Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

(...), dnia 18 grudnia 2015 r.

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSR Marcin Sumiński

Protokolant:starszy sekretarz M. K.

po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2015 r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa Miasto Ł.-Urząd Miasta Ł.

przeciwko (...) SA w L.

o zapłatę

1.  oddala powództwo w zakresie kwoty 1.572,12 (jeden tysiąc pięćset siedemdziesiąt dwa złotych i 12/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 1 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty,

2.  umarza postępowanie w sprawie w pozostałej części,

3.  o kosztach procesu orzeka na podstawie art. 98 par. 1 i 3 kpc, i ustalając, że powód przegrał proces w całości, szczegółowe ich rozliczenie pozostawia do rozstrzygnięcia referendarzowi sądowemu.

Sygn. akt I C 606/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 1 czerwca 2015 roku Miasto Ł. - Urząd Miasta Ł. wystąpiło przeciwko (...) S.A. z siedzibą w L. o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanej kwoty 1644,36 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 1 stycznia 2015 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) (działka numer (...)) w okresie od 1 czerwca 2004 roku do 31 maja 2014 roku. Ponadto powódka wniosła o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych ( pozew – k. 3 – 6).

Nakazem zapłaty z dnia 17 czerwca 2015 roku, sygn. akt I Nc 699/15, referendarz sądowy orzekł o obowiązku zapłaty przez pozwaną spółkę całej dochodzonej kwoty wraz z odsetkami od dnia 1 stycznia 2015 roku do dnia zapłaty oraz opłatą sądową i kosztami zastępstwa prawnego w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu albo wniesieniu w tym terminie sprzeciwu (nakaz zapłaty - k. 24).

(...) S.A. Oddział Ł.-Miasto w dniu 8 lipca 2015 roku wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym i wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwana zakwestionowała powództwo co do wysokości i co do zasady, podnosząc zarzut przedawnienia części dochodzonego roszczenia, nieprawidłowego opodatkowania kwoty dochodzonej tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości oraz zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej swą treścią służebności przesyłu (sprzeciw od nakazu zapłaty – k. 28 - 33).

W odpowiedzi na sprzeciw od nakazu zapłaty Miasto Ł. - Urząd Miasta Ł. cofnęło powództwo w zakresie kwoty 72,40 zł (odpowiedź na sprzeciw - k. 75 - 80).

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie ( protokół – k. 95).

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

Decyzją Wojewody (...) z dnia 10 maja 2004 roku stwierdzono, że Gmina M. - Ł. z dniem 27 maja 1990 roku nabyła nieodpłatnie z mocy samego prawa własność nieruchomości Skarbu Państwa położonej w Ł. przy ul. (...), oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka numer (...) o powierzchni 76 m ² w obrębie G-39, dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, XVI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o nr KW Nr (...) ( okoliczności bezsporne, decyzja Wojewody (...) - k. 90).

Obecnie dla nieruchomości tej prowadzona jest księga wieczysta o nr (...) (odpis zwykły księgi wieczystej - k. 89).

Poprzednio właścicielem przedmiotowej nieruchomości był Skarb Państwa. Nabył on własność gruntu poprzez jego zasiedzenie z dniem 1 stycznia 1985 roku, co zostało stwierdzone postanowieniem Sądu Rejonowego w Łodzi z dnia 15 lutego 1996 roku, sygn. akt IV Ns I 475/95 (postanowienie - k. 81, badania księgi wieczystej - k. 87 - 88).

Skarb Państwa oddał nieruchomość w zarząd Kuratorium (...) w Ł.. Na nieruchomości tej znajduje się Szkoła Podstawowa nr (...). W dniu 1 marca 1992 roku dyrektor wskazanej placówki oświatowej i Zakład (...) zawarli umowę najmu. Jej przedmiotem było oddanie w najem przez Szkołę Podstawową na czas nieokreślony części nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) w celu wybudowana na jej powierzchni stacji transformatorowo-kontenerowej. Strony ustaliły czynsz roczny (umowa najmu – k. 91).

Należąca do pozwanej stacja transformatorowa nr (...) została zbudowana w latach 90-tych XX wieku na podstawie pozwolenia na budowę z dnia 14 kwietnia 1992 roku. Jej odbiór techniczny oraz przekazanie do użytku nastąpiło w dniu 1 czerwca 1993 roku ( okoliczności bezsporne, decyzja - k. 34, protokół odbioru technicznego - k. 48).

Zakład (...) w Ł. jest poprzednikiem prawnym pozwanej. Pierwotnie istniało Przedsiębiorstwo Państwowe Zakłady (...) w W., w skład którego wchodził m. in. Zakład (...). W wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Centralny O. Energetyczny w W. zarządzeniem Ministra Przemysłu nr 13/ORG/89 z dnia 16 stycznia 1989 r. z dniem 1 stycznia 1989 r. utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...) w Ł., przekształcone zarządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu nr 181/O./93 z dnia 9 lipca 1993 r. w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą (...) Spółka Akcyjna w Ł., potwierdzone aktem notarialnym rep. A nr (...) z dnia 12 lipca 1993 r. Zakład (...) Spółka Akcyjna w Ł., z dniem 30 czerwca 2007 roku zawarł umowę aportowego zbycia przedsiębiorstwa ze Spółką (...) Sp. z o.o. Dnia 27 października 2008 r. (...) Sp. z o.o. dokonała zmiany nazwy na (...) Sp. z o.o. i z dniem 1 września 2010 r. stała się oddziałem spółki (...) S.A. z siedzibą w L. i zmieniając nazwę na (...) S.A. ul. (...), (...)-(...) L. Oddział Ł.-Miasto. Połączenie spółek dystrybucyjnych nastąpiło na podstawie art. 492 § 1 punkt 1 Kodeksu spółek handlowych. Spółka przejmująca (...) S.A. w L. wstąpiła z dniem rejestracji połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółek przejmowanych na zasadzie sukcesji uniwersalnej ( okoliczności bezsporne, zaświadczenie - 52, zarządzenie – k. 53 - 54, zarządzenie – k. 55 - 56, zarządzenie - k. 57, akt notarialny – k. 58 – 64, umowa aportowego zbycia przedsiębiorstwa - k. 65 - 70, postanowienie – k. 71, wydruk z KRS – k. 46 – 51).

