Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Koninie Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Jan Bartniak

Protokolant: p.o.sekr.sąd. Konrad Gajdziński

po rozpoznaniu w dniu 21-04-2017 r. w Koninie na rozprawie sprawy

z powództwa A. P. (1) i M. P. (1)

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę zadośćuczynienia w kwocie po 60.000 zł

1.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz A. P. (1) kwotę 37.500 zł (trzydzieści siedem tysięcy pięćset złotych) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 14.07.2014 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1.01.2016 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz M. P. (1) kwotę 37.500 zł (trzydzieści siedem tysięcy pięćset złotych) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 14.07.2014 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1.01.2016 r. do dnia zapłaty;

3.  oddala powództwa w pozostałej części;

4.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Koninie) z zasądzonego roszczenia: od A. P. (1) kwotę 140 zł, od M. P. (1) kwotę 140 zł oraz od pozwanego kwotę 3720 zł tytułem kosztów sądowych;

5.  znosi wzajemnie poniesione przez strony koszty procesu.

Jan Bartniak

Sygn. akt I C 50/15

UZASADNIENIE

Powodowie A. P. (1) oraz M. P. (1) wystąpili przeciwko pozwanemu (...) S.A. w W. z powództwem o zapłatę kwot po 60.000 zł tytułem zadośćuczynienia dla każdego z powodów) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 14.07.2014r. do dnia zapłaty, a nadto o zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu podkreślili, że w wyniku wypadku w dniu 28.04.1999r. śmierć poniosła córka powodów I. P. (1). Winnym wypadku był kierowca pojazdu marki S. (...) o nr rej. (...) ubezpieczony z tytułu OC u pozwanego. Żądana przez powodów kwota uwzględnia 25% przyczynienia się zmarłej I. P. (1) do powstania szkody. Powodowie wezwali pismem z dnia 05.06.2014r. pozwanego do zapłaty kwoty po 60.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Tym niemniej w odpowiedzi na wezwanie pozwana decyzją z dnia 06.06.2014r. odmówiła wypłaty zadośćuczynienia.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) wniósł o oddaleniu powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew zakwestionowano powództwo zarówno co do zasady jak i wysokości. Z ostrożności procesowej pozwana podniosła, że małoletnia I. P. (1) przyczyniła się do wypadku co najmniej w 40%. Pozwany podkreślał nadto to, że powódka A. P. (1) nie leczyła się psychiatrycznie do 2005r. tak jak wskazywała w pozwie lecz w ocenie strony pozwanej, leczenie psychiatryczne zakończyła już w 2000r. Ponowne podjęcie przez nią leczenia psychiatrycznego w 2004r. było spowodowane tragiczną śmiercią syna powodów i nie miało związku ze śmiercią córki. Nie bez znaczenia dla wysokości zadośćuczynienia winno być również to, że powodowie otrzymali w 2002 r. od pozwanej jednorazowe odszkodowanie w wysokości 20.000 zł na podstawie art. 446 § 3 k.c. dla każdego z powodów. Pozwana nie zgodziła się również z terminem wymagalności odsetek ustawowych i jej zdaniem winny one być ewentualnie zasądzone od daty wyrokowania (k.134-139).

Pismem z dnia 02 lipca 2015 roku pozwany oświadczył, iż gotów był zawrzeć ugodę sądową, na mocy której zapłaciłby powodom kwotę po 22.500 zł tytułem zadośćuczynienia (uwzględniając przyczynienie) oraz połowę kosztów sądowych (k.196-197).

W odpowiedzi na propozycję ugodową pozwanego powodowie w piśmie ich pełnomocnika z dnia 09.07.2015r. podkreślili, iż na obecnym etapie postępowania byliby gotowi zawrzeć ugodę na kwotę po 45.000 zł tytułem zadośćuczynienia dla każdego z powodów (k.200).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 28 kwietnia 1999 roku w C. – gm. K. powódka A. P. (1) wraz ze swoją córką I. P. (1) (ur. (...)), udały się celem uporządkowania kapliczki usytuowanej przy drodze nr (...) (E-20). Po pewnym czasie córka powodów chciała pójść do domu, który znajdował się po przeciwnej stronie jezdni, stąd zdecydowała się przejść na drugą stronę drogi przekraczając jezdnię, bezpośrednio w rejonie odpowiednio oznakowanego skrzyżowania (w miejscu dozwolonym). Powódka w tym czasie, pozostając jeszcze przy kapliczce widziała jak córka przechodziła przez jezdnie. W tym czasie po drodze przez którą przechodziła I. P. (1), w jej kierunku zbliżał się nadjeżdżający samochód osobowo – towarowy marki S. (...) o nr rej. (...). Powódka widziała nadjeżdżający pojazd lecz stwierdziła, że samochód jest na tyle daleko, stąd córka powinna spokojnie przejść przez jezdnię (zeznania powódki A. P. – k.163-164).

