Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 października 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SA Marcin Strobel (spr.)

Sędziowie:SA Ewa Klimowicz - Przygódzka

SO (del) Marcin Łochowski

Protokolant:Katarzyna Łopacińska

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2015 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. w R.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Urzędu (...)

o odszkodowanie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 27 czerwca 2014 r.

sygn. akt III C 951/13

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI ACa 1396/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił w całości roszczenie (...) S.A. z siedzibą w R. o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Urzędu (...) kwoty 75.001 zł tytułem odszkodowania za szkodę poniesioną wskutek wydania przez Krajową Izbę Odwoławczą orzeczenia niezgodnego zarówno z prawem krajowym jak i prawem Unii Europejskiej. Powód został ponadto obciążony obowiązkiem zwrotu na rzecz strony pozwanej kosztów zastępstwa procesowego.

Z ustaleń faktycznych jakie legły u podstaw tego rozstrzygnięcia wynikało, że 2011 r. (...) S.A. ogłosiła przetarg nieograniczony na kompleksowe wykonanie usługi drukowania, kopertowania i wysyłania do swoich klientów faktur i innej korespondencji. Oferty w tym przetargu złożyli m.in. powód oraz Konsorcjum firm: (...) S.A., (...) sp. z o.o., (...) S.A. Powód złożył ofertę wykonania przedmiotu zamówienia za łączną cenę brutto 58.997.165,14 zł . W toku postępowania przetargowego, zamawiający zawiadomił powoda o dopuszczeniu go do udziału w aukcji elektronicznej, odrzucił natomiast ofertę Konsorcjum (...). Od powyższej czynności w/w Konsorcjum wniosło odwołanie do Krajowej Izby Odwoławczej ( dalej (...)). W postępowaniu przed tym organem udział w charakterze uczestnika wziął powód. W dniu 15 III 2012 r. (...) wydała wyrok, na mocy którego uwzględniła odwołanie Konsorcjum (...) i nakazała zamawiającemu m.in. unieważnienie czynności odrzucenia oferty Konsorcjum oraz powtórzenie badania i oceny ofert z uwzględnieniem tej oferty .

W związku z tym orzeczeniem zamawiający dopuścił do aukcji elektronicznej także Konsorcjum (...) . W wyniku przeprowadzonej aukcji za najkorzystniejszą ofertę została uznana oferta powoda (...) S.A. w R., który zaoferował najniższą cenę za wykonanie całego przedmiotu zamówienia tj. 48.235.599,99 zł .

Powód nie złożył skargi na wyrok (...) z dnia 15 III 2012 r. .

W tak ustalonym stanie faktycznym sąd I instancji uznał wytoczone w niniejszej sprawie powództwo odszkodowawcze za niezasadne. Dokonał oceny roszczenia powoda w oparciu o art. 417 ¹ § 2 k.c., określający przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną wydaniem niezgodnego z prawem prawomocnego orzeczenia sądowego lub ostatecznej decyzji administracyjnej. Przy czym jak zaznaczył wymóg wynikające z tego przepisu , by orzeczenie było prawomocne, a decyzja ostateczna oznaczało, że „ podmiot zainteresowany uzyskaniem odszkodowania wyczerpał już tok instancji, bowiem komentowany przepis w swoim założeniu nie może zastępować właściwego toku instancji lub stanowić dla niego alternatywy”.

A contrario uznał, iż wskazany przepis wyłącza odpowiedzialności za orzeczenia nieprawomocne, co ma swoje uzasadnienie w istnieniu kontroli instancyjnej i środkach odwoławczych. Podnosił, że strona postępowania, w którym wydano orzeczenie niezgodne z prawem sama powinna dążyć, o ile dostrzega nieprawidłowość rozstrzygnięcia, w drodze przyznanych jej środków prawnych do weryfikacji nieprawomocnego orzeczenia, w ramach przyznanych jej środków zaskarżenia. Sąd Okręgowy przywołał fragment opracowania E. B. , Odpowiedzialność z tytułu..., , w którym stwierdzone zostało, że „za błędy organów władzy, które mogą być skorygowane w toku instancji, państwo zatem nie odpowiada; ta część ryzyka przerzucona jest na jednostki." .

Mając powyższe na uwadze sąd I instancji podnosił , iż zgodnie z art. 198a ust. 1 ustawy z dnia 29 I 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r., 907 j.t.), na orzeczenie (...) stronom oraz uczestnikom postępowania odwoławczego przysługuje skarga do sądu powszechnego.

