Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2015 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny-Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:	SSO Joanna Wiśniewska-Sadomska (spr.)
Sędziowie:	SO Joanna Staszewska SR Dorota Walczyk
Protokolant:	protokolant sądowy Katarzyna Dymiszkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 15 października 2015 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa E. K.

przeciwko (...) Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piasecznie

z dnia 27 września 2013 r., sygn. akt I C 159/11

1.  zmienia częściowo zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym i trzecim w ten tylko sposób, że oddala powództwo w stosunku do (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W. i zasądza od E. K. na rzecz (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę (...) (dwa tysiące czterysta siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania;

2.  zasądza od E. K. na rzecz (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę (...) (dwa tysiące osiemset siedemdziesiąt dziewięć) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania w instancji odwoławczej.

Sygn. akt V Ca 1298/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 września 2013 r. Sąd Rejonowy w Piasecznie w punkcie I zasądził od: M. W. (1), (...) Banku (...) S.A. w W. oraz Banku (...) S.A. w W. na rzecz E. K. solidarnie kwotę 33.536,53 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 21 marca 2011 r. do dnia zapłaty; w punkcie II oddalił powództwo w pozostałej części; w punkcie III zasądził od M. W. (1), (...) Banku (...) S.A. w W. oraz Banku (...) S.A. w W. na rzecz powódki solidarnie kwotę 4.094 zł tytułem zwrotu kosztów procesu; w punkcie IV zasądził od powódki na rzecz Towarzystwa (...) sp. z o.o. w S. kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu; w punkcie V wyrokowi w punkcie I w stosunku do pozwanego Banku (...) S.A. w W. nadał rygor natychmiastowej wykonalności; w punkcie VI oddalił wniosek o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności w pozostałej części.

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia i rozważania:

W dniu 12 marca 2008 r. E. K. na mocy porozumienia zawartego z M. W. (1), prowadzącą działalność gospodarczą w zakresie usług pośrednictwa kredytowego w biurze w G., a działającą na zlecenie (...) sp. z o.o. na mocy umowy nr (...)MW z dnia 15 maja 2006 r., zleciła jej poszukiwanie oferty pożyczki na kwotę 16.000 zł. W § 3 pkt 4 umowy zlecenia łączącej M. W. (2) ze spółką (...) postanowiono, że M. W. (1) ponosi odpowiedzialność względem (...) za szkody wynikające z niewykonania lub nienależytego wykonania postanowień tej umowy. W ramach współpracy M. W. (1) była uprawniona do korzystania z (...) spółki (...) oferującego pożyczki dla klientów. W ramach własnej działalności gospodarczej prowadzonej od 4 lat, M. W. (1) poszukiwała klientów, którym oferowała produkty z systemu (...) oraz wprowadzała ich dane do systemu. Działając w wykonaniu porozumienia, M. W. (1) uzgodniła z E. K., że z tytułu załatwienia wszelkich formalności w realizacji zlecenia tj. pozyskania dla niej pożyczki, zapłaci ona rzecz spółki (...) kwotę 3.000 zł tytułem prowizji za wykonaną usługę. Ostatecznie, kwota pożyczki miała wynosić 20.000 zł, gdyż ww. wynagrodzenie oraz prowizja banku wynosiły łącznie 4.000 zł. Prowizję zatrzymywał z tej kwoty Bank, 3.000 zł, zaś bank w dniu wypłaty pożyczki miał przelać na konto (...) tytułem wynagrodzenia. W celu realizacji zlecenia, E. K. złożyła na ręce M. W. (1) wypełniony formularz (...), a przygotowany uprzednio na własne potrzeby przez M. W. (1), w którym wskazała swoje dane jako osoby fizycznej, żądaną kwotę pożyczki i nr konta bankowego, na który miała zostać przelana kwota pożyczki. Po przyjęciu zlecenia, M. W. (1) przekazała dane klienta za pośrednictwem (...) do banku (...) S.A. celem weryfikacji wniosku o pożyczkę. Nie przekazała jednak formularza „Dane kredytobiorcy”. (...) po sprawdzeniu kompletności danych przekazała wniosek do banku, ten zaś po pozytywnej weryfikacji z powrotem przekazał go z akceptacją za pośrednictwem (...) do M. W. (1).