Zgodnie z opinią biegłego z dziedziny rekonstrukcji wypadków drogowych W. D. (1) kierowca pojazdu S. (...) J. C. widział wchodzącą na jezdnię drogi (...), z lewego pobocza – I. P. (1), która rozpoczęła przekraczanie jezdni. Przed samochodem S. (...) nie jechał żaden inny pojazd, natomiast z przeciwka nadjeżdżał samochód F. (...). I. P. (1) podczas przekraczania lewego pasa ruchu jezdni drogi (...) zorientowała się, że błędnie oceniła prędkość zbliżającego się z kierunku W. samochodu S. (...), rozpoczęła biec by zdążyć przed nadjeżdżającym samochodem. Kierujący samochodem S. widząc pieszą zareagował za późno tzw. dopiero, gdy piesza przeszła lewy pas ruchu i była w okolicy osi jezdni. Kierowca samochodu S. (...) wykonał wówczas gwałtowne manewry obronne tj. unikowy skręt kierownicy w prawo i awaryjne hamowanie, które okazały się spóźnione i nieskuteczne ponieważ zabrakło czasu i miejsca na ich wykonanie (dowód: opinia biegłego W. D. – k.288-289).

Kierujący ww. pojazdem J. C. naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym przez to, że prowadząc pojazd z niedozwoloną prędkością nie zachował szczególnej ostrożności zbliżając się do oznakowanego skrzyżowania i przystanku autobusowego, nie zauważył odpowiednio wcześniej przekraczającej jezdnię I. P. (1) i nie podjął natychmiastowego hamowania, w wyniku czego potrącił małoletnią, która w wyniku doznanych obrażeń ciała poniosła śmierć na miejscu zdarzenia. Wyrokiem z dnia 11 lutego 2000 roku Sąd Rejonowy w K. uznał za winnego popełnienia czynu z art. 177 § 2 k.k. kierującego pojazdem marki S. (...) J. C., wymierzając mu karę 2 lat pozbawienia wolności, warunkowo zawieszając wykonanie kary na okres próby wynoszący 5 lat. Z uzasadnienia wyroku wydanego w sprawie o sygn. akt II K (...) wynika, że małoletnia I. P. (1) przyczyniła się do wypadku bowiem przekraczając jezdnię w miejscu dozwolonym (rejon skrzyżowania) nie zachowała szczególnej ostrożności, błędnie oceniając sytuację drogową, w tym prędkość samochodu S. (...) (akta II K (...)).

Zgodnie z opinią biegłego z dziedziny rekonstrukcji wypadków drogowych, źródłem wypadku była nadmierna prędkość samochodu S. (...), znacznie przekraczająca prędkość dopuszczalną, wynoszącą nie mniej niż (...) km/h oraz brak zachowania szczególnej ostrożności i obserwacji przedpola jazdy przez kierującego pojazdem S. (...) J. C.. Tym niemniej I. P. (1) podczas przekraczania jezdni poza przejściem dla pieszych (w miejscu dozwolonym), nie zachowała wymaganej ostrożności i nie ustąpiła pierwszeństwa nadjeżdżającemu z jej prawej strony samochodowi S. (...), czym przyczyniła się do zaistnienia wypadku. Kierujący samochodem S. (...) jechał z prędkością niebezpieczną, która pozostawała w związku przyczynowo skutkowym z zaistnieniem wypadku (dowód: opinia biegłego W. D. - k.276).

