Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2013 r.

Sąd Okręgowy Warszawa Praga w Warszawie Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Ewa Harasimiuk

Protokolant: Łukasza Zaleski

po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2013 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa J. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w W.

o zadośćuczynienie i rentę

I.  oddala powództwo;

II.  nie obciąża powoda kosztami postępowania w sprawie, koszty sądowe przejmuje na rachunek Skarbu Państwa;

III.  nakazuje wypłacić ze środków Skarbu Państwa Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie radcy prawnemu P. O. kwotę 3600 (trzy tysiące sześćset) złotych plus VAT tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi J. P. z urzędu.

Sygn. akt I C 1262/11

UZASADNIENIE

J. P., w piśmie złożonym w dniu 21 października 2011 r. a wyłączonym w zakresie jego pkt I do odrębnego postępowania (k.4), wniósł o zasądzenie na jego rzecz od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. kwoty 90.000 zł (k.6).

Uzasadniając swe stanowisko powód podniósł, iż kwota objęta pozwem stanowi zadośćuczynienie za krzywdę spowodowaną bezprawnym działaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. – zajęciem rachunku bankowego powoda. W opinii J. P., działanie to było początkiem upadku prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Inicjator postępowania był zdania, że strona pozwana doprowadziła w konsekwencji do utraty przezeń dobrego imienia, a poprzez liczne procesy sądowe i postępowania egzekucyjne, podupadł on na zdrowiu, zarówno fizycznym, jak i psychicznym. J. P. wskazał przy tym, iż obecnie leczy się psychicznie oraz że jest niezdolny do pracy (k.7-9).

Orzeczeniem z dnia 30 stycznia 2012 r., zmienionym postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 6 marca 2012 r., Sąd zwolnił J. P. od kosztów sądowych w części, tj. od opłaty od pozwu oraz ustanowił dla J. P. pełnomocnika z urzędu, w osobie radcy prawnego (k.29, 40, 49).

W dniu 14 czerwca 2012 r. Sąd odrzucił pozew J. P. z dnia 7 maja 2012 r. w zakresie żądania umorzenia zaległych odsetek oraz zasądzenia odszkodowania (k.70). W tej samej dacie, zarządzeniem Przewodniczącego, zwrócono także pozew w zakresie roszczenia o rentę oraz „zadośćuczynienia za wyrządzenie niepowetowanych strat z dorobkiem byłej firmy” (k.72).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w W. – reprezentowany przez pełnomocnika, będącego radcą prawnym (k.117) – wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu wg norm przepisanych (k.111).

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany oznajmił, iż żądanie J. P. pozbawione jest podstaw prawnych, gdyż wszelkie działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. dokonane zostały w oparciu o obowiązujące przepisy. Zdaniem strony pozwanej, realizowała ona jedynie ustawowy obowiązek przymusowego dochodzenia zadłużenia od powoda (k.111-116).

Zarządzeniem z dnia 5 września 2012 r. (k.123) uchylono zarządzenie Przewodniczącego z dnia 29 listopada 2011 r. w przedmiocie zwrot pozwu (k.22).

Pismem złożonym w dniu 20 marca 2013 r. (data stempla pocztowego) J. P. rozszerzył powództwo w ten sposób, że wniósł o zasądzenie na jego rzecz od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. renty (k.150). Następnie, w dniu 11 kwietnia 2013 r. (data prezentaty), powód sprecyzował wysokość miesięcznej renty na kwotę 2.500 zł oraz wskazał że domaga się renty odpowiedniej w rozumieniu art. 444 § 2 k.c. (k.154). Nie sprecyzowano daty, od której powód domaga się zasądzenia renty. (k. 182).

Postanowieniem wydanym na posiedzeniu niejawnym w dniu 23 kwietnia 2013 r. Sąd zwolnił J. P. od kosztów sądowych w części, tj. od opłaty sądowej od powództwa rozszerzonego pismem z dnia 20 marca 2013 r. (k.164).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w W., zajmując stanowisko względem powództwa w zmienionym kształcie, wniósł o oddalenie go w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania wg norm przepisanych. Strona pozwana w szczególności podniosła zarzut przedawnienia roszczenia (k.167-169).