W dniu 21 marca 2008 r. E. K. stawiła się wraz z mężem celem podpisania umowy pożyczki. M. W. (1) przedstawiła jej gotową do podpisu umowę pożyczki z pakietem ubezpieczeniowym podpisaną uprzednio przez Spółkę (...). E. K. podpisała przygotowaną umowę pożyczki nr (...)-/ (...) z pakietem ubezpieczeniowym, nie upewniwszy się jednak, czy dane jej dotyczące, w szczególności nr konta bankowego odpowiada temu, który wskazała na formularzu (...). Umowa pożyczki została udzielona na cele konsumpcyjne z przeznaczeniem środków na dowolny cel. Powódka poinformowała M. W. (1), że prowadzi działalność gospodarczą. M. W. (1) zapewniła E. K., że pieniądze z pożyczki powinny w ciągu 3 dni wpłynąć na jej konto. Po 10 dniach okazało się, że M. W. (1) do umowy pożyczki wpisała błędny nr konta bankowego zamiast E. K. – innej osoby ubiegającej się także w tym terminie o kredyt tj. D. P.. Konto D. P. zostało nienależnie zasilone kwotą 16.000 zł. Wobec nieskutecznych prób odzyskania pieniędzy od D. P., M. W. (1) złożyła zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. E. K. zaś, wszczęła procedurę reklamacyjną wobec Banku (...) S.A. Ten zaś nie znalazł podstaw do odstąpienia od umowy.

Po otrzymaniu umowy podpisanej przez E. K., Bank (...) pieniądze przelał na konto wskazane w umowie, a należące do D. P., posiadającej rachunek w (...) S.A., który to bank odbiorcy zaakceptował także przelew.

W umowie pożyczki nie wskazano innego poza E. K. beneficjenta środków z pożyczki. We wniosku o pożyczkę, wskazano nadto ten sam, co w umowie pożyczki nr konta do wypłaty środków, zaś w pkt 14 oświadczeń wnioskodawcy wskazano, że nr ten należy do wnioskodawcy – E. K..

D. P. została skazana prawomocnym wyrokiem karnym w sprawie o sygn. akt II K 1802/08 za przestępstwo przewłaszczenia kwoty 16.000 zł ma szkodę M. W. (1). Na podstawie art. 72 § 2 k.k. skazaną zobowiązano do zapłaty 16.000 zł na rzecz M. W. (1) tytułem częściowego naprawienia szkody w terminie 3 lat od uprawomocnienia się wyroku.

Wobec braku spłaty rat pożyczki zgodnie z harmonogramem, Bank (...) wezwał w dniu 5 maja 2009 r. powódkę do zapłaty wskazanej kwoty z zagrożeniem wypowiedzenia umowy pożyczki.

W dniu 21 lipca 2008 r. M. W. (1) zawarła z E. K. ugodę, w której uznała dług w kwocie 20.429,41 zł i zobowiązała się do spłaty pożyczki wraz z odsetkami. Po zapłaceniu kilku rat tj. łącznej kwoty 2.204 zł zaprzestała płacenia dalszych rat. Nie zareagowała także na wezwania do zapłaty.

W piśmie z dnia 4 sierpnia 2008 r. skierowanym do powódki spółka (...) przyznała, że powodem braku wpłaty środków z pożyczki był błąd M. W. (1).

Na dzień 5 marca 2013 r. powódka posiada w (...) Banku (...) zadłużenie w łącznej kwocie 33.536,53 zł z tytułu przeterminowanej spłaty pożyczki gotówkowej z pakietem ubezpieczeniowym, na które składa się: kwota 18.063,77 zł tytułem kapitału, kwota 15.371,76 zł tytułem odsetek oraz kwota 101 zł tytułem kosztów.

Sąd Rejonowy dla każdego z pozwanych oddzielnie rozpatrywał podstawy ich odpowiedzialności.

