Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 19 stycznia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu,

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSA Piotr Górecki

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 19 stycznia 2015 r.

sprawy z powództwa

R. F.

przeciwko

(...) spółka z o.o. w B.

o zapłatę

na skutek zażalenia powódki

od postanowienia Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 29 października 2014 r., sygn. akt IX GNc 422/14,

postanawia:

oddalić zażalenie.

Piotr Górecki

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Poznaniu odrzucił ponowny wniosek pozwanej spółki o zwolnienie od kosztów sądowych i odrzucił zarzuty od nakazu zapłaty.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła pozwana domagając się jego zmiany przez uwzględnienie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych i uchylenie zaskarżonego postanowienia w zakresie odrzucenia zarzutów od nakazu zapłaty.

W uzasadnieniu odwołania jego autor zaakcentował, że wbrew poglądowi sądu I instancji ponowny wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych nie opierał się „na tych samych okolicznościach” a nadto, że instytucja zwolnienia od kosztów sądowych jest gwarancją konstytucyjnych praw obywatelskich, gwarantując dostęp do sądu.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Zażalenie okazało się bezzasadne. Sąd odwoławczy podziela ustalenia i wywody prawne sądu I instancji i tym samym przyjmuje za własne. Jak wynikało z akt sprawy, Sąd Okręgowy w Poznaniu w dniu 12 maja 2014 r, wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym. Pozwana spółka złożyła sprzeciw od tego nakazu a po wezwaniu o uiszczenie opłaty sądowej, wniosła o zwolnienie od kosztów sądowych. Wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych sąd I instancji oddalił a zażalenie pozwanej na to rozstrzygnięcie, Sąd Apelacyjny oddalił postanowieniem z dnia 24 września 2014 r. W tej sytuacji pozwana została ponownie wezwana do opłacenia stosownej opłaty od zarzutów. Pozwana ponownie złożyła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. W tej sytuacji sąd I instancji odrzucił ponowny wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych i odrzucił zarzuty od nakazu zapłaty wobec nie uiszczenia opłaty.

Niewątpliwie zaskarżone postanowienie odpowiada prawu. Z art. 107 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wynika jednoznacznie, że „W razie oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych strona nie może ponownie domagać się zwolnienia powołując się na te same okoliczności, które stanowiły uzasadnienie oddalonego wniosku.” Ponowny wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, oparty na tych samych okolicznościach, podlega odrzuceniu a na odrzucenie wniosku nie przysługuje zażalenie. Niemniej jednak postanowienie o odrzuceniu kolejnego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych podlega kontroli instancyjnej przy okazji rozstrzygania w przedmiocie zażalenia na odrzucenie zarzutów od nakazu zapłaty.

Kluczowym zatem było w tej sprawie to, czy kolejny wniosek oparty był na innych okolicznościach, aniżeli pierwszy wniosek. W pierwszym wniosku z dnia 18 czerwca 2014 r. skarżący podniósł jedynie to, że wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych uzasadniony jest „z uwagi na brak środków do uiszczenia” opłaty sądowej (k. 49). Kolejny wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych z dnia 16 października 2014 r. (k. 93) zawierał kopie przywołanego wyżej zdania oraz dodatkowe stwierdzenie o „pogarszającej się” sytuacji finansowej spółki i konieczności zapewnienia „w pierwszej kolejności” płynności finansowej „względem urzędów podatkowych oraz zatrudnionych pracowników”. Nie ulegało zatem żadnej wątpliwości, że kolejny wniosek został oparty na tych samych okolicznościach.

Zauważyć w tym miejscu wypada, że w myśl art. 103 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. Powyższe stwierdzenie należy rozumieć jako obowiązek wykazania trwałej niemożności uzyskania środków na uiszczenie kosztów sądowych. Kluczowe jest więc, czy ubiegający się o przyznanie zwolnienia – wykazał, że nie ma dostatecznych środków na ich pokrycie. Zarówno w pierwszym z wniosków jak i drugim, pozwana spółka wskazała jedynie na złą kondycję finansową spółki, ale i nie udowodniła tego twierdzenia.

Tak więc zarzut, jakoby drugi wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych zawierał inne okoliczności, aniżeli pierwszy wniosek – był oczywiście nietrafny.

Niezasadny okazał się także zarzut odwołujący się do gwarantowanych konstytucyjnie praw obywatelskich. Wymóg uiszczenia opłat sądowych nie jest ograniczeniem tych praw, w tym prawa do sądu (por. też art. 6 Konwencji Europejskiej). Ustanowione opłaty sądowe muszą jednak uwzględniać równowagę (rozsądny związek proporcjonalności) między interesem państwa w pobieraniu opłat sądowych a interesem strony w dochodzeniu roszczeń (obrony praw) w postępowaniu sądowym (por. wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 26 lipca 2005 r., sprawa P. przeciwko Polsce, Nr (...)). Pozwana w pierwszym swoim wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych nie wykazała, aby nie była w stanie ponieść opłaty sądowej i wniosek jej został prawomocnie oddalony a kolejny wniosek w tym przedmiocie zawierał tożsame okoliczności, co pierwszy z wniosków. Z tych względów zasadnie sąd I instancji odrzucił kolejny wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych oraz zarzuty od nakazu zapłaty, skoro te ostatnie nie zostały opłacone.

Z tych więc względów zażalenie jako bezzasadne podlegało oddaleniu (art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 385 k.p.c.).

Piotr Górecki