Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lipca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR (del.) Daria Popłonyk

Protokolant: Andrzej Tracz

po rozpoznaniu w dniu 18 lipca 2013r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) S.A. w S.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów

I.  oddala odwołanie;

II.  zasądza od (...) S.A. w S. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt XVII AmA 140/11

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów decyzją nr (...) z dnia 13 maja 2011 r. na podstawie art. 27 ust. l i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w związku z art. 24 ust. l i 2 pkt 2 i 3 tej ustawy uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów bezprawne zachowanie (...) S.A. z siedzibą w S. polegające na wskazywaniu w pismach wzywających konsumentów do zapłaty, że:

1.  dłużnik zostanie obciążony wszelkimi kosztami postępowania
sądowego i komorniczego, a także, że żądana kwota ulegnie zwielokrotnieniu,

2.  możliwa jest wizyta windykatora terenowego lub możliwa jest wizyta
windykatora terenowego w celu rozpoczęcia egzekucji i rozpoczęcia procedury
ustalania majątku,

3.  fakt otrzymania wyroku wiąże się z automatycznym umieszczeniem
danych dłużnika w Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych,

4.  umieszczenie danych dłużnika w Rejestrze Dłużników
Niewypłacalnych spowoduje brak możliwości ubiegania się o kredyt bankowy, brak
możliwości korzystania z ratalnego sytemu sprzedaży, brak możliwości dokonywania
transakcji z odroczonym terminem płatności,

5.  brak zapłaty spowoduje zgłoszenie sprawy na Policję w celu ścigania z
art. 121 Kodeksu Wykroczeń co skutkować będzie lub może karą grzywny (do 5 tyś.
zł) lub aresztu (do 30 dni).

Zamieszczane informacje naruszały obowiązek udzielania rzetelnej i pełnej informacji oraz jest sprzeczne z dobrymi obyczajami. Nadto informacje opisane w pkt 2 wprowadzały w błąd przez powodowanie u konsumentów wrażenia, że inny podmiot niż komornik może prowadzić procedurę egzekucji oraz inny podmiot niż sąd może zobowiązań dłużnika do wyjawienia majątku.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał też za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów praktyki polegające na kierowaniu do konsumentów pism zawiadamiających o wszczęciu postępowania sądowego lub wszczęciu procedury egzekucyjno - sądowej, co wprowadzało konsumentów w błąd, że zostało wszczęte postępowanie sądowe lub egzekucyjne Za działanie naruszające zbiorowe interesy konsumentów uznano też stosowanie w zawieranych z konsumentami ugodach postanowienia wzorców umów, które zostało wpisane do rejestru postanowień

l

wzorców umowy uznanych za niedozwolone tj. postanowienie o treści: „ Równocześnie strony ustalają, iż sądem właściwym do rozstrzygania wszelkich sporów pomiędzy stronami wynikających z przedmiotowej ugody będzie Sąd w B.".

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na podstawie art. 106 ust. l pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów nałożył na (...) S.A. kary pieniężne w kwocie:

1.  67.205 zł z tytułu naruszenia zakazów, o jakich mowa w art. 24 ust. l i
2 pkt 2 i 3 ustawy o ochronie konkurenci i konsumentów,

2.  3.360 zł z tytułu naruszenia zakazu, o jakim mowa w art. 24 ust. l i 2
pkt l ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Nadto na podstawie art. 77 ust. l w zw. z art. 80 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz na podstawie art. 264 par. 264 k.p.a. kosztami postępowania w kwocie 26 zł obciążono (...). S.A.

Od decyzji odwołanie złożył S.A. (...).A. zarzucając jej:

a. naruszenie art.24 ust. l i 2 pkt 1,2,3 ustawy o ochronie konkurencji i
konsumentów przez błędną wykładnię polegającą na uznaniu za
praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów umieszczanie w
kierowanych do dłużników pismach kwestionowanych zapisów,
naruszających zdaniem Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów obowiązek udzielania konsumentom rzetelnej i pełnej
informacji i sprzecznych z dobrymi obyczajami, a także stosowanie w
ugodach postanowień wzorców umownych uznanych za niedozwolone;