Takie rozwiązanie podyktowane jest m.in. standardami wyznaczonymi przez prawo europejskie tj. art. 2 ust. 8 dyrektywy 89/665/EWG oraz art. 2 ust. 8 dyrektywy 92/13/EWG, które zobowiązują państwa członkowskie, w sytuacji gdy organami odwoławczymi nie są sądy, do zapewnienia odwołania do sądu od orzeczenia niesądowego organu odwoławczego. Strona, która dysponuje środkiem zaskarżenia i z niego korzysta, uzyskuje w ten sposób możliwość skorygowania lub wyeliminowania orzeczenia wadliwego.

W dalszej kolejności podniesione zostało, że przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez wydanie niezgodnego z prawem orzeczenia sądowego lub decyzji administracyjnej jest stwierdzenie tej niezgodności z prawem we właściwym postępowaniu. Oznacza to, że sąd rozpoznający roszczenie odszkodowawcze nie może samodzielnie ustalić niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia sądowego lub decyzji administracyjnej.

Odnosząc się do okoliczności niniejszej sprawy Sąd Okręgowy stwierdził, że w niniejszym postępowaniu o odszkodowanie brak było możliwości badania zgodności z prawem zakwestionowanego orzeczenia (...) , gdyż przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych przewidują szczególny tryb badania legalności działań podejmowanych przez zamawiających w ramach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Orzeczenia (...) podlegają badaniu w trybie skargi przez sądy powszechne . Powód nie skorzystał z prawa złożenia skargi na wyrok z dnia 15 III 2012 r.. Nie wdrażał procedury o stwierdzenie niezgodności z prawem przedmiotowego orzeczenia. Brak prejudykatu w sytuacji, gdy strona powodowa mogła go uzyskać, powoduje brak możliwości wykazania bezprawności działania jednostek Skarbu Państwa przy wykonywaniu władzy publicznej.

W ocenie sądu I instancji powód nie wykazał również innych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa, z tym, że wskazał następnie w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia tylko jedną z nich a mianowicie uznał, iż powód nie udowodnił poniesionej szkody. Podnosił, iż powód nie wykazał, iż zawarłby umowę z zamawiającym na warunkach zaproponowanych w pierwotnej ofercie. Podkreślał ponadto, że przystąpienia powoda do aukcji elektronicznej i wysokość zgłoszonej ceny, były jego świadomą i swobodną decyzją. Nie sposób przyjąć, że obniżenie ostatecznie zaoferowanej przez powoda ceny nastąpiło wbrew jego woli.

Mając powyższe na uwadze , wobec uznania, iż powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego przewidzianych w art. 417 ¹ § 2 k.c. sąd I instancji oddalił powództwo i z mocy art. 98 k.p.c. obciążył powoda obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa.

Apelację od powyższego orzeczenia wniosła powodowa spółka , zgłaszając w niej następujące zarzuty:

- naruszenia art. 384 par. 4 k.p.c. poprzez nierozpoznanie istoty sprawy tj. brak rozważenia czy w niniejszym sporze znajdują zastosowanie przesłanki odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę wynikającą z prawa Unii Europejskiej , w tym z dorobku Trybunału Sprawiedliwości , w miejsce przesłanek wynikających z kodeksu cywilnego oraz poprzez brak stwierdzenia bezprawności wyroku (...) z dnia 15 III 2012 r.,

- obrazy art. 233 k.p.c. w zw. z art. 328 par. 2 k.p.c. poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów , brak wszechstronnej oceny materiału, pominięcie dowodów z dokumentów , wyciągnięcie wniosków sprzecznych z zasadami logiki, co skutkowało błędnym ustaleniem, że powód nie udowodnił szkody oraz związku przyczynowego pomiędzy szkodą a działaniem (...),

-naruszenia art. 232 k.p.c. poprzez uznanie za zgodne z prawdą gołosłownych twierdzeń strony pozwanej,