Małoletnia I. P. (1) w chwili śmierci miała 13 lat i uczęszczała do szóstej klasy Szkoły Podstawowej. Powodowie posiadali jeszcze syna i wspólnie zamieszkiwali w nieruchomości w C.. Było to gospodarstwo rolne o pow. ok. (...) ha. Powód pracował jako kierowca samochodu ciężarowego w (...) w K.. Często pracował w nadgodzinach lecz w weekendy spędzał czas z rodziną. Powódka od czasu narodzin syna w 1984r. nie pracowała. Zajmowała się wychowaniem dzieci oraz prowadzeniem gospodarstwa wraz z powodem. Wcześniej pracowała na stanowisku sprzedawcy. Rodzina utrzymywała się z wynagrodzenia za pracę powoda oraz z dochodów jakie przynosiło gospodarstwo rolne (ziemniaki i zboże). Córka powodów pomagała rodzicom w przydomowym ogródku, zbierała ziemniaki, obierała kiełki. Syn powodów nie lubił pracy na roli. W chwili wypadku powód był w pracy. O wypadku i śmierci córki poinformował go szwagier, którzy przyjechał do powoda do jego miejsca pracy. Powódka z kolei w chwili wypadku swojej córki była na miejscu zdarzenia. Kiedy powódka dostrzegła co się stało podbiegła do leżącej na jezdni córki, która była nieprzytomna. Na miejscu wypadku lekarz stwierdził zgon I. P. (1), a powódka przeniosła ciało swojej córki do domu (dowód: zeznania powodów – k.162-164).

Po śmierci córki powódka załamała się, przez wiele miesięcy płakała, schudła, miała problemy ze snem, od 18 listopada 1999 roku podjęła leczenie psychiatryczne w (...) w K. z rozpoznaniem zaburzeń depresyjnych - adaptacyjnych. Leczenie zakończyła w kwietniu 2000 roku. Wiadomość o śmierci córki załamała również powoda, który przeżył szok, utracił sens życia i zaczął obawiać się o swoją przyszłość. Po wypadku powód nie był w stanie kontynuować pracy kierowcy samochodu ciężarowego i podjął pracę magazyniera. Stał się wycofany ale w skutek postawy żony musiał wziąć na siebie wszystkie obowiązki i zadbać o sprawy życia codziennego. Powód leczył się psychiatrycznie od 09 sierpnia 2001 roku z rozpoznaniem – zespół depresyjny. Od 08.09.2001r. udał się na zwolnienie lekarskie. Od marca 2002 roku otrzymywał przez rok świadczenie rehabilitacyjne, a później był na rencie. Podczas wizyt u lekarza psychiatry w dniu 18.06.2002r. oraz w dniu 22.08.2002r. powód relacjonował problemy wychowawcze z synem, płakał wspominając córkę. W toku leczenia rozpoznano zaburzenia lękowe w przebiegu depresji (dowód: zeznania powodów, dokumentacja z leczenia powodów – k.30-36, k.175-190).

Po czterech latach od śmierci córki powodów tragicznie zginął również syn powodów w wieku 20 lat. Od stycznia 2004 roku powódka podjęła leczenie psychiatryczne. U powódki rozpoznano wówczas zaburzenia depresyjne nawracające po śmierci syna. Nastąpił nawrót objawów tj. apatyczność, spowolnione ruchy, obniżenie nastroju, bezczynne siedzenie i brak motywacji do nawiązywania kontaktów (dowód: dokumentacja z leczenia powódki).

Powód podczas wizyty u lekarza psychiatry w dniu 18.09.2003r. zgłaszał myśli samobójcze po śmierci syna, a w dniu 13.11.2003r. zgłaszał obniżony nastrój, unikanie ludzi. Przy kolejnych pobytach wizytach powód zgłaszał obniżenie nastroju, myśli samobójcze, zamartwianie się o powódkę (dowód: dokumentacja z leczenia powoda).

Zgodnie z opinią biegłego psychologa M. W. (1) śmierć I. P. (1) wywołała u powódki przewlekający się proces żałoby o nieprawidłowym przebiegu z powodu zaburzeń depresyjnych. Śmierć córki wypłynęła również negatywnie na postawę w życiu społecznym powódki, natomiast nie miała wpływu na jej aktywność życiową. Na chwilę obecną powódka nie wymaga ani terapii psychologicznej, ani leczenia psychiatrycznego (k.229-230). Z kolei u powoda śmierć córki wywołała zaburzenia emocjonalne w postaci ostrej reakcji na stres stopnia umiarkowanego. Stopień przeżywania żałoby przez powoda po śmierci córki był nieprawidłowy z powodu zaburzeń depresyjnych o opóźnionym początku, które trwały do wiosny 2002 r. Zaburzenia emocjonalne wymagały leczenia terapeutycznego. Śmierć córki wpłynęła negatywnie na życie zawodowe powoda, a także miała kilkudniowy zaburzający wpływ na jego aktywność zawodową. Powód wymagał leczenia psychiatrycznego oraz psychologicznego. Na chwilę obecną powód nie wymaga ani terapii psychologicznej, ani leczenia psychiatrycznego (k.232-233).

