Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 22 stycznia 2013 roku

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Jerzy Geisler (spr.)

Sędziowie: SA Karol Ratajczak

SA Piotr Górecki

po rozpoznaniu w dniu 22 stycznia 2013 roku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku P. M.

o prawo pomocy prawnej innym państwie członkowskim Unii Europejskiej

na skutek zażalenia wnioskodawcy

na zarządzenie Przewodniczącego I Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego w Koninie

z dnia 29 listopada 2012 roku, sygn. akt: I Co 55/12

postanawia:

uchylić zaskarżone zarządzenie i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Koninie.

SSA P. Górecki SSA J. Geisler SSA K. Ratajczak

UZASADNIENIE

Zaskarżonym zarządzeniem Przewodniczący I Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego w Koninie zwrócił wniosek na podstawie art. 23 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 17.12.2004 r. w sprawie pomocy w postępowaniu w sprawach cywilnych prowadzonych w państwach Unii Europejskiej oraz o prawie pomocy w celu ugodowego załatwienia sporu przed wszczęciem takiego postępowania.

W uzasadnieniu Sąd Okręgowy podniósł, że wnioskodawca, pomimo prawidłowego wezwania, nie uzupełnił braku formalnego wniosku albowiem nie złożył oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, zawierających pełną informację o dochodach rodziny, tj. w zakresie dotyczącym współmałżonka, nadto w świetle pisma z dnia 19.08.2010 r. Działu Wypadków przy Pracy z D., (...) G. we Francji, uznającego odpowiedzialność co do zasady, wniosek nie przedstawia okoliczności faktycznych sprawy.

Zażalenie na powyższe zarządzenie złożył wnioskodawca, zaskarżając je w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez nadanie sprawie dalszego biegu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie wnioskodawcy zasługiwało na uwzględnienie.

Ustawa z dnia 17.12.2004 r. o prawie pomocy w postępowaniu w sprawach cywilnych prowadzonych w państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz o prawie pomocy w celu ugodowego załatwienia sporu przed wszczęciem takiego postępowania (zwanej dalej ustawą ) określa m.in. zasady, warunki i tryb przyznawania osobom fizycznym mającym miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej prawa pomocy na potrzeby postępowania w sprawach cywilnych, które mogą być wszczęte lub jest prowadzone w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej. W sprawach nieuregulowanych w cyt. ustawie do postępowania w przedmiocie przyznania prawa pomocy stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego oraz ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( art. 3 ).

W myśl art. 21 ust. 1 ustawy, wnioskodawca, który ma miejsce zamieszkania w Rzeczypospolitej Polskiej, ubiegający się o prawo pomocy w postępowaniu, które ma być wszczęte lub jest prowadzone w innym państwie członkowskim, może złożyć wniosek o przyznanie tego prawa również za pośrednictwem sądu okręgowego właściwego dla miejsca jego zamieszkania w Rzeczypospolitej Polskiej.

Wniosek sporządza się na urzędowym formularzu, o którym mowa w art. 9 ust. 2, w języku polskim oraz w języku wymaganym przez prawo państwa członkowskiego, do którego wniosek ma być przekazany. Do wniosku dołącza się dokumenty potwierdzające zawarte w nim dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania wnioskodawcy oraz dokumenty potwierdzające obywatelstwo, miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu wnioskodawcy, a jeżeli wnioskodawca nie ma obywatelstwa państwa członkowskiego - dokument potwierdzający, że wnioskodawca przebywa w Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z prawem polskim. Dokumenty te składa się także w tłumaczeniu na język wymagany przez prawo państwa członkowskiego, do którego wniosek ma być przekazany, dokonanym przez osobę uprawnioną do dokonywania tłumaczeń według prawa państwa członkowskiego. ( art. 22 ustawy )

Sąd, do którego wpłynął wniosek o przyznanie prawa pomocy w innym państwie członkowskim, bada, czy wniosek odpowiada warunkom formalnym określonym w art. 22. Jeżeli wniosek nie odpowiada warunkom, o których mowa w art. 22, przewodniczący wzywa do jego uzupełnienia lub poprawienia, wskazuje braki we wniosku, udziela wskazań co do sposobu ich usunięcia, zakreślając wnioskodawcy stosowny termin. W razie nieusunięcia przez wnioskodawcę w terminie braków przewodniczący zwraca wniosek. ( art. 23 ustawy )

W myśl art. 26 ustawy wnioskodawca, który złożył wniosek o przyznanie prawa pomocy w postępowaniu, które ma być wszczęte lub jest prowadzone w innym państwie członkowskim, za pośrednictwem sądu okręgowego, może uzyskać także w Rzeczypospolitej Polskiej prawo pomocy na potrzeby tego postępowania w zakresie:

1)zwolnienia od wydatków obejmujących koszty tłumaczenia wniosku o przyznanie prawa pomocy w innym państwie członkowskim oraz niezbędnych dokumentów uzasadniających ten wniosek;

2)ustanowienia adwokata albo radcy prawnego w celu udzielenia przez niego wnioskodawcy pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej na potrzeby postępowania, które ma być wszczęte lub jest prowadzone w innym państwie członkowskim, do dnia otrzymania wniosku o przyznanie prawa pomocy przez właściwy organ tego państwa członkowskiego.

Zgodnie z art. 27 ustawy Skarb Państwa ponosi koszty ustanowienia adwokata albo radcy prawnego oraz tłumaczenia, o którym mowa w art. 26 pkt 1.