- obrazy art. 328 par. 2 k.p.c. poprzez niepełne uzasadnienie wyroku,

- art. 98 par. 1 k.p.c. poprzez jego wadliwe zastosowanie,

- naruszenia art. 91 ust 3 Konstytucji RP oraz art. 2 aktu akcesyjnego Polski do Unii Europejskiej , a także art. 4 ust 3 traktatu o Unii Europejskiej poprzez ich niezastosowanie tj. dokonanie wykładni art. 417 ¹ par. 2 k.c. w sposób sprzeczny z prawem unijnym: a) w szczególności z zasadami odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę wynikającą z naruszenia prawa UE , których sąd I instancji nie zastosował , co doprowadziło do uznania, że pozwany nie może odpowiadać za szkodę poniesioną przez powoda z uwagi na brak tzw. przedsądu; b) z zasada skuteczności prawa UE , co doprowadziło do uznania, że uzyskanie orzeczenia sądu II instancji w stosunku do wyroku (...) stanowi przesłankę konieczną odpowiedzialności Skarbu Państwa i wykluczyło skuteczność prawa UE,

- naruszenia art. 4 ust 3 traktatu o Unii Europejskiej poprzez jego niezastosowanie i naruszenie zasady bezpośredniego skutku oraz zasady pierwszeństwa prawa unijnego nad prawem krajowym,

- obrazy art. 132 ust 1 lit a Dyrektywy VAT oraz art. 43 ust 1 pkt 17 ustawy o VAT poprzez jego niezastosowanie i brak uznania wyroku (...) za bezprawny i naruszający prawo UE,

- obrazy art. 417 ¹ par. 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że w niniejszej sprawie przesłanką konieczną do dochodzenia odszkodowania było uzyskanie „przedsądu”, a także poprzez błędne uznanie, że powódka nie udowodniła szkody , jej wysokości oraz związku przyczynowego ,

- obrazy art. 45 ust 1 i art. 77 Konstytucji RP poprzez odmowę spółce rozpoznania sprawy przez sąd powszechny,

- obrazy art. 6 k.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie za zgodne z prawdą twierdzeń pozwanej w sytuacji , w której nie powołała ona żadnych dowodów na ich poparcie.

Mając powyższe na uwadze apelujący wnosił o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów procesu.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja powoda trafnie zarzuca sądowi I instancji, iż nie rozpoznał on istoty sprawy błędnie uznając, iż wobec nie uzyskania przez powoda orzeczenia stwierdzającego niezgodność z prawem prawomocnego wyroku (...) nie można było w ramach procesu odszkodowawczego badać przesłanki bezprawności zachowania pozwanego. Tego rodzaju przedsąd w niniejszej sprawie nie był bowiem wymagany. Do takiego wniosku sąd I instancji mógłby dojść gdyby ustosunkował się do zarzutów merytorycznych zawartych w uzasadnieniu pozwu wniesionego w niniejszej sprawie, czego nie uczynił.

Jak wynika z powyższego uzasadnienia powód domagał się zasądzenia od Skarbu Państwa na swoją rzecz odszkodowania z tytułu szkody powstałej na skutek wydania przez (...) orzeczenia niezgodnego z prawem krajowym tj. art. 43 ust 1 pkt 17 ustawy o VAT jaki i Unii Europejskiej tj. art. 132 ust 1 lit.a Dyrektywy z 28 XI 2006 o wspólnym systemie podatku od wartości dodatniej ( Dz.U.UE.L 2006.347.1 zwanej dalej dyrektywą VAT). Podnosił, że (...) nie zastosowała prawa wspólnotowego , dokonując interpretacji prawa krajowego regulującego tę samą kwestię ( zwolnienia operatora usług powszechnych z podatku Vat ) w sposób sprzeczny z prawem wspólnotowym. Tym samym wnosił o dokonanie oceny zgłoszonego roszczenia na podstawie unijnej zasady odpowiedzialności Państwa za szkody wyrządzone jednostkom wskutek naruszenia przez państwo prawa wspólnotowego , która nie wymaga uprzedniego uzyskania jakiegokolwiek przedsądu tj. orzeczenia stwierdzającego niezgodność z prawem unijnym zakwestionowanego wyroku ( k 18).

Sąd Okręgowy w żadnej mierze nie ustosunkował się do tak przedstawionego roszczenia, dokonując subsumpcji stanu faktycznego sprawy pod normę art. 417 ¹ par. 2 k.c. i wyciągając tym samym wniosek o braku podstaw do badania w postępowaniu odszkodowawczym przesłanki bezprawności działania pozwanego, która powinna zostać stwierdzona w odpowiednim trybie tj. w ramach postępowania sądowego o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia ( art. 424 ¹ k.p.c.), z którego to trybu strona powodowa nie skorzystała i nie miała podstaw do skorzystania wobec nie zaskarżenia przez nią wyroku (...) do sądu powszechnego, czyli wobec nie wyczerpania środków zaskarżenia tego orzeczenia przewidzianych przepisami prawa ( art. 198 a ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych).

