej na rzecz każdego z powodów po 88.566 złotych. Ponadto Sąd na podstawie § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu zasądził od pozwanej na rzecz powódki E. W. kwotę 3617 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

To wszystko mając na uwadze Sąd orzekł jak w wyroku, o kosztach orzekł w trybie art. 102 k.p.c.