Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

UZASADNIENIE

A. W. wniosła pozew przeciwko (...) S.A. Powódka domagała się zasądzenia od pozwanego na swą rzecz kwoty 1.459,51 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Uzasadniając swe stanowisko powódka wskazała m.in., że w dniu 14 marca 2013 roku zawarła umowę pożyczki gotówkowej z Bankiem (...) S.A. W ramach niniejszej umowy została objęta ubezpieczeniem spłaty pożyczki na wypadek utraty pracy albo śmierci w następstwie nieszczęśliwego wypadku. Ubezpieczycielem powódki był pozwany. W związku z utratą pracy przez powódkę, zgłosiła ona szkodę pozwanemu. Ubezpieczyciel stwierdził jednak, że nie znajduje podstaw do przyjęcia odpowiedzialności za zgłoszone roszczenie z tytułu utraty pracy, ponieważ umowa o pracę została rozwiązania na zasadzie porozumienia stron i odmówił wypłaty odszkodowania.

Pozwana wniosła oddalenie powództwa w całości. Podniosła, iż zgodnie z treścią zapisu § 8 ust. 1 pkt 3 warunków ubezpieczenia, w przypadku utraty pracy przez ubezpieczonego, odpowiedzialność ubezpieczyciela jest wyłączona gdy utrata pracy nastąpiła w związku z rozwiązaniem stosunku pracy lub stosunku służbowego za porozumieniem stron.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 14 marca 2013 roku powódka zawarła umowę pożyczki gotówkowej z Bankiem (...) S.A. na kwotę 71 599,05 zł. Na podstawie niniejszej umowy (§13 ust.4), powódka objęta została ubezpieczeniem, na mocy którego, w razie utraty przez nią pracy, pozwany każdego miesiąca wypłacać miał świadczenie w wysokości odpowiadającej kwocie każdej kolejnej raty kapitałowo – odsetkowej wynikającej z aktualnego na dzień utraty pracy harmonogramu spłaty pożyczki. W Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia w § 8 zawarto postanowienia, które regulowały przypadki wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela. W szczególności odpowiedzialność ubezpieczyciela była wyłączona gdy utrata pracy nastąpiła w związku z rozwiązaniem stosunku pracy za porozumieniem stron.

Według harmonogramu spłaty miesięczna rata spłaty pożyczki wynosiła 1.459,51 złotych.

dowód: umowa pożyczki gotówkowej wraz z harmonogramem spłat (k. 9-12), OWU (k. 15 – 17);

W okresie od stycznia 2006 roku do 30 czerwca 2014 roku powódka była zatrudniona w B. Towarzystwo (...) S.A. V. (...). W dniu 30 czerwca 2014 roku powódka i jej pracodawca rozwiązali stosunek pracy w drodze porozumienia stron w oparciu o art.30§1 pkt 1 k.p. w zw. z art.10 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z pracownikami. Pracodawca powódki zdecydował się na rozwiązanie z powódką stosunku pracy, ponieważ na skutek połączenia dwóch spółek konieczne było przeprowadzenie wewnętrznej reorganizacji łączonych spółek, a co za tym idzie likwidacja niektórych stanowisk pracy i grupowe zwolnienia pracowników. Dążąc do szybszego niż w drodze wypowiedzenia rozwiązania stosunku pracy, pracodawca zaproponował powódce rozwiązanie stosunku pracy za porozumieniem stron. Z uwagi na korzystniejsze warunki wypowiedzenia, jakie pracodawca powódki oferował w przypadku rozwiązania umowy za porozumieniem stron, powódka zdecydowała się na taki rodzaj rozwiązania umowy.

dowód: Świadectwo pracy z dnia 30.06.2014 roku (k. 13), zeznania świadka J. Ś. (akta III Cps 391/15) zeznania powódki (k.111);

W dniu 22 sierpnia 2014 roku pozwany otrzymał od powódki zgłoszenie szkody. Pismem opatrzonym datą 27 sierpnia 2014 roku pozwany odmówił spełnienia świadczenia.

okoliczności bezsporne, a nadto dowód: kopia pisma pozwanego z dnia 27 sierpnia 2015 roku (k.14);

Powyższy stan faktyczny był częściowo bezsporny między stronami. Sąd ustalił go na podstawie faktów przyznanych przez strony (art.229 i 230 k.p.c.), dowodów z dokumentów, zeznań świadka oraz zeznań powódki.

Dowodom z dokumentów Sąd dał wiarę w pełni, albowiem ani żadna ze stron, ani też Sąd z urzędu nie znaleźli podstaw by kwestionować ich wiarygodność. Zeznania świadka i powódki należało uznać za wiarygodne. Za taką oceną przemawia fakt, iż były one spójne, uporządkowane oraz korelowały z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Sąd zważył, co następuje:

Bezspornym między stronami był fakt zawarcia przez powódkę umowy pożyczki gotówkowej z Bankiem (...) oraz objęcie powódki ubezpieczeniem przez pozwanego. Przedmiotem niniejszego ubezpieczenia była między innymi spłata pożyczki przez ubezpieczyciela na wypadek utraty pracy przez ubezpieczonego, powodującej ograniczenie zdolności finansowej lub niezdolność finansową do wywiązywania się z obowiązku spłaty rat pożyczki.

W Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia w § 8 pkt 1.3 zawarto postanowienie, które reguluje przypadki wyłączenia odpowiedzialności Ubezpieczyciela. Należy do nich między innymi sytuacja, w której „utrata pracy nastąpiła w związku z rozwiązaniem stosunku pracy lub stosunku służbowego za porozumieniem stron”. Analiza tego zapisu nie może ograniczać się wyłącznie do jego literalnego brzmienia. Zgodnie z akt. 65 k.c. § 2 w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzemieniu. Oświadczenia woli, podobnie jak przepisy prawa podlegają wykładni. W wykładni oświadczeń woli zastosowanie znajduje zasada omnia sunt interpretanda. Przepis art. 65 § 2 k.c. stanowi, że „w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu”. Wyraźnie więc ustawodawca przyznaje tu prymat subiektywnej metodzie wykładni, która ma pozwolić na ustalenie znaczenia, jakie obie strony nadawały składanemu oświadczeniu woli w momencie jego wyrażania, a nie z chwili dokonywania wykładni (por. wyr. SN z dnia 20 stycznia 2011 r., I CSK 193/10, Lex nr 784895). Uzasadnione jest to charakterem umów jako czynności prawnych, do dokonania których niezbędna jest zawsze zgodna wola stron. W rozumieniu art. 65 § 2 k.c. cel umowy jest wyznaczony przez funkcję, jaką strony wyznaczają danej czynności w ramach łączących je stosunków prawnych. Jest to cel zindywidualizowany, dotyczący konkretnej umowy i znany obu stronom. Wpływa on na kształt praw i obowiązków pośrednio, jako jeden z czynników, które powinny być brane pod uwagę przy dokonywaniu wykładni. Cel nie musi być wyartykułowany w treści umowy, a może być ustalany na podstawie okoliczności towarzyszących dokonaniu czynności prawnej. Cel umowy można określić jako intencję stron co do skutków prawnych, jakie mają nastąpić w związku z zawarciem umowy” (Kidyba A. (red.), Gawlik Z., Janiak A., Jedliński A., Kopaczyńska-Pieczniak K., Niezbecka E., Sokołowski T., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, WKP, 2012).

Podkreślenia wymaga również fakt, iż umowa będąca podstawą żądania pozwu wykorzystuje wzorce umowne. Mając na uwadze art. 385 § 2 k.c., wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały. Postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtował się pogląd nakazujący, w razie niejasności czy wątpliwości co do poszczególnych postanowień ogólnych warunków ubezpieczenia, ich interpretację na korzyść ubezpieczonego, i uznający za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego obciążanie ubezpieczonych negatywnymi konsekwencjami wadliwej i niedbałej ich redakcji (por. wyrok SN z 10 grudnia 2003 r. V CK 35/03, Lex nr 196761). Wzorce umowne podlegają takim samym zasadom wykładni jak oświadczenia woli. Konieczne jest zatem, oprócz dosłownej ich interpretacji, również dochodzenie celu i sensu poszczególnych postanowień. Przy interpretacji niejednoznacznych postanowień wzorców umownych, prowadzonej w głównej mierze na podstawie językowych reguł wykładni, należy stosować dyrektywę in dubio contra proferentem (w razie wątpliwości przeciwko oświadczającemu), czyli dokonywać wykładni restryktywnej wobec proponenta, a życzliwej dla adherenta. Uzasadnienie dla takiej dyrektywy wykładni wzorców umownych stanowi koncepcja zwiększonego ryzyka tej strony, która redaguje tekst wzorca (lub posługuje się tekstem zredagowanym przez inną osobę) w takiej sytuacji, w której druga strona nie ma wpływu na formułowanie jego treści. Uznaje się bowiem za słuszne, aby ten, kto korzysta z uprawnienia do jednostronnego kształtowania treści stosunków prawnych, ponosił ryzyko niejasnej lub niejednoznacznej redakcji tekstu. (por. Kidyba A. (red.), Gawlik Z., Janiak A., Jedliński A., Kopaczyńska-Pieczniak K., Niezbecka E., Sokołowski T., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, WKP, 2012).

