Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

K., dnia 01-12-2017 r.

Sąd Okręgowy w Koninie, I Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: SSO Iwona Przyłębska-Grzybowska-spr. Sędzia: SO Aleksandra Bolczyk Sędzia: SO Iwona Złoty Protokolant: st. sekr. sąd. Magdalena Silska

po rozpoznaniu w dniu 01-12-2017 r. w Koninie

na rozprawie

sprawy z wniosku B. N.

przy udziale M. D.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestnika

od postanowienia Sądu Rejonowego w Koninie

z dnia 6 kwietnia 2017 r. sygn. akt INs 1694/11

postanawia

1.  oddalić apelację.

2.  zasądzić od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwotę 4.050 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego w instancji odwoławczej.

Aleksandra Bolczyk Iwona Przyłębska-Grzybowska Iwona Złoty

Sygn. akt I 1 Ca 365/17

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni B. N. wniosła o podział majątku wspólnego nabytego w czasie trwania małżeństwa z uczestnikiem M. D., poprzez przyznanie jej prawa własności zabudowanej budynkiem mieszkalnym działki gruntu o powierzchni wynoszącej 0,0245 ha położonej w K., obręb N., oznaczonej w ewidencji gruntów numerem 966, dla której Sąd Rejonowy w Koninie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) oraz prawa własności niezabudowanej działki o powierzchni wynoszącej 0,0035 ha położonej w K., obręb N. , oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...), dla której Sąd Rejonowy w Koninie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), z jednoczesną stosowną spłatą na rzecz uczestnika rozłożoną na raty, a także o orzeczenie o kosztach postępowania według norm przepisanych.

Uczestnik M. D. poparł wniosek co do zasady. Wniósł jednak o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym co najmniej w proporcji 90 % do 10 % oraz ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzą:

a)  nieruchomość położona w K. – N., nr działki (...), nr KW (...) wraz z domem o wartości ok. 300.000 zł,

b)  nieruchomość gruntowa położona w K. – C., nr działki (...), nr KW (...),

c)  ruchomości znajdujące się w ww. lokalu, w szczególności meble, wyposażenie RTV i AGD, wyposażenie kuchni i łazienki,

d)  środki zgromadzone na rachunku Otwartego Funduszu Emerytalnego B. D. (1),

e)  środki zgromadzone na koncie ubezpieczonego B. D. (1) w ZUS.

Uczestnik żądał podziału majątku wspólnego przez przyznanie jemu prawa własności nieruchomości obejmującej działkę nr (...) wraz z domem, jak również nieruchomości gruntowej obejmującej działkę nr (...) oraz ruchomości znajdujących się w wyżej opisanym domu. Wniósł również o przyznanie mu na własność połowy środków zgromadzonych na rachunku Otwartego Funduszu Emerytalnego B. D. (1) oraz połowy środków zgromadzonych na koncie wnioskodawczyni w ZUS oraz o przyznanie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Po ostatecznym sprecyzowaniu stanowiska na rozprawie w dniu 22 marca 2017 r. pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o dokonanie podziału majątku wspólnego w ten sposób, aby wyżej opisane nieruchomości wraz z ruchomościami stanowiącymi wyposażenie domu, przyznać uczestnikowi ze spłatą na rzecz wnioskodawczyni, nadto wniósł o oddalenie wniosku uczestnika o ustalenie nierównych udziałów, jak również uwzględnienie jako nakładu wnioskodawczyni spłaty kredytu za czas po ustaniu wspólności majątkowej.

Pełnomocnik uczestnika również wniósł o dokonanie podziału majątku stron przez przyznanie nieruchomości na rzecz uczestnika ze spłatą na rzecz wnioskodawczyni, nadto wniósł o rozliczenie nakładów poczynionych z jego majątku odrębnego przed zawarciem związku małżeńskiego, jak również przyznanego odszkodowania i nieuwzględnienie nakładów wnioskodawczyni z tytułu spłaty kredytu, gdyż były to kredyty, które wnioskodawczyni zaciągnęła wyłącznie w we własnym imieniu.

Postanowieniem z dnia 6 kwietnia 2017 r. Sąd Rejonowy w Koninie postanowił:

I.  oddalić wniosek uczestnika o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym uczestników,

II.  dokonać podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika w ten sposób, że:

1.  wnioskodawczyni przyznać środki zgromadzone na rachunku A. OFE w (...) S.A. w W., które na dzień 13-01-2017 roku wynosiły 38.108,27 zł,

2.  uczestnikowi przyznać prawo własności nieruchomości zabudowanej o powierzchni 0,0245 ha, położonej w K., obręb N., oznaczonej w ewidencji gruntów numerem geod. 966, dla której Sąd Rejonowy w Koninie prowadzi księgę wieczystą (...) wraz z ruchomościami stanowiącymi wyposażenie domu mieszkalnego pobudowanego na tej nieruchomości, zgodnie ze stanem posiadania oraz prawo własności niezabudowanej działki gruntu o powierzchni 0,0035 ha, położonej także w K., obręb N., oznaczonej w ewidencji gruntów numerem geod. (...)dla której Sąd Rejonowy w Koninie prowadzi księgę wieczystą (...),

I.  wartość przedmiotu postępowania ustalić na kwotę 393.108,27 zł.

II.  zasądzić od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni z tytułu spłaty kwotę 158.445,86 zł.

III.  wskazaną w pkt IV postanowienia kwotę rozłożyć na 4 raty z tym, że 3 raty ostatnie po 39.600 zł, a pierwsza rata w kwocie 39.645,86 zł, płatne do ostatniego dnia każdego roku, począwszy od 2017 roku wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia w terminie płatności którejkolwiek z rat,

IV.  kosztami uzyskania informacji z banku w kwocie 25 zł obciążyć uczestników postępowania po połowie i z tego tytułu ściągnąć od wnioskodawczyni i uczestnika na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Koninie, kwotę po 12,50 zł,

V.  pozostałymi kosztami obciążyć uczestników w zakresie przez nich poniesionym.

Sąd Rejonowy ustalił, że Sąd Okręgowy w Koninie wyrokiem z dnia 05 sierpnia 2011 r., sygn. akt (...)rozwiązał przez rozwód związek małżeński B. D. (1) ( obecnie B. N. ) i M. D., zawarty w dniu 13 września 1986 r. – z winy obu stron. Orzeczenie to uprawomocniło się w dniu 30 września 2011 r.

W dniu 29 czerwca 2005 r. strony zawarły umowę w formie aktu notarialnego, w której wyłączyły obowiązującą w ich małżeństwie wspólność majątkową z dniem zawarcia umowy.

Sąd Rejonowy ustalił również, że w dniu 17 października 1990 r. w drodze umowy przekazania gospodarstwa rolnego, zawartej w trybie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, rodzice uczestnika przenieśli nieodpłatnie własność gospodarstwa rolnego – działki nr (...) o pow. 0, 79 ha i działki gruntu oznaczonej nr (...)o pow. 0, 89 ha na rzecz M. D. w ½ części. W dniu 03 lutego 1992 r. mocą umowy kupna sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego, uczestnik sprzedał nieruchomość rolną położoną we wsi R. gmina S. o powierzchni 0, 79 ha za cenę 20 mln (starych ) zł. W dniu 30 grudnia 1994 r. mocą umowy kupna-sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego, uczestnik sprzedał prawo własności niezabudowanej nieruchomości położonej w R., oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0, 35 ha objętą księgą wieczystą KW (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Koninie, za cenę 70 mln starych zł.

W dniu 11 maja 1995 r. mocą umowy kupna-sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego uczestnicy sprzedali D. i M. małżonkom K. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ulicy (...). Cenę strony uzgodniły na kwotę 28.000 zł.

W dniu 30 kwietnia 1997 r. mocą umowy zniesienia współwłasności nieruchomości zawartej w formie aktu notarialnego M. i M. małżonkowie Ś. oraz uczestnik M. D. znieśli współwłasność nieruchomości położonej we wsi P. K. oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,89 ha w ten sposób, że M. i M. małżonkowie Ś. otrzymali na wyłączną własność na prawach wspólności ustawowej niezabudowaną działkę oznaczoną numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,3879 ha, natomiast M. D. otrzymał na wyłączną własność do majątku odrębnego zabudowaną budynkiem gospodarczym działkę o numerze geodezyjnym (...) o powierzchni 0, 50 ha.

W dniu 09 czerwca 1998 r. mocą warunkowej umowy sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego, W. i H. małżonkowie J. sprzedali M. D. i jego żonie B. D. (1) prawo wieczystego użytkowania nieruchomości stanowiącej własność Gminy K., oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 35 m ², dla której Sąd Rejonowy w Koninie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Powyższa sprzedaż nastąpiła pod warunkiem, że Zarząd Miejski w K. nie wykona prawa pierwokupu w myśl art. 109 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Zarząd Miejski nie skorzystał z prawa pierwokupu. W. i H. małżonkowie J. w wykonaniu zobowiązania zawartego w wyżej opisanej umowie przenieśli niezwłocznie i bezwarunkowo prawo wieczystego użytkowania ww. działki gruntu, objętej księgą wieczystą KW nr (...) na rzecz M. D. i B. D. (2).

