Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2017 roku

Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Sądu Rejonowego Izabela Jamroz
Protokolant:	p.o. protokolanta sądowego Adam Mołdoch

po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2017 roku na rozprawie w L.

sprawy z powództwa A. J.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej
w S.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w S. na rzecz powoda A. J. kwotę 800 (osiemset) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 marca 2017 roku do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w S. na rzecz powoda A. J. kwotę 327
(trzysta dwadzieścia siedem) złotych tytułem kosztów procesu.

Sygnatura akt I C 335/17

UZASADNIENIE

do wyroku z dnia 13 czerwca 2017 roku

Pozwem z dnia 30 marca 2017 roku (data wpływu) złożonym do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie powód A. J. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika (radcę prawnego) wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. kwoty 800 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zwrotu uiszczonej nawiązki w związku z wypadkiem komunikacyjnym oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu,
w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że dnia 19 grudnia 2014 roku w L. na skrzyżowaniu ulic (...) – Kompozytorów Polskich, powód nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że kierując pojazdem marki F. (...), wykonując manewr skrętu nie zachował należytej ostrożności oraz obserwacji drogi, wskutek czego potrącił na przejściu dla pieszych K. K.. W wyniku tego nieumyślnie spowodował obrażenia ciała pieszej, które spowodowały
u niej rozstrój zdrowia i naruszenie czynności narządu ruchu na czas dłuższy od siedmiu dni.

Wyrokiem Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie IV Wydziału Karnego z dnia 16 grudnia 2015 roku (sygn. akt IV K 691/15) wobec powoda warunkowo umorzono postępowanie karne na okres roku próby oraz orzeczono nawiązkę w wysokości 800 zł na rzecz pokrzywdzonej K. K.. Powód wskazał, że dnia 9 lutego 2016 roku zapłacił na rzecz pokrzywdzonej nawiązkę. W momencie wypadku powód był chroniony polisą OC wykupioną w (...) Towarzystwo (...) (obecnie (...) S.A.).

Powód podał, że w dniu 28 lutego 2017 roku wystąpił z wezwaniem do pozwanego o zwrot uiszczonej nawiązki w związku z wypadkiem komunikacyjnym, zaś ubezpieczyciel nie uznał swojej odpowiedzialności i odmówił wypłaty na rzecz powoda kwoty 800 zł.

Powód na poparcie swojego roszczenia przytoczył uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 roku oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2015 roku (sygn. akt V CSK 379/14), zgodnie z którymi brak jest przesłanek, aby powód nie mógł dochodzić w postępowaniu przeciw zakładowi ubezpieczeń refundacji wypłaconej na rzecz pokrzywdzonego przestępstwem nawiązki.

Jako podstawę roszczenia powód wskazał art. 822 § 1 k.c., a także art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Powód wskazał, że żaden z przepisów nie wyłącza odpowiedzialności ubezpieczyciela, gdy obowiązek naprawienia szkody został orzeczony jako środek karny.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 10 kwietnia 2017 roku w sprawie o sygn. akt I NC 342/17 Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie I Wydział Cywilny orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwany (...) S.A. z siedzibą w S. 28 kwietnia 2017 roku (data stempla pocztowego) złożył sprzeciw od nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany wskazał, że obowiązek wypełnienia orzeczenia wydanego w procesie karnym poprzez zapłatę nawiązki obciąża wyłącznie sprawcę, tj. powoda, a nie ubezpieczyciela z tytułu odpowiedzialności cywilnej. Pozwany wskazał również, że przywołane przez powoda orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2015 roku w sprawie o sygn. akt IV K 691/15 dotyczyło obowiązku zwrotu świadczenia zasądzonego tytułem naprawienia szkody na podstawie art. 72 § 2 k.k.

Zdaniem pozwanego charakter nawiązki z art. 67 § 3 k.k. ma charakter probacyjny i jego celem nie jest naprawienie szkody, a represja poprzez ukaranie sprawcy czynu niedozwolonego. Uciążliwość tego środka karnego będzie miała miejsce, tylko jeśli sprawca spełni go osobiście. W ocenie pozwanego nie można żądać, aby inny podmiot wykonał środek karny za skazanego. O tym, że nałożony obowiązek ma spełnić sam skazany świadczy również, że obowiązek ten w razie śmierci skazanego nie przechodzi na spadkobierców. Pozwany powołał się również na wyrok z dnia 13 maja 2005 roku
w sprawie IV CK 706/04, zgodnie z którym nie przysługuje wobec ubezpieczyciela roszczenie o zwolnienie z obowiązku naprawienia szkody wobec poszkodowanego.

Powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika (radcę prawnego) złożył w dniu 25 maja 2017 roku (data wpływu) odpowiedź na sprzeciw od nakazu zapłaty, w którym wskazał, że wnioski i twierdzenia pozwanego przedstawione w sprzeciwie są w całości chybione i nie zasługują na uwzględnienie.

W odniesieniu do sprawy o sygn. akt IV K 691/15 powód wskazał, że miała ona miejsce przed Sądem Rejonowym, a nie przed Sądem Najwyższym, powód był zaś zobowiązany do zapłaty nawiązki na mocy art. 67 § 3 k.k., a nie do naprawienia szkody na mocy art. 72 § 2 k.k. Powód wskazał również, że wykonał nawiązkę osobiście i dopiero wystąpił do pozwanej o zwrot uiszczonej nawiązki. Powód przywołał również uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 roku (sygn. akt III CZP 31/11), zgodnie z którą przepisy dotyczące nawiązki nie mają na celu jedynie represji wobec sprawcy, ale przede wszystkim naprawienie wyrządzonej pokrzywdzonemu szkody. Zdaniem powoda nie ma znaczenia, czy sprawca spełnił świadczenie dobrowolnie, czy też był zobowiązany wyrokiem Sądu, a zasadnicze znaczenie ma fakt, że szkoda została naprawiona.

Na rozprawie z dnia 13 czerwca 2017 roku pełnomocnik powoda poparł powództwo.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód zawarł umowę o ubezpieczenie OC z (...) Towarzystwo (...), obecnie działające pod nazwą (...) S.A. na okres od 19 lutego 2014 roku do 18 lutego 2015 roku (bezsporne: potwierdzenie zawarcia umowy ubezpieczenia w pakiecie komunikacyjnym, potwierdzenie przelewu kwoty składki).

W dniu 19 grudnia 2014 roku powód nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że kierując pojazdem marki F. (...), wykonując manewr skrętu, nie zachował należytej ostrożności oraz obserwacji drogi wskutek czego potrącił na przejściu dla pieszych K. K., w wyniku czego nieumyślnie spowodował obrażenia ciała pieszej, które spowodowały u pokrzywdzonej rozstrój zdrowia i naruszenie czynności narządu ruchu na czas dłuższy od siedmiu dni. Wyrokiem z dnia 16 grudnia 2015 roku w sprawie o sygn. akt IV K 691/15 Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie w IV Wydziale Karnym umorzył warunkowo postępowanie karne wobec A. J., oskarżonego o czyn z art. 177 § 1 k.k. na okres roku próby oraz na podstawie art. 67 § 3 k.k. orzekł od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonej K. K. nawiązkę w wysokości 800 zł (bezsporne: wyrok z dnia 16 grudnia 2015 roku).

Powód wykonując wyrok zapłacił na rzecz pokrzywdzonej kwotę 800 zł (bezsporne: potwierdzenie zapłaty – przekaz pocztowy z dnia 9 lutego 2016 roku).

Powód wezwał 28 lutego 2017 roku pozwanego do zwrotu uiszczonej nawiązki w związku z wypadkiem komunikacyjnym. Pozwany w odpowiedzi na pismo powoda odmówił zwrotu uiszczonej nawiązki i poinformował, że żądanie wypłaty kwoty stanowiącej zwrot zasądzonej nawiązki nie zostało uwzględnione (bezsporne: wezwanie
z dnia 28 lutego 2017 roku; odpowiedź pozwanego z dnia 14 marca 2017 roku).