Decyzja o zaciąganiu zobowiązania finansowego, podejmowana racjonalnie, jest skorelowana z realną oceną możliwości wykonania przyjętych na siebie zobowiązań. W przypadku zobowiązania do świadczeń powtarzających się, rozłożonych na znaczny okres czasu (lata, a nawet dekady) zazwyczaj osoba zobowiązana planuje dokonywać spłat z uzyskiwanych świadczeń za wykonywaną przez nią pracę; zachodzi więc współzależność między zobowiązaniem do powtarzających się świadczeń pieniężnych, a przewidywanym uzyskiwaniem regularnych dochodów, które pozwolą w przyszłości na wykonywanie zaciągniętych zobowiązań. Obowiązek wieloletnich systematycznych świadczeń, wobec zawartej w tym zakresie umowy, należy uznać za czynnik stabilny, wręcz graniczący z pewnością. Takiej stabilności nie można jednak uzyskać co do drugiego z omawianych czynników, tj. co do pozyskiwania stałych dochodów ze świadczonej pracy. Oceniając realistycznie sytuację nie można wykluczyć, zwłaszcza w dłuższej perspektywie, zdarzenia w którym dana osoba z przyczyn od siebie niezależnych utraci pracę. Trudno wręcz stworzyć hipotetyczny model zatrudnienia który gwarantowałby pracownikowi (czy też świadczącemu pracę w oparciu o inną umowę) pewne stałe zatrudnienie, a w konsekwencji – pewny stały dochód. Zawsze liczyć należy się z zaistnieniem okoliczności na powstanie których pracownik nie ma żadnego wpływu, a które mogą doprowadzić do utraty przez niego pracy (np.: likwidacja stanowiska pracy, upadłość pracodawcy, a nawet klęska żywiołowa czy konflikt zbrojny).

Mając na uwadze powyższe rozważania a także zgromadzone dowody nie może budzić wątpliwości, że zgodnym zamiarem stron (art. 65 k.c.) przy zawieraniu umowy ubezpieczenia było udzielenie powódce ochrony na wypadek utraty przez nią pracy, z przyczyn od powódki niezależnych. Jednocześnie, przewidziane w OWU wyłączenia miały na celu de facto tylko sprecyzowanie tego zgodnego zamiaru stron; wyłączenia miały opisywać sytuacje w których utrata pracy następowała w całości bądź częściowo z przyczyn zależnych od ubezpieczonego.

Jak ustalono, pracodawca powódki zdecydował o dokonaniu z przyczyn ekonomicznych redukcji etatów, w tym o zlikwidowaniu stanowiska pracy na którym zatrudniona była powódka. Decyzja w tym zakresie była niezależna od powódki zarówno co do przyczyn jej podjęcia (powody ekonomiczne, nie związane z sposobem wykonywania pracy przez powódkę) jak i co do faktu jej podjęcia (decyzję podjęli przełożeni powódki bez jakiekolwiek udziału powódki). Inaczej mówiąc, fakt zwolnienia powódki został przesądzony i to bez jej udziału; powódce pozostawiono możliwość współdecydowania o formie sposobu rozwiązania stosunku pracy. Jednocześnie, niezależnie od stanowiska powódki w tym zakresie umowa o pracę zostałaby i tak z nią rozwiązania (czy to w drodze porozumienia, a w przypadku braku zgody powódki – za wypowiedzeniem). W tej sytuacji uznać należy, że zaistniałe okoliczności nie wypełniają hipotezy § 8 pkt 1.3 OWU (k.16).

Wolą stron przy zawieraniu umowy było wyłączenie spod obowiązku świadczenia w sytuacjach, w których ubezpieczony sam decydował o rozwiązaniu stosunku pracy, czyli sam stworzył (względnie współtworzył) sytuację, w której powstaje obowiązek świadczenia z umowy ubezpieczenia. W taki sposób należy, zgodnie z art. 385 § 2 zd. 2 k.c. interpretować zawarte w OWU sformułowanie: „rozwiązanie stosunku pracy za porozumieniem stron”. W niniejszym przypadku jedyną przyczyną rozwiązania stosunku pracy była decyzja pracodawcy, niezależna od powódki i właśnie przed konsekwencjami takiej sytuacji miała powódkę chronić zawarta umowa ubezpieczenia. To w jaki sposób formalnie doszło do rozwiązania stosunku pracy jest kwestią wtórną, nieistotną z punktu widzenia zaistnienia zdarzenia ubezpieczeniowego jak również – z co do hipotezy § 8 pkt 1.3 OWU.

Założenie przeciwne wskazywałoby na z gruntu nierealistyczny „zgodny zamiar stron”. Powódka w obliczu przesądzonego już zwolnienia, chcąc uniknąć sytuacji z hipotezy § 8 pkt 1.3 OWU, musiałaby zrezygnować z wyboru korzystniejszej dla niej formy rozwiązania umowy tylko by móc skorzystać ze świadczeń ubezpieczyciela.

W tym stanie rzeczy, mając na uwadze ustalony stan faktyczny oraz powyższe rozważania żądanie pozwu należało uznać za zasadne. Wezwanie do spełnienia świadczenia zostało doręczone pozwanemu w dniu 22 sierpnia 2014 roku, a zatem zgodnie z art.817§1 k.c. w zw. z art.481 k.c., od dnia 23 września 2014 roku powódka od dochodzonej kwoty może od pozwanego domagać się odsetek ustawowych. Łącząc powyższe, należało orzec jak w pkt 1 wyroku.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Mając na uwadze stanowisko stron oraz rozstrzygnięcie Sądu uznać należało że powódka „wygrała” proces w całości. Do kosztów wyłożonych przez pozwanego zaliczyć należy wynagrodzenie fachowego pełnomocnika w kwocie 180 złotych oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych oraz opłatę od pozwy w wysokości 30 złotych. Połączenie powyższych elementów skutkować musiało orzeczeniem jak w punkcie 2 wyroku.

SSR Łukasz Lubbe