Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2017 r.

Sąd Rejonowy w Ciechanowie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący – SSR Lidia Kopczyńska

Protokolant - Elżbieta Marciniak

po rozpoznaniu w dniu 17 maja 2017 r. w Ciechanowie

na rozprawie

sprawy z powództwa D. M. (1)

przeciwko Z. S.

o zapłatę i wydanie ruchomości

orzeka

I.  w części przekazanej do ponownego rozpoznania powództwo oddala;

II.  przyznaje od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Ciechanowie) na rzecz radcy prawnego W. O. kwotę 3600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) plus podatek VAT tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce D. M. (1) z urzędu;

III.  przyznaje od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Ciechanowie) na rzecz radcy prawnego A. O. kwotę 3600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) plus podatek VAT tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu Z. S. z urzędu;

IV.  odstępuje od obciążenia stron kosztami sądowymi od uiszczenia których dotychczas byli zwolnieni;

V.  pozostałe koszty postępowania znosi między stronami.

Sygn. akt I C 1189/15

UZASADNIENIE

Powódka D. M. (1) w pozwie złożonym w dniu 19 lutego 2013 r. wnosiła o nakazanie pozwanemu Z. S. przywrócenie utraconego przez nią posiadania lokalu mieszkalnego położonego w O. przy ul. (...).

Powódka wnosiła również o zwolnienie jej od kosztów sądowych.

Postanowieniem z dnia 15 marca 2013 r. referendarz sądowy zwolnił powódkę od ponoszenia kosztów sądowych (postanowienie k. 16 akt).

Pismem z dnia 7 maja 2013 r. powódka wnosiła o przyznanie jej pełnomocnika z urzędu (wniosek k. 20 akt).

Postanowieniem z dnia 21 maja 2013 r. referendarz sądowy ustanowił dla powódki pełnomocnika z urzędu w osobie radcy prawnego wskazanego przez Dziekana Okręgowej Izby Radców Prawnych w O. (postanowienie k. 25 akt).

Dziekan Okręgowej Izby Radców Prawnych w O. wyznaczył dla D. M. (1) radcę prawnego W. O. (pismo k. 30 akt).

Pozwany Z. S. wnosił o oddalenie powództwa (protokół k. 31 akt).

Pismem procesowym z dnia 8 lipca 2013 r. pełnomocnik powódki D. M. (1) zmodyfikował roszczenie.

Powódka D. M. (1) cofnęła pozew w zakresie żądania przywrócenia posiadania lokalu mieszkalnego. Wnosiła natomiast o:

1.  zasądzenie od pozwanego Z. S. na rzecz powódki D. M. (1) kwoty 20 000,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pisma do dnia zapłaty, tytułem zwrotu połowy nakładów poniesionych na nieruchomość stanowiącą własność Z. S. związanych ze wspólną budową tzw. przybudówki do domu mieszkalnego położonego w O. ul. (...), w okresie konkubinatu z pozwanym lub z tytułu połowy wartości bezpodstawnego wzbogacenia występującego po stronie pozwanego;

2.  nakazanie pozwanemu Z. S. wydanie powódce ruchomości o łącznej wartości 5000,00 zł w postaci pościeli wełnianej specjalistycznej, koca specjalistycznego zdrowotnego, materaca zdrowotnego, 2 sztuk poduszek małych, krajalnicy, patelni, żelazka elektrycznego, kompletu szklanek ( 18 sztuk ), czajnika bezprzewodowego, tostera, gofrownicy, opiekacza do kanapek, kompletu noży w walizce, miksera, narzuty na fotel wraz z 4 parami kapci, prostownicy, wagi dietetycznej, odtwarzacza DVD, radiomagnetofonu, roweru i pary złotych koczyków;

3.  obciążenie pozwanego Z. S. kosztami procesu, w tym kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka podała, że strony pozostawały w konkubinacie w okresie od 1998 r. do 2012r.. W tym czasie powódka dokonywała z własnych środków pieniężnych koniecznych remontów nieruchomości powoda. W okresie od 2010 -2012r. strony do domu pozwanego dobudowały „dobudówkę mieszkalną” o powierzchni 30 m ² obejmującą 1 pokój mieszkalny, kuchnię, łazienkę. Powódka domagała się zwrotu nakładów na nieruchomość pozwanego w postaci zwrotu ½ części kosztów budowy dobudówki. Ponieważ według jej szacunku poniesione koszty na dobudówkę wynoszą 40 000 zł, w niniejszej sprawie powódka wnosi o zasądzenie na jej rzecz kwoty 20 000 zł. Jako podstawę prawna żądania zwrotu nakładów powódka wskazała art. 226 i następne k.c., a żądania wydania rzeczy ruchomych – art. 222 k.c. (pismo k. 32-35, 131-132 akt).

Pismem z dnia 2 sierpnia 2013 r. pozwany Z. S. wnosił o ustanowienie dla niego pełnomocnika z urzędu (pismo k. 106 akt).

Postanowieniem z dnia 2 września 2013 r. referendarz sądowy ustanowił dla pozwanego pełnomocnika z urzędu w osobie radcy prawnego wskazanego przez Dziekana Okręgowej Izby Radców Prawnych w O. (postanowienie k. 114 akt).

Dziekan Okręgowej Izby Radców Prawnych w O. wyznaczył dla Z. S. radcę prawnego A. O. (pismo k. 127 akt).

Pozwany Z. S. wyraził zgodę na cofnięcie pozwu w zakresie żądania przywrócenia posiadania. W pozostałym zakresie wnosił o oddalenie powództwa. Wnosił ponadto o obciążenie powódki D. M. (1) kosztami procesu. Pełnomocnik pozwanego wnosił ponadto o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, które nie zostały zapłacone.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 10 września 2013 r. Sąd umorzył postępowanie w zakresie żądania przywrócenia posiadania ( postanowienie k. 125 akt).

Odnośnie pozostałych żądań powódki D. M. (1) Sąd wydał wyrok.