W niniejszym postępowaniu okoliczności faktyczne sprawy pozostawały bezsporne. Wyrokiem Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie z dnia 16 grudnia 2015 roku
w sprawie o sygn. akt IV K 691/15 sprawstwo zdarzenia w czasie obowiązywania umowy ubezpieczenia zostało przypisane powodowi. Brak jest również wątpliwości, że na powoda nałożono obowiązek zapłaty nawiązki na rzecz pokrzywdzonej oraz, że A. J. wykonał ten obowiązek. Powyższe zostało potwierdzone wymienionym wyrokiem oraz przedłożonymi przez powoda dokumentami, które nie były kwestionowane przez pozwanego.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Zgodnie zaś z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym
i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. 2003 nr 124 poz. 1152)
z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia.

Istotą sporu w przedmiotowej sprawie pozostawała zasada odpowiedzialności regresowej zakładu ubezpieczeń względem sprawcy wypadku, który samodzielnie spełnił świadczenie odszkodowawcze w postaci nawiązki na rzecz poszkodowanej.

Powód słusznie przywoływał uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 roku o sygn. akt III CZP 31/11, zgodnie z którą sprawca wypadku komunikacyjnego, wobec którego zastosowano środek karny polegający na obowiązku naprawienia szkody (art. 46 § 1 w związku z art. 39 pkt 5 k.k.), może domagać się od ubezpieczyciela - na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów - zwrotu świadczenia zapłaconego na rzecz pokrzywdzonego. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego powołanym we wskazanej uchwale orzekany w wyroku karnym obowiązek naprawienia szkody stanowiący środek karny, określony w art. 39 pkt 5 k.k. i art. 46 § 1 k.k. może być orzeczony obok kary, ale także w jej miejsce, stanowiąc samoistną sankcję karną. Obowiązek ten może być również nałożony jako środek probacyjny w razie warunkowego umorzenia postępowania karnego (art. 67 § 3 k.k.) lub warunkowego zawieszenia wykonania kary (art. 72 § 2 k.k.).

Przytaczając dalej argumentację Sądu Najwyższego wyrażoną w powołanej uchwale warto wskazać, że brak jest podstaw do przyjęcia, że środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody pełni wyłącznie funkcję penalną lub resocjalizacyjną. Trafnie w uzasadnieniu wyroku powoływanego przez pozwanego z dnia 13 maja 2005 r., IV CK 706/04, wskazano, że sprawcy wypadku komunikacyjnego, którego odpowiedzialność odszkodowawcza objęta została umową obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, nie przysługuje wobec ubezpieczyciela roszczenie o zwolnienie go przez tego ubezpieczyciela z obowiązku naprawienia szkody wobec poszkodowanego. Skazany winien samodzielnie zapłacić na rzecz pokrzywdzonej kwotę nawiązki, nie wyklucza to jednak jego możliwości domagania się zwrotu uiszczonej z tego tytułu kwoty od zakładu ubezpieczeń.

W odniesieniu do pełnionej przez orzeczony obowiązek funkcji kompensacyjnej należy wskazać, że warunkiem jego orzeczenia w wyroku karnym jest istnienie w chwili wyrokowania szkody w całości lub części. Nie orzeka się go zatem, jeżeli szkoda została naprawiona przez sprawcę albo inną osobę. Nie orzeka się tego środka ani nawiązki stanowiącej substytut naprawienia szkody, jak również zadośćuczynienia, jeżeli roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono (art. 415 § 5 k.p.k.). Jeżeli orzeczone środki karne nie pokrywają całej szkody, pokrzywdzony może dochodzić dodatkowych roszczeń w postępowaniu cywilnym (art. 415 § 6 k.p.k.). Powołane przepisy wskazują, że przy orzekaniu obowiązku naprawienia szkody, a także nawiązki lub zadośćuczynienia chodzi nie tylko o represję wobec sprawcy lub jego resocjalizację, ale także, a nawet przede wszystkim, o naprawienie wyrządzonej pokrzywdzonemu szkody. Ponadto
w obecnym stanie prawnym obowiązek naprawienia szkody, czy też nawiązka nie są już wymienione w katalogu środków karnych w art. 39 k.k., co stanowi wyraz akceptacji ustawodawcy dla zmienionego w ostatnich kilku latach stanowiska judykatury i doktryny, o głównie kompensacyjnym charakterze tych obowiązków. Stanowisko to podziela również sąd rozpoznający niniejszą sprawę.

