Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 20 grudnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSA Jan Futro (spr.)

Sędziowie: SA Bogusława Żuber, SA Marek Górecki

po rozpoznaniu dnia 20 grudnia 2013 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa A. S. i J. S.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez (...) w P.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanego

na postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 24 września 2012 r.

sygn. akt XII C 2528/09

1.  oddala zażalenie;

2.  rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego pozostawia do orzeczenia końcowego.

Marek Górecki Jan Futro Bogusława Żuber

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Poznaniu przyznał biegłemu J. P. wynagrodzenie w wysokości 9 235,79 zł za sporządzenie opinii pisemnej w sprawie. W uzasadnieniu wskazał, że przyznał biegłemu wynagrodzenie w tej wysokości postanowieniem z dnia 17 stycznia 2012 r. Postanowienie to zostało uchylone przez Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 5 września 2012 r. W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny stwierdził, że uzasadnienie postanowienia nie zawiera oceny zarówno celowości podjętych przez biegłego czynności, jak i adekwatności wskazanej liczby godzin. Nadto, że z uzasadnienia nie wynika, aby Sąd przeanalizował przedłożoną kartę pracy biegłego, nie wskazał, jakie kwalifikacje biegłego uwzględnił przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia.

Wskazał, że Sąd Okręgowy już przed wydaniem postanowienia z dnia 17 stycznia 2012 r. przeanalizował treść opinii biegłego J. P. i kartę pracy związaną z jej sporządzeniem.

Zgodnie z treścią art.90 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, wynagrodzenie biegłego za wykonaną pracę określa się, uwzględniając wymagane kwalifikacje, potrzebny do wydania opinii czas i nakład pracy, a wysokość wydatków niezbędnych do wykonania czynności - na podstawie złożonego rachunku. Nie jest natomiast uzależnione od tego czy sama opinia zostanie ostatecznie uznana za prawidłową (tak postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 1973 r. II Cz 64/73 wydane na tle poprzedniej regulacji)

Biegły wykonał swoje zadanie zgodnie ze zleceniem Sądu. Rzeczą biegłego przynależną jego sztuce, jest sposób pozyskania wiadomości specjalnych. Z treści art.284 k.p.c. wynika, że akta sprawy nie są jedynym źródłem wiedzy biegłego natomiast w przepisie art.292 k.p.c. jest mowa o oględzinach z udziałem sądu, w których uczestniczyć mogą biegli, względnie podczas których można słuchać świadków. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 1984r. sygn. akt II CR 197/84 stwierdzono, iż „dokonanie i udokumentowanie potrzebnych spostrzeżeń może być zrealizowane w toku oględzin z udziałem biegłego wówczas gdy obejrzenie przedmiotu sporu może pozwolić na stwierdzenie także przez sąd istotnych dla sprawy faktów. Jeśli brak podstaw do takiego złożenia (…) sąd powinien powierzyć biegłemu zadanie poczynienia spostrzeżeń faktycznych po obejrzeniu lub zbadaniu rzeczy jako przesłanki jego opinii". Przedmiot niniejszej sprawy w oczywisty sposób wykluczał możliwość sporządzenia przez biegłego opinii bez zapoznania się z budynkiem stanowiącym własność powodów.

Sąd wydając postanowienie z dnia 17 stycznia 2012 r. miał na uwadze, że nie musi szczegółowo wskazywać, jakie kwalifikacje biegłego brał pod uwagę, gdyż jasnym jest, że za dostateczne uznał te, które pozwalają biegłemu być wpisanym na listę biegłych sądowych w tej dziedzinie, w której sporządził opinię. Ponadto Sąd musi działać w pewnym zaufaniu do biegłego.

Opinia z dnia 27 grudnia 2012 r. jest profesjonalna: rzeczowa merytorycznie, szczegółowa i estetyczna. Zawiera szereg wyliczeń, przedstawia tok rozumowania biegłego i precyzyjnie sformułowane wnioski. Z treści opinii niezbicie wynika, że autor opinii poświęcił wiele uwagi (godzin) na jej przygotowanie i ostateczne sporządzenie. Sąd nie miał żadnych wątpliwości, co rodzaju czynności biegłego podejmowanych przy sporządzaniu opinii oraz liczby godzin z tym związanych, szczegółowo powołanych przez biegłego w karcie pracy. Niezbitym dowodem fachowości treści opinii biegłego jest i to że w piśmie procesowym z dnia 23 stycznia 2012 r. pozwany oświadczył, że „ma do opinii szereg zastrzeżeń zarówno formalnych jak i merytorycznych. Ich szczegółowe opracowanie zostanie niezwłocznie przedstawione w piśmie procesowym", które do dnia dzisiejszego nie zostało jednak złożone.

