Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 21 czerwca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu – Wydział I Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSA Marek Górecki

SA Karol Ratajczak

SA Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga

po rozpoznaniu w dniu 21 czerwca 2013 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa: M. L.

przeciwko : Stowarzyszeniu Aeroklub (...)

przy interwencji ubocznej (...) Spółki Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego w Koninie z dnia 27 lutego 2013 r., sygn. akt IC 24/11

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że przyznane biegłemu R. K. wynagrodzenie obniżyć z kwoty 2.126,71 zł do kwoty 1.137,37 zł,

2.  w pozostałym zakresie zażalenie oddalić.

Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga Marek Górecki Karol Ratajczak

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy przyznał biegłemu dr inż. R. K. wynagrodzenie w kwocie 2.126,71 zł za sporządzenie opinii uzupełniającej oraz udział w rozprawie w dniu 26 października 2012 r.

W zażaleniu na to postanowienie pozwany wniósł o jego zmianę i oddalenie w całości wniosku biegłego o przyznanie wynagrodzenia, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości oraz o zasądzenie od powoda kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Skarżący zarzucił naruszenie art. 288 kpc, 98 ust. 1 i 90 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Wskazał na brak kompetencji biegłego do wydania opinii, jej wadliwość merytoryczną, zawyżenie zadeklarowanego na sporządzenie opinii nakładu czasu pracy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Przepisy art. 288 kpc i art. 90 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 z późn. zm.), stanowiąc o prawie biegłego do wynagrodzenia za wykonaną pracę i wskazując na kryteria ustalania wysokości tego wynagrodzenia, nie uzależniają możności przyznania biegłemu wynagrodzenia od uznania sporządzonej opinii za prawidłową. Przyznanie biegłemu wynagrodzenia zależne jest, w świetle tych przepisów, od skorzystania z usług biegłego.

Zarówno zatem za sporządzenie opinii podstawowej, jak i uzupełniającej, niezależnie od ich wartości merytorycznej, oceny przydatności w sprawie, przyczyn ich zlecenia przez Sąd – biegłemu należało się wynagrodzenie.

Na wypadek wykonania pracy wadliwie lub niezgodnie z zaleceniem sądu § 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym (Dz. U 75.46.254 z późn. zm.) przewiduje jedynie możliwość odpowiedniego obniżenia wynagrodzenia.

Przedmiotowa opinia uzupełniająca jest jasna i czytelna, zawiera niezbędne elementy, a przede wszystkim stanowi odpowiedź na zadane pytania – sformułowane zresztą przez stronę pozwaną. Jest zatem formalnie poprawna. Zastrzeżenia co do jej wartości merytorycznej, sformułowane w zażaleniu, będą brane pod uwagę przez sąd na etapie oceny jej wiarygodności i mocy dowodowej. Wykraczają one natomiast poza ramy badania prawidłowości tej ekspertyzy na potrzeby ustalania należnego biegłemu wynagrodzenia.

Nie mógł też odnieść skutku zarzut braku kwalifikacji biegłego do wydania opinii w dziedzinie zagadnień objętych tezą dowodową. W sytuacji kiedy dr inż. R. K. wpisany został na listę biegłych sądowych z zakresu lotnictwa przy Sądzie Okręgowym w Warszawie, uznać należy, że posiada wiadomości specjalne w tej dziedzinie – w związku z posiadanym wykształceniem i doświadczeniem zawodowym i to mimo faktu, że nie jest zawodowym pilotem. Jak zresztą słusznie wskazał biegły, odpowiadając na zażalenie strony, lotnictwo jest dziedziną interdyscyplinarną i również dla wydania opinii w sprawie potrzebna była wiedza z wielu dyscyplin, jak: aerodynamika, mechanika lotu, technika pilotowania, bezpieczeństwo lotnicze, psychologia lotnicza, a także znajomość budowy, zasad użytkowania i eksploatacji statku powietrznego oraz przepisów lotniczych. Uznać trzeba, że nie jest to wiedza zarezerwowana tylko dla pilotów.

Zasadnie natomiast skarżący podważył ilość godzin poświęconych przez biegłego na sporządzenie opinii uzupełniającej – ujawnionych w karcie pracy biegłego. Ilość czasu, którą trzeba zużyć na określoną czynność, jest zależna od wielu czynników, a wśród nich także od indywidualnych cech wykonawcy i zleconej czynności, stąd podany w rachunku czas zużyty na wykonanie czynności może być z natury rzeczy skontrolowany tylko w przybliżeniu. Kwestionowanie rachunku biegłego na tej podstawie, że czynność wymagała mniej czasu, niż to wykazano w rachunku, może być skuteczne tylko wtedy, gdy podane w rachunku ilości zużytego czasu są tak jaskrawo wygórowane, iż opierając się na zwykłym doświadczeniu życiowym można od razu stwierdzić, że biegły niewątpliwie zużył znacznie mniej czasu, niż podaje w rachunku (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 18 sierpnia 1959 r. I CZ 82/59 OSNCK 1961/2/41).