Na podstawie warunkowej umowy sprzedaży sporządzonej w dniu 22 maja 1998 r. W. i H. małżonkowie J. sprzedali M. D. i B. D. (1) prawo użytkowania wieczystego działki gruntu stanowiącej własność Gminy Miejskiej K., położonej w K. – C., oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 245 m ² za cenę 4.000 zł. Powyższa sprzedaż nastąpiła pod warunkiem, że Zarząd Miejski w K. nie wykonana prawa pierwokupu przedmiotowej nieruchomości w myśl art. 109 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Zarząd Miejski nie skorzystał z prawa pierwokupu. W. i H. małżonkowie J. w wykonaniu zobowiązania zawartego w wyżej opisanej umowie mocą umowy zawartej w formie aktu notarialnego przenieśli niezwłocznie i bezwarunkowo prawo wieczystego użytkowania działki gruntu nr (...), objętej księgą wieczystą KW nr (...), na rzecz M. D. i B. D. (1).

W dniu 13 listopada 2000 r. M. D. zobowiązał się do sprzedania A. S. i M. S. własność nieruchomości objętej księgą wieczystą KW nr (...), stanowiącą zabudowaną budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym w stanie surowym zamkniętym działkę gruntu, położoną we wsi R., gmina S., oznaczoną numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0, 50 ha w stanie wolnym od jakichkolwiek obciążeń za cenę 190.000 zł. W myśl § 3 ust.3 wyżej opisanej umowy kupujący wypłacili sprzedającemu tytułem zadatku kwotę 40.000 zł.

W dniu 09 stycznia 2001 r. mocą umowy sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego uczestnik sprzedał własność nieruchomości rolnej położonej w miejscowości R., gmina S., oznaczonej numerem geodezyjnym działki (...) o powierzchni 0, 50 ha, za cenę 190.000 zł.

W dniu 22 stycznia 2001 r. mocą umowy zawartej w formie aktu notarialnego A. i S. małżonkowie P. sprzedali M. D. i B. D. (1) prawo własności niezabudowanej działki gruntu położonej w R., gmina S., oznaczonej numerem geodezyjnym (...), o powierzchni 0, 3675 ha, objętej księgą wieczystą nr KW (...).

W dniu 18 lipca 2002 r. mocą umowy sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego M. D. i B. D. (1) sprzedali W. i D. małżonkom Z. prawo własności niezabudowanej działki gruntu oznaczonej nr. geodezyjnym (...), o powierzchni 0,1480, położonej w R. gmina S., objętej księgą wieczystą nr (...). Cenę sprzedaży strony określił na kwotę 25.000 zł.

Testamentem sporządzonym w dniu 22 lipca 2002 r. w formie aktu notarialnego, M. H. do całości spadku powołała B. D. (1).

W dniu 25 lutego 2003 r. r. mocą umowy sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego M. D. i B. D. (1) sprzedali S. S. prawo własności zabudowanej nieruchomości, oznaczonej numerem geodezyjnym (...), o powierzchni 0, 2195 ha, położonej w R., gmina S., objętej księgą wieczystą nr (...). Cenę sprzedaży strony określiły na kwotę 290.000 zł.

W dniu 19 marca 2003 r. uczestnicy nabyli w drodze umowy sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego prawo własności lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ulicy (...), objętego księgą wieczystą nr (...). Cenę sprzedaż strony określiły na kwotę 45.000 zł.

W dniu 01 lutego 2006 r. umową sprzedaży zawartą w formie aktu notarialnego M. D. i B. D. (1) sprzedali I. J. własność lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ulicy (...), oznaczonego nr 12, o powierzchni użytkowej 47,50 m ², objętego księgą wieczystą KW (...) wraz z przynależnym do niego udziałem we współwłasności i współużytkowaniem nieruchomości objętej księgą wieczystą KW nr (...), za cenę 45.000 zł.

W 1997 r. uczestnik uległ wypadkowi. Decyzją z dnia 03 kwietnia 1998 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w K. przyznał uczestnikowi kwotę 6.133,60 zł tytułem odszkodowania za wypadek w drodze do pracy. W dniu 20 sierpnia 1998 r. lekarz orzecznik Oddziału ZUS uprawnił M. D. do świadczenia rehabilitacyjnego na okresu sześciu miesięcy. W związku z powyższym, decyzją z dnia 24 sierpnia 1998 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. odmówił uczestnikowi prawa do renty. Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 26 lipca 1999 r. uczestnik został uznany za częściowo niezdolnego do pracy do lipca 2000 r. w związku z wypadkiem w drodze do pracy, co zostało spowodowane stanem narządu ruchu. Decyzją z dnia 26 października 1999 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych i (...) S.A., wypłacił uczestnikowi tytułem zadośćuczynienia odszkodowanie w wysokości 15.750 zł. Od dnia 03 lipca 1999 r., tj. od dnia zaprzestania pobierania przez M. D. świadczenia rehabilitacyjnego, uczestnikowi przyznano rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem. Renta przysługiwała mu do dnia 31 lipca 2000 r.

Sąd Rejonowy ustalił, że uczestnicy postępowania w równym stopniu przyczynili się do powstania majątku wspólnego. Przez okres trwania związku małżeńskiego strony zamieszkiwały wspólnie do 2010 r., przy czym oboje małżonkowie pracowali zarobkowo. Od dnia 01 września 1985 r. wnioskodawczyni zatrudniona była na terenie gminy K. jako nauczyciel, od dnia 01 września 1990 r. zatrudniona była jako nauczyciel Szkoły Podstawowej w A., natomiast od dnia 01 września 1997 r. zatrudniona jest na stanowisku Dyrektora Szkoły Podstawowej w A. i uzyskuje z tytułu zatrudnienia wynagrodzenie w kwocie 3.038 zł netto. Uczestnik natomiast w okresie od dnia 25 stycznia 1982 r. do dnia 30 kwietnia 1987 r. był zatrudniony w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w K.. Pracował również jako instruktor nauki jazdy. Następnie zajmował się prowadzeniem działalności gospodarczej. W okresie od dnia 08 lipca 1987 r. do dnia 31 stycznia 1989 r. prowadził działalność gospodarczą jako taksówkarz. W okresie od dnia 13 marca 1989 r. do dnia 06 lipca 1994 r. prowadził działalność gospodarczą, której przedmiotem było zabezpieczenie amortyzacyjne samochodów. W okresie od 06 lipca 1994 r. do dnia 15 stycznia 1996 r. uczestnik prowadził działalność gospodarczą, której przedmiotem była między innymi produkcja elementów ogrodzeniowych i wyposażenia mieszkań z drewna. Natomiast w okresie od dnia 08 lutego 1996 r. do dnia 23 kwietnia 1998 r. uczestnik prowadził działalność gospodarczą, której przedmiotem była produkcja galanterii z drewna. Uczestnik korzystał z ulg podatkowych. Zaciągnął również kredyt, który przeznaczony był na prowadzenie bieżącej działalności gospodarczej. Ponadto w 2004 r. uczestnik otworzył w K. Ośrodek Szkolenia (...). W roku 2004 r. uczestnik otrzymał w zakresie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej pomoc de minimis w wysokości 25.000 zł. W 2010 r. uczestnik utworzył firmę, która zajmowała się renowacją starych budowli i pomników.

W trakcie trwania małżeństwa uczestnik dokonał sprzedaży pojazdu marki F. (...) p 1500 rok produkcji 1984, który nabył przed zawarciem małżeństwa i który stanowił jego majątek odrębny.

W dniu 05 marca 2003 r. uczestnik nabył motocykl marki Y., który następnie sprzedał w dniu 01 czerwca 2003 r.

W dniu 17 września 2007 r. B. D. (1) i M. D. zawarli z Powszechną Kasą Oszczędnościową Bank (...) Spółka Akcyjna w W. umowę kredytu hipotecznego (...) nr 203- (...) w kwocie 90.000 zł na spłatę zobowiązań finansowych na dowolny cel, z przeznaczeniem na zaspokojenie własnych potrzeb. W dniu 24 maja 2006 r. B. D. (1) zawarła z Powszechną Kasą Oszczędnościową Bank (...) Spółka Akcyjna w W. umowę kredytu nr (...)- (...)-/2006 w kwocie 12.000 zł na cele konsumpcyjne. W dniu 06 października 2006 r. B. D. (1) zawarła z Powszechną Kasą Oszczędnościową Bank (...) Spółka Akcyjna w W. umowę kredytu nr (...)- (...)-/2006 w kwocie 14.000 zł na sfinansowanie celu konsumpcyjnego. W dniu 31 marca 2009 r. B. N. zawarła z Bankiem (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. umowę kredytu nr (...) w kwocie 10.000 zł z przeznaczeniem na cele konsumpcyjne. W okresie trwania wspólności ustawowej wnioskodawczyni korzystała z pomocy finansowej na cele mieszkaniowe. Z tego tytułu w dniu 17 czerwca 1996 r. otrzymała pożyczkę w kwocie 4.057, 50 zł, którą spłaciła w dniu 01 września 2001 r. W dniu 01 października 2001 r. otrzymała pożyczkę w kwocie 8.406, 70 zł, którą spłaciła w dniu 21 marca 2006 r.

