Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym w dniu 24 grudnia 2015 r. powód m.st. W. – Zakład (...) w D. M. m.st. W. wniósł o nakazanie pozwanym I. S. i M. L. opuszczenia i opróżnienia lokalu mieszkalnego nr (...) usytuowanego w budynku nr (...) przy Al. (...) w W. i wydanie go powodowi, bez prawa do lokalu socjalnego oraz zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że wyżej opisany lokal mieszkalny pozostawał w dyspozycji Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, która w 2014 r. zrzekła się dysponowania tymże lokalem na rzecz powoda będącego jego właścicielem. Wcześniej w lokalu tym zamieszkiwał T. S., bez jakichkolwiek uprawnień. Powód wskazał również, że T. S. już w 2006 r. był wzywany do opuszczenia tego lokalu. Dowodził również, że pozwani zameldowani są w innym lokalu w budynku mieszkalnym nr (...) przy Al. (...) w W., oznaczonym nr 42 wraz z matką pozwanej – M. S.. Z tej racji pozwani, nawet gdyby posiadali status prawny lokatora, mają inne miejsce, w którym mogliby zamieszkać. Powód wskazał, iż obecnie pozwani zajmują sporny lokal mieszkalny, stanowiący własność powoda, bez tytułu pranego.

( pozew – k. 1-1v).

W dniu 04 sierpnia 2015 r. Sąd wydał wyrok zaoczny, zgodny z żądaniem pozwu. Sąd zasądził od pozwanych na rzecz powoda koszty procesu. Nadto wyrokowi zaocznemu w punkcie 1. Nakazującym pozwanym opróżnienie i wydanie powodowi spornego lokalu mieszkalnego, Sąd nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

( wyrok zaoczny – k. 20-21).

Powyższy wyrok zaoczny został skutecznie zaskarżony sprzeciwem przez pozwanych I. S. i M. L..

Ustosunkowując się do wywiedzionego roszczenia, pozwani wskazali, że do chwili obecnej nie otrzymali od powoda żadnych informacji o tym, że mają oni zostać eksmitowani z lokalu mieszkalnego nr (...) usytuowanego w budynku mieszkalnym nr (...) przy Al. (...) w W.. Nadto wskazali, że w dniu 29 czerwca 2015 r. pozwana zawarła z powodem umowę o spłatę zaległości, które obciążają tenże lokal mieszkalny. Wpłaty z tego tytułu pozwana uiszcza regularnie. W ocenie pozwanych, z racji zawartego porozumienia w przedmiocie spłaty zadłużenia i dokonywanych z tego tytułu wpłat przez pozwaną, brak jest obecnie podstaw do tego, aby pozwanych pozbawiać prawa do tego lokalu mieszkalnego. Pozwani dowodzili, iż wspólnie zamieszkują w przedmiotowym lokalu. Pozwani podali również, że pozwany M. L. boryka się z problemami zdrowotnymi. Pozwana jest z kolei samotnie go wychowującą matką, osiągającą niskie dochody.

( sprzeciw – k. 26-26v).

Postanowieniem z dnia 02 marca 2016 r. Referendarz sądowy w tutejszym Sądzie zwolnił pozwanych I. S. i M. L. z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w całości.

( postanowienie – k. 43).

Postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2016 r. Sąd oddalił wniosek pozwanych I. S. i M. L. o zawieszenie rygoru natychmiastowej wykonalności nadanego wyrokowi zaocznemu z dnia 04 sierpnia 2015 r.

( postanowienie – k. 48-52).

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

Właścicielem lokalu mieszkalnego nr (...) usytuowanego w budynku nr (...) przy Al. (...) w W., o powierzchni użytkowej 19,74 m ² jest m.st. W.. Zarząd nad przedmiotowym lokalem obecnie sprawuje Zarząd Gospodarowania (...) w D. M. m.st. W. (dalej jako – „powód”).

( okoliczności niesporne).

Co najmniej od początku 60-tych ubiegłego wieku przedmiotowy lokal znajdował się w dyspozycji Urzędu Ochrony Państwa, a następnie Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

( okoliczności niesporne).

Na podstawie umowy najmu z dnia 13 października 1998 r., zawartej na czas nieokreślony przedmiotowy lokal został wynajęty Ł. S. – babce I. S. (dalej jako – „pozwana”) a prababce pozwanego M. L. (dalej jako – „pozwany”), na podstawie skierowania oznaczonego nr G-III (...) wydanego w dniu 25 września 1998 r. przez Urząd Ochrony Państwa. W lokalu tym wspólnie z najemcą zamieszkiwał syn Ł. T. S. – ojciec pozwanej a dziadek pozwanego.