Doszło w ten sposób w istocie do naruszenia art. 2 aktu akcesji Polski do Unii Europejskiej , a także art. 4 ust 3 Traktatu o Unii Europejskiej poprzez ich niezastosowanie oraz art. 91 ust 1 i 2 Konstytucji RP , wyrażającego zasadę prymatu , pierwszeństwa prawa unijnego nad prawem krajowym.

W oparciu m.in. właśnie o art. 4 ust 3 TUE zobowiązujący państwa członkowskie do podjęcia wszelkich właściwych środków o charakterze ogólnym lub jednostkowym w celu zapewnienia wykonania zobowiązań, jakie ciążą na nich z mocy prawa unijnego Trybunał Sprawiedliwości wyprowadził zasadę odpowiedzialności państwa członkowskiego za wyrządzone jednostkom szkody wskutek naruszenia prawa unijnego ( patrz wyrok z 19 XI 1991 r., C-6/90 (A. F. przeciwko Republice Włoskiej) , z 5 III 1996 r., C-46/93 (B. SA przeciwko Republice Federalnej Niemiec) i C-48/93 ( (...) Ltd i in.); 26 III 1996 r., C-392/93 (B. T.); z 30 IX 2003 r., C-224/01 (G. K. przeciwko Republice Austrii) . Zgodnie z tą zasadą, obowiązek naprawienia przez państwo członkowskie szkody wyrządzonej jednostkom wskutek naruszenia prawa unijnego powstaje, jeżeli naruszony przepis zmierza do przyznania jednostkom uprawnień, naruszenie jest wystarczająco poważne, a między doznaną szkodą i naruszeniem prawa istnieje bezpośredni związek przyczynowy. Choć wymienione przesłanki roszczenia o odszkodowanie przeciwko państwu członkowskiemu są wywodzone z prawa unijnego, realizacja tego roszczenia, a nawet w pewnym zakresie ocena ziszczenia się niektórych jego przesłanek, zwłaszcza przesłanki szkody oraz przesłanki związku przyczynowego, następuje wobec braku stosownych unormowań prawa unijnego przy zastosowaniu regulacji krajowych. Przy czym prawo unijne nie uzależnia odpowiedzialności odszkodowawczej państwa członkowskiego od uprzedniego stwierdzenia wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości naruszenia tego prawa. Rozstrzygnięcie, czy doszło do naruszenia prawa unijnego także w postaci wydania orzeczenia należy do sądu państwa członkowskiego, do którego wniesiono pozew o odszkodowanie ( tak SN w wyroku z dnia 19 VI 2013 r. I CSK 392/12).

W judykaturze Trybunału Sprawiedliwości przyjmuje się, że do okoliczności, które sąd ten powinien mieć na względzie orzekając, czy państwo członkowskie naruszyło prawo unijne w stopniu wystarczająco poważnym, należą w szczególności: poziom jasności i precyzji ocenianych przepisów, zakres swobodnego uznania, jaki one pozostawiają władzom krajowym, umyślny lub nieumyślny charakter uchybienia, usprawiedliwiony lub nieusprawiedliwiony charakter popełnionego błędu, wpływ na dokonane naruszenie instytucji Unii, utrzymywanie stanu niezgodnego z prawem unijnym wbrew wydanemu orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości stwierdzającemu tę niezgodność.

W każdym przypadku naruszenie prawa wspólnotowego będzie jednak wystarczająco poważne , jeżeli utrzymywało się ono pomimo ustalonej linii orzeczniczej Trybunału w danej dziedzinie, z której wynika bezprawny charakter rozpatrywanego postępowania ( C-46/93 (...) SA przeciwko Republice Federalnej Niemiec, C -201/05 z 23 IV 2008 z wniosku (...) przeciwko (...)). W sprawach C 173/03 (...) Sp.A. przeciwko Republice Włoskiej oraz C 224/01 G. K. przeciwko Republice Austrii, Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że jeżeli szkody wyrządzone jednostkom wynikają z naruszenia przez sąd krajowy orzekający w ostatniej instancji prawa wspólnotowego, to państwo członkowskie ponosi odpowiedzialność za tę szkodę w wyjątkowych wypadkach tj. wówczas gdy naruszenie prawa wspólnotowego przez sąd ma charakter oczywisty. Taki zaś charakter ma zawsze orzeczenie sprzeczne z orzecznictwem Trybunału w danej dziedzinie.

