Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

P., dnia 23 października 2015 r.

Sąd Rejonowy Poznań - Grunwald i Jeżyce w Poznaniu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Anna Mikołajczak

Protokolant: Agnieszka Stawujak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 października 2015 r. w P.

sprawy z powództwa W. Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa

przeciwko P. G.

- o zapłatę kwoty 6.822,97 zł

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6.822,97 zł ( sześć tysięcy osiemset dwadzieścia dwa złote 97/100) wraz z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od kwoty 6.396,59 zł od dnia 21-10-2013r. do dnia zapłaty,

2.  kosztami procesu obciąża pozwanego i z tego tytułu zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.467 zł.

/-/ SSR Anna Mikołajczak

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym 23.10.2014 r. powód W. Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa z siedzibą w P. domagał się od pozwanego P. G. zapłaty kwoty 6.822.97 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP liczonymi od kwoty 6.396,59 zł. od dnia 21 października 2013 r. do dnia zapłaty. Pozew został złożony w postępowaniu upominawczym.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że w dniu 22.10.2009 r. zawarta została pomiędzy powodem a J. Ż. ratalna umowa pożyczki nr (...) na kwotę 9.650 zł. Zabezpieczeniem spłaty pożyczki stanowiło poręczenie pozwanego. Pożyczka nie została spłacona w terminie wobec czego powód pismem z 3.01.2013 r. wezwał do zapłaty pozwanego. Roszczenie powoda obejmuje kwotę 6.396,59 zł. niespłaconego kapitału, 426,38 zł. skapitalizowanych odsetek karnych od przeterminowanego kapitału do dnia 20.10.2013 r.

W dniu 28.11.2014 r. wydany został nakaz zapłaty zgodnie z żądaniem pozwu.

W ustawowym terminie wpłynął sprzeciw pozwanego od nakazu zapłaty
w całości. W uzasadnieniu swego stanowiska pozwany zarzucił: brak legitymacji procesowej biernej po swojej stronie a to w związku ze śmiercią dłużnika J. Ż., brak wypowiedzenia umowy pożyczki, brak jakiejkolwiek informacji o niewywiązaniu się z umowy przez dłużnika. Pozwany zarzucił także powodowi, że ten zamiast dochodzić należności od spadkobierców zmarłego bezpodstawnie wniósł pozew przeciwko niemu i to pomimo akcesoryjności poręczenia kredytu.

W piśmie procesowym z 9.05.2015 r. pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia. Jednocześnie pozwany wnioskował, aby w razie nieuznania zarzutu przedawnienia, umożliwiono mu zgłoszenia do udziału w sprawie, po stronie pozwanej, w trybie art. 195 §2 kpc spadkobierców zmarłego pożyczkobiorcy.

Na rozprawie dnia 6.08.2015 r. pozwany został pouczony o treści art. 84 kpc i zasadach przypozwania.

Stanowiska stron nie uległy zmianie do końca procesu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód W. Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa z siedzibą w P. prowadzi działalność gospodarczą m.in. w zakresie udzielania swoim członkom pożyczek i kredytów.

Okoliczność bezsporna oraz dowód: odpis KRS (k. 11-13).

W dniu 22.10.2009 r. powód zawarł z J. Ż. we W. umowę pożyczki na celem mieszkaniowe nr: (...)). Na podstawie tej umowy, powód pożyczył J. Ż. kwotę 9.650 zł. Spłata pożyczki miała następować w miesięcznych 60 ratach a ostateczny termin spłaty ustalono na 15.10.2014 r. (pkt 1 i 6 umowy). Pożyczka była oprocentowana według zmiennej stopy procentowej, ustalonej przez Zarząd powodowej spółdzielczej Kasy, wynoszącej w dniu zawarcia umowy 15,25 % w skali roku. Zgodnie z pkt 17 umowy, w przypadku nieterminowej spłaty pożyczki, należność z tego tytułu stawała się w dniu następnym należnością przeterminowaną, a od niespłaconego w całości lub w części kapitału, a od dnia wniesienia powództwa od całości zadłużenia, powódka uprawiona była do pobierania odsetek wg stopy procentowej obowiązującej w danym okresie dla pożyczek przeterminowanych.

W pkt 11 umowy postanowiono, że zabezpieczeniem spłaty pożyczki będzie: (1) weksel własny in blanco, (2) poręczenie wekslowe udzielone przez pozwanego P. G. oraz (3) poręczenie cywilne udzielone przez pozwanego.

Integralną część umowy stanowi oświadczenie poręczyciela – pozwanego w tej sprawie zobowiązującego się do zapłaty kwoty 9.650 zł. lub jej części powiększonej o należne odsetki, opłaty, prowizje i inne koszty przysługujące (...) w związku z wykonaniem umowy na wypadek, gdyby pożyczkobiorca nie wykonał swojego zobowiązania.