Sąd Rejonowy w Ciechanowie w sprawie I C 148/13 wydał w dniu 17 lutego 2015 r. wyrok, w którym:

- w punkcie I zasądził od pozwanego Z. S. na rzecz D. M. (1) kwotę 17 225,21 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 lutego 2015 r. do dnia zapłaty,

- w punkcie II nakazał pozwanemu Z. S. wydanie powódce D. M. (1) ruchomości o łącznej wartości 5000,00 zł w tym:

1. pościeli wełnianej specjalistycznej o wartości 2000 zł,

2. koca specjalistycznego zdrowotnego o wartości 150 zł,

3. materaca zdrowotnego o wartości 600 zł,

4. 2 sztuk poduszek małych o łącznej wartości 100 zł,

5. krajalnicy o wartości 100 zł,

6. patelni o wartości 50 zł,

7. żelazka elektrycznego o wartości 100 zł,

8. kompletu szklanek 18 sztuk o wartości 50 zł,

9. czajnika bezprzewodowego o wartości 50 zł,

10. tostera o wartości 50 zł,

11. gofrownicy o wartości 50 zł,

12. opiekacza do kanapek o wartości 50 zł,

13. kompletu noży w walizce o wartości 100 zł,

14. miksera o wartości 100 zł,

15. narzuty na fotel wraz z 4 parami kapci o łącznej wartości 200 zł,

16. prostownicy o wartości 100 zł,

17. wagi dietetycznej o wartości 100 zł,

18. odtwarzacza DVD o wartości 100 zł,

19. radiomagnetofonu o wartości 150 zł,

20. roweru o wartości 500 zł,

21. kolczyków złotych pary o wartości 300 zł;

- w punkcie III w pozostałym zakresie powództwo oddalił;

- w punkcie IV przyznał r. pr. W. O. za pełnienie obowiązków pełnomocnika z urzędu powódki D. M. (2) wynagrodzenie w wysokości 2400 zł wraz z podatkiem VAT w wysokości 23 % od tej sumy;

- w punkcie V przyznane w pkt IV wynagrodzenie nakazał wypłacić Kasie Sądu Rejonowego w Ciechanowie tymczasowo z sum budżetowych;

- w punkcie VI przyznał r. pr. A. O. za pełnienie obowiązków pełnomocnika z urzędu pozwanego Z. S. wynagrodzenie w wysokości 2400 zł wraz z podatkiem VAT w wysokości 23 % od tej sumy;

- w punkcie VII przyznane w pkt IV wynagrodzenie nakazał wypłacić Kasie Sądu Rejonowego w Ciechanowie tymczasowo z sum budżetowych;

- w punkcie VIII nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa (Kasa Sądu Rejonowego w Ciechanowie) od pozwanego Z. S. kwotę 1112 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu;

- w punkcie IX nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa (Kasa Sądu Rejonowego w Ciechanowie) od pozwanego Z. S. kwotę 1572,74 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania orzeczonych prawomocnymi postanowieniami z dnia 5 lutego 2014 r., 26 marca 2014 r. oraz 6 października 2014 r.;

- w punkcie X koszty pełnomocników z urzędu powódki D. M. (2) i pozwanego Z. S. orzeczone w pkt IV i VI wyroku przejął na rachunek Skarbu Państwa.

(wyrok k. 235-236 akt).

Powyższe rozstrzygnięcie zostało oparte na następujących ustaleniach faktycznych:

D. M. (1) i Z. S. od 1998 r. pozostawali w konkubinacie i wspólnie zamieszkiwali w O. przy ul. (...). Wraz z nimi mieszkała również małoletnia córka powódki K.. Nieruchomość ta stanowi własność Z. S.. Strony prowadziły wspólne gospodarstwo domowe. W 2001 r. D. M. (1) została zameldowana na pobyt stały pod ww. adresem. Pomiędzy stronami dochodziło do nieporozumień. W 2012 r. D. M. (1) wraz z córką K. wyprowadziła się z nieruchomości.

W okresie wspólnego zamieszkiwania z Z. S. D. M. (1) uzyskiwała dochody z tytułu wynagrodzenia za pracę, a następnie renty chorobowej. Otrzymywała ponadto zasiłek opiekuńczy na córkę K.. W tym czasie dokonywała zakupów wyposażenia domu w sprzęt AGD i RTV, pościeli i innych ruchomości, stanowiących wyposażenie mieszkania, o łącznej wartości 5000 zł. Zakupy często dokonywane były na kredyt, który spłacała. Część zakupów, w tym pościel, dokonywana była na potrzeby małoletniej córki K., z uwagi na jej stan zdrowia ( cukrzyca ). D. M. (1) kupiła: pościel wełnianą specjalistyczną o wartości 2000 zł, koc specjalistyczny zdrowotny o wartości 150 zł, materac zdrowotny o wartości 600 zł, 2 małe poduszki o łącznej wartości 100 zł, krajalnicę o wartości 100 zł, patelnię o wartości 50 zł, żelazko elektryczne o wartości 100 zł, komplet szklanek ( 18 sztuk ) o wartości 50 zł, czajnik bezprzewodowy o wartości 50 zł, toster o wartości 50 zł, gofrownicę o wartości 50 zł, opiekacz do kanapek o wartości 50 zł, komplet noży w walizce o wartości 100 zł, mikser o wartości 100 zł, narzutę na fotel wraz z 4 parami kapci o łącznej wartości 200 zł, prostownicę o wartości 100 zł, wagę dietetyczną o wartości 100 zł, odtwarzacz DVD o wartości 100 zł, radiomagnetofon o wartości 100 zł, rower o wartości 500 zł i parę złotych kolczyków o wartości 300 zł. Wszystkie zakupione ruchomości pozostały w domu Z. S., gdy D. M. (1) wyprowadzała się w 2012 r.