Trzeba również wskazać, że z żadnego z przepisów ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych (…) nie wynika wyłączenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń w zakresie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w przypadku naprawienia szkody przez sprawcę zdarzenia poprzez wykonanie obowiązku zapłaty nawiązki.

Co więcej wskazać również należy na treść art. 43 powołanej ustawy. Przepis ten reguluje wprawdzie sytuację odwrotną niż w niniejszej sprawie, a mianowicie wskazuje enumeratywnie, kiedy zakład ubezpieczeń może wystąpić z roszczeniem regresowym do sprawcy zdarzenia tytułem zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania. Nie ma wśród nich przypadku, gdy sprawca zdarzenia spełnił świadczenie odszkodowawcze na skutek orzeczenia takiego obowiązku w wyroku karnym. Uznać zatem należy, że przepis ten daje także podstawy do wysnucia wniosku, że w takim oto razie, w sytuacji tożsamej z ustalonym stanem faktycznym
w niniejszej sprawie sprawca zdarzenia – ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów (posiadający ubezpieczenie OC) może skutecznie żądać od zakładu ubezpieczeń, który świadczy względem niego ochronę ubezpieczeniową zwrotu spełnionego przez siebie świadczenia.

W związku z powyższym należy wskazać, że nie ma znaczenia, czy sprawca spełnił świadczenie wobec poszkodowanego dobrowolnie, czy zobowiązany do tego wyrokiem karnym, bowiem skoro naprawił szkodę, może domagać się zwrotu spełnionego świadczenia.

W ocenie Sądu nawiązka orzeczona na mocy art. 67 § 3 k.k. w zakresie odpowiedzialności ubezpieczeniowej zakładu ubezpieczeń powinna być postrzegana tak samo jak obowiązek naprawienia szkody z art. 46 § 1 k.k. Nawiązka ma analogiczny, kompensacyjny charakter, jak obowiązek naprawienia szkody i orzekana jest w jego miejsce, w przypadku gdy orzeczenie obowiązku naprawienia szkody, a więc dokładne wyliczenie szkody, jest utrudnione. Przyczyna orzeczenia nawiązki nie zmienia więc charakteru tej instytucji z kompensacyjnego na wyłącznie penalny. Orzeczenie zaś nawiązki, czy też obowiązku naprawienia szkody jako środka probacyjnego nie wyłącza ich funkcji kompensacyjnej.

Z powyższych względów powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości. Sąd zatem zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 800 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie (art. 481 § 1 k.c.) od dnia 30 marca 2017 roku (tj. od dnia wniesienia pozwu) do dnia zapłaty (punkt I wyroku).

Powód wnosił o zasądzenie odsetek od żądanej kwoty od dnia wniesienia pozwu tj. od dnia 30 marca 2017 roku. Powód dnia 28 lutego 2017 roku skierował do pozwanego wezwanie do zapłaty kwoty 800 zł tytułem zwrotu uiszczonej nawiązki. Pozwany wystosował do powoda pismo w odpowiedzi na to wezwanie – w dniu 14 marca 2017 roku. Uznać zatem należy, że okres miesiąca (od 28 lutego 2017 roku do 30 marca 2017 roku) jest okresem wystarczającym w rozumieniu art. 455 k.c. na spełnienie świadczenia, do którego pozwany został wezwany. A zatem żądanie zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu znajduje pełne uzasadnienie.

W myśl art. 108 § 1 k.p.c. sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Przepis art. 98 § 1 i 3 k.p.c. ustanawia natomiast ogólną regułę, według której strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu, którymi są koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Pozwany przegrał proces w całości, a w związku z tym powinien zwrócić powodowi poniesione przez niego koszty procesu, na które składają się: opłata od pozwu w kwocie 40 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 270 zł (na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku, zmieniającego rozporządzenie z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych, mającego zastosowanie z uwagi na datę wniesienia pozwu tj. 30 marca 2017 roku)
i opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, tj. łącznie w kwocie 327 zł (punkt II Wyroku).

Mając powyższe okoliczności na uwadze oraz na podstawie powołanych wyżej przepisów, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi strony pozwanej.