b. naruszenie art. 22(1) k.c. w zw. z art. 24 ust. l ustawy o ochronie
konkurencji i konsumentów przez błędną wykładnię polegającą na
przyjęciu, że dłużnik, który nie wywiązał się z zobowiązań określonych
w umowie zawartej z przedsiębiorcą jest traktowany jako konsument i
korzysta z ochrony przewidzianej w ustawie o ochronie konkurencji i
konsumentów;

c. naruszenie art. 106 ust. l pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i
konsumentów przez nałożenie na odwołującego się kary pieniężnej,
mimo iż w niniejszej sprawie jej nałożenie nie było zasadne ani celowe,
albowiem odwołujący się dobrowolnie zaprzestał stosowania zapisów

kwestionowanych przez Prezesa UOKiK i aktywnie z nim współdziałał w toku postępowania;

d. naruszenie art. 111 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przez

zastosowanie kary pieniężnej zbyt wygórowanej i niewspółmiernej do wagi stwierdzonych praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

W związku z powyższymi zarzutami skarżący wniósł o uchylenie przez Prezesa UOKiK zaskarżonej decyzji i zawarcie na podstawie art. 102 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów ugody; w dalszej kolejności wniósł o zmianę decyzji w ten sposób, że ustala się, że zachowanie odwołującego się nie naruszało zbiorowych interesów konsumentów; ewentualnie zmianę zaskarżonej decyzji w zakresie punktu VIII przez odstąpienie od nałożenia kary pieniężnej względnie jej obniżenie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 8.12.201 Or. postanowieniem nr l Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej Prezes UOKiK) wszczął postępowanie w związku z podejrzeniem stosowania przez (...). S.A. (dalej (...).)bezprawnych działań będących naruszeniami zbiorowych interesów konsumentów polegających na informowaniu konsumentów w kierowanych wezwaniach do zapłaty , że:

1.  dłużnik zostanie obciążony wszelkimi kosztami postępowania sądowego i
komorniczego, a także żądana kwota ulegnie zwielokrotnieniu,

2.  możliwa jest wizyta windykatora terenowego lub możliwa jest wizyta windykatora
terenowego w celu rozpoczęcia egzekucji, rozpoczęcia procedury ustalania majątku,

3.  fakt otrzymania wyroku wiąże się z automatycznym umieszczeniem danych dłużnika
w Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych,

4.  umieszczenie danych dłużnika w Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych spowoduje
brak możliwości ubiegania się o kredyt bankowy, brak możliwości korzystania z
ratalnego sytemu sprzedaży, brak możliwości dokonywania transakcji z odroczonym
terminem płatności,

5.  brak zapłaty spowoduje zgłoszenie sprawy na Policję w cłu ścigania z art. 121
Kodeksu Wykroczeń co skutkować będzie lub może karą grzywny (do 5 tyś. zł) lub
aresztu (do 30 dni).

Zamieszczane informacje naruszały obowiązek udzielania rzetelnej i pełnej informacji oraz jest sprzeczne z dobrymi obyczajami. Nadto informacje opisane w pkt 2 wprowadzały w błąd przez powodowanie u konsumentów wrażenia, że inny podmiot niż komornik może prowadzić procedurę egzekucji oraz inny podmiot niż sąd może zobowiązań dłużnika do wyjawienia majątku.

Nadto w zawieranych ugodach zamieszczano postanowienie, które może być uznane za wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone tj. „ Równocześnie strony ustalają, iż sądem właściwym do rozstrzygania wszelkich sporów pomiędzy stronami wynikających z przedmiotowej ugody będzie Sąd w Będzinie".

(postanowienie k-2-4 akt postępowania administracyjnego)

Spółka (...) prowadzi działalność z zakresu ściągania wierzytelności na rzecz innych podmiotów. Prezes UOKiK ustalił, że do konsumentów kierowano wezwania do zapłaty zawierające:

1. informację o zwielokrotnieniu kosztów sądowych i komorniczych, którymi
konsument zostanie obciążony, przy czym w toku postępowania od dnia l stycznia
2011 r. spółka zaniechała stosowania zakwestionowanych informacji,

(dowody z k-13, 109, 14, 89, 302, 303 akt postępowania administracyjnego)