Od chwili wspólnego zamieszkiwania D. M. (1) uczestniczyła w kosztach remontów budynków na nieruchomości. Z. S. i D. M. (1) podjęli również decyzję o rozbudowie domu przez dobudowanie pokoju, kuchni i łazienki o łącznej powierzchni użytkowej około 30 m ². Rozbudowa rozpoczęła się w 2010 r. D. M. (1) częściowo finansowała koszty rozbudowy, przede wszystkim przez zakup materiałów. Łączna wartość nakładów poniesionych przez D. M. (1) wynosi 17225,21 zł.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych w sprawie dokumentów, a w szczególności dowodów zakupu ruchomości i materiałów budowlanych, protokołu oględzin wraz ze zdjęciami, opinii biegłego sądowego w zakresie budownictwa K. S. oraz zeznań powódki D. M. (1) oraz częściowo zeznań pozwanego Z. S..

Dokumenty sąd ocenił jako wiarygodne. Korespondują z nimi zeznania powódki D. M. (1), którym w związku z tym Sąd dał wiarę. Zeznania pozwanego Z. S., nie są wiarygodne co do twierdzeń, że ruchomości kupowane były z jego środków finansowych, a jedynie na nazwisko powódki D. M. (1) „ze względów podatkowych”. Przyznał, że ruchomości, których wydania domaga się powódka D. M. (1) były kupione w czasie ich wspólnego zamieszkiwania i prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego, a obecnie pozostają w jego posiadaniu. Nie zaprzeczył również, w zakreślonym przez Sąd terminie, wskazanej przez powódkę D. M. (1) wartości poszczególnych ruchomości, co Sąd potraktował, zgodnie z udzielonym pouczeniem, jako okoliczność przyznaną ( art. 230 kpc ). Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanego Z. S., że ruchomości te stanowią jego własność. Sąd podkreślił, że powódka uzasadniła konieczność zakupu specjalistycznych pościeli, materaca, koca i poduszek o charakterze zdrowotnym - choroba córki. Zakup został dokonany w tym przypadku na kredyt, który zaciągnęła powódka D. M. (1). Część ruchomości: prostownica, kolczyki, służą do użytku przede wszystkim kobietom. Pozwany Z. S. przyznał, że ruchomości kupowane były na nazwisko powódki. Jego twierdzenie, że chodziło o sprawy podatkowe, nie jest wiarygodne, bo zaciągnięcie kredytu gotówkowego czy zakup ruchomości tego rodzaju, nie należą do czynności prawnych podlegających opodatkowaniu.

Odnosząc się natomiast do nakładów powódki D. M. (1) ponoszonych na rozbudowę budynku mieszkalnego, sąd wskazał, że powódka dysponuje dowodami nabycia części materiałów na budowę. Nie posiada wprawdzie dowodu zakupu spornych drzwi i okien, jednakże dowodów na ich nabycie nie przedstawił również pozwany Z. S.. Sąd podkreślił, że powódka opuszczała nieruchomość z nagłych przyczyn, wskutek konfliktu z pozwanym i nie zabrała wielu rzeczy z domu. Pozwany nie wykazał, że nabyte przez powódkę D. M. (1) materiały budowlane nie zostały wykorzystane na tej budowie lub, że w istocie ich nie nabyła. Podobnie również należy się odnieść do argumentów pozwanego Z. S. o charakterze podatkowym. Pozwany jest właścicielem nieruchomości, i jeżeli – jak twierdzi – posiadał środki finansowe na rozbudowę budynku mieszkalnego, to powinien dopilnować, aby faktury wystawione zostały właśnie ze względów podatkowych ( ewentualny zwrot podatku ) na jego nazwisko. Co do okien, to pozwany nie udowodnił, że jedno z okien było jego, że otrzymał je od znajomego z C.. Zdarzenia, których dotyczy niniejszy proces miały miejsce 3 – 4 lata temu, a zatem zapewne było możliwe zgłoszenie przez pozwanego Z. S. na świadka osoby, od której, jak twierdzi, otrzymał okna użyte do budowy „przybudówki”. Ponadto, jeżeli kupił drugie okno używane w O., to również możliwe było wykazanie zakupu w inny sposób niż tylko fakturą. Zdaniem sądu także zeznania pozwanego Z. S. oraz świadków: jego syna R. S. (1) i zięcia S. K. nie są wiarygodne co do faktu, że R. S. (1) kupił drzwi do „przybudówki”. R. S. (2) nie dysponuje dowodem ich kupna, nie wyjaśnił gdzie i kiedy je kupił. Oceniając zeznania tych świadków sąd uznał, że są stronnicze z uwagi na rodzinne związki z pozwanym Z. S.. Zaprzeczają nawet okoliczności przyznanej przez pozwanego, co do jego wieloletniego wspólnego pożycia z powódką D. M. (1), co świadczy bądź o ich niewiedzy na temat związku ich teścia i ojca lub stronniczości związanej z ustaniem tego związku wskutek konfliktu pomiędzy stronami. Trudno uznać, aby mieszkając wspólnie w małym domu ( dwa pokoje z kuchnią ) z ojcem, D. M. (1) i jej córką K., syn pozwanego R. S. (1), nie zauważył stosunków łączących jego ojca z D. M. (1). Sąd podkreślił, że charakter związku stron zauważyła nawet M. U., od niedawna związana z R. S. (2), odwiedzająca ich dopiero pod koniec ich wspólnego zamieszkiwania. Zeznania świadków S. G. i T. Ł., nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, za wyjątkiem potwierdzenia pozostawania przez strony w nieformalnym związku.

Wartość poniesionych przez powódkę D. M. (1) nakładów na nieruchomość pozwanego Z. S. Sąd ustalił na podstawie opinii biegłego sądowego w zakresie budownictwa K. S., mając na uwadze, że nie była kwestionowana przez strony. Bezspornym jest, że nakłady te zostały dokonane. Niewątpliwie, wycena nakładów nastąpiła w zakresie określonym przez powódkę, a pozwany nie wykazał, by powódka poniosła nakłady w mniejszym zakresie i o niższej wartości.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego sąd uznał powództwo w znacznej części za zasadne. Co do wydania ruchomości, to sąd uznał zasadność powództwa w całości. Sąd powołał się na art. 222 § 1 kc, zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Sąd podkreślił, że powódka D. M. (1), jak ustalił Sąd, jest właścicielem spornych ruchomości. Natomiast pozwany Z. S. nie wykazał, aby dysponował obecnie jakimkolwiek prawem do którejkolwiek z tych ruchomości, w tym prawem skutecznym względem ich właścicielki tj. D. M. (1).