( okoliczności niesporne, a nadto dowód : umowa najmu z dnia 13.10.1998 r. – k. 77-89).

Po śmierci Ł. S. w dniu 22 października 2003 r. w lokalu pozostał T. S., który stale zamieszkiwał w nim aż do 2012 r.

( okoliczności niesporne, a nadto dowody : odpis skrócony aktu zgonu Ł. S. – k. 81; oświadczenie o stanie osób zamieszkujących w lokalu z dnia 06.02.2008 r. – k. 80; oświadczenie o stanie osób zamieszkujących w lokalu z dnia 01.12.2003 r. – k. 85).

T. S. nie był funkcjonariuszem służb mundurowych.

( okoliczności bezsporne, a nadto dowód : wyjaśnienia pozwanej I. S. złożone w charakterze strony – k. 99-99v oraz nagranie na płycie DVD – k. 100, min. 00:05:35-00:17:40).

T. S. występował do dysponenta zajmowanego przez siebie lokalu, którym na tamten moment była Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, o potwierdzenie jego uprawnień do zajmowania lokalu, jednakże wniosek ten nie został pozytywnie rozpatrzony.

( okoliczności bezsporne).

W odpowiedzi na zgłoszony przez T. S. wniosek Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, będąca ówczesnym dysponentem przedmiotowego lokalu mieszkalnego, w piśmie z dnia 03 stycznia 2006 r. poinformowała T. S., iż jego żądania nie mogą być pozytywnie rozpatrzone. Lokal ten, z uwagi na swój dysponencki charakter przeznaczony jest wyłącznie dla osób będących funkcjonariuszami. Nadto w piśmie tym wskazano, że T. S. zajmuje przedmiotowy lokal mieszkalny bez tytułu prawnego, bowiem jego uprawnienia wygasły wraz z chwilą śmierci matki - dotychczasowej najemczyni lokalu. Zarazem Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego zażądała opróżnienia przedmiotowego lokalu mieszkalnego w terminie 30 dni i wydanie go do dyspozycji dysponenta.

( okoliczności niesporne, a nadto dowód : pismo (...) z dnia 03.01.2006 r. – k. 4).

W piśmie datowanym na 27 stycznia 2006 r. T. S. zwrócił się do powoda - właściciela lokalu nr (...) usytuowanego w budynku nr (...) przy Al. (...) w W. o przyznanie mu prawa do lokalu socjalnego. Wskazał w nim, iż lokal, który zajmuje zmuszony jest opuścić, bowiem nie jest uprawnionym do jego wynajęcia. Wskazał ponadto, iż nie należy do żadnych służb mundurowych, ani nie jest rencistą ani emerytem służb mundurowych. Lokal ten został pierwotnie przyznany jego ojcu, jako funkcjonariuszowi wojskowemu. Po śmierci lokal wynajmowała jego matka, zaś po jej śmierci nie posiada już żadnych uprawnień do zajmowania tego lokalu.

( okoliczność niesporna, a nadto dowód : pismo T. S. z dnia 27.01.2006 r. – k. 78-79).

Pismem z dnia 08 stycznia 2007 r. powód poinformował T. S., że brak jest możliwości przyznania mu pomocy poprzez zawarcie z nim umowy najmu lokalu socjalnego pochodzącego z mieszkaniowego zasobu miasta. T. S. otrzymywał następnie pisma dotyczące wysokości naliczanego mu odszkodowania za korzystanie z lokalu bez tytułu prawnego.

( okoliczność bezsporna, a nadto dowód : pismo powoda z dnia 08.01.2007 r. – k. 77, pismo k. 83).

W 2012 r. T. S. doznał wylewu krwi do mózgu, wskutek czego znalazł się w szpitalu. T. S. zmarł w dniu 17 kwietnia 2012 r. W chwili śmierci T. S. nie posiadał tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego nr (...) usytuowanego w budynku mieszkalnym nr (...) przy Al. (...) w W.

( okoliczności bezsporne, a nadto dowód : wyjaśnienia pozwanej I. S. złożone w charakterze strony – k. 99-99v oraz nagranie na płycie DVD – k. 100, min. 00:05:35-00:17:40; odpis skrócony aktu zgonu T. S. – k. 82).

Na około 2 tygodnie przed śmiercią T. S. do lokalu mieszkalnego nr (...) usytuowanego w budynku mieszkalnym nr (...) przy Al. (...) w W. wprowadziła się pozwana wraz z małoletnim pozwanym. Pozwani zamieszkali w przedmiotowym lokalu, bo nie mieli swojego mieszkania.