Zgodnie z opinią biegłego psychiatry M. R. (1) śmierć I. P. (1) wywołała u powoda reakcję żałoby z poczuciem straty i krzywdy, a także ostrą reakcję na stres: zaburzenia wegetatywne, zaburzenia koncentracji uwagi, niepokój. Tak rozumiana reakcja żałoby nie ustąpiła – trwała w sposób przewlekły i podostry ale przy kolejnym stresie jakim była utrata pracy powód załamał się psychicznie, wystąpiły objawy depresyjne, które z różnym nasileniem występowały do 2008 roku. Przeżywanie żałoby miało charakter dezadaptacyjny, miało to wpływ na zdrowie i aktywność życiową powoda. Ale długotrwałość leczenia miała głównie związek z innymi problemami życiowymi i wpływem innych stresów. Powód doznał długotrwałego uszczerbku na zdrowiu psychicznym w wysokości 2% (k.246). Z kolei śmierć córki wywołała u powódki ostrą reakcję na stres. Była zdezorientowana, niedowierzała, miała poczucie odrealnienia, wycofania z życia. W kolejnych miesiącach miała obniżoną aktywność życiową, zaburzenia snu i apetytu, wymagała pomocy farmakologicznej. Zaburzenia emocjonalne w postaci reakcji depresyjnej rozwinęły się w kolejnych miesiącach żałoby. Dominowały objawy depresyjne: utrata zainteresowań i zadowolenia z codziennych aktywności (anhedonia), myśli samobójcze, obniżony nastrój, zahamowanie aktywności, ubóstwo w kontaktach społecznych. W związku z dolegliwościami podjęła leczenie u psychiatry, objawy trwały rok, w kwietniu 2000 roku odbyła ostatnią wizytę u lekarza psychiatry. Obecny stan psychiczny jest wypadkową innych zdarzeń mających miejsce w krótkich odstępach czasu w latach 2004-06r tj. śmierć syna, matki i brata, a które to miały wpływ na funkcjonowanie powódki. Powódka obecnie nie wymaga leczenia psychiatrycznego. W związku ze śmiercią córki powódka doznała długotrwałego uszczerbku na zdrowiu psychicznym w wysokości 3% (k.250-251).

Powodowie uzyskali w 2002r. od pozwanego odszkodowanie za pogorszenie się sytuacji życiowej powodów w związku ze śmiercią ich córki I. P. (1) w wysokości po 20.000 zł dla każdego z powodów (bezsporne).

Obecnie powodowie prowadzą wspólnie gospodarstwo rolne (pow. ok. (...)), które otrzymali od starszego brata powoda. Zajmują się uprawą roślinną. Orkę, siew, opryski, zbiór zbóż wykonują własnym sprzętem. Powód nadto otrzymuje emeryturę w wysokości 1.900 zł netto miesięcznie (dowód: zeznania powodów – k.162-164, k.361v).

Pismem z dnia 06.05.2014r. pełnomocnik powodów wezwał pozwanego do zapłaty każdemu z powodów kwot po 60.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć córki powodów (k.20-21).

Decyzją z dnia 26.06.2014r. pozwana odmówiła wypłaty zadośćuczynienia podnosząc, że brak jest ku temu podstaw prawnych (k.25-25v). Sprawca zdarzenia z 29.04.1999 r., posiadał u pozwanego polisę (...) o nr (...). (k. 7 akt szkody).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie: akt szkody, akt sprawy karnej o sygn. II K (...) Sądu Rejonowego wK., wezwania do zapłaty z dnia 05.06.2014r. (k.20-21), decyzji pozwanej z dnia 26.06.2014r. (k.25-25v), historii choroby powódki A. P. (k.30-36), historii choroby powoda M. P. (k.175-190), opinii biegłego psychologa M. W. (1) (k.227-233), opinii biegłego psychiatry M. R. (1) (k. 243-251), opinii biegłego z dziedziny rekonstrukcji wypadków drogowych W. D. (1) (k.275-299, k.337-346, k.361), zeznań świadka M. S. (k.164-164v), zeznań powoda M. P. (k.162-163, k.361v) oraz zeznań powódki A. P. (k.163-164v, k.361v).