W odniesieniu do obu pozwanych banków sąd rejonowy uznał, że ich odpowiedzialność należy ocenić przez pryzmat odpowiedzialności określonej w art. 64 ustawy Prawo bankowe. Sąd rejonowy wskazał, że zgodnie z wymienionym przepisem, jeżeli polecenie przeprowadzenia rozliczenia pieniężnego złożone przez posiadacza rachunku bankowego jest wykonywane przez kilka banków, każdy z tych banków ponosi wraz z pozostałymi solidarną odpowiedzialność wobec posiadacza rachunku za szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem polecenia. Stosownie zaś do ust. 2, obowiązującego jednak od dnia 24 października 2011 r., przepisu ust. 1 nie stosuje się do usług płatniczych uregulowanych w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych. A zatem, zdaniem sądu rejonowego, jeżeli polecenie przelewu, tak jak to miało miejsce w rozpoznawanej sprawie, złożone przez posiadacza rachunku bankowego jest wykonywane przez kilka banków, każdy z nich ponosi wraz z pozostałymi solidarną odpowiedzialność wobec posiadacza rachunku za szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem polecenia. Sąd rejonowy zauważył przy tym, że po zmianach ww. przepisu w 2004 roku nie jest już wolny od odpowiedzialności bank, który udowodni, że szkoda nie powstała z jego winy. Ponadto, nie jest to także odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. Obecnie, zdaniem sądu rejonowego, odpowiedzialność banków ukształtowana jest jako odpowiedzialność gwarancyjna.

W związku z powyższym, sąd rejonowy podzielił pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 17 grudnia 2008 r. sprawie o sygn. akt I CSK 205/08, że ”odpowiedzialność banków pośredniczących w rozliczeniu nie jest pochodną odpowiedzialności pierwszego banku, lecz odpowiedzialnością "samoistną" wynikającą bezpośrednio z przepisu ustawy. Przepis art. 64 prawa bankowego odnosi się do każdego banku uczestniczącego w cyklu rozliczeniowym (…). Wszystkie banki uczestniczące w przeprowadzeniu rozliczenia obciążone są obowiązkiem sprawdzenia zgodności oznaczenia beneficjenta polecenia przelewu. Dotyczy to szczególnie banku beneficjenta przelewu, bowiem jedynie prawidłowa jego identyfikacja pozwala temu bankowi zrealizować zobowiązanie do dokonania odpowiedniego wpisu przelanej kwoty na właściwym rachunku. Przepis art. 64 prawa bankowego, jako mający na celu ochronę klientów banków, ma charakter iuris cogentis. Odpowiedzialności opartej na art. 64 prawa bankowego nie można więc wyłączyć lub ograniczyć”.

Zważywszy na to, sąd rejonowy przyjął, że jest to szczególny przypadek odpowiedzialności tzw. ustawowej (ex lege). Odpowiedzialność banków uczestniczących w procesie uruchomionym poleceniem przelewu jest, zdaniem sądu rejonowego, odpowiedzialnością typu gwarancyjnego, zapewniającą w sposób szczególny i szeroki ochronę klientów banku. Ustawodawca obciążył wszystkie banki uczestniczące w cyklu rozliczeniowym solidarną odpowiedzialnością wobec klienta za pełne zrealizowanie tego cyklu. Sąd rejonowy wskazał, że ta swoista regulacja stanowi realizację dyrektywy Unii Europejskiej nr 97/5/WE z dnia 27 stycznia 1997 roku w sprawie transgranicznych przelewów bankowych (Dz. Urz. WE L 43 z 14 lutego 1997 r.). Sąd I instancji wskazał, że zarówno bank zleceniodawcy, jak i bank beneficjenta zobowiązane są do realizacji polecenia przelewu zgodnie z jego treścią. Sąd ten podkreslił, że w razie stwierdzenia niezgodności w treści polecenia przelewu bank zleceniodawcy powinien zwrócić się do zleceniodawcy o dodatkowe wyjaśnienia i dopiero po ich uzyskaniu wykonać polecenie przelewu. Natomiast jeżeli niezgodność oznaczenia beneficjenta z podanym numerem rachunku bankowego stwierdzi bank beneficjenta, powinien zwrócić się o wyjaśnienia do banku zleceniodawcy, a w braku odpowiedniego wyjaśnienia obowiązany jest odmówić realizacji polecenia przelewu. W przeciwnym wypadku, zdaniem sądu rejonowego, banki te narażają się na odpowiedzialność odszkodowawczą. Wszystkie zatem banki uczestniczące w przeprowadzeniu rozliczenia obciążone są obowiązkiem sprawdzenia zgodności oznaczenia beneficjenta polecenia przelewu. Sąd rejonowy podkreślił, że dotyczy to szczególnie banku beneficjenta przelewu, bowiem jedynie prawidłowa jego identyfikacja pozwala temu bankowi zrealizować zobowiązanie do dokonania odpowiedniego wpisu przelanej kwoty na właściwym rachunku. Bank ten spośród wszystkich banków uczestniczących w realizacji polecenia przelewu ma największe możliwości stwierdzenia, że podany numer rachunku bankowego nie należy do osoby, wskazanej jako beneficjent przelewu.