Nie zachodzi w niniejszej sprawie powoływana w uzasadnieniu Sąd Apelacyjnego sytuacja konieczności obniżenia wynagrodzenia z uwagi na wykonanie opinii niezgodnie ze zaleceniem sądu lub ze znacznym nieusprawiedliwionym opóźnieniem.

Nie ma też żadnego znaczenia dla wysokości przyznanego wynagrodzenia fakt, że biegły sporządza opinie w innych sprawach o podobnym charakterze bowiem tożsama może okazać się jedynie metodologia przyjmowana przez biegłego natomiast przedmiot opinii (nieruchomość) jest za każdym razem inna i wymaga indywidualnego określenia rodzaju i zakresu nakładów i ich wysokości. Poza zainteresowaniem Sądu jest to czy biegły J. P. sporządza opinie w innych (podobnych z uwagi na przedmiot) sprawach a jeżeli tak to w jakiej ilości bowiem nie ma to znaczenia dla zasadności i wysokości wyznawanego wynagrodzenia z powodów opisanych powyżej.

Na postanowienie to zażalenie złożył pozwany, zaskarżając je w całości i zarzucając mu naruszenie art. 389 § 6 w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. poprzez niezastosowanie się do wskazań, co do dalszego postępowania wyrażonych w uzasadnieniu postanowienia Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 5 września 2012 r. (I ACz 1210/12); naruszenie przepisu art. 288 k.p.c. poprzez przyznanie biegłemu wynagrodzenia za wykonanie czynności nie zleconych przez sąd oraz brak uwzględnienia, że opinia wydana przez biegłego J. P. była jedną z wielu opinii przygotowanych przez tego biegłego w sprawach o analogicznym stanie faktycznym.

W konsekwencji wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie jest niezasadne.

Zgodnie z art. 89 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2005 r., Nr 167, poz. 1398 ze zm.) biegłemu lub tłumaczowi powołanemu przez sąd przysługuje zwrot kosztów podróży, innych wydatków koniecznych związanych ze stawiennictwem w sądzie oraz wynagrodzenie za wykonaną pracę. Art. 90 tej ustawy przewidujący prawo biegłego do wynagrodzenia za wykonaną przez niego na zlecenie sądu pracę, uzależnia przyznanie biegłemu wynagrodzenia jedynie od skorzystania z usług biegłego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 1973 roku, sygn. akt: II CZ 64/73, LexPolonica).

Szczegółowe podstawy przyznawania i obliczania należności biegłych wskazał Sąd Okręgowy w swoim uzasadnieniu.

W postanowieniu z dnia 5 września 2012 r. Sąd Apelacyjny wskazał, że ponownie rozpoznając w tym zakresie sprawę Sąd Okręgowy winien ocenić nakład pracy biegłego zgodnie ze wskazanymi w uzasadnieniu postanowienia kryteriami. Za celowe uznał także ustosunkowanie się do argumentacji pozwanego dotyczącej wykonania przez biegłego części czynności z przekroczeniem udzielonego zlecenia, a nadto odniesienie się do argumentacji dotyczącej zmniejszonego nakładu pracy biegłego ze względu na sporządzenie przez niego uprzednio opinii w innych sprawach o podobnym stanie faktycznym.

Sąd Okręgowy stwierdził, że przeanalizował także kartę pracy biegłego.

Zauważyć należy, że sąd może skontrolować wskazaną przez biegłego w karcie pracy liczbę godzin niezbędnych do sporządzenia opinii (poświęconych na czynności przygotowawcze i badawcze, łącznie z zapoznaniem się z aktami sprawy, oraz na opracowanie opinii wraz z uzasadnieniem) i obniżyć wynagrodzenie wyliczone przez biegłego stosownie do przyjętej przez siebie ilości czasu i nakładu pracy biegłego. (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 13 stycznia 2011 r. I A Cz 1796/10 niepubl.). Kompetencja do badania prawidłowości przedstawionego przez biegłego sprawozdania z wykonania koniecznych do wydania opinii czynności należy jednak do sądu zlecającego wykonanie opinii. W takiej sytuacji zgodnie z przyjętą w orzecznictwie praktyką sąd odwoławczy może zmienić stanowisko sądu pierwszej instancji jedynie w przypadku, gdy przyjęte przez ten sąd kryteria określenia wysokości wynagrodzenia odbiegają od kryteriów ustawowych względnie pozostają w sprzeczności z doświadczeniem życiowym, co do czasu koniecznego dla sporządzenia opinii. (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10 marca 2011 r. I A Cz 261/11 niepubl.). W niniejszej sprawie z sytuacją taką nie mamy do czynienia. Żalący zresztą, mimo, że karta pracy biegłego jest w aktach – nie kwestionuje żadnej jej pozycji.