( okoliczności bezsporne, a nadto dowody : wyjaśnienia pozwanej I. S. złożone w charakterze strony – k. 99-99v oraz nagranie na płycie DVD – k. 100, min. 00:05:35-00:17:40; oświadczenie o stanie osób zajmujących lokal z dnia 20.02.2012 r. – k. 6; notatka służbowa administratora z dnia 10.02.2014 r. – k. 7).

W październiku 2012 r. zmianie uległa wysokość odszkodowania za korzystanie z lokalu mieszkalnego nr (...) usytuowanego w budynku nr (...) przy Al. (...) w W.. Od dnia 01 listopada 2012 r. opłaty za zajmowany lokal miały wynosić łącznie 464,14 zł. Pozwana przez kilka lat w ogóle nie płaciła za mieszkanie objęte pozwem.

( okoliczność niesporna, a nadto dowód : pismo powoda z 10.2012 r. – k. 83, zeznanie pozwanej).

W dniu 26 lutego 2014 r. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego zrzekła się prawa do dysponowania przedmiotowym lokalem i przekazała go do stałej dyspozycji powodowi. Lokal ten od tej pory znajdował się w miejskim zasobie mieszkaniowym (...) D. M. m.st. W..

( okoliczność bezsporna, a nadto dowód : pismo (...) z dnia 26.02.2014 r. – k. 3).

W dniu 29 czerwca 2015 r. pomiędzy pozwaną I. S. a powodem doszło do zawarcia umowy oznaczonej nr PE-DW.3150.570.2015.M.. W umowie stwierdzono, że pozwani zajmujący i korzystający z lokalu mieszkalnego nr (...) usytuowanego w budynku mieszkalnym nr (...) przy Al. (...) w W. z tytułu opłat za użytkowanie tego lokalu posiadają zadłużenie w wysokości 29.508,23 zł. Na gruncie rzeczonej umowy powód oświadczył, iż wyraża zgodę na spłatę zaległości w ratach płatnych według harmonogramu, stanowiącego załącznik do umowy. Pozwani natomiast zobowiązali się do dokonywania spłat zgodnie z postanowieniami umowy i załącznika oraz terminowego wnoszenia opłat bieżących w pełnej wysokości.

( okoliczności bezsporne, a nadto dowód : umowa z dnia 29.06.2015. – k. 27-27v; załącznik do umowy – k. 28).

Pismem z dnia 14 marca 2014 r. powód wezwał pozwanych do opuszczenia i opróżnienia lokalu mieszkalnego nr (...) usytuowanego w budynku mieszkalnym nr (...) przy Al. (...) w W. i wydania go powodowi w terminie 30 dni od daty doręczenia pisma. Rzeczone wezwanie doręczono pozwanym w dniu 19 marca 2014 r.

( okoliczności bezsporne, a nadto dowód : pismo powoda z dnia 14.03.2014 r. wraz z zpo – k. 8-8v).

Pozwana wychowuje samotnie małoletniego syna – pozwanego M. L.. Miesięczny dochód pozwanej z tytułu świadczonej pracy na podstawie umowy zlecenia wynosi 1.800,00 zł netto. Pozwana nie otrzymuje alimentów od ojca na małoletniego syna aczkolwiek otrzymuje od niego czasami doraźną pomoc finansową, która przeznaczana jest na utrzymanie ich wspólnego syna. Pozwani nie mają oni możliwości zamieszkania wraz ze swoją rodziną. Z matką powódki, w lokalu jednopokojowym zamieszkuje dorosły brat pozwanej. Pozwana nie może również zamieszkać wraz z małoletnim pozwanym wspólnie z rodziną ojca małoletniego pozwanego, z którym nie jest w związku. W tej rodzinie jest problem alkoholowy. Pozwana spłaca zadłużenie powstałe na koncie lokalu nr (...) usytuowanego w budynku nr (...) przy Al. (...) w W..

( dowody : wyjaśnienia pozwanej I. S. złożone w charakterze strony – k. 99-99v oraz nagranie na płycie DVD – k. 100, min. 00:05:35-00:17:40; zaświadczenia zleceniodawcy pozwanej - Telewizji (...) Sp. z o.o. - k. 40-41).

Do chwili zamknięcia rozprawy w niniejszej sprawie pozwani nie opuścili, nie opróżnili ani nie wydali spornego lokalu mieszkalnego powodowi.

( okoliczności bezsporne).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dołączonych do akt sprawy i wskazanych wyżej dokumentów. Sąd dał wiarę tym dokumentom, gdyż ich prawdziwość i wiarygodność nie budziła wątpliwości Sądu i nie była kwestionowana przez żadną ze stron postępowania.