Sąd w pełni podzielił wnioski wynikające z opinii biegłego z dziedziny rekonstrukcji wypadków drogowych W. D. (1). Na tle zarzutów strony pozwanej do opinii ww. biegłego, należało zauważyć, iż biegły w sposób jednoznaczny w opinii uzupełniającej wykazał sprzeczność z zebranym materiałem dowodowym tej wersji wypadku, na którą powoływała się strona pozwana. W miejscu tym podkreślenia jedynie wymaga, że przy przyjęciu deklarowanej przez świadka wypadku – kierowcę pojazdu F. (...). G., odległości (50 m) od przystanku autobusowego (w chwili zauważenia wbiegnięcia pieszej na jezdnię) odległość ta musiała być większa i to znacznie, co biegły wykazał, porównując wersje zdarzenia w przypadku przebiegania pieszej przez jezdnię i w przypadku normalnego kroku pieszej. Biegły również w sposób jednoznaczny wykazał, że deklarowana przez świadka wypadku odległość jego pojazdu od pieszej w chwili jej wkroczenia na jezdnię nie została wskazana prawidłowo wobec faktu potrącenia pieszej na prawej krawędzi jezdni, a przede wszystkim z tym, że przy założeniu czasu 2,0 sekund w ciągu którego piesza przebiegała lewy pas ruchu, samochód świadka przejechałby 50 m przy prędkości 90 km/h. Dlatego też sąd podzielił wnioski wynikające z opinii biegłego, że I. P. (1) najpierw przechodziła przez jezdnię przez lewy pas ruchu, a od połowy jezdni przebiegała do miejsca potrącenia jej przez samochód S. (...) (k.342).

Sąd dał wiarę opinii biegłego psychologa M. W. oraz opinii biegłego psychiatry M. R. bowiem były one jasne, spójne i pozbawione wewnętrznych sprzeczności. Nadto żadna ze stron przedmiotowych opinii nie zakwestionowała.

Pozostały materiał dowodowy nie budził wątpliwości sądu dlatego też sąd dał mu wiarę.

Sąd zważył, co następuje:

Powodowie roszczenie swoje wywodzą z obowiązującego w dniu wypadku art. 822 k.c. zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz zostaje zawarta umowa ubezpieczenia. Zgodnie natomiast z obowiązującym w dniu wypadku § 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24.03.2000 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz. U. Nr 26, poz. 310 ze zm.) z ubezpieczenia OC przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest m.in. uszkodzenie ciała i rozstrój zdrowia (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7.11.2012 r., sygn. III CZP 67/12 OSNC 2013/4/45).

Natomiast z art. 448 k.c. wynika, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu czyje dobro osobiste zostało naruszone odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Należy przy tym zauważyć, iż przedstawione w art. 23 k.c. wyliczenie dóbr osobistych ma charakter przykładowy i spowodowanie śmierci osoby bliskiej może stanowić naruszenie dóbr osobistych najbliższych członków rodziny zmarłego i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14.12.2007 r., sygn. akt I ACa 1137/07, POSAG 2008/1/50; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14.01.2010 r. sygn. akt IV CSK 307/09 OSNC – ZD 2010/3/91; uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 22.10.2010 r., sygn. III CZP 76/10 Lex nr 604152; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11.05.2011 r., sygn. I CSK 621/10, Lex nr 848128; uchwałę Sądu Najwyższego z 13.07.2011 r., sygn. III CZP 32/11 OSNC 2012/1/10; uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7.11.2012 r., sygn. III CZP 67/12 OSNC 2013/4/45; uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 20.12.2012 r., sygn. III CZP 93/12 OSNC 2013/7-8/84).

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego – a zwłaszcza wobec treści prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w K. z dnia 11.02.2000r. sygn. akt II K (...)w , wynika, że w dniu 28.04.1999r. w miejscowości C., gm. K. J. C. kierujący pojazdem S. (...) naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że prowadząc pojazd z niedozwoloną prędkością nie zachował szczególnej ostrożności zbliżając się do oznakowanego skrzyżowania i przystanku autobusowego, nie zauważył odpowiednio wcześnie przekraczającej jezdnię I. P. (1) i nie podjął natychmiast hamowania w wyniku czego potrącił małoletnią, która w wyniku doznanych obrażeń ciała poniosła śmierć na miejscu zdarzenia, tj. popełnienia przestępstwa z art. 177 § 2 kk

Oznacza to, że skoro winę za spowodowanie tego wypadku ponosi J. C., to pozwany zgodnie z – obowiązującym w dniu wypadku art. 822 k.c. oraz § 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24.03.2000 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz. U. Nr 26, poz. 310 ze zm.) i art. 448 k.c. jest – co do zasady – zobowiązany do wypłaty powodom stosownego zadośćuczynienia.

