Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 2 lipca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski

Sędzia Sądu Rejonowego Marta Postulska-Siwek (delegowana)

Protokolant Asystent sędziego Aleksandra Frączkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2015 roku w Lublinie, na rozprawie

sprawy z wniosku G. S.

z udziałem H. S. i E. M.

o podział majątku wspólnego L. S. i S. S., dział

spadku po L. S. i S. S. i zniesienie

współwłasności nieruchomości

na skutek apelacji wnioskodawczyni od postanowienia Sądu Rejonowego

Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku z dnia 21 stycznia 2015 roku,

w sprawie I Ns 480/11

postanawia:

I. zmienić częściowo zaskarżone postanowienie:

a) w punkcie VII w ten sposób, że zasądzoną od E. M. na rzecz G. S. spłatę w kwocie 50905,83 zł (pięćdziesiąt tysięcy dziewięćset pięć złotych osiemdziesiąt trzy grosze) rozłożyć na dwie raty:

-

pierwsza rata w kwocie 25000 zł (dwadzieścia pięć tysięcy złotych),
płatna w terminie do dnia 31 lipca 2015 roku z odsetkami ustawowymi na
wypadek uchybienia terminowi płatności,

-

druga rata w kwocie 25905,83 zł (dwadzieścia pięć tysięcy dziewięćset
pięć złotych osiemdziesiąt trzy grosze), płatna w terminie do dnia 31 grudnia
2015 roku z odsetkami ustawowymi na wypadek uchybienia terminowi
płatności,

b) w punkcie XII, w ten sposób, że uchylić zawarte tam rozstrzygnięcie;

II.  odrzucić apelację w części, w jakiej obejmuje wniosek o zmianę
zaskarżonego postanowienia w punkcie VIII poprzez zasądzenie od H.
(...) S. na rzecz G. S. kwoty 3000 zł
(trzy tysiące złotych) z ustawowymi odsetkami;

III.  oddalić apelację w pozostałej części;

IV. zasądzić od G. S. na rzecz H.
(...) S. kwotę 400 zł (czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów
postępowania odwoławczego;

V. zasądzić od G. S. na rzecz E. M.
kwotę 1400 zł (tysiąc czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania
odwoławczego.

Sygn. akt II Ca 323/15

UZASADNIENIE

(rozstrzygnięcia zawartego w punkcie II

postanowienia z dnia 2 lipca 2015 roku)

Postanowieniem z dnia 21 stycznia 2015 roku Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku postanowił:

I. ustalić, że po spadkodawcach L. S. i S. S. na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej wchodzą w skład spadku następujące składniki:

1. nieruchomość oznaczona w ewidencji gruntów jako działka nr (...), położona w Ł. (...) nr(...), gmina W., o powierzchni 2,9902 ha, dla której założona jest księga wieczysta nr (...), prowadzona przez Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku,

2. nieruchomości położone w B., gmina W., co do których został wydany akt własności ziemi w dniu 27 grudnia 1976 roku, nr (...), składające się z dwóch działek oznaczonych w ewidencji gruntów nr(...), o powierzchni 0,28 ha oraz nr (...), o powierzchni 0,20 ha i nie mających założonych ksiąg wieczystych;

II. ustalić, że umowa darowizny z dnia 14 listopada 2007 roku, sporządzona przez asesora notarialnego M. W., Rep. (...), zawarta między darczyńcą H. S. a obdarowaną E. M., na podstawie której E. M. nabyła udział 5/6 części w nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...), położonej w Ł. (...) nr (...), gmina W., o powierzchni 2,9902 ha, dla której założona jest księga wieczysta nr (...), prowadzona przez Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku, jest skuteczna wobec G. S.,

III. dokonać działu spadku po L. S. i S. S. w ten sposób, że nieruchomości położone w B., gmina W., składające się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów nr (...), o powierzchni 0,28 ha i nr (...), o powierzchni 0,20 ha, dla której został wydany akt własności ziemi w dniu 14 maja 1974 roku nr (...), przyznać na własność H. S.,

IV. zasądzić od H. S. na rzecz G. S. kwotę 688 zł tytułem spłaty,

V. dokonać zniesienia współwłasności nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...), położonej w Ł. (...)nr (...), gmina W., o powierzchni 2,9902 ha, dla której założona jest księga wieczysta nr (...), prowadzona przez Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku, w ten sposób, że nieruchomość tę przyznać na własność E. M.,