Bezsporne oraz dowód: kopia umowy pożyczki z oświadczeniem poręczyciela
z harmonogramem spłat (k.15-19).

Pożyczkobiorca J. Ż. zmarł w dniu 10.02.2011 r. Do dnia zgonu, pożyczka podlegała regularnej spłacie.

Okoliczność bezsporna oraz dowód: skrócony odpis aktu zgonu (k. 32).

Pismem z dnia 22.02.2011 r. powód wystąpił do pozwanego z informacją o zaległości w spłacie poręczonej przez stronę pożyczki. Zaległość wg stanu na dzień 22.02.2011 r. powód określił na kwotę 290,73 zł. Po śmierci pożyczkobiorcy do spłaty pożyczki zobowiązała się spadkobierczyni M. Ż.. To na jej wniosek z dnia 11.07.2011 r. powód w piśmie z dnia 19.07.2011 r. określił nowy plan spłaty pożyczki określając ratę pożyczki na kwotę 205 zł. za okres od 08.2011 r. Kolejny plan spłaty
z nową wartością rat powód określił w piśmie z dnia 22.01.2013 r. (za okres od 02.2013 r.) na wniosek M. Ż. z 16.01.2013 r. Pożyczka nie podlegała spłacie.

W piśmie z dnia 3.01.2013 r. powód wezwał pozwanego - jako poręczyciela - do zapłaty w terminie 7 dni zaległości z tytułu niespłaconej pożyczki w kwocie ogółem 7.222,39 zł. (wg stanu na dzień 3.01.2013 r.) w tym kwoty 6.396,59 zł. kapitału, kwoty 795,80 zł. odsetek karnych i kwoty 30 zł. kosztów. Pozwany nie uregulował kwoty wezwania.

Bezsporne oraz dowód: pismo powoda z 22.02.2011 r. wraz z potwierdzeniem nadania listem poleconym (k. 46-48) oraz wezwanie do zapłaty z 3.01.2013 r. z potwierdzeniem nadania listem poleconym (k. 49-51); kopia pisma powoda z 19.07.2011 r. (k. 79-81) oraz kopia pisma powoda
z 22.01.2013 r. (k. 82-85).

Zadłużenie z tytułu niespłaconego kapitału z tytułu przedmiotowej pożyczki wynosi kwotę 6.396,59 zł. tytułem kapitału oraz 426,38 zł. tytułem skapitalizowanych odsetek karnych od przeterminowanego kapitału naliczonych do 20.10.2013 r.

Okoliczność bezsporna.

W sprawie nie było sporu co do tego, że powoda łączyła ze zmarłym J. Ż. umowa pożyczki, nie były kwestionowane ani warunki zawarcia tej umowy, w tym wartość udzielonej pożyczki ani też to, że pozwany P. G. spłatę tej umowy poręczył. Bezsporne były także okoliczności: zgonu pożyczkobiorcy J. Ż. oraz wartości niespłaconego kapitału. Strona pozwana nie kwestionowała również wartości dochodzonego przez powoda skapitalizowanego roszczenia odsetkowego. Niezależnie od tego, ustalenia w tym obszarze dokonywane były na podstawie dokumentów urzędowych i prywatnych zebranych w aktach niniejszej sprawy. Sąd dokonując ich oceny posiłkował się normami zawartymi w art. 244 i 245 kpc. Spośród pozostałych okoliczności faktycznych strona pozwana zakwestionowała jedynie skuteczność doręczenia zawiadomienia o zaległości w spłacie pożyczki (pismo z 22.02.2011 r.) oraz skuteczność doręczenia przedsądowego wezwania do zapłaty (pismo z 3.01.2013 r.). Na powyższą okoliczność powód przywołał jednak potwierdzenie nadania przesyłek listem poleconym u ówczesnego operatora publicznego – Poczty Polskiej S.A. (...) Sądu było to wystarczające dla uznania za skuteczne doręczeń powyższych przesyłek. Stanowisko pozwanego w tym przedmiocie Sąd ocenił jako gołosłowne, powodowane wyłącznie przyjętą taktyką procesową.

Należy również podkreślić, że w toku sprawy, w piśmie z 9.05.2015 r. pozwany wnioskował, aby w razie nieuznania zarzutu przedawnienia (także zgłoszonego w tym piśmie), umożliwiono mu zgłoszenie do udziału w sprawie, po stronie pozwanej,
w trybie art. 195 §2 kpc, spadkobierców zmarłego pożyczkobiorcy. Pozwany został ostatecznie pouczony na rozprawie 6.08.2015 r. o treści art. 84 kpc i zasadach przypozwania. Do zamknięcia rozprawy nie wpłynęło pismo procesowe w trybie art. 84 §2 kpc.