W badanym przypadku uwzględnienia wymaga, że opinia uzupełniająca wydana została w sprawie już biegłemu znanej i w temacie już przez niego zgłębionym – tak pod kątem badanej sytuacji faktycznej, jak i materiałów specjalistycznych potrzebnych do wydania ekspertyzy. Biegły wyraźnie zresztą w treści opinii uzupełniającej zaznaczył, że dla jej sporządzenia wykorzystał te same akty prawne i materiały pomocnicze, którymi posłużył się przy sporządzeniu opinii głównej.

Za akceptowalny w tym kontekście uznać należy czas 3 z 6 godzin zadeklarowanych w karcie pracy na czynności badawcze (analizę aktów prawnych i materiałów pomocniczych).

Z kolei opracowanie opinii uzupełniającej – zważywszy na jej rozmiar (10 stron, w tym 9 merytorycznych), szereg odniesień do opinii głównej, powtarzalność wywodów i wniosków, nie wymagało, zdaniem Sądu Apelacyjnego, nakładu większego niż 15 z 29 zadeklarowanych godzin i to łącznie z drukowaniem i powielaniem (co ujęto w osobnej pozycji z nakładem czasu 1 godziny).

Tak jak biegłemu należało się wynagrodzenie za udział w rozprawie (3 godziny), to już nie za czas przygotowania się do niej – w wymiarze 4 godzin.

Zgodnie z art. 288 kpc biegły ma prawo żądać wynagrodzenia za stawiennictwo do sądu i wykonaną pracę. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z·dnia 18 grudnia 1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 46, poz. 254 ze zm.) rozróżnia przyznanie biegłemu wynagrodzenia za udział w czynności sądowej (§ 6 ust. 1 i 2) oraz za sporządzenie opinii (§ 4 ust. 1-3). Dla oceny, którą z podstaw zastosować, decydujące znaczenie ma treść postanowienia sądu uznającego potrzebę uzupełnienia wiadomości specjalnych, co do których biegły zajął już stanowisko w wydanej uprzednio opinii. To sąd bowiem decydując o wezwaniu biegłego na rozprawę rozstrzyga jednocześnie, czy udział biegłego stanowić będzie formę realizacji zasady kontradyktoryjności i bezpośredniości poprzez umożliwienie stronom i sądowi zadawania pytań i odebrania wyjaśnień co do już przedstawionych wniosków badawczych, czy też wezwanie ma związek z zagadnieniami wykraczającymi poza zakres dotychczasowych konkluzji. O ile zdaniem sądu zachodzi konieczność uzupełnienia opinii o kwestie nieznane uprzednio biegłemu, a istotne z punktu widzenia problemu podlegającego rozstrzygnięciu, sąd winien określić w treści postanowienia, iż uznaje za stosowne dopuszczenie dowodu z nowej opinii biegłego. Jeżeli zaś obecność biegłego wiązać by się miała jedynie z udzieleniem odpowiedzi na pytania stron czy sądu wobec już przedstawionej opinii, decyzja sądu winna to równie stanowczo i jednoznacznie rozstrzygnąć, wskazując, że udział biegłego w rozprawie stanowi formę uczestnictwa w „czynności sądowej”. W pierwszym wypadku podstawę obliczenia należności biegłego stanowić winny przepisy § 4 ust. 1-3, w drugim zaś § 6 ust. 1 i 2 powołanego rozporządzenia (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10 października 2008 r., sygn. akt II AKz 747/08, LEX nr 46995).

Z § 6 wspomnianego rozporządzenia wynika, że za udział w czynności sądowej wynagrodzenie biegłego określa się według stawki wynagrodzenia za godzinę pracy, uwzględniając czas koniecznej obecności biegłego w sądzie lub w innym miejscu, w którym czynność się odbywa, przy czym każdą rozpoczętą godzinę czynności liczy się za pełną.

Z protokołu rozprawy z dnia 26 października 2012 r. wynika, że obecność biegłego potrzebna była dla przeprowadzenia dowodu z jego przesłuchania na okoliczność sporządzonej opinii – a zatem co do okoliczności na które już się pisemnie wypowiedział, nie zaś co do zagadnień nowych, nieobjętych treścią opinii głównej i uzupełniającej. Również zarządzenie wzywające biegłego na rozprawę nie wskazywało na potrzebę zgłębienia przez niego zagadnień wykraczających poza zakres złożonych opinii pisemnych. Uznać w tym stanie rzeczy należy, że biegłemu należy się wynagrodzenie tylko za zaokrąglony do pełnej godziny czas udziału w rozprawie (3 godziny), nie zaś za przygotowanie merytoryczne do rozprawy – które nie stanowi ani udziału w czynności sądowej ani sporządzenia opinii.

Ostatecznie zatem z 43 podanych przez biegłego godzin pracy jako usprawiedliwione należało uznać 21 godzin. Przy zastosowaniu stawki 44,97 zł za godzinę, wynagrodzenie biegłego wynosić powinno 944,37 zł, co po dodaniu kosztów przejazdu do sądu (193 zł) daje kwotę 1.137,37 zł.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 1 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc, zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że przyznaną kwotę wynagrodzenia obniżył do tej właśnie sumy. Bezzasadne w pozostałym zakresie zażalenie oddalono, a to z mocy art. 385 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc.

Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga Marek Górecki Karol Ratajczak