Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2013r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Moskwa

Protokolant: st. sekr. sądowy Agnieszka Nowak

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2013r. w Rzeszowie
sprawy z powództwa M. B.
przeciwko (...) S.A z siedzibą w W.
o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w siedzibą w W. na rzecz powódki M. B. kwotę 60 000 zł ( sześćdziesiąt tysięcy złotych ) z ustawowymi odsetkami od dnia 30 listopada 2012 roku do dnia zapłaty,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 3 617 zł ( trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego oraz kwotę 3 000 zł ( trzy tysiące złotych ) tytułem zwrotu kosztów sądowych,

III.  w pozostałej części powództwo oddala.

Sygn. akt I C 74/13

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 24 maja 2013r.

Pozwem z dnia 16 stycznia 2012 roku, powódka M. B. wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 100 000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 listopada 2012r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za doznana krzywdę po śmierci jej siostry A. B. (1), oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania według norm przepisanych.

Na uzasadnienie swego żądania powódka podniosła następujące okoliczności:

W dniu 7 maja 2002r. w P. miał miejsce wypadek komunikacyjny w wyniku, którego śmierć poniosła A. B. (1). Szkoda została zgłoszona pismem z dnia 30 października 2012r., a pozwany odmówił wypłaty żądanego zadośćuczynienia.

Powódka wskazała, iż przed w chwili śmierci A. B. (1) miała 11 lat i była najmłodszym z pięcioroga rodzeństwa powódki. M. B. z uwagi na dużą różnicę wieku (12 lat) często opiekowała się siostrą. Powódka miała bardzo dobre relacje z siostrą. Trauma związana ze śmiercią siostry była tym większa, iż dzień przed śmiercią A. B. (1), powódka zaręczyła się. W związku z wypadkiem, powódka odłożyła plany związane ze ślubem oraz obroną pracy licenciackiej.

W ocenie strony powodowej, mając na uwadze cierpienia psychiczne powódki związane ze śmiercią siostry oraz ich wpływ na jej postawę i aktywność życiową, stopień i rozmiar krzywdy jest olbrzymi i uzasadnia dochodzoną kwotę zadośćuczynienia w wysokości 100 000 zł.

Powodowie swoje roszczenia oparli o treści art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc, gdyż śmierć A. B. (1) miała miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008r.

W odpowiedzi na pozew (...) S.A. z siedzibą w W. wniosło o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Uzasadniając swoje stanowisko pozwany wskazał, iż zakres odszkodowania w związku ze szkodą wyrządzoną ruchem pojazdu mechanicznego określa art. 34 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Katalog następstw szkody ma charakter zamknięty i zupełny, co oznacza, iż wytycza granice odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Brak jest podstaw, aby art. 34 interpretować rozszerzająco i obejmowań nim także naruszenia dóbr osobistych. W konsekwencji pozwany podniósł, iż umowa obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego nie obejmuje odpowiedzialności z tytułu naruszenia przez sprawcę wypadku dobra osobistego podnoszonego przez powódkę. Z ostrożności procesowej pozwany podniósł, iż w razie uwzględniania przez Sąd, co do zasady roszczenia powodów o zadośćuczynienie, jest ono nieodpowiednie w kwocie 100 000,00 zł, gdyż nie jest adekwatne do rozmiaru doznanej wskutek zdarzenia krzywdy.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dnia 7 maja 2002r. w miejscowości P., województwo (...) miał miejsce wypadek, w którym T. N. kierując samochodem marki S. (...), nr rej. (...), naruszył zasady w ruchu drogowym, doprowadzając do najechania na leżącą w pobliżu jezdni A. B. (1). W wyniku zdarzenia śmierć poniosła A. B. (1). Sprawca wypadku T. N. został skazany prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Strzyżowie, Wydział II Karny, sygn. akt II K 94/03.

Powódka zgłosiła pozwanemu szkodę pismem z dnia 30 października 2012r. Pozwany odmówił wypłaty zadośćuczynienia z uwagi na brak podstaw.

W chwili zdarzenia A. B. (1) miała 11 lat. Była ona dzieckiem zdrowym, uzdolnionym. A. B. (1) była najmłodsza siostrą powódki. Dla całej rodziny była ona „oczkiem w głowie”.

M. B. miała bardzo dobre relacje z siostrą A. B. (1). Powódka, z uwagi na dużą różnice wieku, często pomagała siostrze w różnych pracach, odrabianiu lekcji, odprowadzaniu do szkoły.