W niniejszej sprawie, w ocenie sądu rejonowego, pozwane banki, zaniedbując każdy swój obowiązek sprawdzenia numeru rachunku i nazwy beneficjenta polecenia przelewu, nie wykonały zobowiązania w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu. Wskazał przy tym, że ani w umowie pożyczki, ani też we wniosku o pożyczkę powódka nie wskazała poza sobą żadnego innego beneficjenta pożyczki, w szczególności nie umieszczono tam beneficjenta w osobie D. P.. Banki zatem, dokonując polecenia przelewu powziąwszy wątpliwości, czy wskazany rachunek należy do beneficjenta pożyczki E. K. winny, zdaniem sądu rejonowego, zwrócić się o wyjaśnienie rozbieżności wynikających z niezgodności numeru konta z nazwiskiem jego posiadacza. Sąd rejonowy uznał, że z tego zaniedbania powstała szkoda, za którą oba banki ponoszą odpowiedzialność na podstawie art. 64 prawa bankowego. Według sądu rejonowego pozwany Bank (...) S.A. nie ma racji wskazując, że do stanu faktycznego ten przepis nie ma zastosowania z uwagi na to, że jego treść została istotnie zmieniona (ust. 2). Sąd rejonowy uznał, że ocenę zdarzeń i skutków z nich płynących z punktu widzenia zmian legislacyjnych przepisów prawa materialnego, którym jest niewątpliwie art. 64 ww. ustawy, należy ocenić na dzień powstania szkody, która to nastąpiła w okresie 10 dni od dnia 21 marca 2008 roku – tj. od dnia podpisania umowy do dnia, w którym okazało się, że przelew zrealizowano błędnie. Zmiana legislacyjna wprowadzona w dniu 24 października 2011 roku nie ma zatem zastosowania do sprawy niniejszej i nie podlega dalszemu rozważaniu.

Zdaniem sądu rejonowego, skoro pozwane banki w sposób nienależyty wykonały swoje obowiązki, ponoszą solidarnie odpowiedzialność za szkodę po stronie powódki. W świetle art. 471 k.c. w związku z art. 64 Prawa bankowego, pozwany bank jest zobowiązany do naprawienia szkody jaką poniosła powódka, a granice jego odpowiedzialności określa art. 361 k.c. Sąd ten nie znalazł uzasadnienia dla zarzutu pozwanego banku, że nie została udowodniona wysokość szkody i fakt jej poniesienia przez powódkę.

Na zasądzoną wyrokiem sądu pierwszej instancji kwotę 33 536,53 zł składa się kwota udzielonego kredytu wraz z odsetkami udzielonymi na dzień 5 marca 2013 roku. Sąd rejonowy wskazał, że tyle wynosi dług powódki, który jest normalnym następstwem działania, z którego wynikła szkoda. Sąd rejonowy podkreślił, że nieprawidłowa wypłata kwoty 16 000,00 zł zapoczątkowała dopiero szkodę i zobligowała ona powódkę do spłaty pożyczki, której de facto nie otrzymała. Powstałe w następstwie tej wypłaty koszty kredytu, w ocenie sądu I instancji, pozostają w normalnym związku przyczynowym z wypłatą i stanowią normalne następstwo tego zdarzenia. Sąd rejonowy uwzględnił także fakt, że pozwany Bank (...) S.A. miał możliwość zapobieżenia powiększeniu szkody od momentu, gdy powódka zgłosiła mu reklamację. Z możliwości tej nie skorzystał nie odstępując od umowy, a zatem odpowiada za pełne następstwa zaistniałego zdarzenia.

Sąd rejonowy uznał, że odpowiedzialność banku (...) S.A. jest tożsama z odpowiedzialnością Banku (...) S.A., co wynika wprost z dyspozycji art. 64 Prawa bankowego. Ponadto wskazał, że ten sam przepis uzasadnia solidarność zobowiązania banków.