W okresie od dnia 13 września 1986 r. do dnia 29 czerwca 2005 r. uczestnik posiadał zaległości podatkowe z tytułu podatku dochodowego za miesiąc 03/2005 na kwotę 872, 70 zł i za miesiąc 04/2005 na kwotę 404, 90 zł. Zaległości te zostały uregulowane w dniach 18 listopada 2005 r. i 10 marca 2006 r.

Za lata 1996 – 2005 uczestnik składał zeznania podatkowe o dochodach : za 1996 rok z umowy zlecenia w kwocie 1.120 zł, za rok 1997 r. z wynagrodzenia ze stosunku pracy w kwocie : 8.639, 16 zł oraz przychód z działalność gospodarczej w zryczałtowanym podatku dochodowym w wysokości 10.467, 84 zł, za 1998 rok z zasiłków ZUS w kwocie 20.000 zł, za 1999 rok z emerytury/renty krajowej oraz zasiłku z ubezpieczenia społecznego w kwocie 22.750, 44 zł, za 2000 rok z emerytury /renty krajowej w kwocie 5.122, 10 zł oraz dochód z pozarolniczej działalność gospodarczej w kwocie 5.813, 64 zł, za 2001 rok emerytury/renty krajowej w kwocie 5.741, 14 zł, za 2002 rok z emerytury/renty krajowej w kwocie 5.890, 60 zł, za 2003 rok z emerytury/renty krajowej w kwocie 6.085 zł, za 2004 rok z emerytury/renty krajowej w kwocie 6.213, 12 zł, za 2005 rok z emerytury/renty krajowej w kwocie 3.190, 74 zł oraz dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Uczestnik z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej podlegał ubezpieczeniu społecznemu w okresach od 01.07.1987 r. do 31.01.1989 r., od 01.05.1989 r. do 31.01.1990 r., od 01.01.1991 r. do 31.05.1991 r., od 01.04.1992 r. do 20.10.1992 r., od 10.02.1993 r. do 17.11.1993 r., od 20.07.1994 r. do 10.01.1996 r., od 01.08.1996 r. do 31.08.1996 r., od 10.02.1997 r. do 15.06.1997 r. Ponadto zaewidencjonowano zgłoszenia z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej : do ubezpieczenia zdrowotnego w okresie od 01.01.2005 r. do 30.06.2005 r. oraz do ubezpieczenia społecznego w okresie od 01.07.2005 r. do 30.03.2009 r., od 01.09.2009 r. do 30.06.2011 r., od 08.11.2011 r.

Na dzień 23 maja 2012 r. uczestnik zalegał z opłatą składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za okres 07/2005 – 03/2009, (...)- (...), (...) w wysokości 36.724, 84 zł, odsetki w wysokości 16.046 zł oraz składek na Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego za okres 01/2005 – 03/2009, 04/2010 – 09/2010, 11/2010-06/2011, 11/2011 – 04/2012 w wysokości 3.094, 46 zł, odsetki w wysokości 1.263 zł.

W okresie od dnia 13 września 1996 r. do dnia 29 czerwca 2005 r. przeciwko M. D. prowadzone było postępowanie egzekucyjne w sprawie (...)z wniosku (...) Towarzystwa (...) na (...) S.A. z siedzibą w S.. Postępowanie egzekucyjne zostało zakończone w dniu 04 maja 2005 r. wobec całkowitej spłaty zadłużenia.

Na podstawie nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w Koninie Sąd Grodzki w K. z dnia 14 grudnia 2009 r. sygn. VII Nc 2655/09 przeciwko B. D. (1) toczyło się postępowanie egzekucyjne z wynagrodzenia za pracę prowadzone pod sygnaturą KM 1311/10 przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wałczu W. G..

Na dzień 29 czerwca 2006 r. ( dzień ustania wspólności majątkowej ) B. N. na rachunku Otwartego Funduszu Emerytalnego posiadała 16.815,04 zł.

W okresie od dnia 28 czerwca 1999 r. do dnia 15 listopada 2006 r. B. N. należała N. N. Otwarty Fundusz Emerytalny. Od dnia 15 listopada 2006 r. wnioskodawczyni należy do A. Otwarty Fundusz Emerytalny.

W okresie od dnia 13 września 1986 r. do dnia 29 czerwca 2006 r. stan jednostek na rachunku OFE B. N. wynosił 962, (...). Obecna cena jednostki wynosi 36,49 zł.

Zgodnie ze stanem na dzień 13 styczna 2017 r. wartość rachunku prowadzonego dla B. N. w A. Otwarty Fundusz Emerytalny wynosi 38.108,27 zł.

Sąd Rejonowy ustalił również, że uczestnik ponosi samodzielnie całkowite koszty utrzymania domu pobudowanego na nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntu (...), położonej w K. przy ulicy (...), w której zamieszkuje wraz synem B. D. (3).

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie osobowego i rzeczowego materiału dowodowego.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy zważył, że odnośnie żądania ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym wskazać należy, iż oboje małżonkowie mają z zasady równe udziały w majątku wspólnym (art. 43 § 1 k.r. i o.). Zgodnie z art. 43 § 2 k.r. i o. „z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku”. Jak stanowi natomiast art. 43 § 3 k.r. i o. przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobisty pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.

Pierwszą przesłanką ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym jest więc istnienie ważnych powodów przemawiających za ustaleniem udziałów innych niż równe. Dopiero w drugiej kolejności badaniu podlega druga przesłanka, a mianowicie stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego. Ponieważ obie przesłanki muszą wystąpić łącznie, stwierdzenie niewystępowania jednej z nich przesądza o oddaleniu wniosku. Sąd Rejonowy wskazał, że ustawa nie definiuje pojęcia ważnych powodów, o których mowa w art. 43 § 2 k.r. i o. Powołał się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, w którym podkreśla się, że ważne powody w rozumieniu art. 43 § 2 k.r. i o. nie zachodzą w każdym wypadku faktycznej nierówności przyczyniania się małżonków do powstania majątku wspólnego, lecz wówczas, gdy małżonek, przeciwko któremu zostało skierowane żądanie ustalenia nierównego udziału, w sposób rażący lub uporczywy nie przyczyniał się do powstania majątku wspólnego stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych. Ważnymi powodami nie są zatem w rozumieniu art. 43 § 2 k.r. i o. okoliczności natury majątkowej, które mieszczą się już w niejednakowym przyczynianiu się małżonków do powstania majątku wspólnego, ale „względy natury etycznej, które sprawiają, że w danych okolicznościach równość udziałów małżonków w majątku wspólnym wyraźnie kolidowałaby z zasadami współżycia społecznego. U podstaw art. 43 § 2 k.r. i o. leży założenie, że tylko w małżeństwie prawidłowo funkcjonującym usprawiedliwione są równe udziały w majątku wspólnym, mimo że małżonkowie przyczyniali się do jego powstania w różnym stopniu. Opiera się ono na więzach osobistych i gospodarczych między małżonkami oraz na obowiązku wzajemnej pomocy. To założenie odpada jednak, gdy małżonek rażąco lub uporczywie naruszał swe obowiązki wobec rodziny bądź doprowadził do zawinionego rozkładu pożycia, choćby znalazł on wyraz tylko w separacji faktycznej, a do rozwodu nie doszło.” „Przy ocenie istnienia "ważnych powodów" w rozumieniu art. 43 k.r. i o. należy mieć na uwadze całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli.” Pod pojęciem "przyczynienia się" małżonków do powstania majątku wspólnego (...) należy rozumieć nie tylko działania małżonków prowadzące bezpośrednio do powiększenia substancji majątku wspólnego, ale całokształt ich starań o założoną przez zawarcie małżeństwa rodzinę i zaspokojenie jej potrzeb. O stopniu tego przyczynienia się nie decyduje wyłącznie wysokość zarobków lub innych dochodów osiąganych przez małżonków. W ocenie Sądu Rejonowego, ani zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, ani nawet twierdzenia uczestnika nie dają podstaw do przyjęcia, że wnioskodawczyni w sposób rażący lub uporczywy nie przyczyniała się do powstania majątku wspólnego stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych, a dopiero takie ustalenie świadczyłoby o istnieniu ważnego powodu, o którym mowa w art. 43 k.r. i o. Podstawy do tak daleko idącego ustalenia nie dają zeznania uczestnika ani przesłuchanych w sprawie świadków.

Sąd Rejonowy podkreślił, że w zakresie żądania ustalenia nierównych udziałów sąd nie podejmuje działań z urzędu i opiera się wyłącznie na twierdzeniach i dowodach zawnioskowanych przez strony. Z tego też powodu Sąd Rejonowy nie oparł się na materiale zawartym w aktach sprawy rozwodowej stron. Dowód z tych akt został dopuszczony przez Sąd Rejonowy wyłącznie w zakresie ustalenia daty wyłączenia między stronami małżeńskiej wspólności majątkowej oraz daty rozwiązania małżeństwa stron, a zatem na okoliczność, którą sąd ma obowiązek ustalić z urzędu. Sam uczestnik nie wnioskował o dopuszczenie dowodu z tych akt na okoliczności ustalenia nierównych udziałów.

