Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	SSA Piotr Górecki /spr./
Sędziowie:	SA Jacek Nowicki SA Ewa Staniszewska
Protokolant:	st.sekr.sąd. Sylwia Stefańska

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2013 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

z siedzibą w P.

przeciwko S. R.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 22 listopada 2012 r., sygn. akt IX GC 303/10

1.  zmienia zaskarżony wyrok i utrzymuje w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 24 maja 2010 roku Sądu Okręgowego w Poznaniu;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki 12.287 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

J. Nowicki P. Górecki E. Staniszewska

Sygn. akt IACa 59/13

UZASADNIENIE

Powódka (...) sp. z o.o. w P. wniosła o zasądzenie od pozwanego S. R. kwoty 191.759,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 17 kwietnia 2010r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, iż pozwany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej otrzymał od niego w dzierżawę deskowania systemu (...) Na zabezpieczenie płatności należności za dzierżawę pozwany wystawił i wręczył powodowi weksel in blanco z klauzulą „bez protestu”. Powódka wyjaśniła, iż wobec nie regulowania należności z 3 faktur wypełniła weksel i wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 191.759,60 zł.

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 24 maja 2010r. Sąd Okręgowy w Poznaniu w sprawie IX GNc 343/10 uwzględnił powództwo w całości (sygn. akt IXGNc 343/10).

Od powyższego nakazu zarzuty wniósł pozwany, żądając uchylenia nakazu zapłaty i oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od powódki kosztów postępowania według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 22 listopada 2012 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu uchylił nakaz zapłaty z dnia 24 maja 2010 r. i powództwo oddalił orzekając zarazem o kosztach postępowania (sygn. akt IX GC 303/10).

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

W dniu 21 kwietnia 2009r. powódka zawarła z pozwanym umowę nr (...), której przedmiotem była dzierżawa elementów deskowań (szalunków, rusztowań) systemu (...). Szczegółowe określenie ilościowe, jakościowe i wartościowe przedmiotu umowy zawarte miało być w zestawieniach materiałów, opracowanych przez technologa powódki i potwierdzonych przez pozwanego na piśmie.

Zgodnie z punktem 3.9 umowy wydanie i zwrot towaru dokonywane są przez upoważnionych przedstawicieli stron. Ze strony powódki upoważnionym przedstawicielem był magazynier. Wydanie/przyjęcie materiału miało odbywać się na terenie magazynu powódki. Podstawowy okres obliczeniowy dzierżawy, stosowany w celu obliczania należnego czynszu, wynosił 30 dni. Czynsz dzierżawny za podstawowy okres obliczeniowym dzierżawy wynosił 15 % dla Sklejki oraz elementów PCV, podlegających dzierżawie, 6 % dla elementów systemu (...) oraz 6 % dla pozostałych elementów deskowań i rusztowań. Zgodnie z punktem 8.3 umowy wszelkie zmiany postanowień umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności w postaci aneksów, podpisanych przez strony lub ich prawidłowo upoważnionych pełnomocników.

W związku z zawarciem w/w umowy strony podpisały deklarację wekslową, a pozwany wystawił weksel in blanco z klauzulą „bez protestu". W deklaracji wekslowej strony ustaliły, że powódka ma prawo wypełnić weksel w przypadku powstania zaległości z tytułu w/w umowy do sumy stanowiącej zadłużenie z powyższego tytułu, łącznie z odsetkami, prowizją i kosztami.

Generalnym wykonawcą inwestycji realizowanej w P. przy ul (...) była firma (...). Podwykonawcą była spółka (...), w której członkiem zarządu byl pozwany. Pozwany nie brał udziału w procesie inwestycyjnym na przedmiotowej budowie, jako osoba fizyczna, prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą (...) Company.

W trakcie realizacji inwestycji pojawiła się kwestia dostarczenia deskowania. W celu rozwiązania tego problemu odbyło się spotkanie pozwanego, przedstawiciela (...) P. O. oraz przedstawiciela powoda - M. P.. Na spotkaniu tym ustalono, że celem przyspieszenia robót i uniknięcia konieczności sprawdzenia firmy, wykorzystana zostanie umowa dzierżawy, zawarta pomiędzy powodem, a pozwanym. Zapłata za deskowanie miała obciążać firmę (...). Obecni na spotkaniu postanowili, że kwestie te, jak również dotyczące składania zamówień i dokonywania odbioru, zostaną uregulowane poprzez zawarcie pisemnego aneksu. Pomimo powyższych ustaleń powódka z pozwanym nie zawarli pisemnego aneksu do umowy z dnia 21 kwietnia 2009 r. W związku z powyższymi ustaleniami pozwany wpłacił na rzecz powodowej spółki kaucję w wysokości 20.000 zł. Ustalenia dotyczące ilości i rodzaju szalunków były dokonywane między kierownikiem budowy E. R. (1), a M. P..