Co do kwestii rozliczenia nakładów poniesionych przez powódkę na nieruchomość stanowiącą własność pozwanego w postaci rozbudowy budynku mieszkalnego, to sąd uznał, że wartość nakładów poniesionych przez powódkę D. M. (1) na nieruchomość stanowiącą własność pozwanego Z. S. wynosi 17 225,21 zł. Zdaniem Sądu, podstawą rozliczeń pomiędzy stronami w niniejszej sprawie są przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu - art. 405 k.c., zgodnie z którym kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Swoje stanowisko sąd poparł wywodami Sądu Najwyższego w uzasadnieniu wyroku z dnia 16 maja 2000 r. w sprawie IV CKN 32/00 oraz uchwałą z dnia 30 stycznia 1970 r. w sprawie III CZP 62/69. Dokonując takich rozliczeń sąd stosuje: co do roszczeń z tytułu nabytych wspólnie, na własność lub w posiadanie, nieruchomości i rzeczy ruchomych, jak również z tytułu nakładów dokonanych na te przedmioty - przepisy o zniesieniu współwłasności, natomiast co do roszczeń z tytułu nakładów dokonanych przez jedną z wymienionych osób w przedmiotach należących do drugiej, a wchodzących w skład wspólnego gospodarstwa - przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Oznacza to zatem, że do roszczeń z tytułu nakładów dokonanych przez osobę żyjącą w związku pozamałżeńskim w przedmiotach należących do drugiej, a wchodzących w skład wspólnego gospodarstwa - stosuje się przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Dodatkowo sąd powołał wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 1974 r. w sprawie III CRN 132/74, w którym sąd ten wskazał, że dla oceny prawno – majątkowych stosunków powstałych pomiędzy osobami pozostających w stosunkach pozamałżeńskich nie mogą być stosowane w drodze analogii przepisy o wspólności ustawowej, a za najbardziej właściwą uznać należy ocenę opartą na przepisie art. 405 kc. Przepis ten nie operuje pojęciem odszkodowania na wzór art. 363 § 2 k.c., a tym samym terminem korzyści majątkowej i do rozliczeń z tego tytułu bierze się wartość powstałą nie w chwili wyrokowania a w chwili uzyskania korzyści.

W związku z powyższym Sąd uwzględnił w znacznej części roszczenie powódki D. M. (1) w zakresie żądania zwrotu nakładów poniesionych na rozbudowę budynku mieszkalnego przez budowę tzw. przybudówki. Należy wskazać, że wartość tych nakładów wyliczona przez biegłego sądowego w zakresie budownictwa zarówno według wskazań powódki D. M. (1), wynosi 17225,21 zł według cen obecnych. W związku z powyższym Sąd oddalił powództwo w zakresie przewyższającym tę kwotę, uznając je za niezasadne. O odsetkach ustawowych Sąd orzekł stosownie do art. 455 kc w zw. z art. 481 § 1 i 2 kpc.

W pozostałych punktach sąd zawarł rozstrzygnięcie o kosztach procesu. Podstawą stał się art. 100 kpc, zgodnie z którym w razie częściowego uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone, ale sąd może włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu, stosunkowo je rozdzielając. Powódka była zwolniona od uiszczenia opłat sądowych, a zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. W związku z powyższym Sąd nakazał ściągnąć od pozwanego Z. S. kwotę 1112 zł tytułem opłaty sądowej od uwzględnionej części powództwa oraz łącznie kwotę 1572,74 zł tytułem zwrotu kosztów procesu poniesionych tymczasowo z sum budżetowych orzeczonych prawomocnymi postanowieniami z dnia 5 lutego 2014 r., 26 marca 2014 r. oraz 6 października 2014 r. W punktach IV – VII wyroku sąd przyznał pełnomocnikom powódki D. M. (1) i pozwanego Z. S. za pełnienie obowiązków pełnomocników stron z urzędu wynagrodzenie w wysokości po 2400 zł wraz z podatkiem VAT w wysokości 23 % od tej sumy, stosownie do § 6 pkt. 5 w zw. z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, przejmując je na rachunek Skarbu Państwa (uzasadnienie wyroku Sądu Rejonowego k. 241-247 akt).

Od powyższego wyroku pozwany Z. S. wywiódł apelację, zaskarżając go w całości, zarzucając mu naruszenie przepisów:

1.  prawa procesowego, tj. art. 232 k.p.c. poprzez zaniechanie wyjaśnienia wszystkich okoliczności zgodnie z prawdą obiektywną, a tym samym błędne ustalenie stanu faktycznego;

2.  wadliwość podstawy faktycznej, będącej wynikiem naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 227 i art. 233 k.p.c., m.in. poprzez wydanie wyroku bez rozważenia w sposób bezstronny i wszechstronny twierdzeń przedstawionych przez pozwanego.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania w obu instancjach, ewentualnie wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

(apelacja k. 252-254 akt).

Z. S. wniósł o zwolnienie go od obowiązku ponoszenia opłaty od apelacji (wniosek k. 255-259 akt).

Postanowieniem z dnia 20 maja 2015 r. referendarz sądowy zwolnił Z. S. od ponoszenia opłaty sądowej od apelacji (postanowienie k. 263 akt).

Sąd Okręgowy w Płocku wydał w sprawie IV Ca 511/15 w dniu 29 października 2015 r. wyrok na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Ciechanowie z dnia 17 lutego 2015 r. wydanego w sprawie I C 148/13.

Sąd Okręgowy w wyroku orzekł następująco:

- punkcie I uchylił zaskarżony wyrok w punktach I, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ciechanowie pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania w II Instancji,

- w punkcie II w pozostałej części apelację oddalił.