VI. zasądzić od E. M. na rzecz G. S. kwotę 50905,83 zł tytułem spłaty,

VII. świadczenie zasądzone w pkt VI tytułem spłaty rozłożyć na trzy raty, przy czym pierwsza rata w kwocie 20905,83 zł, zaś kolejne dwie raty w kwotach po 15000 zł, z zaznaczeniem, że raty będą płatne co pięć miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po uprawomocnieniu postanowienia do dziesiątego dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat;

VIII. oddalić żądanie G. S. o zasądzenie od E. M. wynagrodzenia z tytułu pożytków;

IX. umorzyć postępowanie w zakresie zasądzenia spłaty z udziału 1/2 części z budynku posadowionego na nieruchomości położonej w Ł., a oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...);

X. kosztami postępowania obciążyć G. S. w 1/6 części w zakresie postępowania o dział spadku co do nieruchomości szczegółowo opisanych w punkcie I.2, zaś uczestnika H. S. w 5/6 części, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

XI. kosztami postępowania obciążyć G. S. w 1/6 części w zakresie postępowania o zniesienie współwłasności nieruchomości szczegółowo opisanej w punkcie I.1, zaś uczestniczkę E. M. w 5/6 części, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu;

XII. zasądzić od G. S. na rzecz E. W. kwotę 1217 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (k. 692-695).

*

Od postanowienia z dnia 21 stycznia 2015 roku apelację wniosła G. S., wskazując, że zaskarża postanowienie w punkcie V, VI, VII, VIII, X oraz w punkcie XII.

Wnioskodawczyni zarzuciła:

„rażące naruszenie prawa materialnego, mające wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, przez błędne zastosowanie, a mianowicie:

1. art. 212 k.c. przez dokonanie zniesienia współwłasności nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...) położonej w Ł. (...)Nr(...) przez przyznanie jej na własność E. M., w sytuacji gdy materiał dowodowy, w tym opinie wszystkich biegłych – geodezyjne M. R., biegłego O. oraz D. wskazywały, iż możliwe byłoby wydzielenie działki gruntu o powierzchni 2000 m ^{( 2)} dla G. S. z działki nr (...) - według wariantu V biegłego O. uzupełniająca opinia z dnia 27.05.2014 r. (k. 519 i następna, w tym k. 529), co nie naruszyłoby konstrukcji i funkcjonowania gospodarstwa rolnego (...). M., a więc winien być zastosowany art. 211 k.c. i zniesienie współwłasności winno być dokonane przez podział rzeczy wspólnej, bowiem nie jest sprzeczny z przepisami ustawy, ani ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy, a także nie pociągnie zmiany rzeczy, ani też nie będzie skutkować zmniejszeniem jej wartości;

2. art. 212 § 3 k.c. w zw. z art. 320 k.p.c. przez błędne zastosowanie w zakresie w jakim Sąd zasądzone w punkcie VI świadczenie od E. M. na rzecz G. S. rozłożył na raty, co jest wynikiem dokonania oceny na niekorzyść G. S., a także zasądzenie spłaty w kwocie 50.905,83 zł, mimo iż E. M. nie wykazała, że posiada środki na spłatę G. S., a także poprzez niezabezpieczenie spłaty należnej G. S. (art. 212 § 3 zd. 1 k.c.) mimo jej rozłożenia na raty poprzez wpis hipoteki przymusowej w dziale IV księgi wieczystej Nr (...) prowadzonej dla nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...) położonej w Ł. (...) Nr (...);

3. nierozpoznanie istoty sprawy w zakresie roszczenia G. S. wobec H. S. o zwrot pożytków, wobec nieodniesienia się w postanowieniu do tego żądania;

a nadto zarzucam:

4. rażące naruszenie prawa procesowego tj. art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 232 zd. 2 k.p.c. przez bezzasadne oddalenie wniosku dowodowego wnioskodawczyni dot. zgłoszonego roszczenia o zasądzenie pożytków od H. S. i E. M. uzyskiwanych z działki nr (...), mimo jego sprecyzowania na zobowiązanie Sądu, w terminie zakreślonym przez Sąd w piśmie z dnia 23 lipca 2014 r., a także zgłoszenie wniosku dowodowego (zgodnie z wezwaniem Sądu) o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rolnictwa (który to dowód winien Sąd również dopuścić z urzędu), celem wyliczenia czynszu dzierżawnego i tym samym wyliczenia wartości pożytków (vide protokół rozprawy z dnia 03 września 2014 r.), co było wynikiem błędnego uznania przez Sąd, iż wniosek jest sprekludowany (art. 217 k.p.c.) skoro Sąd udzielił pełnomocnikowi dodatkowego terminu do sprecyzowania roszczenia i wniosku dowodowego, na rozprawie z dnia 18 07.2014 r. a który to termin został zachowany przez pełnomocnika G. S.; dodatkowo zarzucam:

5. rażące naruszenie prawa procesowego, tj. art. 217 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 618 § 1 k.p.c., a także art. 233 k.p.c. mające wpływ na treść orzeczenia przez dokonanie nienależytej oceny i analizy materiału dowodowego bez wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, z ukierunkowaniem oceny na niekorzyść G. S., co skutkowało pozbawieniem wnioskodawczyni możliwości dochodzenia należnego jej roszczenia z tytułu pożytków, bezpodstawnego uznania zarówno roszczenia jak i wniosku za sprekludowane, mimo złożenia pisma przez pełnomocnika wnioskodawczyni z dnia 23 lipca 2014 r. w terminie zakreślonym przez Sąd (vide protokół rozprawy z 18.07.2014 r.), a także przez niedokonanie podziału fizycznego działki nr (...), mimo istnienia takiej możliwości zarówno w planie zagospodarowania przestrzennego i wszystkich opiniach biegłych, w tym D.”.

G. S. wniosła o:

„1. uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie niniejszej sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

ewentualnie (…) o:

2. zmianę zaskarżonego postanowienia w punktach:

a) V - przez dokonanie zniesienia współwłasności nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów jako działki nr (...) położonej w Ł. (...), w ten sposób, że dokonać jej podziału na dwie działki opisane w opinii biegłego O. (wariant V) o nr (...) o powierzchni 2000 m 2 ^{( )}, którą przyznać G. S. na własność oraz działkę nr (...) o powierzchni 2,7902 ha przyznać na własność E. M.;

b) VI - zasądzić od G. S. na rzecz E. M. spłatę, celem wyrównania wartości udziałów w nieruchomości objętej współwłasnością w kwocie 26.906,16 zł płatną w terminie 5 m-cy od daty uprawomocnienia się postanowienia w tej sprawie z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminu płatności;

c) uchylić punkt VII;

d) zmienić postanowienie w punkcie VIII i zasądzić od H. S. na rzecz G. S. kwotę 3.000,00 zł oraz od E. M. na rzecz G. S. kwotę 5.000,00 zł z ustawowymi odsetkami, płatną w terminie 3 m-cy od uprawomocnienia się postanowienia w tej sprawie, tytułem należnego udziału w pobranych pożytkach z działki nr (...);

e) uchylić punkt XII postanowienia”1 (k. 726-733).

*

W odpowiedzi na apelację uczestnicy, reprezentowani przez pełnomocnika, wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie od G. S. na rzecz E. M. i H. S. kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych (k. 753-757v).

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik wnioskodawczyni popierał apelację. Pełnomocnik uczestników wnosił o oddalenie apelacji (k. 767).

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja G. S. jest częściowo niedopuszczalna, a mianowicie w części, w jakiej obejmuje wniosek o zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie VIII poprzez zasądzenie od H. S. na rzecz G. S. kwoty 3000 zł z ustawowymi odsetkami.

Apelacja we wskazanej części podlega odrzuceniu na podstawie art. 373 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Apelacja ta podlegała odrzuceniu w omawianym zakresie już przez Sąd pierwszej instancji na podstawie art. 370 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Przyczyną odrzucenia apelacji jest to, że apelacja dotyczy orzeczenia nieistniejącego. Postanowienie Sądu pierwszej instancji nie zawiera bowiem rozstrzygnięcia o żądaniu G. S. zasądzenia od H. S. kwoty 3000 zł z tytułu zwrotu pożytków z ustawowymi odsetkami.

Zamieszczenie takiego rozstrzygnięcia w postanowieniu Sądu pierwszej instancji otworzyłoby wnioskodawczyni możliwość jego zaskarżenia. Wnioskodawczyni i uczestnicy nie składali jednak wniosku o uzupełnienie postanowienia w omawianym zakresie.

Żądanie, którego wniosek apelacyjny dotyczy, było żądaniem dodatkowym, które podlegało rozstrzygnięciu wyłącznie wówczas, gdy zostało zgłoszone przez zainteresowaną osobę, nie zaś z urzędu przez sąd. Nie obejmowała go zasada integralności postanowienia działowego. Rozstrzygnięcie w przedmiocie tego żądania nie było pochodną rozstrzygnięcia o dziale spadku, czy też o zniesieniu współwłasności, tak jak dzieje się to w przypadku spłat lub dopłat.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy postanowił odrzucić apelację w części, w jakiej obejmuje wniosek o zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie VIII poprzez zasądzenie od H. S. na rzecz G. S. kwoty 3000 zł z ustawowymi odsetkami.

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w postanowieniu.

1 Przytoczono dosłowne brzmienie zarzutów i wniosków apelacyjnych.