Czyniąc ustalenia faktyczne, Sąd uwzględnił także zgodne twierdzenia stron w trybie art. 229 k.p.c. oraz twierdzenia strony, którym przeciwnik nie przeczył w trybie art. 230 k.p.c.

Sąd poczynił ustalenia również w oparciu o wyjaśnienia pozwanej złożone przez nią w charakterze strony na rozprawie w dniu 22 lipca 2016 r., którym dał wiarę, uznając je za szczere i spójne. Okoliczności wskazywane przez pozwaną w dużej mierze korelują z dokumentami złożonymi do akt sprawy. Należy podkreślić, iż pozwana przyznała, iż jej ojciec nie był funkcjonariuszem żadnej ze służb – był kierowcą autobusu w (...). Zastrzeżeń co do tego nie zgłaszał powód. Jej wyjaśnienia pozwoliły również ustalić Sądowi, że pozwana oraz jej małoletni syn na stale zamieszkali w przedmiotowym lokalu na krótko przed datą śmierci T. S.. Wyjaśnienia pozwanej były podstawą czynienia ustaleń w zakresie sytuacji majątkowej i osobistej pozwanej oraz pozwanego. Na podstawie wiarygodnych wyjaśnień pozwanej Sąd ustalił, iż obecne koszty utrzymania jej oraz jej chorego syna przekraczają jej dochody. Miesięczny dochód pozwanej z tytułu świadczonej pracy na podstawie umowy zlecenia wynosi 1.800,00 zł netto. Wyjaśnienia te znajdują odzwierciedlenie w zaświadczeniach Telewizji (...) Sp. z o.o. złożonych do akt sprawy ( k. 40-41). Ponadto pozwana nie otrzymuje alimentów od ojca na małoletniego syna aczkolwiek otrzymuje od niego doraźną pomoc finansową, która przeznaczana jest na utrzymanie ich wspólnego syna. Pozwany małoletni ma 10 lat. Powódce pomaga również finansowo jej matka. Wprawdzie ustalona przez Sąd sytuacja osobista i materialna powódki nie wpływa na zasadność powództwa w niniejszej sprawie, a nawet prawo pozwanych do otrzymania lokalu socjalnego (o czym szczegółowo w dalszej części uzasadnienia), to jednak ma ona istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów niniejszego postępowania.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Należy wskazać, po skutecznym wniesieniu sprzeciwu przez pozwanych od wyroku zaocznego z dnia 04 sierpnia 2015 r. Sąd zobligowany był do ponownego rozpoznania sprawy i wydania odpowiedniego dla poczynionych ustaleń wyroku. Zgodnie bowiem z art. 347 k.p.c. po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd wydaje wyrok, którym wyrok zaoczny w całości lub części utrzymuje w mocy albo uchyla go i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też pozew odrzuca lub postępowanie umarza. Przepis art. 332 § 2 stosuje się odpowiednio.

Przechodząc do rozważań będących podstawą rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 1 sentencji wyroku Sąd zważył, iż dochodzone przez powoda roszczenie ma charakter wydobywczy (windykacyjny) i opiera się na treści art. 222 § 1 k.c., zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która faktycznie włada jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Warunkiem udzielenia ochrony prawnej przewidzianej w zacytowanym wyżej przepisie jest kumulatywne spełnienie trzech przesłanek, tzn.: 1) wydania rzeczy żądać musi jej właściciel, 2) roszczenie o jej wydanie musi być kierowane przeciwko osobie, która nią faktycznie włada, 3) osobie władającej nie może przysługiwać skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Na uwagę zasługuje to, że na gruncie przedmiotowej sprawy fakt spełnienia dwóch pierwszych z ww. przesłanek warunkujących uwzględnienie powództwa windykacyjnego, pozostawał między stronami bezsporny. W toku procesu pozwani nie zakwestionowali tego, że powodowi przysługuje prawo własności do przedmiotowego lokalu mieszkalnego oraz tego, że w chwili obecnej władają oni faktycznie spornym lokalem. Okoliczności te potwierdza również materiał procesowy zgromadzony w aktach sprawy. Podkreślić należy, że pozwani nie kwestionowali również faktu oddania w 2014 r. do dyspozycji powoda przedmiotowego lokalu, przez dotychczasowego jego dysponenta – Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Można by rzec, iż spór koncentrował się wokół kwestii przysługiwania pozwanym skutecznego uprawnienia (tytułu prawnego) do zajmowania przedmiotowego lokalu mieszkalnego. Pozwani podnosili, że wskutek zawarcia przez nich z powodem umowy w dniu 29 czerwca 2015 r., mającej za przedmiot spłatę przez pozwanych zaległości powstałych wskutek nieuiszczania należności za korzystanie z przedmiotowego lokalu mieszkalnego i obecnego dokonywania przez nich wpłat z tego tytułu, brak jest aktualnie podstaw do tego, aby pozwanych pozbawiać prawa do owego lokalu mieszkalnego.