(wyrok k. 281 akt).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy wskazał, że apelacja nie jest zasadna w odniesieniu do żądania wydania przez pozwanego ruchomości. Co do tej części orzeczenia Sąd Okręgowy podzielił ustalenia faktyczne, dokonane w sprawie przez sąd I instancji, uznając je za własne. Sąd ten ustalił bowiem istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, które znajdowały odzwierciedlenie w zgromadzonych dowodach, rozważając je wszechstronnie (art. 233 § 1 kpc) i wyciągając z nich prawidłowe wnioski. Nadto, rozważając te dowody właściwie uznał, że brak wypowiedzenia się przez skarżącego (pozwanego) co do zakupu ww. ruchomości w zakreślonym terminie potraktować należy jako przyznanie faktów, wskazywanych przez powódkę (art. 233 § 1 kpc w związku z art. 230 kpc). Odniesienie się przez skarżącego co do finansowania części zakupów ruchomości w późniejszym piśmie procesowym nie tylko było spóźnione, ale i nie stanowiło żadnej przeciwwagi dla twierdzeń powódki. Zwrócić przecież uwagę należy na to, że łączna wartość tych przedmiotów wynosi 5000 zł, a nabywane były w przedziale 14 lat. Kwestionowanie tych ustaleń na etapie apelacji jest bezskuteczne, tym bardziej, że skarżący poza polemiką z orzeczeniem nie przedstawia rzeczowych argumentów, przyznaje za to (zgodnie z ustaleniami sądu I instancji), że powódka dysponowała także własnymi dochodami i rzeczywiście to ona dokonywała zakupów, tego zaś, że „w wielu wypadkach” on je finansował, nie jest w stanie udowodnić. W tej sytuacji uprawniony jest wniosek, że skarżący nie wykazał, by przysługiwało mu skuteczne uprawnienie do władania rzeczami (art. 222 § 1 k.c.), których wydania powódka domagała się. Dlatego, mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 385 kpc Sąd Okręgowy oddalił tę część apelacji jako niezasadną.

Sąd Okręgowy uznał za zasadną apelacja w części odnoszącej się do żądania zwrotu wartości nakładów na rozbudowę budynku mieszkalnego pozwanego .

Sąd Okręgowy wskazał, że skarżący ma rację, zarzucając sądowi I instancji naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., nakazującego ocenić wiarygodność i moc dowodów w nawiązaniu do wszechstronnego rozważenia całego zebranego materiału. Niezastosowanie się do tego przepisu spowodowało niewyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych dla oceny zasadności tej części żądania powódki, a w konsekwencji błędne ustalenie stanu faktycznego, na podstawie którego zapadło orzeczenie.

Sąd Okręgowy podkreślił, że Sąd I instancji nie ustalił kluczowej dla rozstrzygnięcia kwestii, jakie konkretnie nakłady powódka poczyniła przy rozbudowie domu skarżącego. Analiza protokołów wszystkich rozpraw wskazuje na to, że sąd I instancji zaniechał informacyjnego przesłuchania stron, które tylko podczas oględzin przedmiotowej nieruchomości złożyły oświadczenia co do swoich stanowisk (k. 153v). W przesłuchaniu ich w trybie art. 299 k.p.c., mimo ujęcia w tezie dowodowej poczynionych przez strony nakładów na ww. rozbudowę, sąd kwestii tej wcale nie poruszył. Nadto, nie wyjaśniają jej dołączone przez powódkę faktury na zakup takich materiałów budowlanych jak kołki rozporowe, zaprawy, emalie, gresy, listwy, grunty akrylowe, fugi, rury kanalizacyjne PCV, terakoty etc. etc., brak bowiem ustaleń co do tego, czy faktycznie zostały one przy budowie wykorzystane oraz kto faktycznie zakup tych materiałów finansował, zwłaszcza, że skarżący w piśmie procesowym (k. 101) już w początkowej fazie procesu kwestionował owe faktury oraz podnosił brak wystarczających dochodów powódki na partycypowanie w wydatkach budowlanych. Sąd II instancji podkreślił, że ustaleń sądu nie może zastąpić biegły, którego rola sprowadza się do przedstawienia sądowi wiadomości specjalnych (art. 278 § 1 k.p.c.), a nie przedstawienia faktów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 12 czerwca 2015 r. I ACa 210/15). Dlatego wykluczone jest, by to biegły z zakresu budownictwa, sporządzając opinię, miał wysłuchać strony i ustalić, które z nakładów budowlanych poniosła powódka, a to wynika z postanowienia sądu I instancji (k. 171), dopuszczającego ten dowód, oraz z opinii biegłego (k. 191). Co więcej, w świetle braku ustaleń sądu I instancji co do wskazanej kwestii nieuprawnione jest odczytywanie wniosków ww. opinii biegłego jako wydatków poniesionych na ową rozbudowę wyłącznie przez powódkę, bo analiza opinii może prowadzić do wniosku, że określa ona wartość wszystkich wydatków, jakie złożyły się na zbudowanie „przybudówki”, obejmuje bowiem prace od wykopów fundamentów aż po pokrycie dachowe, uwzględniając koszt zakupu wszystkich materiałów budowlanych oraz koszty całej robocizny, co sprzeczne jest nawet z oświadczeniem powódki (k. 153v).

Skarżący zaś zarówno w oświadczeniu podczas oględzin (k. 153v) jak i w wywodach apelacji podnosił, że część materiałów (pustaki i drewno) zgromadzona została w okresie wcześniejszym, fundament ma 25 lat i został wykorzystany po stojącej na nim szklarni, której konstrukcja metalowa zużyta została na zasklepienie przybudówki, zaś sam kupił jedno okno a drugie otrzymał w prezencie. W kontekście powyższego odmowa wiarygodności zeznaniom świadków S. K. i R. S. (1) (wskazanym przez skarżącego a posiadającym jakąś wiedzę co do tych okoliczności), nastąpiła co najmniej przedwcześnie.