Uczestnik postępowania wskazywał, że przyczynił się w 90 % do powstania tego majątku, natomiast wnioskodawczyni jedynie w 10 %. Swoje żądanie argumentował tym, że wnioskodawczyni przebywała na urlopie wychowawczym w związku z urodzeniem dziecka, z tytułu wynagrodzenia za pracę na stanowisko nauczyciela Szkoły Podstawowej w A. pobierała stosunkowo niewielkie wynagrodzenie, natomiast szereg działalności gospodarczych, które uczestnik prowadził począwszy od 1989 r. przynosiły dochody, które znacznie powiększały wartość majątku wspólnego małżonków.

Sąd Rejonowy podkreślił, że na mocy art. 6 k.c. ciężar udowodnienia przesłanek warunkujących ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym byłych małżonków spoczywał na uczestniku jako osobie, która wywodziła z tego określone skutki prawne. Materiał dowodowy zaproponowany przez uczestnika nie pozwolił na stwierdzenie, że sprostał on temu obowiązkowi i wykazał, że przyczynił się do powstania majątku wspólnego w stopniu większym aniżeli wnioskodawczyni. Co więcej, zdaniem Sądu Rejonowego, zeznania uczestników, załączone przez wnioskodawczynię dowody oraz zeznania przesłuchanych w sprawie świadków, dają podstawę do jednoznacznego stwierdzenia, że małżonkowie w równym stopniu przyczynili się do powstania majątku wspólnego.

Sąd Rejonowy wskazał, że przeprowadzone w sprawie dowody wskazują na to, że wnioskodawczyni począwszy od 1986 r. stale pracowała zarobkowo, z przerwą na urlop wychowawczy związany z urodzeniem dziecka w 1987 r. Od 1997 r. pełni funkcję Dyrektora Szkoły Podstawowej w A., co niewątpliwie wiązało się zmianą wysokości wynagrodzenia za pracę. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci zeznań świadków oraz zaświadczeń potwierdza, iż uczestniczka w sposób czynny brała udział zarówno w pracach związanych z prowadzeniem domu i wychowaniem dzieci, jak również pracowała zawodowo i osiągała z tego tytułu stały dochód.

Sąd Rejonowy podkreślił, że o stopniu przyczynienia się do powstania majątku wspólnego nie decyduje wyłącznie wysokość zarobków lub innych dochodów osiąganych przez małżonków, wykorzystanych na zaspokojenie potrzeb rodziny. W ocenie Sądu Rejonowego ze spójnych zeznań uczestników postępowania oraz świadków wynika, że w okresie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej wnioskodawczyni opiekowała się dwójką dzieci, a więc przyczyniała się do zaspokajania potrzeb rodziny osobistymi staraniami o wychowanie dzieci i pracą we wspólnym gospodarstwie domowym. Materiał dowodowy wskazuje, że obowiązków tych nie zaniedbywała. Niewątpliwie uczestnicy byli osobami, które na pewnych etapach małżeństwa, w różnym stopniu finansowali potrzeby rodziny, wnioskodawca angażował się w prowadzenie działalności gospodarczych, których to prowadzenie po kilku latach musiał zakończyć. Natomiast wnioskodawczyni pracowała na stanowisku nauczyciela począwszy do 1986 r., osiągając z tego tytułu stały dochód. Zatem w czasie trwania między stronami wspólności majątkowej małżeńskiej każde z byłych małżonków wzajemnie się uzupełniało, jeżeli uczestnik osiągał większe dochody z tytułu prowadzonych przez siebie działalności gospodarczych i dbał o zabezpieczenie strony finansowej rodziny, nie mogąc tym samym bezpośrednio angażować się w bieżące problemy domu i dzieci, dbała o to wnioskodawczyni, która nie tylko pracowała zawodowo, ale bezpośrednio i osobiście sprawowała opiekę na dziećmi i dbała o gospodarstwo domowe. Z takiego podziału ról nie można jednak wywodzić, iż jeden z małżonków ma mniejszy udział w majątku wspólnym.

Reasumując, Sąd Rejonowy uznał, że w niniejszej sprawie nie można mówić, iż uczestnik w wyższym stopniu przyczynił się do powstania majątku wspólnego i należało oddalić wniosek M. D. o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym małżonków – na mocy art. 43 § 2 k.r. i o.

Sąd Rejonowy wskazał następnie, że wniosek o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności ustawowej między B. N. a M. D. podlegał uwzględnieniu.

Po przytoczeniu przepisów prawa materialnego i procesowego kształtujących instytucję majątku wspólnego oraz jego podziału w drodze postępowania sądowego Sąd Rejonowy wskazał, że po ostatecznym sprecyzowaniu stanowiska, uczestnik wniósł o przyznanie nieruchomości i ruchomości stanowiących wyposażenie domu na rzecz uczestnika ze spłatą na rzecz wnioskodawczyni, nadto wniósł o rozliczenie nakładów uiszczonych z jego majątku odrębnego przed zawarciem związku małżeńskiego, jak również przyznanego odszkodowania.

W pierwszej kolejności, w ocenie Sądu Rejonowego, rozstrzygnąć zatem należało, czy gospodarstwo rolne obejmujące działki gruntu nr (...) o powierzchni 0, 79 ha i działki gruntu nr (...) o powierzchni 0, 89 ha, które otrzymał uczestnik w drodze zawartej w dniu 17 października 1990 r. w formie aktu notarialnego umowy o przekazanie własności gospodarstwa rolnego – w trybie ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 268 z późn. zm.) – wchodziło w skład majątku wspólnego byłych małżonków, czy też był to majątek osobisty uczestnika postępowania.

Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1691) – z uwagi na fakt, iż łącząca zainteresowanych wspólność majątkowa małżeńska ustała po wejściu w życie tej ustawy – przy rozstrzyganiu kwestii związanych z podziałem majątku wspólnego B. N. i M. D., zastosowanie będą miały obecnie obowiązujące przepisy, w tym w szczególności art. 31 k.r.i o. i art. 33 k.r. i o. Zgodnie z art. 31 § 1 k.r. i o. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa, obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Z przedstawionego wyżej przepisu kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, iż zaliczenie danego przedmiotu do majątku osobistego jest wyjątkiem od reguły, wymagającym każdorazowego udowodnienia. Mając na uwadze, iż uczestnik postępowania wnosząc o oddalenie wniosku o ustalenie, iż w skład majątku wspólnego wchodzi powyższe gospodarstwo rolne powoływał się na przepisy art. 32 § 1 k.r. i o. i art. 33 pkt 2 k.r. i o. wskazać należy, iż pierwszy z nich – z uwagi na jego uchylenie – nie może mieć zastosowania w niniejszej sprawie. Stosownie zaś do art. 33 pkt 2 k.r. i o. do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca postanowił inaczej. Sąd Rejonowy wskazał, że kluczowe znaczenia dla rozstrzygnięcia oznaczonego wyżej dylematu miało ustalenie charakteru prawnego umowy o przekazaniu gospodarstwa rolnego, zawartej na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. Sąd Rejonowy powołał się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2012 r. ( III CZP 68/12, OSNC 2013/5/59, LEX nr 1230048, Biul.SN 2012/11/1), w uzasadnieniu której wskazano, że zagadnienie to było przedmiotem sporu w piśmiennictwie już na tle wcześniejszej ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. Nr 32, poz. 140), w którym prezentowane były dwa przeciwstawne poglądy. Według jednego, umowa o przekazanie gospodarstwa rolnego jest unormowaną poza kodeksem cywilnym umową nazwaną o swoistym charakterze, ściśle określoną co do przedmiotu, podmiotów i formy, której celem nie jest obdarowanie następcy, lecz uzyskanie świadczenia od państwa. Ten charakter nie pozwala na stosowanie do niej, także w drodze analogii, w zakresie w jakim kolidowałoby to z istotą i celami przekazania gospodarstwa rolnego następcy, przepisów kodeksu cywilnego oraz kodeksu rodzinnego i opiekuńczego , dotyczących darowizny. Przekazane na jej podstawie gospodarstwo rolne nie jest więc objęte wyłączeniem przewidzianym w art. 33 pkt 2 k.r.i o. i wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków pozostających w ustroju wspólności majątkowej, zgodnie z zawartą w art. 31 § 1 k.r.io. regułą nabywania praw do tego majątku. Zgodnie z drugim poglądem, chodzi o umowę darowizny w rozumieniu art. 888 i nast. k.c. , a uzyskanie świadczeń przez przekazującego pozostaje bez wpływu na jej charakter, gdyż nie następuje kosztem darczyńcy, lecz osoby trzeciej (państwa). Gospodarstwo rolne przekazane następcy, jako przedmiot wymieniony w art. 33 pkt 2 k.r. i o., z mocy samego prawa wchodzi więc do jego majątku odrębnego. W judykaturze Sądu Najwyższego przeważa pierwszy pogląd, tj. że Gospodarstwo rolne przekazane na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin ( t. j. Dz.U. z 1989 r. Nr 24, poz. 133 ze zm.) następcy pozostającemu w ustroju wspólności majątkowej wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków. ( orzecznictwo Sądu Najwyższego przywołane przez ten Sąd w uzasadnieniu w uchwały z dnia 28 listopada 2012 r., III CZP 68/12). Podstawą oceny przynależności gospodarstwa rolnego przekazanego małżonkom w trybie omawianej ustawy pozostają przepisy art. 31 i 33 k.r. i o. w myśl, których w małżeństwie, w którym obowiązuje ustrój wspólności ustawowej, przynależność nabytych składników majątkowych do majątków osobistych małżonków ma charakter wyjątkowy. Zasadą jest, że wszelkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich wchodzą do majątku wspólnego małżonków. Decydujące znaczenie dla określenia czy przekazane następcy gospodarstwo rolne stanowi majątek wspólny małżonków ma czas nabycia i obowiązujący ich ustrój majątkowy. Jeżeli następca, któremu przekazane zostało gospodarstwo pozostawał w ustroju wspólności ustawowej, to nabyte w czasie jej trwania gospodarstwo, na podstawie art. 31 § 1 k.r. i o., stanowi majątek wspólny małżonków. Za takim też poglądem opowiedział się też Sąd Rejonowy rozpoznający niniejszą sprawę. W ocenie Sądu Rejonowego umowa o przekazaniu gospodarstwa rolnego jest umową cywilnoprawną o specyficznym charakterze, odmienną od umowy darowizny w rozumieniu art. 888 k.c. i nast. Celem powyższej umowy nie jest bowiem nieodpłatne obdarowanie następcy poprzez przekazanie gospodarstwa rolnego, lecz uzyskanie świadczenia z ubezpieczenia społecznego. Stanowi ona integralny składnik systemu emerytalnego i rentowego rolników, a zarazem jej ważność jest ściśle związana z ważnością decyzji w przedmiocie świadczeń przyznawanych z ubezpieczenia społecznego. Dokonany na podstawie art. 50 ust. 1 tejże ustawy wybór co do przekazania gospodarstwa rolnego jedynie następcy lub obojgu małżonkom do majątku wspólnego nie przesądzał przy tym o przynależności gospodarstwa do jednego z tych majątków, bowiem zamieszczony tam przepis nie był przepisem szczególnym do art. 33 k.r. i o. i nie miał wpływu na zamknięty katalog składników stanowiących majątek osobisty. Sąd Rejonowy podkreślił, iż powyższy katalog ma charakter wyjątkowy i nie powinien być interpretowany rozszerzająco.