Powódka gdy dowiedziała się o tragicznym zdarzeniu, doznała szoku, nie wierzyła w to, co się stało. Po wypadku powódka zmuszona była odłożyć swoje palny życiowe, m. in. przełożyła zaplanowany ślub oraz egzaminy na studiach. Powódka dzień przed śmiercią A. B. (1), powódka zaręczyła się ze swoim obecnym mężem, ale po wypadku nie powiedziała o tym swojej rodzinie. Powódka po ślubie miła wyprowadzić się z domu rodzinnego, ale z uwagi na ciężki stan psychiczny rodziców postanowiła mieszkać nadal w domu. Traumatyczne doznania są tym bardziej bolesne dla powódki, iż zmarła A. B. (1) była bardzo podobna do powódki oraz fakt, iż szwagierka powódki jest w tym samym wieku co zmarła A. B. (1), oraz również ma na imię Ania. Z tego powodu powódka nadal przeżywa śmierć siostry, gdyż widzi swoją siostrę w A. B. (2). M. B. bardzo źle zniosła śmierć siostry, nadal ma pamiątki po siostrze, bardzo często odwiedza grób siostry.

Powódka nigdy nie korzystała z pomocy psychiatry i psychologa. Uważał, że jest w stanie sobie sama poradzić. Prawdopodobnie siły do poradzenia sobie z trudną sytuacją czerpie z prawidłowo ukształtowanej osobowości, która opiera się na zasadach samodzielności i wiary w siebie. Traumatyczne przeżycia związane z wypadkiem nadal są żywe w jej pamięci.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów urzędowych takich jak : odpis wyroku z dnia 22 grudnia 2003r., sygn. akt II K 94/03 (k. 9-10) , odpis wyroku z dnia 6 lipca 2004r., sygn. akt II Ka 111/04 (k. 11), odpis skrócony aktu zgonu A. B. (1) (k. 8), oraz na podstawie dokumentów prywatnych: odpisu pisma z dnia 30 października 2012r. (k. 12-14), pisma pozwanego z dnia 30 listopada 2012r. (k. 15) oraz zeznań świadków: Z. B., A. B. (3), B. B., S. B., R. B., Z. P. oraz zeznań powódki.

Sąd dał wiarę dowodom z dokumentów, których wiarygodność nie budziła wątpliwości, ani też nie była kwestionowana przez strony postępowania. Wiarygodne w ocenie Sądu były także zeznania świadków i powódki. W/w osoby w sposób zgodny opisały stosunki i więzi występujące pomiędzy powódka a jej zmarłą siostrą oraz nakreśliły charakter i natężenie cierpień wynikłych dla powódki wskutek śmierci siostry.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do podstawy prawnej roszczenia zgłoszonego przez powódkę, tj. art. 448 w zw. z art. 24 § 1 kc z tytuł śmierci A. B. (1), która była dla powódki siostrą. Pozwany w toku postępowania prezentował stanowisko, że roszczenie co do zasady nie było usprawiedliwione, ponieważ art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. nie pozwala na zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego od ubezpieczyciela na rzecz najbliższych członków rodziny w sytuacji, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu (wypadku komunikacyjnego), który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 r. Aktualne poglądy doktryny i orzecznictwo sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego nie pozostawiają wątpliwości, iż można przyznać najbliższemu członkowi rodziny zmarłego np. na skutek wypadku komunikacyjnego zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę na podstawie powyższych przepisów także wtedy, gdy śmierć nastąpiła przed dniem 3 sierpnia 2008 r. wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2010 r., IV CSK 307/09 (OSP 2011, Nr 2, poz. 15, LEX nr 599865, uchwałę z dnia 22 października 2010 r. III CZP 76/10, LEX nr 604152, Biul. SN 2010, Nr 10, poz. 11, uchwałę z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11, OSNC 2012, Nr 1, poz. 10)

Sąd Okręgowy rozpoznający niniejszą sprawę w pełni podziela zaprezentowaną wyżej tak ukształtowana linię orzeczniczą.

Więź rodzinna jest dobrem osobistym, a jego naruszenie uzasadnia przyznanie zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że małoletnia siostra powódki A. B. (1) zmarła na skutek wypadku komunikacyjnego, którego sprawcą był T. N. – skazany prawomocnym wyrokiem karnym za przestępstwo z art. 177 § 2 k.k. Pojazd sprawcy wypadku ubezpieczony był w pozwanym Towarzystwie (...). Powódka to siostra zmarłej na skutek wypadku, a zatem jej najbliższy członek rodziny. Spowodowanie śmierci A. B. (1) stanowiło naruszenie dóbr osobistych powódki i uzasadnia przyznanie jej zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. od ubezpieczyciela pojazdu, którym kierował sprawca wypadku.