W tej sytuacji, uznając za zasadny zarzut apelacji naruszenia powołanych przepisów prawa procesowego, tj. art. 227 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c., zaskarżony wyrok w tej części Sąd Okręgowy uchylił i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. Na podstawie art. 108 § 2 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc Sąd Okręgowy pozostawił sądowi I instancji rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy zawarł wskazania co do dalszego postępowania. Sąd II instancji polecił, aby Sąd Rejonowy ponownie rozpoznając sprawę, w pierwszej kolejności zobowiązał pełnomocników stron w zakreślonym terminie do zajęcia stanowisk w przedmiocie zgłoszonego roszczenia wraz ze wskazaniem wszystkich dowodów na poparcie swoich twierdzeń pod rygorem ich utraty (art. 207 § 6 k.p.c.), a następnie ustali na rozprawie w trybie art. 212 § 1 k.p.c., które istotne okoliczności sprawy są między stronami sporne, poczynając od tego, kiedy wykonane zostały poszczególne prace przy rozbudowie nieruchomości skarżącego (pozwanego), z jakich materiałów, przez kogo i kiedy zakupionych oraz jaki w pracach tych był udział powódki – zarówno poprzez ich fizyczne wykonywanie jak i poprzez ich finansowanie (w jakiej części). Z twierdzeniami o finansowaniu łączyć się będzie również konieczność ustalenia – pamiętając o regule dowodowej z art. 6 k.c. w związku z art. 232 k.p.c. - jakie powódka miała w okresie wykonywanych robót dochody – skarżący wskazuje, że były one niewysokie. Po ustaleniu wskazanych kwestii Sąd Rejonowy ma rozważyć, czy zachodzi potrzeba dopuszczenia dowodu z uzupełniającej opinii biegłego z zakresu budownictwa na okoliczności wartości konkretnych nakładów poczynionych przez powódkę, a ostateczną decyzję co do zasadności powództwa podąć po złożeniu przez strony zeznań.

Orzekając zaś o kosztach procesu (w tym o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej, świadczonej stronom przez radców prawnych, ustanowionych z urzędu), Sąd Rejonowy ma zastosować ogólne przepisy procesowe art. 98 k.p.c. i następne oraz reguły wynikające z § 15 - § 17 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 490).

Zgodnie z art. 386 § 6 k.p.c. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji wiążą zarówno sąd, któremu sprawa została przekazana, jak i sąd drugiej instancji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy.

Wykonując wytyczne Sądu II instancji, zarządzeniem z dnia 14 stycznia 2016 r. Sąd zobowiązał pełnomocników stron do złożenia w ciągu 14 dni pism procesowych, w których ustosunkują się do twierdzeń strony przeciwnej odnośnie nakładów poczynionych przez strony na rozbudowę budynku mieszkalnego pozwanego, pod rygorem uznania ich za przyznane w oparciu o art. 230 k.p.c. oraz zgłoszenia w tym terminie wszelkich zarzutów, twierdzeń i wniosków dowodowych pod rygorem utraty prawa powoływania ich w dalszym toku procesu w trybie art. 207 § 3 k.p.c.

( zarządzenie k. 302 akt).

Pełnomocnicy stron swoje stanowiska wyrazili w pismach procesowych.

Pełnomocnik powódki pismem procesowym złożonym w dniu 5 lutego 2016 r., podtrzymał dotychczasowe stanowisko D. M. (1) i wnosił o zasądzenie na jej rzecz kwoty 17225,21 zł jako zwrotu nakładów na „dobudówkę” do domu mieszkalnego pozwanego. Należność odpowiada wyliczeniom dokonanym przez biegłego K. S., których nie kwestionuje. Innych wniosków dowodowych pełnomocnik powódki nie zgłosił (pismo k. 309-310 akt).

Pełnomocnik pozwanego w piśmie procesowym złożonym w dniu 1 lutego 2016 r. wskazał, że rozbudowa budynku mieszkalnego pozwanego polegała na wybudowaniu dobudówki do części istniejącego budynku mieszkalnego. Dobudówka stanowi budynek parterowy, nie podpiwniczony, ze stropem żelbetowym, dachem jednospadowym pokrytym blachą. Dobudówka została posadowiona na starych fundamentach betonowych, które stanowiły pozostałość po rozebranej starej szklarni. Ściany wymurowane zostały z pustaka gazobetonowego, brak jest tynków wewnętrznych i zewnętrznych. Koszt dobudówki to około 200 zł, gdyż została wykonana ze starych materiałów z rozbiórki innych budynków, na konstrukcji metalowej starej szklarni. Nakłady powódki ograniczyły się do kwoty 850 zł, na które składają się zakup cementu za kwotę 200 zł, zakup 1 okna za 150 zł i wspólnego zakupu blachodachówki za 500 zł. W czasie wspólnego zamieszkiwania z pozwanym powódka miała dochody w wysokości 680 zł miesięcznie oraz zasiłek opiekuńczy na córkę.

Pełnomocnik pozwanego wnosił o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu budownictwa, w której zostaną wycenione nakłady obydwu stron na dobudówkę (pismo k. 306-307 akt).

W zakresie przekazanym do ponownego rozpoznania Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

D. M. (1) i Z. S. od 1998 r. pozostawali w konkubinacie i wspólnie zamieszkiwali na nieruchomości stanowiącej własność Z. S. w O. przy ul. (...). Wraz z nimi mieszkała również małoletnia córka powódki K.. Strony prowadziły wspólne gospodarstwo domowe. W 2001 r. D. M. (1) została zameldowana na pobyt stały pod ww. adresem. Pomiędzy stronami dochodziło do nieporozumień. W 2012 r. D. M. (1) wraz z córką K. wyprowadziła się z nieruchomości. (bezsporne).

W okresie wspólnego zamieszkiwania z Z. S. D. M. (1) uzyskiwała dochody z tytułu wynagrodzenia za pracę, a następnie renty chorobowej. W tym czasie powódka najpierw pracowała, a później była na rencie. Rentę otrzymywała w wysokości 700,00 złotych netto oraz dodatek rodzinny na dziecko. Dodatek wynosił około 100 -300 złotych miesięcznie. Otrzymywała ponadto zasiłek opiekuńczy na córkę K.. Wszystkie pieniądze powódka oddawała pozwanemu, który nimi dysponował. W tym czasie powódka dokonywała zakupów wyposażenia domu w sprzęt AGD i RTV, pościeli i innych ruchomości, stanowiących wyposażenie mieszkania, o łącznej wartości 5000 zł, które były objęte wyrokiem Sądu z 17 lutego 2015 r. Powódka poczyniła nakłady na nieruchomość, za jej pieniądze był kupiony cement (dowód: zeznania powódki D. M. (1) k. 314-315, 370 akt).