Tym samym Sąd Rejonowy podzielił stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w powołanej wyżej uchwale z dnia 28 listopada 2012 r., III CZP 68/12, wedle której Gospodarstwo rolne przekazane na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (jedn. tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 24, poz. 133 ze zm.) następcy pozostającemu w ustroju wspólności majątkowej wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków .

W postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej pomiędzy małżonkami sąd rozstrzyga także o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi (art. 567 § 1 k.p.c.).

Stosownie do przepisu art. 45 § 1 k.r. i o., każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, za wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny za wyjątkiem wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny chyba, że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. O zwrocie wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty któregoś z małżonków sąd orzeka z urzędu i ustala wartość tych nakładów bez względu na inicjatywę dowodową uczestników postępowania. Nie budzi natomiast wątpliwości, zdaniem Sądu Rejonowego, że sąd orzeka o zwrocie wydatków i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny tylko na wniosek małżonka uprawnionego do żądania zwrotu poczynionych wydatków i nakładów (art. 45 § 1 k.r. i o.). Żądanie to powinno być zgłoszone w formie pisemnego wniosku zawierającego zarówno określenie wysokości żądanej kwoty, jak i przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a zgłaszający takie żądanie obowiązany jest je udowodnić zgodnie z ogólnymi regułami obowiązującymi w postępowaniu cywilnym (art. 6 k.c., art. 232 k.p.c.).

Sad Rejonowy nie znalazł podstawy, by przy rozliczeniach pomiędzy zainteresowanymi uwzględnić odszkodowanie uzyskane przez uczestnika z tytułu wypadku w drodze do pracy. Bezsporne zdarzenia miały miejsce w czasie trwania wspólności ustawowej pomiędzy uczestnikami. O ile wykazane zostało, że uczestnik dysponował kwotami odszkodowania, wynika to powiem z decyzji w przedmiocie przyznania odszkodowania, o tyle z całokształtu materiału dowodowego nie wynika w żaden sposób, jakoby przeznaczył je konkretnie na poczet budowy domu. W świetle ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy nie budziło zdaniem tegoż Sądu wątpliwości, że środki pieniężne z tytułu odszkodowania zostały zużyte w trakcie trwania pomiędzy stronami małżeńskiej wspólności majątkowej, jednocześnie nie zostało udowodnione, że zostały zużyte w innym celu niż zaspokojenie potrzeb rodziny, którą wówczas byli małżonkowie tworzyli, bądź też na zaspokojenie usprawiedliwionych własnych potrzeb. Każdy z małżonków mógł zatem swobodnie korzystać ze zgromadzonych w okresie małżeństwa środków finansowych i nie można wykluczyć, że środki te zostały wydane na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb rodziny. W związku z tym, brak było podstaw w ocenie Sądu Rejonowego, do wzajemnego rozliczania pomiędzy stronami kwot uzyskanych przez uczestnika z tytułu odszkodowania za jego wypadek w drodze do pracy.

Mając na uwadze ustalony w sprawie stan faktyczny, Sąd Rejonowy przyjął skład majątku wspólnego uczestników jak w punkcie II postanowienia. Skład majątku oraz jego wartość Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o dowody wskazane wyżej oraz wyjaśnienia uczestników postępowania. Sąd Rejonowy wskazał, że dokonując podziału majątku wspólnego uwzględnił wnioski obu stron w zakresie sposobu podziału, mając na uwadze ich interesy i uzasadnione potrzeby.

Bezspornym w sprawie było, iż w skład majątku wspólnego stron postępowania wchodzi prawo własności nieruchomości zabudowanej o powierzchni 0,0245 ha, położonej w K., obręb N., oznaczonej w ewidencji gruntów numerem geodezyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Koninie prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz ruchomości stanowiące wyposażenie domu mieszkalnego pobudowanego na wyżej opisanej nieruchomości. Poza sporem pozostawało także, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi prawo własności niezabudowanej działki gruntu o powierzchni 0, 0035 ha, położonej w K., obręb N., oznaczonej w ewidencji gruntów numerem geodezyjnym (...), przylegającej bezpośrednio do działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Koninie prowadzi księgę wieczystą nr (...). W okolicznościach sprawy, jako nabyte do majątku wspólnego należało również uznać środki zgromadzone na rachunku otwartego funduszu emerytalnego wnioskodawczyni. Ich wartość na datę ustania wspólności majątkowej i aktualnych cen Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o informację z A. OFE – (...) S.A. w W. na kwotę 38.108,27 zł. Sąd Rejonowy przyznał środki zgromadzone na rachunku otwartego funduszu emerytalnego zgodnie z przynależnością rachunku, pomniejszając należny wnioskodawczyni udział w majątku wspólnym o kwotę 38.108,27 zł.

W ocenie Sądu Rejonowego nie podlegały rozliczeniu, jako nakłady wnioskodawczyni na majątek wspólny, spłaty przez nią dokonywane, kredytu zaciągniętego po ustaniu wspólności majątkowej ( z dniem 29.06.2005 r. ), skoro przedmiotem podziału jest majątek wspólny.

Pełnomocnik wnioskodawczyni i pełnomocnik uczestnika w pismach procesowych z dnia 20 marca 2017 r. zgodnie określili wartość działki nr (...) wraz z domem na kwotę 347.000 zł, a wartość niezabudowanej działki nr (...) na kwotę 3.000 zł. W zakresie wartości ruchomości, na rozprawie w dniu 27 kwietnia 2016 r. strony zgodnie przyznały, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika wchodzącą ruchomości, których łączna wartość wynosi 5.000 zł, stanowią wyposażenie domu i w nim się znajdują.

Biorąc pod uwagę, że w skład majątku wspólnego uczestników postępowania wchodzą składniki majątkowe wskazane wyżej, ogólna wartość majątku wspólnego stanowi kwotę 393,108,27 zł (38.108,27 zł zgromadzone przez wnioskodawczynię na OFE + 347.000 zł zabudowana działka + 3.000 zł działka + 5.000 zł ruchomości). Jako, że byli małżonkowie mają w majątku wspólnym równe udziały, każdemu z nich powinny przypaść składniki majątkowe o wartości równej 196.554,135 zł ( 393,108,27 zł : 2). Uwzględniając wysokość udziału przypadającego wnioskodawczyni oraz jego obciążenie kwotą 38.108,275 zł z tytułu środków zgromadzonych na rachunku otwartego funduszu emerytalnego wnioskodawczyni, Sąd Rejonowy w punkcie IV zasądził na jej rzecz od uczestnika z tytułu spłaty kwotę 158.445,86 zł ( 196.554,135 zł - 38.108,275 zł ), skoro uczestnikowi przyznano prawo własności obu nieruchomości i ruchomości, zgodnie z wolą uczestników. Powyższą spłatę na podstawie art. 320 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Rejonowy rozłożył na 4 raty, z tym że 3 raty ostatnie po 39.600 zł, a pierwsza rata w kwocie 39.645,86 zł, płatne są do ostatniego dnia każdego roku, począwszy od 2017 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia w terminie płatności którejkolwiek z rat. Powyższe warunki płatności uwzględniają obecną sytuację życiową i możliwości płatnicze uczestnika i realizują w pełni uzasadnione interesy uczestników postępowania. Uczestnik ma niewielkie dochody, ale sprawa niniejsza toczyła się wystarczająco długo, aby uczestnik miał możliwość i czas zgromadzić środki na spłatę, skoro zamieszkuje w nieruchomości i chce dalej w niej zamieszkiwać, a spłata rozłożona na 4 lata do końca każdego roku leży w możliwościach uczestnika, a jednocześnie ma na uwadze usprawiedliwiony interes wnioskodawczyni, zabezpieczając jej realną wartość spłaty.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