Sąd przyznaje prawo pomocy, jeżeli wnioskodawca wykaże, że nie jest w stanie ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny kosztów, o których mowa w art. 26. ( art. 29 ustawy )

Zgodnie z art. 30 ustawy adwokat lub radca prawny ustanowiony dla osoby korzystającej z prawa pomocy, o którym mowa w art. 26, działa do chwili, w której zostanie poinformowany przez sąd o otrzymaniu wniosku o przyznanie prawa pomocy w innym państwie członkowskim przez właściwy organ tego państwa.

Zgodnie § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 6.12.2005 r. w sprawie określenia wzoru i sposobu udostępniania urzędowego formularza wniosku o przyznanie prawa pomocy oraz określenia wzoru urzędowego formularza przekazania wniosku o przyznanie prawa pomocy, wzór urzędowego formularza wniosku o przyznanie prawa pomocy określa załącznik do decyzji Komisji nr 2004/844/WE z dnia 9 listopada 2004 r. ustanawiającej wzór formularza wniosku o pomoc prawną zgodnie z dyrektywą Rady 2003/8/WE w celu usprawnienia dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sporach transgranicznych poprzez ustanowienie minimum wspólnych zasad odnoszących się do pomocy prawnej w sporach o tym charakterze (Dz. Urz. UE L 365 z 10.12.2004, str. 27).

W myśl § 3 ust 1 cyt rozporządzenia urzędowe formularze wniosku o przyznanie prawa pomocy, także w innych językach urzędowych Unii Europejskiej, udostępnia się nieodpłatnie w budynkach sądów rejonowych i ich wydziałów zamiejscowych oraz w budynkach sądów okręgowych, ich ośrodków zamiejscowych i wydziałów zamiejscowych, łącznie z informacją o języku lub językach, w jakich można złożyć wniosek w poszczególnych państwach członkowskich Unii Europejskiej.

Zgodnie z § 3 ust. 2 Ministerstwo Sprawiedliwości nieodpłatnie udostępnia wzory urzędowych formularzy za pośrednictwem internetu, na stronach oznaczonych www.ms.gov.pl, łącznie z informacją, o której mowa w ust. 1.

Z powyższego wynika, że postępowanie to może toczyć się niejako dwutorowo. Zasadniczy wątek dotyczy złożenia wniosku o prawo pomocy w postępowaniu, które ma być wszczęte w innym państwie członkowskim. Drugi wątek, uboczny, dotyczy złożenia wniosku udzielenie w Rzeczypospolitej Polskiej prawa pomocy zakresie zwolnienia od wydatków obejmujących koszty tłumaczenia oraz ustanowienia pomocy adwokata lub radcy prawnego na potrzeby postępowania zasadniczego. Ten ostatni wniosek może być złożony w sytuacji gdy wnioskodawca złożył zasadniczy wniosek o prawo pomocy.

Jeśli wnioskodawca złoży oba wnioski to każdy z nich musi być rozpoznany. Oba rozstrzygnięcia podlegają zaskarżeniu. Logika nakazuje rozpoznanie drugiego z nich w pierwszej kolejności, skoro jego uwzględnienie spowoduje, że w dalszych czynnościach wnioskodawca będzie korzystał ze zwolnienia od wydatków i ewentualnie będzie wspierany przez profesjonalnego pełnomocnika.

Zarządzeniem z dnia 25.10.2012 r. Przewodniczący wezwał wnioskodawcę do uzupełnienia braków wniosku o prawo pomocy w postępowaniu, które ma być wszczęte w innym państwie członkowskim m.in. poprzez złożenie wniosku na urzędowym formularzu oraz czy wniosek ten dotyczy też ustanowienia adwokata lub radcy prawnego w celu udzielenia pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej na potrzeby postępowania, które ma być wszczęte w innym państwie członkowskim.

Jeżeli wniosek o przyznanie prawa pomocy nie odpowiada warunkom formalnym, to obowiązkiem Przewodniczącego jest udzielenie wnioskodawcy wskazań co do sposobu ich usunięcia. Skoro wniosek, o jakim mowa w art. 22 ust. 1 ustawy sporządza się na urzędowym formularzu, który udostępnia się bezpłatnie w sądach, to należało druk urzędowego formularza dołączyć do wezwania o uzupełnienie braków. W niniejszym przypadku tego zaniechano. Tymczasem staranne wypełnienie formularza urzędowego gwarantuje przedstawienie wszystkich wymaganych informacji co do składanego wniosku.

Zauważyć trzeba, że wnioskodawca nie złożył wniosku na urzędowym formularzu, o którym mowa w art. 9 ust. 2 ustawy.

Złożył natomiast wniosek o przyznanie prawa pomocy, przyjąć należy w rozumieniu art. 26 ustawy, posługując się drukiem urzędowego formularza wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika procesowego z urzędu obowiązującym w sądownictwie administracyjnym.

W tej sytuacji w pierwszej kolejności należało rozpoznać wniosek o udzielenie pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej na potrzeby postępowania, które ma być wszczęte w innym państwie członkowskim, a dopiero po jego prawomocnym rozpoznaniu można będzie podejmować dalsze czynności dotyczące zasadniczego wniosku.

Zwrócenie wnioskodawcy wniosku na podstawie art. 23 ustawy okazało się przedwczesne.

Z uwagi na powyższe zażalenie skarżącego należało uwzględnić na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 398 kpc.

SSA P. Górecki SSA J. Geisler SSA K. Ratajczak