Nieruchomość położona w O. jest własnością Z. S. od około 30 lat. Po zakupieniu ziemi pozwany pobudował budynek mieszkalny, a następnie szklarnie. Szklarnia miała zalane fundamenty. W tych fundamentach były zamontowane słupki metalowe, a do słupków był zamontowany ceownik – to było oszklone. Od około 20 lat tej szklarni już nie ma. Pozwany rozebrał szklarnię tzn. wyciął słupki i konstrukcję. Został fundament po szklarni, został on wykorzystany jako fundament do przybudówki. Ta konstrukcja metalowa, która pozostała po szklarni został wykorzystana do zrobienia sklepienia tej przybudówki. Szklarnia została rozebrana zanim zamieszkała na posesji pozwanego D. M. (1). Razem z D. M. (1) pozwany podjął decyzję dobudowania dobudówki do istniejącego domu mieszkalnego wykorzystując w tym celu konstrukcję pozostałą po szklarni. Do budowy zostały wykorzystane stare materiały budowalne pozostałe z budowy budynku gospodarczego i mieszkalnego. Razem z D. M. (1) pozwany kupił jedno okno i pół tony cementu (dowód: zeznania pozwanego Z. S. k. 315, 370 akt).

Prace związane z budową dobudówki wykonywał sam pozwany przy pomocy powódki i jej córki (bezsporne).

Dobudówka została wykonana bez dokumentacji technicznej i bez uzyskania wymaganego dla takich obiektów pozwolenia na budowę, czyli jest samowolą budowlaną. Ponadto obiekt został wykonany z wieloma błędami technicznymi, praktycznie niezgodnie z wszelkimi zasadami i normami obowiązującymi dla obiektów mieszkalnych. Tak wykonany obiekt nie kwalifikuje się do dopuszczenia do użytkowania jako mieszkalny i nigdy nie otrzyma pozwolenia na użytkowanie. Powinien być jak najszybciej rozebrany, gdyż jego konstrukcja stanowi zagrożenie dla życia i zdrowia mieszkańców. Ze względu na konieczność rozbiórki, istnienie dobudówki obniża wartość nieruchomości pozwanego (dowód: opinia biegłego z zakresu budownictwa K. K. k. 334-342, 369-370 akt).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dołączone dokumenty, zeznania powódki D. M. (1) k. 314-315, 370 akt, zeznania pozwanego Z. S. k. 315, 370 akt oraz opinie biegłych K. S. k. 188-212 akt i K. K. k. 334-342, 369-370 akt.

Prawdziwość dokumentów nie budzi wątpliwości i dlatego zostały uwzględnione przez Sąd w całości. Sąd dał wiarę zeznaniom stron, gdyż w zakresie przekazanym do ponownego rozpoznania są one w zasadzie zgodne. Strony zgodnie stwierdziły, że wspólnie budowały dobudówkę z materiałów częściowo kupionych oraz w częściowo materiałów już wcześniej posiadanych przez pozwanego. Przedmiotem sporu była wartość nakładów poczynionych przez powódkę na dobudówkę. W celu ustalenia wartości dobudówki Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych z zakresu budownictwa. Biegły K. S. określił wartość nakładów na dobudówkę na kwotę 17225,21 zł. Natomiast biegły K. K. wskazując na liczne błędy w budowie oraz fakt iż stanowi ona samowolę budowlaną uznał dobudówkę za rzecz bezwartościową, a wręcz obniżającą wartość nieruchomości pozwanego. Zdaniem Sądu argumenty biegłego K. K. są bardziej przekonujące. Biegły w swojej opinii wykazał błędy w dobudówce, które powodują, że budowla jest bezużyteczna i bezwartościowa. Tym samym koszty wzniesienia dobudówki wyliczone przez biegłego K. S. nie mają znaczenia w niniejszej sprawie.

Sąd zważył co następuje:

Zdaniem Sądu podstawą rozliczeń pomiędzy stronami w niniejszej sprawie są przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu - art. 405 k.c., zgodnie z którym kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 16 maja 2000 r. w sprawie IV CKN 32/00 wskazał, że do rozliczeń majątkowych pomiędzy osobami pozostającymi w trwałym związku faktycznym (konkubinacie) mogą mieć zastosowanie przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Wskazać należy, że w uchwale z dnia 30 stycznia 1970 r. w sprawie III CZP 62/69 Sąd Najwyższy podkreślił, że rozliczenia z tytułu roszczeń do majątku, jakiego mężczyzna i kobieta, żyjący bez zawarcia związku małżeńskiego, dorobili się prowadząc wspólnie gospodarstwo rolne, oraz z tytułu nakładów, jakich jedno z nich dokonało na nieruchomości lub rzecz ruchomą należącą do drugiego, a wchodzącą w skład tego gospodarstwa, mogą być przeprowadzone w postępowaniu o zniesienie współwłasności przedmiotów stanowiących ich majątek wspólny. Dokonując takich rozliczeń sąd stosuje: co do roszczeń z tytułu nabytych wspólnie, na własność lub w posiadanie, nieruchomości i rzeczy ruchomych, jak również z tytułu nakładów dokonanych na te przedmioty - przepisy o zniesieniu współwłasności, natomiast co do roszczeń z tytułu nakładów dokonanych przez jedną z wymienionych osób w przedmiotach należących do drugiej, a wchodzących w skład wspólnego gospodarstwa - przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Oznacza to zatem, że do roszczeń z tytułu nakładów dokonanych przez osobę żyjącą w związku pozamałżeńskim w przedmiotach należących do drugiej, a wchodzących w skład wspólnego gospodarstwa - stosuje się przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Dodatkowo wskazać należy, że w wyroku z dnia 26 czerwca 1974 r. w sprawie III CRN 132/74 Sąd Najwyższy wskazał, że dla oceny prawno – majątkowych stosunków powstałych pomiędzy osobami pozostających w stosunkach pozamałżeńskich nie mogą być stosowane w drodze analogii przepisy o wspólności ustawowej za najbardziej właściwą uznać należy ocenę opartą na przepisie art. 405 k.c. Przepis ten nie operuje pojęciem odszkodowania na wzór art. 363 § 2 k.c., a tym terminem korzyści majątkowej i do rozliczeń z tego tytułu bierze się wartość powstałą nie w chwili wyrokowania a w chwili uzyskania korzyści.