Powyższe orzeczenie zaskarżył uczestnik zarzucając:

I. błąd w ustaleniach faktycznych poprzez stwierdzenie, że dniem ustania wspólności majątkowej był dzień 29 czerwca 2006r., podczas gdy z załączonej do akt sprawy umowy zawartej między uczestnikami wynika, że był to dzień 29 czerwca 2005r.,

II. naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, tj.

a) art. 233 § 1 k.p.c. wskutek brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz dowolną i niezgodną z zasadami doświadczenia życiowego ocenę dowodów poprzez:

- stwierdzenie, że ani zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, ani nawet twierdzenia uczestnika nie dają podstaw do przyjęcia, że wnioskodawczyni w sposób rażący lub uporczywy nie przyczyniała się do powstania majątku wspólnego stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych, mimo iż z materiału dowodowego wynika, że wnioskodawczym zaniedbywała swoje obowiązki rodzinne i w większości nie przyczyniała się do powstania lub utrzymania majątku wspólnego ani finansowo, ani osobistymi staraniami, a nadto były na tę okoliczność podnoszone wnioski dowodowe, które Sąd oddalił lub pominął,

- brak oparcia się na aktach sprawy rozwodowej stron na okoliczność braku przyczynienia się wnioskodawczyni do powstania i utrzymania majątku wspólnego stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych, mimo załączenia dokumentów zgromadzonych w tych aktach do akt niniejszego postępowania i wskazywania na rozprawie, że dowód ten powinien być przeprowadzony także na okoliczność zasadności ustalenia nierównych udziałów małżonków,

- przyjęcie, że żądanie ustalenia nierównych udziałów uczestnik argumentował faktem przebywania przez wnioskodawczynię na urlopie wychowawczym, pomimo że uczestnik wskazywał na nadużywanie przez wnioskodawczynię środków psychotropowych i alkoholu, co nierzadko wykluczało normalne funkcjonowanie wnioskodawczyni i jej pomoc w zarządzaniu i zwiększaniu wspólnego majątku czy chociażby należytą opiekę nad dziećmi lub zajmowanie się domem,

- uznanie za wiarygodne zeznań świadków A. D., E. P., M. Ś., A. K., T. N. (1), K. N., K. M. i zeznań wnioskodawczyni w zakresie wygenerowania przez uczestnika długów w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, pomimo iż żadna z tych osób nie była w stanie podać konkretów odnośnie ilości długów, tożsamości wierzycieli i nie mieli oni również dostępu do ksiąg rachunkowych uczestnika, a zeznaniom w/w świadków przeczyły zeznania świadków T. D. i M. K. oraz zeznania uczestnika (także uznane przez Sąd w całości, jako wiarygodne),

- stwierdzenie, że zeznania uczestników, załączone przez wnioskodawczynię dowody i zeznania świadków dają podstawę do stwierdzenia, że małżonkowie w równym stopniu przyczynili się do powstania majątku wspólnego, mimo iż zeznania uczestnika i części świadków pozwalają przyjąć, że to uczestnik przyczynił się w dużo większym stopniu do powstania majątku wspólnego, a Sąd nie sprecyzował nawet jakie to załączone przez wnioskodawczynię dowody miałyby świadczyć o jej równym udziale w tych staraniach,

- przyjęcie, że ze swojej stosunkowo niskiej pensji wnioskodawczyni była w stanie sfinansować wykończenie domu w ciągu roku, a nie zrobiono tego ze środków wyłącznie uzyskanych przez uczestnika, mimo iż chociażby z zaświadczenia o zarobkach wnioskodawczyni z dnia 17.09.1996r. wynika, iż wnioskodawczyni w okresie budowy domu na P. zarabiała średnio 352,00 zł miesięcznie.

- pominięcie faktu, że przed zawarciem małżeństwa uczestnik posiadał w pełni wyposażone mieszkanie przy ul. 22 lipca w K. (prawo lokatorskie do kawalerki - wkład mieszkaniowy) oraz samochód marki F. (...), wchodzące niewątpliwie do majątku osobistego uczestnika, a dzięki zbyciu tych środków majątkowych strony nabyły poprzez zamianę za dopłatą prawo do mieszkania na os. (...), a potem następne inwestycje w majątek wspólny były czynione ze sprzedaży z kolei praw do tego mieszkania, a więc należy środki pieniężne uzyskane w ten sposób traktować, jako nakład z majątku osobistego uczestnika na majątek wspólny małżonków,

- stwierdzenie, że z całokształtu materiału dowodowego nie wynika, że uzyskane odszkodowanie uczestnik przeznaczył na budowę domu, pomimo tego, że okoliczność ta została potwierdzona zeznaniami uczestnika, uznanymi za wiarygodne,

- pominięcie faktu otrzymania przez uczestnika także odszkodowania w kwocie 10.000,00 zł z TU na Życie N.-N., mimo iż wynikało to z odpowiedzi na wniosek, i pisma ubezpieczyciela z dnia 22.05.1998r.;

b) art. 217 § 1 i 2. k.p.c. i art. 227 k.p.c. poprzez:

- oddalenie, na rozprawie w dniu 13.05.2014r., wniosku dowodowego uczestnika w przedmiocie zwrócenia się do Wojewódzkiego Szpitala (...) w K., o podanie informacji odnośnie stanu zdrowia wnioskodawczyni, w jakim trafiła on do tej placówki w dniu 27.11.2012r,, mimo iż był to dowód mający istotny znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy,

- oddalenie, na rozprawie w dniu 09.09.2015r., wniosku dowodowego uczestnika z dnia 08.04.2015r. o rozszerzenie zapytania skierowanego do Urzędu Skarbowego w K. odnośnie wysokości dochodów uzyskiwanych przez wnioskodawczynię, mimo iż uwzględnienie dowodu nie spowodowałoby wydłużenia postępowania, a okoliczność ta była w niniejszej sprawie istotna;

c) art. 227 k.p.c. i art. 232 k.p.c. w zw. z art. 236 k.p.c. poprzez nierozpoznanie przez Sąd wniosków dowodowych:

- z dnia 28.01.2014r. o zobowiązanie wnioskodawczyni do wskazania sygnatur akt spraw karnych, w których toczyło się postępowanie w związku z prowadzeniem przez wnioskodawczynię samochodu pod wpływem alkoholu, a także w przedmiocie zobowiązania wnioskodawczyni do złożenia oświadczenia czy leczyła się w związku z uzależnieniem od alkoholu i w jakim okresie,

- z dnia 04.06.2012r. o przeprowadzenie wywiadu u pracodawcy wnioskodawczyni na okoliczność wysokości jej dochodów w całym okresie zatrudnienia oraz okresu przebywania na urlopie wychowawczym,

- z dnia 04.06.201,2r. o zwrócenie się do K. w K. czy w stosunku do wnioskodawczyni toczyły się w ostatnich dwóch latach postępowania karne, w tym postępowania przygotowawcze;

III. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a) art. 45 § 1 k.r. i o. w zw. z art. 33 pkt 2 k.r. i o. poprzez ich błędną wykładnię i brak uwzględnienia żądania uczestnika dotyczącego rozliczenia nakładów z jego majątku osobistego na majątek wspólny wskutek błędnego uznania, że umowa przekazania gospodarstwa rolnego, nawet przy nieodpłatnym zbyciu tego składnika na rzecz tylko jednego z małżonków, i tak powoduje zaliczenie takiego gospodarstwa do majątku wspólnego,

b) art. 45 § 1 k.r. i o. w zw. z art. 33 pkt 6 k.r. i o. poprzez ich niezastosowanie i brak uwzględnienia żądania uczestnika dotyczącego rozliczenia nakładów z jego majątku osobistego na majątek wspólny, tj. otrzymanego odszkodowania, z którego środki zostały przeznaczone na budowę domu, a więc stanowią nakład na majątek wspólny,

c) art. 45 § 1 k.r. i o. w zw. z art. 33 pkt 1 i 10 k.r. i o. poprzez ich niezastosowanie i brak uwzględnienia żądania uczestnika dotyczącego rozliczenia nakładów z jego majątku osobistego na majątek wspólny, tj. zamiany prawa do mieszkania przy ul. (...) w K. na prawo do mieszkania większego za dopłatą ze środków uzyskanych ze sprzedaży samochodu marki F. (...), które to środki majątkowe (prawo do kawalerki przy ul. (...) oraz samochód F. (...)) wchodziły do majątku osobistego uczestnika.