Sąd zważył co następuje:

W pierwszej kolejności, w związku z zarzutem pozwanego o braku po jego stronie legitymacji procesowej biernej, należało rozważyć zasadność tego zarzutu. Powód wywodził odpowiedzialność pozwanego z instytucji poręczenia cywilnego. Według twierdzeń pozwu, pozwany P. G. poręczył umowę pożyczki zawartą przez powoda z J. Ż.. W sprawie nie było wątpliwości, że powoda z pozwanym łączyła umowa poręczenia, zaś odpowiedzialność względem pozwanego wynikała z sukcesji generalnej – z następstw zgonu pożyczkodawcy J. Ż..

Zgodnie z art. 876 §1 kc, poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Sąd podziela pogląd, że przedmiotem poręczenia w tej sprawie było zobowiązanie poręczyciela - pozwanego - za dług przyszły w rozumieniu art. 878 §1 kc. W dacie zawarcia spornej umowy poręczenia na dłużniku głównym – pożyczkobiorcy - nie ciążył jeszcze obowiązek zwrotu otrzymanego świadczenia pieniężnego. W chwili udzielania poręczenia dłużnik główny nie był zatem zobowiązany do oznaczonego pod względem treści i przedmiotu świadczenia pieniężnego, do którego ograniczało się poręczenie pozwanego poręczyciela jako dłużnika akcesoryjnego (por. wyrok SN z dnia 19 września 2002 r., II CKN 1052/00, Pr. Bank. 2003 nr 6, s. 13, wyrok SN 26.09.2007r. IV CSK 127/07 ). Zakres odpowiedzialności poręczyciela jest taki, jak dłużnika głównego (art. 879 §1 kc). Zależność ta przesądza o akcesoryjnej odpowiedzialności poręczyciela – uwarunkowanej odpowiedzialnością dłużnika głównego. Akcesoryjną odpowiedzialność poręczyciela odróżnić należy od odpowiedzialności subsydiarnej. Uwaga ta jest istotna w świetle stanowiska pozwanego, warunkującego swoją odpowiedzialność od uprzedniego, bezskutecznego dochodzenia zapłaty od następców prawnych pożyczkobiorcy. Sąd nie aprobuje stanowiska pozwanego który zdaje się utożsamiać odpowiedzialność akcesoryjną i subsydiarną podczas gdy są to dwie odrębne reguły odpowiedzialności. Zgodnie z art. 881 kc odpowiedzialność poręczyciela kształtuje się, w braku odmiennego zastrzeżenia, jak odpowiedzialność współdłużnika solidarnego. W takim natomiast przypadku wierzyciel może, w razie niewykonania zobowiązania przez dłużnika głównego, skierować roszczenie przeciwko poręczycielowi i to bez uprzedniego kierowania roszczenia wobec spadkobierców dłużnika głównego. Zasada ta przesądzała istnienie po stronie pozwanego legitymacji procesowej biernej.

W sprawie tej znajdowały także zastosowanie przepisy regulujące instytucję pożyczki albowiem poręczenie pozwanego stanowiło zabezpieczenie spłaty pożyczki zaciągniętej przez J. Ż.. Zgodnie, z art. 720 §1 kc, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Do umowy zawartej pomiędzy powodem a J. Ż. zastosowanie znajdowała także ustawa z 20.07.2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. z 2001, Nr 100, poz.: (...) ze zm. w zw. z art. 66 ustawy z dnia 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim, Dz.U. z 2001 r., Nr 126, poz.: 715). Zgodnie bowiem z art. 2. ustęp 1 i 2 pkt 1 wyżej przytoczonej ustawy z 2001 r., przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę, na mocy której przedsiębiorca w zakresie swojej działalności, zwany dalej "kredytodawcą", udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu w jakiejkolwiek postaci, zaś za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Dodatkowo, stosownie do art. 2 ust. 3 cyt. ustawy z 2001 r., ustawę tę stosuje się także do umów, na mocy których spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia swojemu członkowi kredytu w celu bezpośrednim niezwiązanym z działalnością gospodarczą.