Strony, przed zamknięciem rozprawy, podtrzymały dotychczas wyrażone stanowiska w sprawie (k.182, 183, 186).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. P. prowadził działalność gospodarczą w różnych formach prawnych, występujących w obrocie gospodarczym m.in. pod firmą: (...), (...) S.C., (...), (...) S.C. Wspólnikami tych spółek byli pierwotnie J. P. oraz L. P., a następnie J. P. i E. P.. Działalność prowadzono w W. przy ul. (...). (...) Sp. z o. o. w W. miała swoją siedzibę przy ul. (...). Powód regulował zobowiązania fiskalne związane z prowadzoną działalnością, jednak część z nich opłacił z opóźnieniem. Od dnia 27 czerwca 2000 r. do dnia 10 lipca 2000 r. w siedzibie przedsiębiorstwa przy ul. (...) w W. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w W., Wojewódzki Inspektorat Kontroli prowadził postępowanie kontrolne, dotyczące okresu od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 5 stycznia 2000 r. Nadto, przeprowadzono także kontrolę skarbową za okres od stycznia 1999 r. do dnia jej zakończenia, tj. do dnia 5 stycznia 2001 r.

Pismem z dnia 12 września 2000 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w W. poinformował J. P., iż zalega on z płatnościami na kwoty: 8.249 zł 74 gr z tytułu składki na ubezpieczenie społeczne; 752 zł z tytułu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz 293 zł 71 gr z tytułu składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Wskazano, że jeżeli powód nie ureguluje należności do dnia 20 września 2000 r., wdrożone zostanie przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne. Wezwanie do zapłaty, które przesłano do siedziby spółki przy ul. (...) w W., nie zostało odebrane.

Wymienione zaległości dotyczyły (...) S.C., a powstały wskutek nieterminowego regulowania składek. J. P. dokonywał wpłat po 15. dniu każdego miesiąca z dołu, dlatego też Zakład Ubezpieczeń Społecznych w W. naliczał odsetki za opóźnienie. Następnie, otrzymywane wpłaty w pierwszej kolejności zaliczano na tak powstałe odsetki. Powód dokonał kolejnych wpłat w dniach: 21 września 2000 r., 25 września 2000 r., 28 września 2000 r., 2 października 2000 r. oraz 3 października 2000 r.

Do zajęcia rachunku bankowego przedmiotowej spółki cywilnej doszło w dniu 15 września 2000 r. i dotyczyło ono zaległości z 1999 r. Następnie w dniu 26 września 2000 r. dokonano kolejnego zajęcia, które dotyczyło należności notyfikowanych w piśmie z dnia 12 września 2000 r. Zajęcia z dnia 26 września 2000 r. faktycznie powinny opiewać na niższe kwoty. Po zajęciu rachunków bankowych J. P. udał się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. z dowodami wpłat. Odmówiono mu odblokowania kont, gdyż składki za kolejne miesiące stały się wymagalne.

Decyzją z dnia 10 stycznia 2001 r. wykreślono z ewidencji działalności gospodarczej z dniem 31 grudnia 2000 r. wpis dot. (...) , P. J., P. E. z siedzibą w W. przy ul. (...) w W.. Z kolei decyzją z dnia 3 września 2002 r. wykreślono z ewidencji działalności gospodarczej z dniem 30 sierpnia 2002 r. (...) P. J. z siedzibą w W., przy ul. (...).