W oparciu o powyższe zarzuty uczestnik wniósł o:

I. uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, a ewentualnie o jego zmianę poprzez:

1. ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym uczestników w ten sposób, że udział wnioskodawczyni wynosi 10%, a udział uczestnika 90%,

2. przyznanie uczestnikom składników majątkowych jak w orzeczeniu, jednak bez spłaty ze strony uczestnika na rzecz wnioskodawczyni,

II. rozpatrzenie, na podstawie art. 380 k.p.c. i art. 382 k.p.c., postanowień Sądu I instancji z dni 13.05.2014r. i 09.09.2015r. w przedmiocie oddalenia wniosków dowodowych uczestnika i przeprowadzenie tych dowodów w postępowaniu apelacyjnym oraz rozpatrzenie pominiętych wniosków dowodowych opisanych w zarzucie naruszenia przepisów postępowania, oznaczonym lit. c), i przeprowadzenie wnioskowanych dowodów,

III. zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kosztów postępowania przed Sądem II instancji w wysokości dwukrotności stawki minimalnej.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni wniosła o oddalenie apelacji i rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestnika okazała się nieuzasadniona.

Sad Okręgowy podziela ustalenia faktyczne oraz wywody prawne Sądu Rejonowego istotne dla rozstrzygnięcia sprawy i czyni je integralną częścią swego uzasadnienia.

Bezzasadny, w ocenie Sądu Okręgowego jest zarzut błędu w ustaleniach faktycznych mający polegać na stwierdzeniu, że dniem ustania wspólności majątkowej był dzień 29 czerwca 2006r. Na stronie trzeciej uzasadnienia Sąd Rejonowy ustalił bowiem, że w dniu 29 czerwca 2005 r. strony zawarły umowę w formie aktu notarialnego, w której wyłączyły obowiązującą w ich małżeństwie wspólność majątkową z dniem zawarcia umowy. Błędne określenie daty na stronie 17 uzasadnienia, poprzez wskazanie roku 2006 zamiast 2005, stanowi jedynie omyłkę pisarską, która w żaden sposób nie przekłada się na rozstrzygnięcie sprawy, czego zresztą uczestnik w złożonej apelacji nie podnosi.

Sąd Okręgowy nie podziela zarzutów pozwanego w zakresie naruszenia wskazanych w apelacji przepisów postępowania i przepisów prawa materialnego.

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej, niż przyjął sąd wadze(doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (patrz: teza 8 do art. 233 komentarza do k.p.c. pod redakcją Tadeusza Erecińskiego, Wydanie 4, LexisNexis, Wielkie Komentarze, orzeczenie Sądu Najwyższego z 6.11.1998, II CKN 4/98,Lex nr 322031).

Zdaniem Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i doszedł do słusznego przekonania, że małżonkowie w równym stopniu przyczynili się do powstania majątku wspólnego. Na wstępie należy zauważyć, że uczestnicy postępowania majątek wspólny gromadzili w okresie od zawarcia małżeństwa, tj. od dnia 13 września 1986 r. do ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, tj. do dnia 29 czerwca 2005r. Małżeństwem pozostawali jeszcze do dnia 30 czerwca 2011 r., jednakże od dnia 29 czerwca 2005 r. obowiązywała w ich małżeństwie rozdzielność majątkowa. W ocenie Sądu Okręgowego słusznie Sąd Rejonowy uznał, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do ustalenia nierównych udziałów. O ustaleniu nierównych udziałów sąd orzeka wyłącznie na wniosek. Również wyłącznie na wniosek prowadzi postępowanie dowodowe w tym zakresie. Uczestnik reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w żadnym z pism procesowych, ani też na rozprawie nie złożył wniosku o przeprowadzenie dowodu z dokumentów zawartych w aktach sprawy rozwodowej. Należy zwrócić uwagę, że nie istnieje dowód z akt, przy czym uczestnik nawet o taki dowód nie wnioskował. Sąd może przeprowadzić dowód z konkretnych dokumentów znajdujących się w aktach sprawy. Obowiązkiem sądu w sprawie o podział majątku wspólnego jest gromadzenie z urzędu dowodów na okoliczność składu i wartości majątku wspólnego, albowiem w myśl art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. sąd ustala skład majątku wspólnego i jego wartość. Obowiązkiem sądu jest również ustalenie daty powstania i ustania wspólności majątkowej i słusznie Sąd Rejonowy wskazał, że jedynie w tym zakresie z urzędu przeprowadził dowód z dokumentów zawartych w aktach sprawy rozwodowej. Powoływanie się zatem w apelacji na materiał dowodowy zgromadzony w sprawie rozwodowej na okoliczność nierównych udziałów w majątku wspólnym nie może odnieść oczekiwanego przez uczestnika skutku. Natomiast w sprawie o podział majątku wspólnego uczestnik nie przedstawił żadnych dowodów, które przemawiałyby za uwzględnieniem jego wniosku. Zauważyć należy, że uczestnik bardzo dużą wagę, wręcz zasadniczą przy ustaleniu udziałów w majątku wspólnym przypisuje wysokości osiąganych przez każdego z małżonków dochodów. Tymczasem jak prawidłowo wskazał Sąd Rejonowy powołując się na ugruntowane stanowisko judykatury i doktryny ważne powody w rozumieniu art. 43 § 2 k.r. i o. nie zachodzą w każdym wypadku faktycznej nierówności przyczyniania się małżonków do powstania majątku wspólnego, lecz wówczas, gdy małżonek, przeciwko któremu zostało skierowane żądanie ustalenia nierównego udziału, w sposób rażący lub uporczywy nie przyczyniał się do powstania majątku wspólnego stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych. Ważnymi powodami nie są zatem w rozumieniu art. 43 § 2 k.r. i o. okoliczności natury majątkowej, które mieszczą się już w niejednakowym przyczynianiu się małżonków do powstania majątku wspólnego, ale względy natury etycznej, które sprawiają, że w danych okolicznościach równość udziałów małżonków w majątku wspólnym wyraźnie kolidowałaby z zasadami współżycia społecznego. U podstaw art. 43 § 2 k.r. i o. leży założenie, że tylko w małżeństwie prawidłowo funkcjonującym usprawiedliwione są równe udziały w majątku wspólnym, mimo że małżonkowie przyczyniali się do jego powstania w różnym stopniu. Opiera się ono na więzach osobistych i gospodarczych między małżonkami oraz na obowiązku wzajemnej pomocy. To założenie odpada jednak, gdy małżonek rażąco lub uporczywie naruszał swe obowiązki wobec rodziny bądź doprowadził do zawinionego rozkładu pożycia, choćby znalazł on wyraz tylko w separacji faktycznej, a do rozwodu nie doszło. Przy ocenie istnienia "ważnych powodów" w rozumieniu art. 43 k.r. i o. należy mieć na uwadze całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli. Pod pojęciem "przyczynienia się" małżonków do powstania majątku wspólnego (...) należy rozumieć nie tylko działania małżonków prowadzące bezpośrednio do powiększenia substancji majątku wspólnego, ale całokształt ich starań o założoną przez zawarcie małżeństwa rodzinę i zaspokojenie jej potrzeb. O stopniu tego przyczynienia się nie decyduje wyłącznie wysokość zarobków lub innych dochodów osiąganych przez małżonków. Uczestnik podnosił również, że wnioskodawczyni nadużywała alkoholu i środków psychotropowych oraz zaniedbywała swoje obowiązki rodzinne, ale na te okoliczności nie zaoferował żadnego materiału dowodowego. Wnioskodawczyni zaprzeczyła, aby zaniedbywała obowiązki domowe. Przyznała, że już po ustanowieniu rozdzielności majątkowej w okresie związanym z rozwodem miała problem alkoholowy, dlatego podjęła leczenie, ale nie miało to wpływu na wysokość majątku wspólnego. Wobec powyższego to na uczestniku w myśl art. 6 k.c. spoczywał obowiązek wykazania swoich twierdzeń. Samo bowiem nadużywanie alkoholu i to po ustanowieniu rozdzielności majątkowej nie stanowi podstawy do ustalenia nierównych udziałów. Uczestnik musiałby wykazać, że funkcjonowanie wnioskodawczyni przekładało się na wysokość majątku wspólnego. Tymczasem z zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności zaświadczeń Wójta Gminy K. z dnia 27.03.2012r. (k. 528 akt) oraz dnia 5.04.2012r. (k. 102 akt) wynika, że wnioskodawczyni przez cały okres małżeństwa pracowała w szkole jako nauczyciel i nie miała żadnych nieusprawiedliwionych nieobecności w pracy. Co więcej od dnia 1.09.1997r. wnioskodawczyni awansowała na stanowisko dyrektora szkoły, co spowodowało wzrost jej dochodów. Stanowisko to piastowała przez wiele lat, co może świadczyć o tym, że problemy alkoholowe nie były na tyle nasilone, aby uniemożliwiać wnioskodawczyni normalne funkcjonowanie. Zauważyć należy, że aby ustalić nierówne udziały nie jest wystarczające ustalenie, że małżonek nie przyczyniał się do powstania majątku wspólnego stosownie do swoich sił i możliwości zarobkowych, ale ustalić trzeba, że robił to w sposób rażący lub uporczywy, a takich wniosków z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie da się wywieść.