Powódka dostarczała na budowę przy ul. (...) deskowanie. Jedna z dostaw w dniu 1 grudnia 2009r. została odebrana przez kierownika budowy E. R. (1). Pozostałe dostawy były odbierane przez inne osoby, w tym A. S. i Z. O., które jednak nie miały upoważnienia pozwanego do odbioru elementów deskowania. Z uwagi, iż pozwany nie zapłacił należności określonych w w/w fakturach, powódka wypełniła weksel in blanco na kwotę 191.175,30 zł i wezwała pozwanego do zapłaty w/w kwoty do dnia 16 kwietnia 2010 r.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Wbrew zawartej umowie, deskowania nie były odbierane w magazynie powódki, lecz na placu budowy i to przez osoby, które nie miały umocowania pozwanego. Powódka zatem wydawała deskowanie „innym podmiotom na swoje ryzyko”.

Apelacje od powyższego rozstrzygnięcia wniosła powódka zarzucając, że:

1)  sąd bezzasadnie nie przyjął, iż podstawą roszczenia stanowiły „zobowiązania z weksla”,

2)  sąd oparł rozstrzygnięcie „wyłącznie na faktach i okolicznościach naprowadzonych przez pozwanego”,

3)  sąd nie uwzględnił, że umowa została „realnie wykonana”,

4)  sąd nie wyjaśnił rozbieżności z zeznaniach.

W rezultacie autor apelacji wniósł „o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda, zgodnie z żądaniem określonym w pozwie”, ewentualnie „o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i zasądzenia od pozwanego kosztów procesu za obie instancje.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powódki na jego rzecz kwoty 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie. Sąd odwoławczy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji za wyjątkiem tego, że wszystkie dostawy odeskowania były odbierane na budowie przez osoby nie mające umocowania pozwanego. Uzasadniony był przede wszystkim zarzut dotyczący pominięcia tego, że powodowa spółka wykonała „realnie” umowę zawartą z pozwanym w roku 2009.

Bezspornym w sprawie było, że strony zawarły w dniu 21 kwietnia 2009 r. umowę „dzierżawy nr (...)”. Jej przedmiotem była dzierżawa elementów deskować („szalunków i rusztowań”). Zabezpieczeniem tejże umowy był weksel in blanco z deklaracja wekslową wystawiony przez pozwanego. Zgodnie z treścią deklaracji wekslowej, wierzyciel miał prawo wypełnić weksel „przypadku powstania zaległości” z tytułu zawartej umowy nr (...) „do sumy stanowiącej zadłużenie z powyższego tytułu łącznie z odsetkami, prowizją i kosztami z klauzulą „bez protestu”. Bezspornym było także, że powódka dostarczała odeskowania na teren budowy a wobec nie otrzymania zapłaty wypełniła weksel in blanco na kwotę 191.759,60 zł. Kwota ta wynikała z trzech faktur na kwotę 188.094,30 zł wraz odsetkami w wysokości 3.665,30 zł liczonymi na dzień 16 kwietnia 2010 r. Bezsporne było także, że pozwany zapłacił za transport odeskowań.