W dniu 21 marca 2005 r. została wydana decyzja DR/DOP/(...)/2005 o obciążeniu powoda, jako wspólnika spółki, odpowiedzialnością całym majątkiem za zobowiązania (...) S.C., z tytułu niezapłaconych składek za ubezpieczenie społeczne. Decyzję tę następnie zmieniono. Przed Sądem Okręgowym w Warszawie, w sprawie zarejestrowanej pod sygnaturą akt XIV U 624/05, toczyło się postępowanie z powództwa J. P. i L. P. a dotyczące składek i odpowiedzialności J. P. i L. P. za zobowiązania składkowe spółki cywilnej (...). W toku tego postępowania dopuszczony został dowód z opinii biegłego do spraw księgowości celem ustalenia prawidłowości wyliczeń zaległości spółki cywilnej (...) wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W., zawartych w decyzjach z dnia 21 marca 2005 r. oraz dnia 25 lipca 2006 r., którymi organ obciążył J. P., jako wspólnika spółki. Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 8 kwietnia 2008 r. zmieniono decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. z dnia 21 marca 2005 r. w ten sposób, że ustalono, iż J. P. nie ma obowiązku uiszczenia składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu działalności spółki cywilnej (...) z siedzibą w W. za okres od marca 2000 r. do sierpnia 2000 r. i składki za ubezpieczenie zdrowotne za lipiec 2000 r. Rzeczonym wyrokiem oddalono w całości odwołanie od decyzji z dnia 25 lipca 2006 r.

Z inicjatywy J. P. toczyło się także postępowanie przygotowawcze w sprawie przekroczenia uprawnień przez pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W., (...)Oddział w W., polegającego na bezpodstawnym zajęciu konta bankowego firmy (...) S.C. Przedmiotowe postępowanie umorzono ( dowód: k.268-280 akt I C 859/08 – uzasadnienie prawomocnego wyroku z dnia 16 listopada 2011 r., k.335-349 akt I C 859/08 – uzasadnienie prawomocnego wyroku z dnia 20 września 2012 r., wydanego w sprawie I ACa 200/12).

W okresie od dnia 28 marca 2011 r. do dnia 31 marca 2012 r. J. P. był całkowicie niezdolny do pracy, zaś od dnia 28 sierpnia 2002 r. do dnia 31 grudnia 2010 r. był on niezdolny do pracy częściowo. W stosunku do powoda w dniu 14 grudnia 2010 r. orzeczono również o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Inicjator postępowania rozpoczął leczenie psychiatryczne w 2007 r., choć pierwsze kroki w tym kierunku podjął już listopadzie 2002 r., a później w 2004 r., kiedy to przepisano mu lekarstwa. Pierwsze problemy ze zdrowiem psychicznym wystąpiły zaś w 2001 r. ( dowód: k.12 – kopia orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, k.18 – kopia orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, k.57 – kopia orzeczenia komisji lekarskiej ZUS Nr (...), k.183-186 – zeznania strony J. P., twierdzenia powoda w załączniku do protokołu, k. 107v akt sprawy I C 859/08 – zaświadczenie lekarskie z 21 marca 2007 r. (nerwica sytuacyjna),zaświadczenie z 23.04.2008 r. – potwierdzenie odbycia wizyty w PZP, k. 98 – 109 historia choroby PZP (...) ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o uzasadnienia orzeczeń kończących postępowanie w sprawach I C 859/08 (I ACa 200/12)tutejszego Sądu i XIV U 624/06 Sądu Okręgowego w Warszawie (stany faktyczne stanowiące podstawę rozstrzygnięcia w w/w sprawach), jak również dołączoną do akt sprawy a wymienioną wyżej dokumentację medyczną oraz zeznania i twierdzenia strony powodowej. Strony postępowania nie kwestionowały powyższych faktów, toteż Sąd, mając na uwadze wynik rozprawy uznał je za przyznane (art. 230 k.p.c.).

Warto w tym miejscu zauważyć, iż w myśl art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i Sąd, który je wydał, lecz również inne Sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Istotnie, w powoływanym unormowaniu ustawodawca ograniczył związanie wymienionych w nim podmiotów jedynie orzeczeniem, jak wynika z literalnego brzmienia tego przepisu, jednakże nie powinno budzić kontrowersji, iż orzeczenie, jakim jest wyrok, oparte jest zawsze na ustaleniach faktycznych dokonanych przez Sąd, ocenianych przez pryzmat żądania wyrażonego w pozwie, na płaszczyźnie obowiązującego porządku prawnego. Innymi słowy, „inne Sądy” w rozumieniu art. 365 § 1 k.p.c., a zatem i Sąd rozpoznający przedmiotową sprawę, związane będą nie tylko samym wyrokiem, ale również stanem faktycznym, który legł u podstawy ich wydania. Wszak niedopuszczalnym byłoby istnienie systemu prawnego, w którym aprobowano by wydawanie rozstrzygnięć, opartych na ustaleniach biegunowo odmiennych od stanowiących już podstawę prawomocnego orzeczenia kończącego dane postępowanie, a dotyczących dokładnie tej samej sfery (faktów i podmiotów). Prowadziłoby to akceptacji istnienia dwóch wykluczających się wzajemnie stanów faktycznych, co z oczywistych względów, nie może mieć miejsca.