Sąd stwierdził, że pomiędzy babką pozwanej (a prababką pozwanego) – jako najemcą – a powodem – jako wynajmującym – istniał stosunek najmu spornego lokalu mieszkalnego. Wówczas, uprawnionym do korzystania z przedmiotowego lokalu był także ojciec pozwanej (a dziadek pozwanego) T. S.. T. S. korzystał z przedmiotowego lokalu mieszkalnego na podstawie umowy użyczenia i tytuł ten wywodził od najemcy.

Wyjaśnienia wymaga to, że tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego oznacza istnienie stosunku prawnego (rzeczowego, obligacyjnego, opartego na innej podstawie) będącego podstawą do korzystania w imieniu własnym z lokalu mieszkalnego. W rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów (…) lokatorem jest najemca lokalu lub osoba używająca lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności. Ów inny tytuł prawny może znajdować oparcie w rozmaitych stosunkach prawnych, w tym także w stosunkach prawnorodzinnych. W ocenie Sądu, niewątpliwym jest to, iż lokatorem jest zarówno najemca, podnajemca, jak i członek spółdzielni używający lokalu na podstawie przysługującego mu spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego (tak w postaci prawa lokatorskiego, jak i własnościowego), osoba mająca służebność mieszkania, używająca lokalu mieszkalnego na podstawie użytkowania lub nieodpłatnego użyczenia (umowy użyczenia), osoba korzystająca z lokalu jako dożywotnik, sublokator najemcy i każdy inny jego domownik, a zatem jego konkubina, małoletnie i pełnoletnie dzieci oraz dalsi jego krewni i powinowaci, czy też osoba mieszkająca z lokatorem w związku łączącym ją z nim stosunkiem pracy itp. Lokatorem jest także osoba, której przysługuje tytuł prawny do używania lokalu wspólnie z innym lokatorem („współlokator” - art. 2 ust. 1 pkt 3 powoływanej ustawy). Przymiot lokatora nadają także tytuły pochodne, na przykład podnajem lub stosunek alimentacyjny, uzasadniający wspólne zamieszkanie osoby uprawnionej i osoby zobowiązanej. Jeśli tak - korzystanie z lokalu przez domowników najemcy oraz osoby, którym najemca użyczył lokalu, nie jest względem wynajmującego bezprawne, choć nie łączy ich z wynajmującym żaden stosunek prawny. Ich tytuł do korzystania z mieszkania wypływa z prawa i woli najemcy, jest skuteczny wobec wynajmującego. Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, jest to uprawnienie pochodne od prawa najemcy, powstające i gasnące razem z nim ( por. uchwała Sądu Najwyższego z 9 marca 1959 r., I CO 1/59, OSPiKA 1960/2/35, uchwała Sądu Najwyższego z 27 czerwca 2001 r., III CZP 28/01, OSNC 2002/2/17; wyrok Sądu Najwyższego z 14 lutego 2008 r., II CSK 484/07 , LEX nr 496377, wyrok Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 2005 r., II CK 655/04, MP 2005/10/479; wyrok Sądu Najwyższego z 24 października 2002 r., I CKN 1074/00, LEX nr 74504; R. Dziczek „Ochrona praw lokatorów i dodatki mieszkaniowe”, Wyd. Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2005, str.96, P. Sokal w glosie do uchwały Sądu Najwyższego z 15 listopada 2001 r., III CZP 66/01, PPE 2003/4-5/71, A. Mączyński „Dawne i nowe instytucje polskiego prawa mieszkaniowego”, KPP 2002/1/65). Z uzasadnień uchwał Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2001 r., sygn. III CZP 28/01 (OSNC 2002, nr 2, poz. 17) oraz sygn. III CZP 35/01 (OSNC 2001, nr 12, poz. 173) wynika, że osoby stale zamieszkujące z najemcą i wywodzące od niego swój tytuł prawny do zamieszkiwania muszą być traktowane jako mające prawo zależne do zajmowania lokalu, wobec czego także do nich odnosi się obowiązek orzekania o uprawnieniu do lokalu socjalnego. Obowiązek ten nie odnosi się natomiast do osób, które nigdy nie miały tytułu prawnego do lokalu.