Co do weksla. Weksel niezupełny w chwili wystawienia (tzw. weksel in blanco) stanowi wyjątek od wymagań wymienionych w art. 1 i 2 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe. Istota takiego weksla polega na tym, że wystawca zobowiązując się z weksla, nie wypełnia jego blankietu, lecz jedynie go podpisuje. Zasady wypełnienia weksla in blanco zawarte są w osobnym porozumieniu, tzw. deklaracji wekslowej (art. 10 Prawa wekslowego). Istnieje niewątpliwie ścisły związek między tzw. stosunkiem podstawowym (stosunek umowny) a wręczeniem weksla in blanco, który ma na celu zapewnić gwarancje wykonania umowy. Ów związek między wekslem gwarancyjnym a stosunkiem podstawowym (umową) jest tego rodzaju, że w sporze wekslowym pozwany może zgłosić zarzuty oparte na stosunku podstawowym. Tak więc pozwany może kwestionować prawidłowość wypełnienia weksla twierdząc, że weksel in blanco nie został wypełniony zgodnie z zawartym wcześniej porozumieniem wekslowym. Zarzuty takie zgłosił pozwany w zarzutach od nakazu zapłaty akcentując, że towar w postaci odeskowań nie został wydany w magazynie powódki – z godnie z dyspozycją pkt 3.9 umowy – lecz był wydawany „osobom trzecim niezależnym od pozwanego” (k. 141). Ponadto podniósł, że brak jest w tej sytuacji możliwości zweryfikowania ilości towaru dostarczonego na budowę. Ponadto pozwany podniósł zarzuty formalne związane z wypełnieniem weksla. Zarzuty te dotyczyły miejsca płatności weksla oraz samej nazwy remitenta (powoda). Sąd I instancji do obu tych zarzutów się ustosunkował konkludując, że nie były one istotne dla ważności samego weksla. Nie ma potrzeby tych kwestii raz jeszcze omawiać, skoro apelujący zarzutów tych nawet nie podniósł w samej apelacji. Wskazać jedynie wypada, że nazwa powoda została podana w wekslu w taki sposób, że nie ma żadnej wątpliwości, iż chodziło właśnie o powodową spółkę jako stronę umowy. Bez znaczenia dla ważności weksla było nie wskazanie miejsca płatności weksla. Miejsca to wynikało jednak z treści samej deklaracji wekslowej. W odmiennej sytuacji, należałoby przyjąć – zgodnie z art. 2 Prawa wekslowego – że miejscem płatności jest miejsce podane obok nazwy wystawcy weksla.

Zasadniczą więc kwestią wymagającą rozstrzygnięcia było to, czy powodowa spółka w sposób prawidłowy – zgodny z deklaracja wekslową – wypełniła weksel.

Jak już wspomniano bezspornym było, że powódka realizując umowę dostarczała odeskowania na płac budowy. Wprawdzie zgodnie z umową, odeskowania miały być wydawane w magazynie powódki to jednak, nie może budzić wątpliwości, że musiały być uzgodnienia między stronami, skoro pozwany zapłacił za transport towaru na teren budowy. Bezspornym było też, że deskowania były wykorzystywane na budowie. Znaczenia wymaga, że pierwsza dostawa szalunków miała miejsce w dniu 1 grudnia 2009 r. i została odebrana przez E. R. (1), który miał umocowanie do odbioru dostawy (por.: zeznania świadka E. R. – k. 216). Fakt odbioru E. R. potwierdził własnoręcznym podpisem na zleceniu transportowym (k. 77). Wartość towaru dostarczona w dym dniu wynosiła 90.302,42 zł (faktura (...) – k. 25). Wprawdzie brak jest dowodów jednoznacznie wskazujących na osoby, które odbierały pozostały towar to jednak okoliczności sprawy wskazują, że pozwany miał wiedzę, że powodowa spółka realizuje zawartą umowę dzierżawy dostarczając odeskowania na plac budowy. Wskazuje na to przede wszystkim to, że spółka z o.o. (...), w której zarządzie zasiadał pozwany była podwykonawcą inwestycji. Ponadto, pozwany zapłacił za transport dzierżawionych szalunków i musiał zatem mieć wiedzę co do samych dostaw. Tak więc sposób realizacji umowy dzierżawy został przez strony zmieniony, chociaż nie w formie pisemnej.

W każdym razie, umowa została przez powódkę wykonana, co niewątpliwie pozwoliło na kontynuację inwestycji. Gdyby nawet przyjąć, że towar w postaci szalunków został dostarczony na budowę w sposób sprzeczny z niektórymi postanowieniami umowy to powódka miałaby roszczenie do pozwanego chociażby z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.

Z akt sprawy zdaje się wynikać, że za wykonanie umowy dzierżawy miała płacić spółka (...) będąca generalnym wykonawcą (por.: m. in.: zeznania pozwanego – k. 271-273). Brak określonych uzgodnień między wykonawcami inwestycji co do płatności, nie może w konsekwencji obciążać powodową spółkę, która zawartą z pozwanym umowę wykonał.

W tym stanie rzeczy, sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok i zgodnie z art. 496 k.p.c. utrzymał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 24 maja 2010 r. Sądu Okręgowego w Poznaniu (art. 386 § 1 k.p.c.).

W pkt 2 wyroku Sąd Apelacyjny zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 12.287 zł (tj. opłata od apelacji - 9.587 zł oraz 2.700 zł - koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego (art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 k.p.c. i § 6 pkt 6 w zw. z § 12 ust 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu).

J. Nowicki P. Górecki E. Staniszewska