Jak już wcześniej wskazano, z art. 448 k.c. wynika, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu czyje dobro osobiste zostało naruszone odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Oznacza to, iż zasądzenie zadośćuczynienia ma charakter fakultatywny i od oceny Sądu, opartej na analizie okoliczności konkretnej sprawy, zależy przyznanie pokrzywdzonemu ochrony w tej formie. Należy przy tym zauważyć, że podstawową funkcją zadośćuczynienia pieniężnego za naruszenie dóbr osobistych jest funkcja kompensacyjna. Zadośćuczynienie ma wynagrodzić doznaną krzywdę, przy czym należy uwzględnić wszystkie aspekty tej krzywdy. Wobec tego zadośćuczynienie pieniężne, nie będące odszkodowaniem, powinno mieć odczuwalną dla uprawnionego wartość majątkową, nadto wysokość zadośćuczynienia nie może mieć charakteru symbolicznego. Przy określaniu wysokości tego świadczenia trzeba mieć na względzie okoliczności konkretnej sprawy, w tym rozmiar krzywdy oraz indywidualne cechy pokrzywdzonego i jego zdolności powrotu do równowagi psychicznej po upływie określonego czasu, a także brać pod uwagę uzupełniająco wysokość stopy życiowej społeczeństwa.

W niniejszej sprawie nie ma wątpliwości, że spowodowanie śmierci I. P. (1) naruszyło dobra osobiste powodów. Więź pomiędzy rodzicami i dziećmi jest jedną z najsilniejszych więzi międzyludzkich, a rozerwanie tej więzi przez spowodowanie śmierci stanowi niewątpliwie naruszenie dóbr osobistych.

Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego, powódka A. P. (1) w chwili śmierci swojej córki I. P. (1) miała 39 lat. Nie pracowała zawodowo lecz zajmowała się domem i dziećmi. Córka zginęła nagle i niespodziewanie potrącona przez samochód. Powódka była świadkiem śmierci córki. Po wypadku na rękach zaniosła córkę do domu. Powódka przeżyła ogromny szok i traumę. Nie wierzyła w to co się stało ponieważ na chwilę przed śmiercią córki razem porządkowały teren wokół kapliczki znajdującą się niedaleko ich domu. Po śmierci córki powódka załamała się. Musiała korzystać z pomocy psychiatry. Przez wiele miesięcy płakała, schudła i miała problemy ze snem. Powódka całkowicie wycofała się z życia towarzyskiego, nie miała ochoty z nikim rozmawiać ani spotykać się. Utraciła całkowicie energię do życia. Była pogrążona w smutku i miała problemy z koncentracją. Proces żałoby powikłany był epizodem depresji. Śmierć córki wpłynęła na aktywność życiową powódki. Rozluźnione zostały relacje rodzinne, a żałoba stała się sposobem na życie. Powódka wymagała pomocy farmakologicznej a zaprzestała leczenie psychiatrycznego w kwietniu 2000 roku. Powódka cały czas utrzymuje wyobrażeniowy żywy kontakt ze zmarłą córką. Pokój córki utrzymuje w niezmienionym stanie, zachowała rytuały i zwyczaje przy posiłkach z okresu posiadania pełnej rodziny. Powódka sprawowała bezpośrednią opiekę nad córką od chwili narodzin do ok. 6 roku życia bowiem nie pracowała zawodowo. Powódka poświęcała córce dużo czasu na zabawę, wykonywanie różnych zadań, naukę czynności porządkowych i umiejętności szkolnych. Zmarła córka była dla powódki pomocną w domu jak i w ogródku przydomowym. Na chwilę obecną powódka nie wymaga terapii psychologicznej bądź leczenia psychiatrycznego. Śmierć córki spowodowała powstanie u powódki długotrwałego uszczerbku na zdrowiu psychicznym w wysokości 3% z uwagi na zaistniałe u niej zaburzenia adaptacyjne.