Uznanie z kolei , że naruszony przepis przyznaje jednostkom uprawnienia, zależy, według orzecznictwa Trybunał Sprawiedliwości, od tego, czy uprawnienia jednostek są w tym przepisie określone bezwarunkowo i wystarczająco precyzyjnie.

Przesłanka bezpośredniości związku przyczynowego, zmierzająca do ograniczenia odpowiedzialności państwa członkowskiego tylko do szkód będących "w odpowiednim stopniu bezpośrednią konsekwencją" naruszenia prawa, oznacza w świetle prawa unijnego wymaganie, aby uszczerbek jednostki był normalnym następstwem tego naruszenia w rozumieniu koncepcji adekwatnego związku przyczynowego, której wyrazem w polskim prawie cywilnym jest art. 361 § 1 k.c.

Według stanowiska Trybunału Sprawiedliwości, podlegająca naprawieniu przez państwo członkowskie na podstawie prawa unijnego szkoda majątkowa obejmuje zarówno straty, jak i utracone korzyści.

Wskazane przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej państwa członkowskiego wywodzone z prawa unijnego, ale realizowane, a w pewnym stopniu nawet ustalane przy uwzględnieniu prawa krajowego, są ujmowane przez Trybunał Sprawiedliwości jako warunek konieczny i zarazem wystarczający tej odpowiedzialności wobec jednostek za naruszenie prawa unijnego. Z takiego charakteru tych przesłanek Trybunał wyprowadza, z jednej strony, zakaz uzależnienia w prawie krajowym naprawienia przez państwo szkód spowodowanych naruszeniem prawa unijnego od wymagań materialnych i formalnych mniej korzystnych niż w przypadkach podobnych roszczeń o charakterze wewnętrznym oraz wymagań powodujących, że uzyskanie odszkodowania będzie praktycznie niemożliwe lub nadmiernie utrudnione, z drugiej zaś strony - wniosek o możliwości dochodzenia odpowiedzialności państwa za wymienione szkody na podstawie prawa krajowego, jeżeli przewidziane w prawie krajowym przesłanki nie wykraczają poza wymagania prawa unijnego.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego wymagania jakie stawia prawo polskie do przyjęcia odpowiedzialności Skarbu Państwa z szkodę wywołaną wydaniem orzeczenia niezgodnego z prawem , określone w art. 417 ¹ par. 2 k.c. wykraczają poza wymagania prawa Unii Europejskiej. Przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej w takiej sytuacji jest bowiem uzyskanie prejudykatu w postaci stwierdzenia w ramach odpowiedniego postępowania niezgodności z prawem wskazanego orzeczenia ( Komentarz do K.P.C. pod red.T. Bielskiej – Sobkowicz i innych Tom III cz.1, str. 516 , teza 19) . Co więcej w literaturze przedmiotu przyjmuje się, iż uzyskanie takiego prejudykatu nie stanowi przesłanki procesowej powództwa o odszkodowanie ale jest elementem bezprawności , stanowiącej przesłankę materialnoprawną odpowiedzialności odszkodowawczej ( tak na tle prejudykatu z par. 1 art. 417 ¹ k.c., którą to uwagę odnieść analogicznie należy do wymogów dotyczących par. 2 w/w artykułu) – Komentarz do K.C. pod red. E. Gniewka , str. 742 , t. 20).

Podkreślić ponadto należy, że prawo unijne w odróżnieniu od prawa polskiego nie wyklucza definitywnie ( dopuszcza wyjątkowo) przyjęcia odpowiedzialności odszkodowawczej państwa za naruszenie prawa unijnego rozstrzygnięciem tzw. sądów niższej instancji tj. rozstrzygnięciem od którego nie wniesiono środka zaskarżenia przewidzianego przepisami prawa krajowego, co podnosił powód , a do czego sąd I instancji w ogóle się nie ustosunkował ( patrz M. Taborowski : Konsekwencje naruszenia prawa Unii Europejskiej przez sądy krajowe , str. 95-101).