Konkludując, Sąd dokonując ustaleń stanu faktycznego w niniejszej sprawie w żadnym wypadku nie mógł zatem przejść do porządku dziennego nad okolicznościami, stanowiącymi podstawę rozstrzygnięcia w dwóch, prawomocnie zakończonych postępowaniach – I C 859/08 oraz I ACa 200/12.

Sąd oddalił przy tym wnioski dowodowe stron, w tym wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego psychiatry na okoliczności wskazane w piśmie procesowym z k.150 (k.184), albowiem wobec braku sporu, co do wystąpienia u powoda pierwszych objawów choroby psychicznej, z której to wywodził on swe roszczenie o zadośćuczynienie, już w 2001 r., bezcelowym było prowadzenie postępowania dowodowego w tym zakresie. Przyczyna tego rozstrzygnięcia zostanie omówiona w dalszej części uzasadnienia.

Sąd zważył, co następuje:

J. P., pozwem złożonym w dniu 21 października 2011 r. (k.4, 6), modyfikowanym w toku postępowania, wniósł o zasądzenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. na rzecz powoda kwoty 90.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną wskutek bezprawnego działania strony pozwanej oraz o zasądzenie renty w wysokości 2.500 zł płatnej co miesiąc, od daty wytoczenia powództwa (k. 6, 150. 188).

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do najdalej idącego zarzutu podniesionego w toku postępowania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w W., a mającego fundamentalne znaczenie dla celowości dalszego badania przesłanek warunkujących zasadność roszczenia J. P., mianowicie – zarzutu przedawnienia (k.168).

Stosownie do treści art. 117 § 1 k.c. roszczenia majątkowe, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w ustawie, ulegają przedawnieniu, zaś podług treści art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe trzy lata. Otóż sferę tę, w kontekście roszczenia J. P., ustawodawca uregulował odmiennie w ramach art. 442 § 1 k.c., znajdującego w niniejszej sprawie zastosowanie podług art. 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 80 z 2007 r. poz. 538). Zgodnie z jego treścią, roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże w każdym wypadku roszczenie przedawnia się z upływem lat dziesięciu od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.

Decydując o wyborze powołanej podstawy prawnej Sąd miał na uwadze, iż J. P. twierdził, że rozstrój zdrowia wystąpił u niego już w 2001 r. oraz że podejmował próby leczenia psychiatrycznego w 2002 r., 2004 r. a w 2007 r. rozpoczął rzeczone leczenie. Zatem, wobec braku wskazania precyzyjnej daty, zasadnym było uznanie, iż pierwsze problemy ze zdrowiem psychicznym powoda miały miejsce najpóźniej w dniu 31 grudnia 2001 r. Już wówczas posiadał on, choćby subiektywną, świadomość istnienia ewentualnej choroby psychicznej (k.189). Możliwym był także przyjęcie, że pierwsze problemy ze zdrowiem psychicznym J. P., których był on świadomy, wystąpiły w listopadzie 2002 r., kiedy to ubiegał się o przyjęcie do Wojewódzkiego Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w D. (k.183). W 2007 r. po raz kolejny podjął leczenie psychiatryczne ( k.183 twierdzenia powoda, uzupełniająco zapisy z historii choroby z 10.09.2009 r. (k. 100, k. 107v akt sprawy I C 859/08 zaświadczenie z 21 marca 2007 r. z rozpoznaniem: nerwica sytuacyjna). Dokumentacja lekarska z PZP zawiera informację, iż w/w zarejestrował się w PZP przy ul. (...) 14 lipca 2009 r. (k. 98 i n.), a także notatkę „pacjent leczony psychiatrycznie od 2004 r., potem 2006 r.” (k. 100)