Z kolei powód M. P. (1) o śmierci córki dowiedział się będąc w pracy. Pracował jako kierowca w (...) w K.. W chwili śmierci córki miał 51 lat. Mieszkał z żoną i dziećmi. Wiadomość o śmierci córki skutkowała u niego reakcją stresową - miał uderzenie gorąca, odczucie przyspieszenia bicia serca, przeżywał niepokój, miał trudności koncentracji. W tym stanie psychicznym przez kilka dni jego aktywność życiowa bardzo osłabła. Wymagał pomocy w prowadzeniu gospodarstwa domowego, nie mógł podejmować pracy zawodowej. Po kilkunastu miesiącach żałoby u powoda rozwinęły się objawy depresyjne. Miał silnie obniżony nastrój, trudności zasypiania, zaczął izolować się społecznie, doznawał zakłócającego przypominania sobie córki na tle przeżytej tragedii. Doznawał zmniejszonej energii, utratę zadowolenia z dotychczasowych aktywności. Był jedynym żywicielem rodziny dlatego nie podejmował leczenia psychiatrycznego przez okres dwóch lat i czterech miesięcy. Po tym okresie rozpoczął leczenie farmakologiczne jak i prowadził rozmowy terapeutyczne. Objawy depresyjne negatywnie wpłynęły na życie zawodowe powoda. Nie mógł kontynuować pracy jako kierowca samochodu ciężarowego i podjął pracę magazyniera. Z dokumentacji leczenia powoda wynika, że objawy depresyjne zaczęły ustępować około wiosny 2002r. Tym niemniej od tego czasu nadal przeżywał smutek i tęsknotę za zmarłą córką. Przejście na zasiłek rehabilitacyjny było okazją do przystosowania się do nowej sytuacji życiowej. Obecnie powód nie wymaga leczenia psychiatrycznego ani terapii psychologicznej. Śmierć córki spowodowała powstanie u powoda długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 2%.

Mając na względzie powyższe okoliczności, w tym okres jaki upłynął od daty zdarzenia z 28.04.1999 r., należy zdaniem Sądu uznać, iż roszczenie powodów dotyczące zadośćuczynienia po śmierci córki I. P. (1) jest uzasadnione co do kwoty 50.000 zł dla każdego z powodów. Uwzględnić należy także to, że powodowie otrzymali w 2002 r. od pozwanego jednorazowe odszkodowanie w wysokości po 20.000 zł na podstawie art. 446 § 3 k.c. W okresie tym, sądy przyjmowały, że podstawą odszkodowania są również następstwa w postaci pogorszenia stanu zdrowia uprawnionego na skutek doznania silnego wstrząsu psychicznego spowodowanego tragiczna śmiercia osoby najbliższej.

Z zebranego materiału dowodowego, w tym przede wszystkim z opinii biegłego z dziedziny rekonstrukcji wypadków drogowych W. D. (1) wynika, że I. P. (1) swoim zachowaniem przyczyniła się do zaistnienia wypadku, co w związku z treścią art. 362 k.c. winno prowadzić do odpowiedniego zmniejszenia zadośćuczynienia. W świetle stwierdzonych okoliczności faktycznych, w ocenie sądu poszkodowania I. P. (1) przyczyniła się do wypadku w 25%. Za przyjęciem powyższego przemawia przede wszystkim fakt, że zgodnie z opinią biegłego W. D. bezpośrednią i źródłową przyczyną zaistnienia wypadku drogowego było zachowanie kierującego pojazdem S. (...) J. C., który jechał z niebezpieczną i niedozwoloną prędkością i nie zastosował się do obowiązującej go zasady szczególnej ostrożności, zbliżając się do oznakowanego skrzyżowania oraz przystanku autobusowego. Kierowca ww. pojazdu nienależycie obserwował przedpole jazdy co spowodowało, że pozbawił się możliwości skutecznego uniknięcia potrącenia I. P. (1) i w konsekwencji wypadku. Gdyby kierujący pojazdem S. (...) prawidłowo obserwował jezdnię przed swoim samochodem mógł i powinien zauważyć pieszą dziewczynkę wkraczającą już na jezdnię i odpowiednio wcześniej rozpocząć manewr hamowania, a nie dopiero, gdy piesza zatrzymała się na krótko na środku jezdni, miałby wtedy wystarczająco dużo czasu na wykonanie skutecznych manewrów obronnych prowadzących do uniknięcia potrącenia pieszej oraz wypadku. Zgodnie z obliczeniami jakie przeprowadził biegły W. D. (1) w swojej opinii uzupełniającej czas przebywania pieszej na jezdni, nawet przy nie uwzględnieniu krótkiego zatrzymania się pieszej na środku jezdni i tak był wystarczający na zmniejszenie prędkości jazdy samochodu S. (...) i umożliwienie „przejścia” pieszej przez jezdnię przed nadjeżdżającym samochodem S.. Zwrócić również należy uwagę, że uczestnikiem wypadku była małoletnia oraz dorosły i doświadczony kierowca pojazdu, od którego w świetle zasad doświadczenia życiowego należało wymagać zachowania większej ostrożności i dojrzałości na drodze niż od 13-letniego dziecka. Stąd sąd ocenił, iż stopień przyczynienia się małoletniej do wypadku mógł wynosić co najwyżej 25%, a nie 40% jak sugerowała pozwana. Dlatego też zasadnym było zadośćuczynienie w kwocie 37.500 zł (50.000 zł – 25%).