Zgodzić się trzeba natomiast z pozwanym, że Sąd nie wskazał w sposób jednoznaczny przyczyny przyznania wynagrodzenia w jego górnej stawce. Wskazał jednak, że opinia z dnia 27 grudnia 2012 r. jest profesjonalna: rzeczowa merytorycznie, szczegółowa i estetyczna a takie uzasadnienie usprawiedliwia przyznanie stawki przyjętej w postanowieniu.

Nie można też podzielić poglądu pozwanego, że wynagrodzenie biegłego obejmuje czynności, których Sąd Okręgowy nie zlecił.

Zgodzić się trzeba z żalącym, że sama opinia biegłego nie może być źródłem materiału faktycznego sprawy ani stanowić podstawy ustalenia okoliczności będących przedmiotem oceny biegłych. Zauważyć należy, że wbrew spotykanej, niedopuszczalnej praktyce, rolą biegłego nie jest dokonywanie samodzielnych ustaleń faktycznych istotnych dla zastosowania określonej normy prawnej. To strony winny wykazywać fakty, z których wywodzą skutki prawne. Zadaniem biegłego jest jedynie naświetlenie wyjaśnianych okoliczności z punktu widzenia wiadomości specjalnych przy uwzględnieniu zebranego w toku procesu i udostępnionego mu materiału sprawy.

Nie oznacza to jednak, że biegły dysponujący – w przeciwieństwie do sądu - wiadomościami specjalnymi pozbawiony jest możliwości dokonywania czynności niezbędnych dla wydania opinii a nie wchodzących w zakres poszukiwania dowodów. Mając na względzie treść postanowienia dowodowego Sądu z dnia 25 maja 2011 r. stwierdzić trzeba, że bez dokonania oględzin budynku i usytuowania nieruchomości biegły nie byłby w stanie zrealizować zlecenia Sądu Okręgowego. Nie ma to też nic wspólnego z prowadzeniem przez sąd dowodu przewidzianego w art. 292 k.p.c.

Można się też zgodzić z żalącym, że w określonych przypadkach okoliczność, że biegły wydawał opinie w podobnych sprawach może mieć znaczenie dla oceny jego nakładu pracy ( ilości poświęconych na przygotowanie opinii godzin pracy).

W powoływanym już postanowieniu z dnia 10 marca 2011 Sąd Apelacyjny wyraził pogląd, że „Niewątpliwie biegły miał wiedzę prawniczą i ekonomiczną dotyczącą działalności placówek służby zdrowia w Polsce i ich powiązań z Narodowym Funduszem Zdrowia. Wiedzę tę zresztą zapewne aktualizował, tak jak to czynią wszyscy specjaliści uznawani za ekspertów. Z tych właśnie względów został powołany biegłym. Niewątpliwie też biegłemu winny być znane zasady metodologii przygotowywania opinii. Nie można podzielić poglądu, że każda sprawa jest na tyle inna, że zbytecznym jest doświadczenie uzyskane w poprzednio badanych sprawach.” W powołanej sprawie jednak biegły wydający wielokrotnie opinie dotyczącą tematu wskazanego wyżej wyliczył swój nakład pracy przyjmując, że na czynności techniczno-organizacyjne biegły przeznaczył 40 godzin, na prace związane z pozyskiwaniem oraz zapoznanie się z informacjami o przedsiębiorstwie, sytuacji w służbie zdrowia, bibliografią o służbie zdrowia, w tym zasobach (...) oraz telefony - 80 godzin, na zapoznanie się z dwoma tomami akt sprawy oraz - 30 godzin a na prace koncepcyjne, ustalenie metodologii badań - 70 godzin.

Z taką sytuacją nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Jak zresztą wyżej wskazano pozwany nie kwestionuje nakładu czasu poświęconego na poszczególne czynności.

Przyjęcie jako zasady poglądu wyrażanego przez pozwanego prowadziło by nadto do absurdalnego przyjęcia, że im większe biegły ma doświadczenie, tym niższe winien otrzymywać wynagrodzenie.

Zgodnie z art. 108 § 1 k.p.c. sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Nie jest takim orzeczeniem niniejsze postanowienie.

Zasada odpowiedzialności za wynik procesu. jest naczelną zasadą w zakresie kosztów procesu przyjętą przez kodeks postępowania cywilnego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2011 r., I CZ 67/11 LEX nr 1084691) Zgodnie z tą zasadą powód wygrywający proces ma prawo żądać zwrotu także kosztów postępowania incydentalnego. ( z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1973 II CR 159/73 - OSNC 1974/5/90).

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 postanowienia; o kosztach postępowania orzekając zgodnie z treścią art. 108 § 1 k.p.c.

Marek Górecki Jan Futro Bogusława Żuber