Jednakże, niezależnie od tego, czy powód dowiedział się o szkodzie pod rządami art. 442 § 1 k.c. albo art. 442 ¹ § 1 k.c., redakcja tego przepisu nie uległa zmianie i nie ma jakiegokolwiek znaczenia, dla ostatecznego rozstrzygnięcia. W szczególności, ustawodawca nie dokonał zmiany terminu przedawnienia roszczenia. Bez znaczenia zatem pozostanie, czy pierwsze objawy choroby psychicznej wystąpiły u J. P. z końcem 2001 r., czy też z dniem 21 marca 2007 r. (kiedy to wstawiono zaświadczenie z rozpoznaniem nerwicy sytuacyjnej i kiedy to powód ostatecznie podjął leczenie psychiatryczne (k.183)). Irrelewantnym dla biegu rzeczonego terminu, a w szczególności, jego rozpoczęcia, była świadomość prawna inicjatora postępowania, tzn. wiedza w przedmiocie przysługujących mu, co do zasady, roszczeń. Wszak nieznajomość prawa nie jest okolicznością przerywającą lub zawieszającą bieg terminu przepisanego w art. 442 § 1 k.c. (w stanie prawnym sprzed 10.08.2007 r.) oraz art. 442 ¹ § 1 k.c.

Drugi element przemawiającym za obraniem tej daty – ustalenie tożsamości osoby odpowiedzialnej za powstanie szkody – wynika z faktu, iż powód miał pełną świadomość tego, kto prowadzi przeciwko niemu postępowanie, w ramach którego zajęto rachunek bankowy J. P.. Dowiedział się o tym najpóźniej w grudniu 2000 r. (k. 347 akt sprawy I ACa 200/08 – I C 859/08)

Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie I ACa 200/12 jednoznacznie wypowiedział się, iż twierdzenia powoda jakoby dowiedział się o szkodzie dopiero po zapoznaniu się z treścią postanowienia Prokuratora Prokuratury Rejonowej (...) z 29 lutego 2008 r. w sprawie 2 Ds. 47/08 oraz z postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli, Wydział III Karny w sprawie III Kp 571/08 są bezzasadne. Wskazano także, iż zgromadzony materiał dowodowy nie daje podstaw do poczynienia ustaleń, iż działania i zaniechania pracowników ZUS-u, stanowiły przestępstwo z art. 231 § 1 k.k. (k. 348 w/w akt sprawy)

Konkludując, skoro J. P. wniósł pozew w dniu 25 października 2011 r. (k.6 – data prezentaty), tj. po upływie blisko 10 lat od pierwszych problemów zdrowotnych, które wiąże z zajęciem przez pozwanego jego konta ze wrześniu 2000 r. albo ponad 4 lata od daty podjęcia regularnego leczenia psychiatrycznego, tj. od dnia wymagalności świadczenia znajdującego swe źródło w treści art. 445 k.c., a termin na wniesienie pozwu upłynął bezskutecznie, odpowiednio, z dniem 31 grudnia 2004 r. (zdaniem Sądu) albo z dniem 21 marca 2010 r. (uwzględniając twierdzenia powoda), należało uznać, iż jego roszczenie uległo przedawnieniu. Oznacza to, że strona pozwana może skutecznie uchylić się od jego zaspokojenia (art. 117 § 2 k.c.), co też uczyniła w jednym z pism procesowych (k.168).

Sąd także nie doparzył się także nadużycia prawa przez pozwanego poprzez podniesienie przedmiotowego zarzutu. Jak już wskazano w uzasadnieniu orzeczenia w sprawie I C 859/08 norma art. 5 ma charakter wyjątkowy, a powód w niniejszej sprawie w żaden sposób nie wykazał, aby dochodzenie zadośćuczynienia było niemożliwe natychmiast po pojawieniu się skutków, jakie J. P. wiąże z działaniami i zaniechanymi pozwanego, zwłaszcza w sferze zdrowia powoda.