Skoro T. S. nie wstąpił skutecznie (bądź to na podstawie przepisów szczególnych, bądź na podstawie art. 691 k.c.) w stosunek najmu lokalu, który definitywnie wygasł w dacie śmierci Ł. S., zatem nie przysługiwał mu później żaden tytuł prawny do zajmowania i korzystania z tego lokalu. Stosunek prawny użyczenia jaki istniał dotąd pomiędzy Ł. S. (najemcą) a T. S. uległ wygaśnięciu w dniu 22 października 2003 r. (z dniem jej śmierci). Użyczającemu potrzebny jest tylko taki tytuł do rzeczy, aby móc ją oddać biorącemu w użyczenie. W takim razie T. S. nie mógł już użyczyć spornego lokalu swojej córce i wnukowi (pozwanej i pozwanemu), albowiem on sam od dnia 22 października 2003 r. nie legitymował się żadnym tytułem prawnym do tegoż lokalu mieszkalnego. W rezultacie uznać należało, że zajęcie lokalu przez pozwanych w kwietniu 2012 r. nastąpiło bez tytułu prawnego. W dacie orzekania w niniejszej sprawie pozwani również nie legitymowali się wobec powoda żadnym skutecznym tytułem prawnym do lokalu. Ponadto nie byli i nie są lokatorami w rozumieniu cytowanych powyżej przepisów.

Rację ma oczywiście powód twierdząc, że sam fakt rozpoczęcia przez pozwaną spłaty zadłużenia powstałego na rachunku prowadzonym dla spornego lokalu, w żaden sposób nie przekłada się na nabycie przez nią tytułu prawnego do lokalu. Spłata długów powstałych wskutek korzystania z lokalu, zarówno przez ojca pozwanej, jak i nią samą jest całkowicie irrelewantna dla rozstrzygnięcia sprawy.

Okolicznością bezsporną było w sprawie to, że T. S. przed jego śmiercią nie przysługiwał żaden tytuł prawny do zajmowania i korzystania z lokalu powoda. T. S. miał tego pełną świadomość, bowiem w 2006 r. zwrócił się do powoda o przyznanie mu lokalu socjalnego, wskazując zarazem, że nie legitymuje się względem właściciela żadnym tytułem prawnym. Powód przedstawił również dowód na to, iż w styczniu 2013 r. naliczał T. S. odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu. Postępowanie dowodowe wykazało ponadto, iż T. S. nie był nigdy funkcjonariuszem służb mundurowych. Nie nabył również prawa do renty rodzinnej po zmarłym funkcjonariuszu.

W rezultacie doszło tym samym do samowolnego zajęcia przez pozwanych lokalu należącego do powoda. Nawet jeśli uznać, że do zajęcia lokalu nie doszło w sposób samowolny, to stwierdzić należało, że nawet zgoda wyrażona przez T. S. przed jego śmiercią na zamieszkanie pozwanych w tym lokalu nie powodowała, że po stronie pozwanej pojawił się jakikolwiek tytuł prawny do tego lokalu. Cytowany powyżej art. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów (…) obejmuje nie tylko wypadki samowolnego objęcia lokalu, ale też m.in. wejście w posiadanie lokalu za zgodą osoby, która sama nie ma żadnego tytułu prawnego do tego lokalu.

Konkludując, w ocenie Sądu, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, że powód, będący właścicielem lokalu znajdującego się w jego zasobach mieszkaniowych nie ma możliwości korzystania i rozporządzania lokalem nr (...) usytuowanym w budynku nr (...) przy Al. (...) w W.. Niewątpliwie na dzień orzekania przedmiotowy lokal znajdował się we władaniu pozwanych, którzy w ocenie Sądu nie posiadają obecnie, ale również i wcześniej nie posiadali, jakiegokolwiek prawa (tytułu prawnego) do jego zajmowania. Pozwani nie wykazali (art. 6 k.c.), aby obecnie legitymowali się skutecznym wobec powoda tytułem prawnym do zajmowanego przez nich lokalu mieszkalnego. Sporny lokal został bowiem przez pozwanych zajęty w sposób samowolny.

Z przedstawionych powyżej racji Sąd w punkcie 1 sentencji wyroku utrzymał w mocy punkt 1 wyroku zaocznego z dnia 04 sierpnia 2015 r.

Oczywistą konsekwencją zajęcia przez pozwanych lokalu samowolnie bez tytułu prawnego było więc ustalenie, iż nie są oni lokatorami w rozumieniu ustawy o ochronie praw lokatorów, a zatem nie może mieć do nich zastosowania art. 14 owej ustawy.

W myśl art. 14 ust. 1 powołanej ustawy, w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu. Kolejno w ust. 4 cytowanego przepisu ustawodawca wskazał, wobec których osób Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego.