O kosztach sąd rejonowy orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany Bank (...) S.A., zaskarżając orzeczenie w części dotyczącej skarżącego. Apelujący zarzucił wyrokowi sądu pierwszej instancji:

-

naruszenie art. 91 Konstytucji RP poprzez jego niezastosowanie wyrażające się pominięciem zasady pierwszeństwa prawa wspólnotowego przed prawem krajowym, czego konsekwencją było niedokonanie wykładni art. 64 Prawa bankowego zgodnej z prawem wspólnotowym, a w szczególności z art. 74 Dyrektywy 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego zmieniającej dyrektywy 97/7/WE, (...), (...) i (...)WE i uchylającej dyrektywę 97/5/WE,

-

naruszenie art. 63 c Prawa bankowego, wyrażające się przyjęciem, że powódka złożyła pozwanemu Bankowi (...) S.A. polecenie przelewu, a w konsekwencji nieprawidłowym zastosowaniu art. 64 Prawa bankowego, który nie obejmuje swoją dyspozycją stanu faktycznego zaistniałego w niniejszej sprawie,

-

naruszenie art. 64 Prawa bankowego poprzez jego nieprawidłową wykładnię polegającą na przyjęciu, że wprowadza on odpowiedzialność gwarancyjną po stronie banków,

-

naruszenie art. 362 k.c. poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy swoim działaniem powódka w sposób oczywisty przyczyniła się do powstania szkody.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w punktach I i III poprzez oddalenie powództwa w stosunku do (...) Banku (...) oraz o zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów postępowania.

Rozpoznając sprawę w granicach zaskarżenia, sąd okręgowy zważył, co następuje .

Apelacja pozwanego Banku (...) S.A. zasługiwała na uwzględnienie, co powodowało konieczność zmiany zaskarżonego orzeczenia w sposób określony w punkcie I sentencji wyroku.

Sąd II instancji przyjął za własne poczynione przez sąd rejonowy ustalenia faktyczne uznając, że znajdują one umocowanie w prawidłowo ocenionym materiale dowodowym. Sąd okręgowy nie zgadza się jednak ze stanowiskiem Sądu I instancji co do przyjęcia odpowiedzialności pozwanego Banku (...) S.A. za szkodę powódki.

W pierwszej kolejności odnieść należy się do zarzutu naruszenia art. 63c ustawy Prawo bankowe poprzez przyjęcie przez sąd I instancji, że powódka złożyła pozwanemu bankowi polecenie przelewu a w konsekwencji nieprawidłowym zastosowaniu art. 64 Prawa bankowego. Zarzut ten okazał się zasadny. W niniejszej sprawie było bezsporne, że Bank (...) S.A. wykonał dyspozycję przelewu zgodnie z danymi zawartymi w umowie pożyczki zawartej pomiędzy tym bankiem a powódką. Poza sporem pozostawało także to, że w rzeczonej umowie błędnie wpisano numer konta bankowego, na który miały zostać przelane środki finansowe pochodzące z pożyczki. Sąd okręgowy podziela argumentację apelującego, zgodnie z którą powódka w istocie nie złożyła Bankowi (...) S.A. polecenia przelewu, a była jedynie odbiorcą środków pochodzących z pożyczki.

Zdaniem sądu okręgowego pozwany Bank (...) S.A, dokonując przelewu środków na rachunek wskazany w umowie pożyczki, działał w wykonaniu tej umowy i należy uznać, że umowę tę wykonywał w sposób prawidłowy. Dokonanie wypłaty środków na rachunek wskazany w umowie pożyczki było obowiązkiem pozwanego banku – określonym wprost w § 4 ust. 1 umowy. Istotne jest ponadto, że powódka złożyła swój podpis pod przedmiotową umową. Tym samym potwierdziła ona, że dane zawarte w umowie, w tym numer konta pożyczkobiorcy, są prawidłowe. Bank (...) miał zatem prawo działać w zaufaniu co do prawdziwości danych zawartych w umowie. W ocenie sądu okręgowego na wstępnym etapie realizacji umowy pożyczki Bank (...) nie miał możliwości weryfikacji, czy przelane pieniądze wpłynęły na konto rzeczywistego pożyczkobiorcy. Słusznie wskazał w uzasadnieniu sąd I instancji, że to w szczególności bank beneficjenta przelewu (a więc w realiach niniejszej sprawy Bank (...)) obciążony jest obowiązkiem sprawdzenia zgodności oznaczenia beneficjenta przelewu. Bank ten, spośród wszystkich banków uczestniczących w realizacji przelewu, ma bowiem największe możliwości stwierdzenia, że podany numer rachunku bankowego nie należy do osoby wskazanej jako beneficjent przelewu. Biorąc pod uwagę powyższe, w ocenie sądu okręgowego, niezasadne jest obciążanie odpowiedzialnością Banku (...) S.A. w sytuacji, gdy dokumenty przedłożone w związku z zawartą umową pożyczki nie wzbudziły wątpliwości co do prawidłowości ich wypełnienia. Nie można przy tym zarzucić pozwanemu bankowi, że nie dochował wymaganej od niego staranności – o czym, w kontekście uregulowań prawa Unii Europejskiej, będzie mowa poniżej.