2. informację o możliwej wizycie windykatora terenowego oraz rozpoczęcia
procedury ustalania majątku, przy czym w toku postępowania od dnia l lutego
2011 r. spółka zaprzestała umieszczania kwestionowanej informacji,

(dowody z k-89, 311 akt postępowania administracyjnego)

3. informację, że otrzymanie prawomocnego wyroku wiąże się z zamieszczeniem
danych w Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych, przy czym z dniem 8 kwietnia
2010r. spółka zaniechała tej praktyki,

(dowód: k89 akt postępowania administracyjnego)

4. informację, że umieszczenie danych w Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych
oznacza brak możliwości ubiegania się o kredyt bankowy, brak możliwości
korzystania z ratalnego sytemu sprzedaży, brak możliwości dokonywania
transakcji z odroczonym terminem płatności, przy czym spółka zaprzestała
stosowania tej praktyki z dniem 8 kwietnia 2010r.

(dowód k-14, 303, 296 akt postępowania administracyjnego)

5. informacji o wszczęciu postępowania postępowaniu sądowego lub wszczęciu
postępowania egzekucyjnego, przy czym spółka zaprzestała tej praktyki od dnia 12
stycznia 2011 r.,

(dowód k-14, 30, 303 akt postępowania administracyjnego)

6. informacji, że sprawa zostanie zgłoszona na Policję w celu ścigania z art. 121
kodeksu wykroczeń, co skutkować będzie kara grzywny (do 5 tys.zł) lub aresztu
(do 30 dni), przy czym zaniechano stosowania tej praktyki z dniem 4 stycznia
2011r.

(dowód k-109, 303 akt postępowania administracyjnego)

Prezes UOKiK ustalił też, że w ugodach zawieranych z konsumentami spółka

zamieszczała zapis o treści: „ Równocześnie strony ustalają, iż sądem właściwym do

rozstrzygania wszelkich sporów pomiędzy stronami wynikających z przedmiotowej

ugody będzie Sąd w Będzinie", przy czym zaniechano umieszczania tej klauzuli z

dniem 14 stycznia 2011 r.

(dowód k-138, 288 akt postępowania administracyjnego)

Przychód z działalności spółki za 201 Or. wyniósł (...)zł.

(dowód rachunek zysków i strat k-354 akt postępowania administracyjnego)

Sąd zważył co następuje:

Sąd w całości przyjmuje ustalenia faktyczne dokonane przez Prezesa UOKiK za własne oraz podziela argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. W związku z podniesionymi przez skarżącego zarzutami trzeba stwierdzić co następuje:

Powód podniósł zarzut naruszenia art. 24 ust. l i 2 pkt 1,2,3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przez przyjęcie, że wskazywanie w pismach wzywających konsumentów do zapłaty wszystkich kwestionowanych zapisów stanowiło praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Wg skarżącego praktyka naruszająca zbiorowe interesy konsumentów to działanie lub zaniechanie przedsiębiorcy, które jest bezprawne i godzi w zbiorowy interes konsumentów. W dalszej kolejności skarżący zaprzeczył aby jego działania godziły w zbiorowy interes konsumentów bowiem jego pisma kierowane były zawsze do indywidualnych adresatów. Zachowania przedsiębiorcy winny być kierowane do potencjalnie nieograniczonej liczby konsumentów, aby można było stwierdzić naruszenie zbiorowych interesów konsumentów.

Odnosząc się do argumentacji powoda trzeba stwierdzić, że działania przedsiębiorcy z reguły skierowane są w ostatecznym rozrachunku do indywidualnego adresata. Nie znaczy to jednak, że stosowane przez niego praktyki nie odnoszą się do bliżej nieokreślonej zbiorowości. Dobrą ilustracją tego stanu rzeczy jest posługiwanie się przez przedsiębiorcę wzorcami umownymi, które dopiero inkorporowane do konkretnego stosunku umownego „nabieraj ą życia" mocą zawarcia stosowanej umowy między przedsiębiorcą a konsumentem. Nie mniej jednak przedsiębiorca posługuje się określonym wzorcem w kontraktowaniu ze wszystkimi swoimi klientami a zatem wzorzec ten jest skierowany do potencjalnie nieograniczonego kręgu konsumentów. Z punku widzenia naruszenia zbiorowego interesu konsumentów nie ma znaczenia, że niedozwolone postanowienia wzorców zaczynają , działać dopiero po zawarciu stosownej umowy z indywidualnie określonym klientem. Naruszony jest interes zbiorowy nawet wówczas, gdy przedsiębiorca posługuje się wzorcem zawierającym klauzule niedozwolone, a nie zawarł z jego użyciem żadnej umowy z konsumentem. Naruszenie zbiorowych interesów konsumentów stanowi potencjalne zagrożenie interesu indywidualnego.