W zmienionym nowelą sierpniową z 2011 r. art. 17 ust. 1 ustawy ochronie praw lokatorów (…) ustawodawca przesądził, że art. 14 nie stosuje się, gdy powodem opróżnienia lokalu jest stosowanie przemocy w rodzinie lub wykraczanie w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, albo niewłaściwe zachowanie czyniące uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku albo gdy zajęcie lokalu nastąpiło bez tytułu prawnego.

Ponadto stosownie do art. 24 ustawy o ochronie praw lokatorów (…) prawo do lokalu socjalnego nie przysługuje osobie, która samowolnie zajmuje lokal i wobec której sąd nakazał opróżnienie lokalu, chyba że przyznanie lokalu socjalnego byłoby w świetle zasad współżycia społecznego szczególnie usprawiedliwione.

Warto zauważyć, że w uchwale składu 7 sędziów z dnia 20 maja 2005 r., sygn. III CZP 6/05 (OSNC 2006, nr 1, poz. 1), stanowiącej ujednolicenie wcześniejszych rozbieżnych stanowisk, Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził, że „W wyroku nakazującym opróżnienie lokalu przez osobę, która samowolnie go zajmuje, sąd nie orzeka co do lokalu socjalnego”. W uchwale tej Sąd Najwyższy dał więc wyraz poglądowi, iż art. 24 ustawy o ochronie praw lokatorów, zezwalający na ewentualne przyznanie prawa do lokalu socjalnego osobie, która samowolnie zajęła lokal ze względu na zasady współżycia społecznego, nie jest adresowany do sądu, lecz do gminy realizującej obowiązki wynikające z gospodarowania mieszkaniowym zasobem (tak też Katarzyna Zdun – Załeska [w:] Komentarz do art.. 24 ustawy o ochronie praw lokatorów. Mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, Lex, stan prawny 2014.05.01).

Jak wykazało to przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe, wniosek jakoby pozwani dokonali samowolnego zajęcia spornego lokalu, a tym samym zajęli lokal bez tytułu prawnego, o którym mowa w art. 17 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów (…), okazał się całkowicie uzasadniony. W związku z tym Sąd zwolniony był od obowiązku czynienia rozważań i orzeczenia w przedmiocie, czy pozwanym przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego w świetle art. 14 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów (…). Sąd nawet nie mógł – szanując zacytowany powyżej pogląd SN – orzec co lokalu socjalnego w tym postępowaniu. Powołany przepis art. 24 nie stanowi samodzielnej podstawy przyznania uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego. Nadto nie można uznać, że ustalenie przesłanek przewidzianych w tym przepisie jest możliwe w postępowaniu rozpoznawczym już w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu. Przepis ten należy bowiem odczytywać w ten sposób, że gmina może zawrzeć umowę najmu lokalu socjalnego także z osobą, która samowolnie zajęła lokal i wobec której orzeczono eksmisję, jeżeli zawarcie tej umowy byłoby w świetle zasad współżycia społecznego szczególnie uzasadnione. W wyroku bowiem nakazującym opróżnienie lokalu mieszkalnego przez osobę, która samowolnie go zajmuje, sąd nie orzeka co do lokalu socjalnego ( por. cytowana wyżej uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2005 r., sygn. III CZP 6/05, OSNC 2006, Nr 1, poz. 1). Zatem na podstawie art. 347 k.p.c. Sąd uchylił rozstrzygnięcie zawarte także w punkcie 2. sentencji wyroku zaocznego z dnia 04 sierpnia 2015 r. Rozstrzygnięcie tego zagadnienia będzie już należało do powoda i on oceni czy zasady współżycia społecznego w tej konkretnej sprawie przemawiają za przyznaniem pozwanym lokalu socjalnego, po rozważeniu całokształtu okoliczności związanych z sytuacją pozwanych. Zdaniem sądu samotna opieka pozwanej nad małoletnim synem, w dodatku chorym i jej sytuacja finansowa powinny przemawiać za przyznaniem pozwanej i jej dziecku lokalu socjalnego ze względu na zasady współżycia społecznego, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że lokal nr (...) przy Al. (...), co do którego według powoda przysługuje tytuł prawny także pozwanym (k.63) ma jedynie jeden pokój, w którym zamieszkują już matka i brat pozwanej.