Przedmiotem niniejszej sprawy są nakłady poczynione przez powódkę na nieruchomość stanowiącą własność jej konkubenta Z. S., a tym samym zasadność żądania zasądzenia zwrotu poczynionych nakładów powinna być oceniona przez pryzmat art. 409 k.c.

Art. 409 k.c. w powiązaniu z art. 405 i 406 k.c. ustanawia zasadę aktualności wzbogacenia, która ma podstawowe znaczenie dla tej instytucji. Istotą tej zasady jest określenie granic obowiązku zwrotu wzbogacenia, a mianowicie obowiązek ten obejmuje uzyskaną kosztem drugiego korzyść w takim stanie, w jakim się ona aktualnie znajduje (ewentualnie obowiązek zwrotu jej wartości albo wydania jej surogatów). W tym punkcie roszczenie restytucyjne ulega znacznemu osłabieniu, gdyż w razie zupełnej utraty korzyści zubożony nie będzie mógł tego roszczenia skutecznie realizować.

Przypadkowa i nieproduktywna utrata korzyści wyłącza - co do zasady - roszczenie restytucyjne, nawet jeśli w chwili tej utraty wzbogacony powinien liczyć się z obowiązkiem zwrotu (art. 409 uzależnia dalsze trwanie tego roszczenia od wyzbycia się lub zużycia korzyści, nie zaś od jej utraty, która jest zjawiskiem niezależnym od woli wzbogaconego). Za wyjątek od tej reguły należy jednak uznać sytuację, w której roszczenie restytucyjne ma za przedmiot rzecz oznaczoną co do tożsamości, jest ono wymagalne, a wzbogacony jest w zwłoce (roszczenie restytucyjne ma charakter bezterminowy - art. 455). Wówczas znajdzie zastosowanie art. 478, który istotnie rozszerza odpowiedzialność dłużnika ( casus mixtus).

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 marca 2010r. wskazał, że wzbogacony nie odpowiada za przypadkową utratę przedmiotu wzbogacenia ani za takie jego zużycie, które definitywnie likwiduje wzbogacenie, czyli za zużycie bezproduktywne" (II PK 272/09, LEX nr 622203). Ciężar dowodu takiego przypadkowego charakteru utraty spoczywa na wzbogaconym. Wygaśnięcie obowiązku zwrotu wzbogacenia następuje wyłącznie wtedy, gdy nastąpi definitywne i bezproduktywne zużycie lub utrata korzyści, natomiast jeżeli w to miejsce wzbogacony uzyskał surogat utraconej korzyści, do wygaśnięcia roszczenia konieczne jest także zużycie lub utrata surogatu. Nie wystarczy zatem samo wyzbycie się, wydatkowanie korzyści (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2008 r., I PK 247/07, LEX nr 465977). Konieczny jest nadto, jak wskazał Sąd Najwyższy, brak powstania w związku z tym zużyciem lub utratą jakiejkolwiek „korzystnej zmiany w innej części majątku wzbogaconego, a zatem gdy nie ma różnicy między obecnym stanem majątku a stanem, który by istniał, gdyby nie doszło do bezpodstawnego wzbogacenia" ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2010 r., II PK 272/09, LEX nr 622203). Natomiast w wyroku z dnia 21 kwietnia 2010 r., Sąd Najwyższy wskazał, że jeżeli natomiast w zamian za zużytą korzyść wzbogacony uzyskał do swojego majątku jakąkolwiek inną korzyść majątkową (np. mienie czy zwolnienie z długu, który w ten sposób spłacił), nie można uznać, że nie jest już wzbogacony, bowiem w wyniku dokonania tego wydatku, w jego majątku pozostaje korzyść w postaci zwiększenia aktywów bądź zmniejszenia pasywów" (V CSK 320/09, LEX nr 688053; por. także wyrok SN z dnia 2 lutego 2012 r., II CSK 670/11, LEX 11311124).

W niniejszej sprawie powódka wnosiła o zasądzenie na jej rzecz zwrotu nakładów poczynionych przez nią na dobudówkę. Jednakże wykonany obiekt nie ma żadnej wartości. Dobudówka została wykonana bez dokumentacji technicznej i bez uzyskania wymaganego dla takich obiektów pozwolenia na budowę, czyli jest samowolą budowlaną. Ponadto obiekt został wykonany z wieloma błędami technicznymi, praktycznie niezgodnie z wszelkimi zasadami i normami obowiązującymi dla obiektów mieszkalnych. Tak wykonany obiekt nie kwalifikuje się do dopuszczenia do użytkowania jako mieszkalny i nigdy nie otrzyma pozwolenia na użytkowanie. Powinien być jak najszybciej rozebrany, gdyż jego konstrukcja stanowi niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia mieszkańców. Ze względu na konieczność rozbiórki, istnienie dobudówki obniża wartość nieruchomości pozwanego. Tym samym, ze względu na treść art. 409 k.c. obowiązek wydania przez Z. S. powódce nakładów wygasł i dlatego powództwo zostało oddalone.

O kosztach procesu (w tym o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej, świadczonej stronom przez radców prawnych, ustanowionych z urzędu), Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. odstępując od obciążania stron kosztami sądowymi ze względu na ich trudną sytuację majątkową i przekonanienie o słuszności swojego stanowiska zajmowanego w sprawie. Wynagrodzenie pełnomocnikom ustanowionym z urzędu dla stron Sąd przyznał zgodnie z regułami wynikającymi z § 15 - § 17 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 490), na podstawie §6 pkt 5 i § 12 ust 1 pkt 1 tego rozporządzenia.

Z tych względów Sąd orzekł jak w wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)