Reasumując powyższe rozważania stwierdzić należy, iż zgłoszone w niniejszej sprawie roszczenie, zarzucające wydanie przez (...) orzeczenia niezgodnego z prawem unijnym podlegało ocenie na podstawie przesłanek określonych w prawie Unii Europejskiej, ukształtowanych w wyniku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu, a nie na podstawie przepisów prawa krajowego, co podnosił i uzasadniał obszernie w uzasadnieniu swojego pozwu powód.

Sąd Okręgowy w żaden sposób nie odniósł się do powyższych twierdzeń , ocenił zgłoszone roszczenie na podstawie przepisów prawa krajowego a następnie oddalił je z uwagi na brak przesłanki materialnej roszczenia w postaci stwierdzenia bezprawności działania pozwanego Skarbu Państwa, której nie mógł samodzielnie badać w toku procesu odszkodowawczego.

Jak przyjmuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego rozstrzygnięcie, które nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy , bądź polegające na zaniechaniu zbadania materialnej podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów strony z powodu bezpodstawnego przyjęcia , że istnieje przesłanka materialnoprawna lub procesowa unicestwiająca to roszczenie – nie dotyczy istoty sprawy ( postanowienie SN z 20 V 2015 r. I CZ 44/15 , z 3 III 2015 r. V CZ 126/14, z 25 II 2015 IV CZ 110/14).

Podobnie w innym postanowieniu z dnia 26 XI 2012 r. Sąd Najwyższy stwierdził, że nierozpoznanie istoty sprawy zachodzi wówczas , gdy sąd I instancji m.in. zaniechał w ogóle zbadania materialnej podstawy żądania lub pominął całkowicie merytoryczne zarzuty zgłoszone przez stronę. Zdaniem Sądu Apelacyjnego zarówno z jedną jak i z drugą sytuacją mamy do czynienia właśnie w niniejszej sprawie, co uzasadniało uchylenie zaskarżonego orzeczenia na podstawie art. 386 par. 4 k.p.c. i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Jak wyraził to bowiem Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 XI 2005 r. wydanym w sprawie III CK 255/05 „Uchylenie wyroku (postanowienia) na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. nie ma charakteru obligatoryjnego. Jednak w odniesieniu do sytuacji nierozpoznania istoty, uznanie przez sąd drugiej instancji za zasadne zarzutów odnoszących się do nierozpoznania istoty sprawy, sąd ten musi uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania, gdyż w przeciwnym razie strona byłaby pozbawiona jednej merytorycznej instancji.” ( podobnie w postanowieniu z dnia 21 V 2014 r. wydanym w sprawie II CZ 8/14).

Odnieść należało się jeszcze do stanowiska strony pozwanej zawartego w odpowiedzi na apelację, mówiącego o tym, iż sąd I instancji oddalił powództwo w niniejszej sprawie również z uwagi na niewykazanie przez pozwanego faktu poniesienia szkody ani jej wysokości .

Otóż stwierdzić należy, iż kwestia niewykazania przez powoda szkody została podniesiona przez Sąd Okręgowy niejako na marginesie jego rozważań na temat braku przedsądu i tym samym możliwości badania przez niego bezprawności zachowania pozwanego. Sąd I instancji postawił w uzasadnieniu swojego orzeczenia tezę, iż powód nie udowodnił, iż zawarłby umowę z zamawiającym na warunkach zaproponowanych w pierwotnej ofercie, której w żaden sposób nie uzasadnił. Również kolejne dwa zdania uzasadnienia poświęcone tej kwestii są bardzo ogólne i tak naprawdę niczego nie wyjaśniają , w szczególności jeżeli weźmie się pod uwagę, iż powód dochodzi w niniejszej sprawie naprawienia szkody w postaci utraconych korzyści a nie wyrównania poniesionych strat. Brak było także jakichkolwiek rozważań na temat wysokości szkody.

Reasumując zdaniem Sądu Apelacyjnego marginalne uzasadnienie sądu I instancji co do niewykazania przez powoda przesłanki roszczenia odszkodowawczego w postaci szkody , wymyka się spod kontroli instancyjnej, nie odnosi się w żadnej mierze do zarzutów merytorycznych powoda przedstawionych na ten temat w uzasadnieniu pozwu.

Tym samym Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania, przy którym to rozpoznaniu sąd ten zbada zgłoszone w niniejszej sprawie roszczenie w oparciu o unijną zasadę odpowiedzialności państwa członkowskiego za szkodę wyrządzoną wskutek naruszenia prawa wspólnotowego przez jego organy.