W punkcie 3 sentencji wyroku Sąd wyznaczył pozwanym I. S. i M. L. termin opróżnienia, opuszczenia i wydania lokalu mieszkalnego nr (...) usytuowanego w budynku mieszkalnym nr (...) przy Al. (...) w W. do dnia 31 grudnia 2017 r. Zgodnie bowiem z art. 320 k.p.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia - wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia. Godzi się zauważyć, że przepis ten zawiera szczególną zasadę wyrokowania, określaną jako „moratorium sędziego"; obok charakteru procesowego ma także cechy normy materialnoprawnej. Podstawą zastosowania przepisu jest wyłącznie uznanie Sądu, że zachodzą szczególnie uzasadnione wypadki. Także w wyroku z dnia 29 sierpnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku (III Ca 337/12) wskazał, że „ w sprawach o opróżnienie pomieszczenia sąd z mocy art. 320 k.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach – a zwłaszcza gdy wykonanie natychmiastowe wyroku kolidowałoby z zasadami współżycia społecznego – władny jest wyznaczyć termin do spełnienia tego świadczenia’.

W niniejszej sprawie zdaniem Sądu taki szczególny wypadek zachodzi. Wyznaczony termin opróżnienia lokalu przez pozwanych po pierwsze winien być wystarczający na rozpatrzenie przez powoda kwestii, czy pozwanym przysługuje lokal socjalny z mieszkaniowego zasobu gminy ze względu na zasady współżycia społecznego w świetle art. 24 ustawy o ochronie praw lokatorów (…). Należy dodać, że małoletniość pozwanego, jak i niekwestionowana trudna sytuacja majątkowa pozwanej nie mogły być wzięte pod uwagę przez Sąd, jako przesłanki orzeczenia, iż pozwanym przysługuje prawo do otrzymania lokalu socjalnego, bowiem takiego orzeczenia Sąd nie mógł wydać na gruncie niniejszej sprawy z racji samowolnego zajęcia przez pozwanych lokalu powoda. Z tego powodu istnieje potrzeba udzielenia pozwanym chociażby tymczasowej ochrony wykorzystując uprawnienie, jakie w sprawach o wydanie nieruchomości przyznaje art. 320 k.p.c. Nie ulega wątpliwości, że w wypadku nieskorzystania przez Sąd z tego uprawnienia, pozwanym w przeciwnym razie groziłaby eksmisja ze spornego lokalu bez jednoczesnego zapewnienia im innego miejsca zamieszkania. Należy przypomnieć, że pozwani w zasadzie nie mają realnej możliwości zamieszkania wraz ze swoją rodziną. Z matką powódki mieszka w 1 pokoju dorosły brat pozwanej. Nie można również wymagać od pozwanej tego, żeby wraz z małoletnim pozwanym zamieszka wspólnie z rodziną ojca małoletniego pozwanego, z którym nie jest już w związku, a ponadto występuje tam problem alkoholowy. Poza tym zakreślony przez Sąd termin uznać należało za wystarczający dla pozwanej na podjęcie dodatkowej pracy i wynajęcie jakiegoś innego lokalu mieszkalnego, w którym mogłaby zamieszkać wraz ze swoim małoletnim synem, gdyby Miasto jednak nie przyznało jej lokalu socjalnego. W tym czasie pozwana może również porozumieć się z byłym partnerem a ojcem małoletniego pozwanego co do alimentów bądź innych świadczeń na jego rzecz, ewentualnie wytoczyć do sądu powództwo o zasądzenie alimentów.

Sąd uchylił także punkt 3 wyroku zaocznego z dnia 04 sierpnia 2015 r. bowiem doszedł do przekonania, że na tle okoliczności niniejszej sprawy można przyjąć, iż miał miejsce szczególnie uzasadniony wypadek pozwalający na odstąpienie wobec pozwanych I. S. i małoletniego M. L. od zasady odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 § 1 k.p.c.) i na zastosowanie w sprawie normy przewidzianej w art. 102 k.p.c..Na gruncie art. 102 k.p.c., do kręgu okoliczności branych przez Sąd po uwagę należą zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony. Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. Zasadniczo można zarzucić pozwanym, iż dali podstawy do tego, aby powód wniósł przeciwko nim pozew o opróżnienie, opuszczenie i wydanie spornego lokalu powodowi. Niemniej jednak za nieobciążaniem pozwanych obowiązkiem zwrotu kosztów procesu poniesionych przez powoda przemawia przede wszystkim obiektywnie trudna sytuacja majątkowa i osobista pozwanej oraz pozwanego (szczegółowo opisana w stanie faktycznym oraz we wcześniejszych rozważaniach). Okoliczności te, zdaniem Sądu, dają podstawę do stwierdzenia, że w tej sytuacji obciążenie pozwanych obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz powoda pozostawałoby w sprzeczności z zasadami słuszności. Z tej racji Sąd orzekł jak w punkcie 2 i 4 sentencji wyroku.

Z/ odpis doręczyć pozwanej z pouczeniem o terminie i sposobie wniesienia apelacji.