Przy ocenie, jaka suma jest, w rozumieniu art. 448 k.c., odpowiednia tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę spowodowaną naruszeniem dóbr osobistych, należy mieć na uwadze rodzaj dobra, które zostało naruszone oraz charakter, stopień nasilenia i czas trwania doznawania przez osobę, której dobro zostało naruszone, ujemnych przeżyć psychicznych spowodowanych naruszeniem. Uszczegóławiając te kryteria na potrzeby sprawy, w której zdarzeniem wywołującym krzywdę jest śmierć osoby najbliższej wskazać należy, że okoliczności wpływające na wysokość świadczenia z art. 448 k.c. to m.in.: dramatyzm doznań osób bliskich zmarłego, poczucie osamotnienia, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rola jaką w rodzinie pełniła osoba zmarłego, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem odejścia i wiek pokrzywdzonego. Naruszenie dobra osobistego w postaci prawa do życia w rodzinie stanowi dalece większą dolegliwość psychiczną dla członka rodziny zmarłego, niż w przypadku innych dóbr, a jej skutki rozciągają się na całe życie osób bliskich. Określając wysokość „odpowiedniej sumy zadośćuczynienia” należy uwzględnić cele oraz charakter zadośćuczynienia ( tak; w wyroku SN z dnia 1 kwietnia 2004 r. sygn. akt II CK 131/03 publ. Legalis. ) Ze względu na kompensacyjny charakter zadośćuczynienia jego wysokość musi przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną, adekwatną do warunków gospodarki rynkowej ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 22 listopada 2012 r., I ACa 339/12, LEX nr 1246793)

Ustalając jej kwotę należy wziąć pod uwagę przede wszystkim nieodwracalność skutków naruszenia dobra osobistego, osobistą sytuację poszkodowanych, w której znaleźli się na skutek naruszenia dobra osobistego oraz ich przyszłe perspektywy życiowe. Śmierć osoby bliskiej zwykle stanowi dla rodziny wielki wstrząs, a cierpienia psychiczne, jakie się z tym wiążą mogą przybierać ogromny wymiar, tym większy, im mocniejsza była w danym przypadku więź emocjonalna łącząca zmarłego z najbliższymi. Powódka w wypadku z dnia 7 maja 2002r. utracili 11-letninią siostrę, z którą była silnie emocjonalnie związana. Do dnia dzisiejszego powódka odczuwa ogromną stratę po śmierci siostry. Śmierć A. B. (1) spowodowała w życiu powódki ogromny stres i przygnębienie. Powódka musiała zmienić plany życiowe, alby pomóc rodzicom. Zmuszona była przełożyć swój ślub jak również egzaminy na studiach. W kontekście miarkowania zadośćuczynienia należy zwrócić uwagę na fakt, iż obecnie powódka ułożyła sobie życie, jest szczęśliwą matka i żoną. Okoliczność ta musi mieć wpływ na wysokość zadośćuczynienia ustalaną przez miarkowanie.

Całokształt okoliczności przedmiotowej sprawy przemawia, zdaniem Sądu, za częściowym uwzględnieniem żądania powódki odnośnie dochodzonej kwoty zadośćuczynienia. W ocenie Sądu kwotą odpowiednią dla kompensacji krzywdy, jakiej doznali powodowie na skutek utraty więzi rodzinnej z siostrą jest kwota 60.000 zł. Kwota ta jest adekwatna do poczucia krzywdy, rozmiaru cierpień, stopnia bólu i kompensują powódce przedwczesną utratę siostry. Na wysokość należnego zadośćuczynienia wpłynął duży stopień bólu, cierpienia, poczucie osamotnienia po śmierci osoby najbliższej występujący u powódki.

Na uwzględnienie zasługiwało żądanie powódki w zakresie odsetek od kwoty zadośćuczynienia. Orzeczenie w zakresie odsetek znajduje uzasadnienie w treści przepisów art. 817 § 1 kc i art. 481 § 1 kc. Sąd stoi na stanowisku, iż zadośćuczynienie należy traktować jak wierzytelność bezterminową, a więc świadczenie to powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania (art. 455 k.c.). Pogląd ten należy uznać za ugruntowany w orzecznictwie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2011r., I CSK 243/10, LEX nr 848109, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2011r., V CSK 38/11, LEX nr 1129170). W przypadku, gdy żądanie w zakresie zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę było uzasadnione i udokumentowane już na etapie postępowania likwidacyjnego, odsetki przewidziane w art. 481 k.c. powinny być zasądzone od dnia, w którym zgodnie z przepisami prawa ubezpieczyciel zakończył lub powinien był zakończyć postępowanie likwidacyjne i wypłacić należne świadczenie. Powodowie pismem z dnia 30 października 2012r. zwrócili się do pozwanego z żądaniem przeprowadzenia likwidacji szkody i wypłaty odszkodowania i zadośćuczynienia. Mając na uwadze 30-dniowy termin przewidziany w art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...), żądanie powodów w zakresie odsetek od kwot zadośćuczynienia od dnia 30 listopada 2012r. jest uzasadnione.

Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki M. B. kwotę 60.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 30 listopada 2012r. do dnia zapłaty (pkt I wyroku) zaś dalej idące powództwo w zakresie zadośćuczynienia oddalił (pkt III wyroku).

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 2 kpc, zasądzając od pozwanego na rzecz powódki kwotę 3000 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, oraz kwotę 3617,00 zł kosztów zastępstwa adwokackiego (§ 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Dz.U.2002.163.1348).