W świetle okoliczności niniejszej sprawy należy zdaniem Sądu uznać, iż roszczenie powodów jest uzasadnione co do zasądzenia zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 14.07.2014 r. Pełnomocnik powodów w piśmie z dnia 05.06.2014r. (nadanym w dniu 06.06.2014r.) wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 60.000 zł tytułem zadośćuczynienia, co przy uwzględnieniu średnio 7 dni na dotarcie przesyłki do adresata oraz 30-dniowy termin wynikający z art. 817 § 2 k.c. prowadzi do wniosku o opóźnieniu pozwanego w spełnieniu świadczenia odszkodowawczego, wynikającego z ustawy (por. art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c.). Na marginesie zaznaczyć należy, że wyodrębnienie odsetek ustawowych za opóźnienie wynika ze zmiany kodeksu cywilnego, która weszła w życie z dniem 01.01.2016r., w związku z uchwaleniem ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1830).

W konsekwencji Sąd zasądził od pozwanego (...) SA w W. na rzecz powoda M. P. (1) oraz powódki A. P. (1) kwotę po 37.500 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 14.07.2014r., a od dnia 01.01.2016r. do dnia zapłaty z ustawowymi odsetkami za opóźnienie (punkt 1 i 2 wyroku).

Natomiast roszczenie powodów w pozostałym zakresie Sąd oddalił jako bezzasadne (punkt 3 wyroku).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., znosząc między stronami te koszty, albowiem żądanie powodów zostało częściowo uwzględnione, a nadto określenie należnej powodom sumy zależało od oceny Sądu. Powodowie wygrali proces w 62%, a strona pozwana w 32%, stąd z kosztów procesu poniesionych przez strony tj. 62% powodów należało odjąć 32 % z kosztów procesu poniesionych przez stronę pozwaną. W sytuacji gdy koszty procesu strony pozwanej stanowi 3.617 zł. kosztów zastępstwa procesowego, 3.603,99 wydatki związane z opiniami biegłych i 3.720 zł. nieuiszczonego dotąd wpisu stosunkowego, a koszty procesu strony powodowej to 2280 zł. wpis stosunkowy, 3.600 zł. wynagrodzenie pełnomocnikaw,kwota 68 zł. opłat od pełnomocnictw, 217,20 zł. kosztów tzw. kilometrówki w związku ze stawiennictwem pełnomocnika powodów na rozprawie w dniu 22.05.2015 r., (liczonych wg zasad wyznaczonych przez §2 pkt. 1b Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów nie będących własnością pracodawcy Dz. U. Nr 27, poz. 271 z późn. zm. i zarządzeniem Prezesa tut. Sądu zgodnie z którym maksymalna wysokość stawki za 1 km przebiegu pojazdu samochodu osobowego o pojemności skokowej silnika powyżej 900 cm ³ wynosi 0,60 zł.), nadto kwota 1.950 zł. zaliczek wypłaconych na koszty opinii biegłych (należy wskazać, że niewykorzystane zaliczki wpłacone przez stronę powodową zostaną zwrócone stronie powodowej po uprawomocnieniu orzeczenia) (punkt 5 wyroku).

Koszty zastępstwa procesowego liczono dla obu stron procesu wg zasad dotyczących (dwojga) współuczestników procesu o których mowa w art.72 § 1 pkt 1 k.p.c. reprezentowanych przez tego samego fachowego pełnomocnika w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu jednego pełnomocnika (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22.12.2015 r. w sprawie A Ca 1292/15, LEX nr 1966347)

O nieuiszczonych kosztach sądowych, sąd orzekł na podstawie 113 ust. 1 i 2 pkt.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398), zasądzając na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Koninie od każdego z powodów z zasądzonego na ich rzecz roszczenia kwotę po 140 zł (6.000 zł opłata sądowa x 38% - 2.000 zł zwolnienie z kosztów), a od pozwanego kwotę 3.720 zł (6.000 zł x 62%) – punkt 4 wyroku.

/-/ Jan Bartniak