Przekładając powyższe rozważania na realia niniejszej sprawy znaczenie ma to, że (...). S.A. posługiwała się w kontaktach z konsumentami określonymi wzorami pism, które to zawierały zakwestionowane przez Prezesa UOKiK zapisy. Oczywistym jest, że skoro działania spółki polegały na windykacji należności musiały zawsze w ostatecznym rozrachunku odnosić się do indywidualnych adresatów.

W dalszej kolejności powód zaprzeczył, aby swoje działania kierował do konsumentów oraz że granicą ochrony konsumenta jest zasada pacta sunt servanda. Dalej skarżący podniósł, że prawo konsumenckie nie chroni konsumenta jako takiego, lecz konsumenta rzetelnego, wobec którego przedsiębiorca nadużywa swojej silniejszej pozycji.

Stanowisko powyższe nie zasługuje na aprobatę. Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową (art.22 (1) k.c.). Zatem konsumenta oprócz wskazania, że jest nim osoba fizyczna definiuje się przez pryzmat powiązania umowy z jej nieprofesjonalną działalnością. Osoba taka zachowuje status konsumenta w toku trwania stosunku umownego oraz nawet po jego zakończeniu również z przyczyn leżących po stronie konsumenta. Stanowisko jakoby granicą ochrony konsumenta była zasada pacta sunt servanda jest całkowicie pozbawione podstaw, bowiem skutkowałoby możliwością naruszania dobrych

obyczajów lub słusznych interesów konsumenta postanowieniami umownymi przewidzianymi na wypadek nienależytego wykonywania przez konsumenta umowy. Tytułem przykładu można podać zastrzeganie rażąco wygórowanych kar umownych czy też nie znajdujących uzasadnienia w faktycznych kosztach opłat za wysłane do konsumenta wezwania i monity. Postanowienia te zastrzegane są właśnie na wypadek nienależytego wykonania umowy przez konsumenta i również podlegają ocenie z punktu widzenia naruszenia dobrych obyczajów i rażącego naruszenia interesów konsumenta. Postanowienia zastrzegające rażąco wygórowane kary umowne są określone jako abuzywne przez art.385(3) pkt 17 k.c. zaś co nadmiernej wysokości opłat za monity wysyłane przez banki do dłużników opóźniających się np. z zaplata , raty kredytu orzekał tutejszy Sąd (zob. klauzula nr (...) w rejestrze klauzul niedozwolonych).

Powód sugeruje, że w stosunku do konsumenta, który nie wykonuje swoich obowiązków umownych „wszystkie chwyty są dozwolone", ochrona winna być wyłączona a zatem dopuszczalne jest wprowadzanie go w błąd lub wywoływanie poczucia zagrożenia.

Argumentacja powoda tym bardziej nie zasługuje na uwzględnienie, że jego działalność gospodarcza polega na przyjmowaniu zleceń windykacyjnych od przedsiębiorców, a zatem bazuje on jedynie na twierdzeniu zlecającego o niewykonaniu zobowiązania przez jego kontrahenta. Powód zatem w istocie nawet nie wie czy adresat wezwania do zapłaty jest w rzeczywistości dłużnikiem, bowiem nie zawsze dysponuje wydanym prawomocnym tytułem egzekucyjnym/wykonawczym. Powód bezpodstawnie założył, że ma do czynienia z podmiotami nie wywiązującymi się ze swoich obowiązków umownych a wobec tego nie zasługującymi na ochronę.

Sąd w pełni podziela argumentację Prezesa UOKiK odnośnie wysokości kary oraz braku uzasadnienia dla odstąpienia od jej wymierzenia. W związku z powyższym orzeczono jak w sentencji.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.

SSR (del.) Daria Popłonyk

Z: odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. Prezesa UOKiK