Kolejno, rozważyć należało zasadność zarzutu przedawnienia zgłoszonego przez stronę pozwaną. Zgodnie z art. 118 in fine kc, termin przedawnienia dla roszczeń związanych z działalnością gospodarczą wynosi trzy lata. Sąd nie miał wątpliwości co do tego, że działalność prowadzona przez powodową spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową jest działalnością gospodarczą. Jednoznacznie w tym zakresie wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21.01.2011 r. (III CZP 125/10, LEX nr: 685568), którego tezę niniejszy Sąd aprobuje w całości. W tej sytuacji właściwym terminem przedawnienia roszczeń (...) wobec poręczyciela – pozwanego w tej sprawie – jest okres trzyletni. Istotne w dalszej części pozostawało określenie początkowej daty biegu okresu przedawnienia. Słuszne na tym tle było stanowisko powodowej skok, że wykluczone jest łączenie daty wymagalności całego świadczenia z niespłaconej pożyczki z datą zgonu pożyczkobiorcy. Umowa pomiędzy powodową skok a J. Ż. zawarta została na ściśle określony czas – do dnia 15.10.2014 r. – spłata nastąpić miała w ogółem 60 ratach. Z datą zgonu pożyczkobiorcy, w jego miejsce - w trybie sukcesji uniwersalnej - wstąpiła jego spadkobierczyni – M. Ż.. Umowa pożyczki a co zatem idzie, skorelowana
z nią umowa poręczenia obowiązywały zatem nadal i co istotne, umowa pożyczki do końca okresu na jaki została zawarta, nie została wypowiedziana. Odpowiedzialność pozwanego jest odpowiedzialnością poręczyciela a nie pożyczkobiorcy i w relacji do niego nie znajduje zastosowania art. 35 ustawy z dnia 5.11.2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. z 2013 r., poz. 1450) (skądinąd powód pominął okoliczność, że ustawa ta weszła ostatecznie w życie 27.10.2012 r. a zatem już po śmierci pożyczkobiorcy i to z tej już przyczyny nie mogła mieć zastosowania w sprawie). Jak wskazano powyżej, w miejsce zmarłego pożyczkobiorcy wstąpiła jego spadkobierczyni M. Ż.. To ona w dalszym ciągu prowadziła nieregularną obsługę rat pożyczki, zawierała także z powodem stosowne porozumienia co do wartości poszczególnych rat ustalając ich wartość na poziomie niższym aniżeli wynikający z harmonogramu spłat. Sąd Rejonowy nie podziela tezy pozwanego, że świadczenie znajdujące oparcie w umowie pożyczki miało charakter okresowy. W dacie zawarcia umowy znana była bowiem globalna wartość świadczenia pieniężnego przypadająca do uregulowania przez pożyczkobiorcę. Przeczyło to istocie świadczenia okresowego, gdzie wartość świadczenia nie jest określona z góry. Należy uznać, że świadczenie z umowy pożyczki z 22.10.2009 r. miało charakter jednorazowy choć jego spłata następowała w ściśle określonych – co do terminu i wysokości – ratach. Skutkiem tego, w ocenie Sądu Rejonowego wymagalność każdej z rat świadczenia pożyczkowego była inna. Pozew w tej sprawie wpłynął 23.10.2014 r. a zatem świadczenia ratalne za okres 3 lat poprzedzających tę datę (od 23.10.2011 r.) nie były przedawnione. Przy uwzględnieniu obniżonej raty świadczenia pożyczkowego za okres od 23.10.2011 r. do 31.01.2013 r. w kwocie 205 zł. (wynikającej z porozumienia ze spadkobierczynią o którym mowa w piśmie powoda z 19.07.2011 r. k. 79) i dalszych rat w kwocie 270 zł. miesięcznie (zgodnie z porozumieniem o którym mowa w piśmie z 22.01.2013 r.) całkowita wartość świadczeń, które nie uległy przedawnieniu wyniosła sumę ok. 8.750 zł. (ok. 15 m. x 205zł. + ok. 21 m. x 270 zł.) dalece przekraczając roszczenie powoda. Z tej przyczyny zarzut przedawnienia roszczenia zgłoszony przez pozwanego nie mógł odnieść zamierzonego skutku.

W okolicznościach sprawy istniały zatem przesłanki do uznania, że pożyczka zaciągnięta pierwotnie przez J. Ż. a poręczona przez pozwanego, nie została spłacona do wartości dochodzonej w pozwie tj. 6.396,59 zł. tytułem kapitału. Brak było także podstaw aby kwestionować przywołane przez powoda roszczenie skapitalizowanych odsetek karnych w kwocie 426,38 zł. W tej sytuacji roszczenie powoda podlegało uwzględnieniu w całości w pkt 1 wyroku. O odsetkach od tej kwoty postanowiono na podstawie art. 481§ 1 i 2 kc zasądzając je w wysokości wynikającej
z umowy pożyczki.

O kosztach postępowania orzeczono w pkt 2 na podstawie art. 98 §1 i 3 kpc, Powództwo zostało uwzględnione w całości w związku z czym zasadnym było całościowe obciążenie pozwanego kosztami postępowania poniesionymi przez powoda. Koszty te objęły łączną kwotę 1.467 zł. – z czego 250 zł. stanowiła opłata od pozwu, 1.200 zł. koszty zastępstwa procesowego i 17 zł opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa.

SSR Anna Mikołajczak