Uznanie za wiarygodne zeznań świadków A. D., E. P., M. Ś., A. K., T. N. (2), K. N., K. M. i zeznań wnioskodawczyni w zakresie wygenerowania przez uczestnika długów w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, wbrew twierdzeniom apelującego, było uzasadnione. Zeznania te były spójne, logiczne i wzajemnie się pokrywały. Natomiast z zeznań świadka T. D., na które powołuje się uczestnik wynika, że pomimo iż jest on bratem uczestnika i przez półtora roku prowadzili razem działalność gospodarczą, nie był on zorientowany w sytuacji finansowej brata, albowiem na większość pytań dotyczących tych kwestii odpowiadał, że nie wie, że nie rozmawiał z bratem o pieniądzach, nigdy nie rozmawiali na temat zysków, nie wie skąd brat miał pieniądze na budowę. Świadek M. K. był pracownikiem uczestnika w latach 1992-1997 i pomagał mu w pracach wykończeniowych domu. Jednakże z jego zeznań nie wynika, aby miał jakąkolwiek wiedzę na temat sytuacji finansowej uczestnika, ewentualnych długów. Poza zeznaniami dotyczącymi pracy u uczestnika i pomocy w remoncie świadek zeznał jedynie, że nie wie skąd pochodziły pieniądze na remonty oraz że na prośbę uczestnika zawiózł do banku ratę kredytu.

Nie znajdują również uzasadnienia zarzuty naruszenia przepisów postępowania na skutek oddalenia wniosków dowodowych wskazanych w apelacji oraz nierozpoznania wskazanych tam wniosków dowodowych na okoliczność ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. Wskazane dowody miały przede wszystkim wykazać, że uczestniczka nadużywała alkoholu. Należy jednak zauważyć, że dotyczą one okresu kiedy uczestnicy od wielu już lat mieli ustanowioną rozdzielność majątkową, a nawet okresu po rozwodzie uczestników, który nastąpił sześć lat po ustanowieniu rozdzielności majątkowej. Ponadto wnioskodawczyni przyznała, że w okresie około rozwodowym miała problem alkoholowy i poddała się dobrowolnie leczeniu. Pozostałe wnioski dotyczyły zatrudnienia wnioskodawczyni i uzyskiwanego przez nią dochodu, na które to okoliczności przedłożone zostały do akt sprawy zaświadczenie dyrektora Szkoły Podstawowej w A. – k. 174 oraz zaświadczenia Wójta Gminy K. – k. 528, 23a i 102. Sama zaś wysokość wynagrodzenia wnioskodawczyni nie miała istotnego znaczenia w sprawie co wyżej uzasadniono. Powszechnie wiadomym jest zresztą, że wynagrodzenia nauczycieli nie były i nie są wysokie. Zatem zawnioskowane dowody były zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy.

W ocenie Sądu Okręgowego wszystkie zarzuty dotyczące nierozliczenia przez Sąd Rejonowy nakładów z majątku osobistego uczestnika na majątek wspólny nie mogą zostać uwzględnione z tego już powodu, że uczestnik postępowania działający przez profesjonalnego pełnomocnika nie złożył przed Sądem Rejonowym w prawidłowej formie wniosku o rozliczenie nakładów z jego majątku osobistego na majątek wspólny. Wniosek taki został złożony jedynie ustnie na rozprawie w dniu 22 lutego 2017r. w mowie końcowej pełnomocnika uczestnika. W żadnym piśmie procesowym pełnomocnik uczestnika nie sformułował takiego wniosku. W odpowiedzi na wniosek oraz innych pismach procesowych wskazywał jedynie w uzasadnieniu tych pism, że miały miejsce takie sytuacje, że uczestnik posiadał określone w tych pismach składniki majątku osobistego, które przeznaczył na majątek wspólny. Żadne jednak z pism uczestnika nie zawiera wprost wniosku o rozliczenie nakładów z majątku osobistego uczestnika na majątek wspólny. O zwrocie wydatków i nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny sąd orzeka wyłącznie na wniosek zgłoszony w postępowaniu w pierwszej instancji ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1997 r., sygn. akt II CKN 395/97 ). O zwrocie wydatków i nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny sąd orzeka wyłącznie na wniosek zgłoszony w postępowaniu w pierwszej instancji, a domagający się ich zwrotu zobowiązany jest dokładnie określić te żądania, zgodnie z art. 187 § 1 pkt 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2012 r., sygn. akt I CSK 323/11 ). Wniosek w postępowaniu nieprocesowym o wydanie określonej treści postanowienia powinien spełniać te same warunki co pozew (art. 511 § 1 k.p.c.). Do elementów obligatoryjnych należą: dokładnie określone żądanie oraz przytoczenie okoliczności faktycznych. Te elementy odróżniają wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego od zwykłych pism procesowych. Zgodnie z art. 187 k.p.c. wniosek powinien jeszcze zawierać dodatkowe elementy, jak wskazanie wartości przedmiotu postępowania w sprawach majątkowych a w miarę potrzeby – określenie właściwości sądu. Może oczywiście zawierać także elementy fakultatywne ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2003 r., sygn. akt V CK 239/02 ).

Gdyby jednak przyjąć, że wniosek o rozliczenie nakładów z majątku osobistego dłużnika na majątek wspólny został złożony prawidłowo, to w ocenie Sądu Okręgowego zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwalał na uwzględnienie wniosku. Wnioskodawczyni zaprzeczyła, aby uczestnik pieniądze ze sprzedaży samochodu czy odszkodowań przeznaczył na majątek wspólny, podniosła że przeznaczył je na własne potrzeby. Zatem zgodnie z treścią art. 6 k.c. obowiązkiem uczestnika było przedłożenie dowodów na okoliczność, że faktycznie pieniądze uzyskane ze sprzedaży samochodu i pochodzące z odszkodowań przeznaczył i to w jakiej części na majątek wspólny. Takich dowodów uczestnik nie przedłożył. Do akt sprawy nie został załączony żaden dokument, z którego wynikałoby za jaką kwotę uczestnik sprzedał samochód należący do jego majątku osobistego. Uczestnik nie wskazał nawet żadnej kwoty w pismach procesowych czy na rozprawie. Uczestnik nie powołał też żadnych świadków na te okoliczności, nie wnosił też o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego na okoliczność wartości samochodu. Należało więc uznać, że uczestnik nie wykazał, aby środki ze sprzedaży samochodu oraz z otrzymanych odszkodowań przeznaczył na majątek wspólny.

Jeśli zaś chodzi o mieszkanie położone w K. przy ul. 22 lipca, to bezsporne jest, że lokatorskie prawo do powyższego lokalu mieszkalnego stanowiło majątek osobisty uczestnika. Jednakże prawo to już w trakcie małżeństwa ulegało zamianie na prawo lokatorskie do innego lokalu, które to następnie było przekształcane na własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego. Uczestnik żądający rozliczenia prawa lokatorskiego i związanego z tym prawem wkładu jako nakładu z majątku osobistego na majątek wspólny obowiązany był do wykazania aktualnej wartości tego nakładu, wysokości udziału majątku osobistego w majątku wspólnym na dzień podziału majątku wspólnego, tymczasem w tym zakresie uczestnik nie przedłożył żadnych wniosków dowodowych, nie wskazał nawet kwotowo tej wartości, sposobu jej wyliczenia ani też dowodów na aktualną wartość tych nakładów. Wobec powyższego należało uznać, że uczestnik nie wykazał wysokości nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny w tym zakresie.

Odnośnie zaś przynależności do określonego majątku gospodarstwa rolnego położonego w R. nabytego przez uczestnika w trakcie małżeństwa na mocy umowy o przekazanie własności gospodarstwa rolnego w trybie ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin, to Sąd Okręgowy w całości podziela argumentację przedstawioną przez Sąd Rejonowy, z której to wynika, że przedmiotowe gospodarstwo rolne weszło w skład majątku wspólnego uczestników postępowania i nie mogło podlegać rozliczeniom z tytułu nakładów z majątku osobistego uczestnika na majątek wspólny. Rację ma skarżący, że kwestia przynależności gospodarstwa rolnego nabytego w opisany wyżej sposób budziła w doktrynie i literaturze pewne kontrowersje, na co wskazał również Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia. Apelujący powołując się na wcześniejsze orzeczenia Sądu Najwyższego, nie zauważa że w uchwale z dnia 28 listopada 2012 r. sygn. akt III CZP 68/12 Sąd Najwyższy dokonując analizy zajmowanych w tym zakresie stanowisk doszedł do przekonania, że gospodarstwo rolne przekazane na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin następcy pozostającemu w ustroju wspólności majątkowej wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków. Argumentację tę podziela również Sąd odwoławczy, co czyni bezzasadnym zarzuty dokonania wadliwej wykładni art. 45 § 1 k.r. i o. w zw. z art. 33 pkt 2 k.r. i o.

Powyższe rozważania determinują również brak zasadności zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego w pozostałym zakresie podnoszonym w apelacji, tj. art. 45 § 1 k.r. i o. w zw. z art. 33 pkt 6 oraz pkt 1 i 10 k.r. i o.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił apelację. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Aleksandra Bolczyk Iwona Przyłębska-Grzybowska Iwona Złoty