Sąd stanął zatem na stanowisku, iż z uwagi na fakt przedawnienia roszczenia o zapłatę, roszczenie nie może zostać uwzględnione a dalsze prowadzenie postępowania byłoby bezcelowe. Poza sporem bowiem jest, iż niezależnie od rzeczonych, ewentualnych ustaleń, nawet w przypadku stwierdzenia związku pomiędzy działaniem pozwanego a jednostką chorobową występującą u powoda oraz przypisania temu działaniu pozwanego przymiotu bezprawności, powództwo i tak musiałoby zostać oddalone – art. 117 § 2 k.c.

Dlatego też Sąd, w oparciu o art. 442 § 1 k.c. w zw. z art. 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 80 z 2007 r. poz. 538). oraz art. 445 k.c. oddalił powództwo J. P. o zapłatę zadośćuczynienia oraz zasądzenia renty, jako oczywiście bezzasadne (pkt I).

Odnosząc się do wniosku strony pozwanej o zwrot kosztów procesu Sąd zważył, iż stosownie do regulacji art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu), natomiast podług treści art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę prawnego zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego radcy prawnego, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Nadto, zgodnie z treścią art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 90 z 2010 r. poz. 594 j.t.) zwolnienie od kosztów sądowych, nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi.

Tym samym, mimo iż powód został zwolniony od kosztów sądowych w części (k.29, 164), wciąż spoczywa na nim obowiązek zwrócenia poniesionych kosztów procesu stronie wygrywającej niniejszy spór – pozwanemu. Jednakże, Sąd, mając na względzie szczególną sytuację materialną i życiową J. P., uznał, iż słusznym było wykorzystanie przyznanej przez ustawodawcę w art. 102 k.p.c. regulacji, umożliwiającej nieobciążanie powoda ww. kosztami.

Warto w tym miejscu uwypuklić, że podług przytoczonego unormowania, w wypadkach szczególnie uzasadnionych, Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Nie budziło wątpliwości, iż aby sytuacja powoda uzasadniała zastosowanie powyższego przepisu, kryteria, pozwalające na zaliczenie jego sytuacji do kategorii, którą można utożsamić z „wypadkami szczególnie uzasadnionymi”, muszą być sformułowane w sposób, pozwalający na możliwie najwęższą interpretację rzeczonego sformułowania.

Istotnym jest, że sposób skorzystania z art. 102 k.p.c. stanowi suwerenne uprawnienie Sądu orzekającego i od oceny tego Sądu zależy przesądzenie, że taki szczególnie uzasadniony wypadek nastąpił w rozpoznawanej sprawie oraz usprawiedliwia odstąpienie od obowiązku ponoszenia kosztów procesu. Zakwalifikowanie przypadku jako "szczególnie uzasadnionego" wymaga rozważenia całokształtu okoliczności faktycznych sprawy ( tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 października 2011 r. w sprawie II CZ 68/11 oraz postanowieniu z dnia 15 czerwca 2011 r. w sprawie II CZ 23/11).

Sąd stanął na stanowisku, że J. P., jako osoba niepełnosprawna, niezdolna do pracy, a przy tym utrzymująca się z pomocy Ośrodka Pomocy (...) w kwocie ok. 630 zł miesięcznie (k.157, 159), znajduje się w przypadku „szczególnie uzasadnionym” w rozumieniu art. 102 k.p.c. Nie bez znaczenia dla oceny sytuacji powoda jest także to, iż jest on osobą samotną (jest rozwodnikiem, pozbawionym oparcia najbliższych) oraz że zaspokaja swe potrzeby mieszkaniowej dzięki uprzejmości przyjaciela (k.185, 186).

Dlatego też, Sąd na podstawie art. 102 k.p.c. nie obciążył powoda kosztami postępowania w sprawie i przejął koszty sądowe na rachunek Skarbu Państwa (pkt II).

W przedmiocie wniosku pełnomocnika powoda o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (k.64), Sąd rozstrzygnął na podstawie § 6 pkt 6 w zw. § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 490 j.t.) i nakazał wypłacić ze środków Skarbu Państwa Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie radcy prawnemu P. O. kwotę 3.600 zł plus VAT tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi J. P. z urzędu (pkt III).

Wobec powyższego Sąd orzekł, jak w sentencji.