Zdaniem sądu okręgowego należy uznać, że Bank (...) S.A., działając w wykonaniu zawartej z powódką umowy pożyczki, sam zainicjował dokonanie przelewu na rachunek podany w tej umowie. W konsekwencji, w niniejszej sprawie art. 64 Prawa bankowego, jako podstawa odpowiedzialności pozwanego banku, nie mógł znaleźć zastosowania. Przepis ten stanowi, że jeżeli polecenie przeprowadzenia rozliczenia pieniężnego złożone przez posiadacza rachunku bankowego jest wykonywane przez kilka banków, każdy z tych banków ponosi wraz z pozostałymi solidarną odpowiedzialność wobec posiadacza rachunku za szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem polecenia. Wykładni cytowanego przepisu należy dokonywać w powiązaniu z treścią art. 63c Prawa bankowego, zgodnie z którym polecenie przelewu stanowi udzieloną bankowi dyspozycję dłużnika obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela. Bank wykonuje dyspozycję dłużnika w sposób przewidziany w umowie rachunku bankowego. Biorąc pod uwagę powyższe przepisy, odpowiedzialność banku na podstawie art. 64 Prawa bankowego mogłaby powstać w przypadku, gdyby to powódka, będąc posiadaczem rachunku bankowego, zainicjowała dokonanie przelewu. Jednakże, skoro bank, dokonując przelewu, działał w wykonaniu swojego obowiązku umownego, to należy uznać, że sam niejako był nadawcą tego przelewu. W tym kontekście nie można zapomnieć o tym, że Bank (...) S.A. z własnych funduszy wypłacił środki przeznaczone na pożyczkę. Nie doszło więc ze strony powódki do dokonania polecenia przelewu w rozumieniu art. 63c Prawa bankowego. W ocenie sądu odwoławczego, w tak zarysowanym stanie faktycznym nie powinno być także mowy o związku przyczynowym w rozumieniu art. 361 k.c. pomiędzy działaniem pozwanego banku a szkodą powódki.

Nie można odmówić apelującemu słuszności podniesionego w apelacji zarzutu naruszenia obowiązku prounijnej wykładni art. 64 Prawa bankowego, w tym wykładni zgodnej z przepisami dyrektywy 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego zmieniającej dyrektywy 97/7/WE, (...), (...) i (...)WE i uchylającej dyrektywę 97/5/WE (dalej jako „dyrektywa (...)). Stosownie do art. 74 akapit 1 dyrektywy PSD jeżeli zlecenie płatnicze jest wykonywane zgodnie z unikatowym identyfikatorem, zlecenie płatnicze w odniesieniu do odbiorcy określonego w unikatowym identyfikatorze uważa się za wykonane prawidłowo. Natomiast art. 74 akapit 2 dyrektywy PSD stanowi, że jeżeli unikatowy identyfikator podany przez użytkownika usług płatniczych jest nieprawidłowy, dostawca usług płatniczych nie ponosi odpowiedzialności na mocy art. 75 za niewykonanie lub wadliwe wykonanie transakcji płatniczej. Nie budzi wątpliwości, że w rozumieniu powyższych przepisów, za unikatowy identyfikator należy uznać między innymi numer rachunku bankowego. Zatem, w ocenie sądu okręgowego, w kontekście wskazanych uregulowań prawa unijnego staranność działania banku nie obejmuje obowiązku sprawdzenia zgodności numeru rachunku i osoby wskazanej w poleceniu jako odbiorca. Nawet w przypadku błędnego wskazania numeru rachunku odbiorcy przelew dokonany na ten rachunek jest uznawany za prawidłowy. W świetle uregulowań unijnych nie można więc także podzielić stanowiska sądu I instancji, że odpowiedzialność banków na podstawie art. 64 Prawa bankowego jest odpowiedzialnością typu gwarancyjnego. Przepisy prawa unijnego wyraźnie dążą wręcz do ograniczenia obowiązków i odpowiedzialności banków za realizowanie usług płatniczych.

W orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej jako „TSUE”) ugruntowany jest pogląd, że zasada zgodnej wykładni prawa Unii Europejskiej wymaga, aby sądy krajowe czyniły wszystko co leży w zakresie ich kompetencji, uwzględniając wszystkie przepisy prawa krajowego i stosując uznane w porządku krajowym metody wykładni, by zapewnić pełną skuteczność rozpatrywanej dyrektywy i dokonać rozstrzygnięcia zgodnego z realizowanymi przez nią celami (tak między innymi wyrok TSUE z 4 lipca 2006 roku, C-212/04 A., pkt 111). W tym miejscu wypada wskazać, że dyrektywa PSD w dniu 21 marca 2008 roku (dzień przekazania przez Bank (...) S.A. środków z tytułu pożyczki) funkcjonowała już w obrocie prawnym. Nie powinno więc budzić wątpliwości, że wydając wyrok w niniejszej sprawie należało uwzględnić uregulowania zawarte w tej dyrektywie. W orzecznictwie TSUE podkreśla się, że spoczywający na sądzie krajowym obowiązek prounijnej wykładni dotyczy krajowych przepisów prawnych zarówno wcześniejszych, jak i późniejszych w stosunku od rozpatrywanej dyrektywy, jest jednak ograniczony przez ogólne zasady prawa, w szczególności nie może służyć jako podstawa do dokonywania wykładni prawa krajowego contra legem (tak m.in. wyrok TSUE z 4 lipca 2006 roku, C- 212/04 A., pkt. 110 oraz wyrok z 16 czerwca 2005 roku w sprawie C-105/03 P., pkt 44 i 47). Natomiast zasada pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej przed prawem krajowym – wyrażona w art. 91 Konstytucji RP - rodzi obowiązek respektowania przez polski sąd nie tylko unijnego prawa pierwotnego i wtórnego, ale także reguł wyrażonych w orzecznictwie TSUE. W świetle powołanego przepisu konstytucyjnego z dniem przystąpienia Polski do Unii Europejskiej integralną częścią polskiego porządku prawnego stał się również cały dorobek prawny Unii Europejskiej.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, wykładnię przepisów Prawa bankowego – nawet w przypadku uznania, że w niniejszej sprawie art. 64 tej ustawy znalazł zastosowanie - należało przeprowadzić w ten sposób, że obowiązek sprawdzenia danych odbiorcy przelewu nie obciążał pozwanego Banku (...) S.A.

Wobec uznania, że nie zachodzą postawy do ustalenia jakiejkolwiek odpowiedzialności Banku (...) S.A., bezprzedmiotowa była analiza podniesionego zarzutu naruszenia art. 362 k.c. poprzez pominięcie kwestii przyczynienia się powódki do powstania szkody.

Na marginesie należy wskazać, że w ocenie sądu odwoławczego, wyrok sądu I instancji w zaskarżonej części nie mógł się ostać także z powodu pewnych paradoksalnych skutków prawnych, do jakich w istocie prowadził. W świetle rozstrzygnięcia sądu I instancji Bank (...) S.A., spośród wszystkich podmiotów zaangażowanych w niniejszy spór, w sposób najbardziej dotkliwy pod względem ekonomicznym odczułby skutki dokonania omyłkowego przelewu. Zauważyć należy, że Bank (...) S.A., pomimo wypłacenia kwoty pożyczki z własnych środków, nie mógłby skutecznie żądać zwrotu tej pożyczki – w sytuacji, gdy druga strona może łatwo wykazać, że do wykonania umowy w istocie nie doszło. Można zatem mówić o nadmiernym uprzywilejowaniu pożyczkobiorcy, który, mimo zawarcia ważnej umowy pożyczki, nie byłby zobowiązany do jej zwrotu. Z kolei pozwany bank, który z własnych środków wypłacił kwotę pożyczki, nie mógłby skutecznie żądać jej zwrotu, a na dodatek, zgodnie z wyrokiem sądu I instancji, byłby jeszcze zobowiązany do zapłaty zasądzonej tym wyrokiem kwoty.

Z powyższych względów, podzielając wywody apelacji, sąd okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok, oddalając powództwo w stosunku do (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W..

O kosztach postępowania za I i II instancję orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 i art. 391 § 1 k.p.c. oraz art. 108 § 1 k.p.c. Zważywszy, że apelacja pozwanego została w całości uwzględniona, strona powodowa została zobowiązana do zwrotu pozwanemu poniesionych kosztów w postępowaniu przed sądem I i II instancji.