Przedmiotowa stacja transformatorowa działa nieprzerwanie od 1992 roku. Regularnie dokonywane są jej przeglądy (okoliczności bezsporne).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów. Tak ustalony stan faktyczny w przeważającej części nie był sporny między stronami.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo nie jest zasadne i nie podlega uwzględnieniu.

Podstawę prawną roszczenia powodów stanowi art. 224 § 2 k.c. i art. 225 k.c.
w zw. z art. 230 k.c.

Przepisy zawarte w art. 224 – 229 k.c. normują stosunki pomiędzy samoistnym posiadaczem rzeczy a jej właścicielem, wskazując, iż obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, kiedy ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa i obejmują one obowiązek zapłaty właścicielowi wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy. Jednocześnie na mocy art. 230 k.c. znajdują one odpowiednie zastosowanie do stosunków pomiędzy właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym.

Zgodnie z art. 336 k.c. posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny). Zatem posiadanie jest określonym rodzajem władztwa nad rzeczą.

Powyższe przepisy znajdują zastosowanie w sytuacji, gdy posiadanie rzeczy nie wynika
z żadnego stosunku prawnego, który w sobie właściwy sposób regulowałby stosunki pomiędzy właścicielem posiadaczem.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy w pierwszej kolejności ustalić należy, czy poprzednikom prawnym pozwanej przysługiwał tytuł prawny do korzystania z nieruchomości powodów, a jeśli nie, to czy stan posiadania służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu ocenić należy jako posiadanie w dobrej czy złej wierze, co z kolei ma znaczenie dla oceny zasadności podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu zasiedzenia.

Bezspornym w rozpoznawanej sprawie jest, iż urządzenie przesyłowe powstało na gruncie przy ul. (...) w Ł. na podstawie prawomocnego pozwolenia na budowę wydanego przez Miasto Ł. dla Zakładu (...), czyli poprzednika prawnego pozwanej. Właścicielem gruntu pozostawała wówczas strona powodowa ( od dnia 27 maja 1990 roku), za której zgodą i wolą przedsiębiorstwo państwowe, jakim był poprzednik prawny pozwanej, wybudowało i korzystało na tym terenie z infrastruktury energetycznej.

Najistotniejszy jest przy tym fakt, że wybudowanie stacji transformatorowej poprzedzone było zawarciem umowy najmu ( k. 91) pomiędzy poprzednikiem prawnym pozwanej a zarządzającą nieruchomością Szkołą Podstawową nr (...) w Ł. . Strona powodowa nie wykazała, aby doszło do rozwiązania bądź wygaśnięcia wskazanego kontraktu.

W ocenie Sądu stanowi to o posiadaniu tytułu prawnego przez poprzedników prawnych pozwanej do korzystania z przedmiotowej nieruchomości, co wyklucza możliwość dochodzenia od pozwanej wynagrodzenia za bezumowne z niej korzystanie.

Jak wynika z księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości przy ul. (...) w Ł. właścicielem gruntu jest Miasto Ł., które stało się właścicielem gruntu na podstawie decyzji Wojewody (...) z dnia 10 maja 2004 roku Stało się to możliwe w związku z komunalizacją mienia państwowego polegającą na nadaniu gminom osobowości prawnej (ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U. 1990 nr 16 poz. 95) i wyposażeniem ich w majątek (ustawa z dnia 10 maja 1990 roku Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. 1990 nr 32 poz. 191).

Podsumowując powyższe rozważania, w czasie kiedy zbudowana została stacja transformatorowa, tj. w 1992 roku, właścicielem gruntu pozostawała strona powodowa. Podkreślić należy, iż właścicielowi gruntu przysługuje swobodne prawo do używania i rozporządzania gruntem w myśl art. 140 k. c., w tym także do dokonywania dowolnych (dozwolonych prawem) naniesień, a zatem również urządzeń energetycznych. Tak też było w niniejszej sprawie – powódka jako właściciel gruntu zadecydowała o budowie urządzeń energetycznych i korzystaniu z nich na swojej nieruchomości przez podległą jednostkę organizacyjną, która była przecież wówczas przedsiębiorstwem państwowym. Tym samym nie sposób mówić o tym, by wzniesienie i korzystanie z opisanych urządzeń było bezumowne.

Nawet jednak przy założeniu, iż poprzednicy prawni pozwanej nie dysponowali tytułem prawnym do korzystania z nieruchomości powoda, to bez wątpienia byli oni posiadaczami w dobrej wierze, gdyż mieli usprawiedliwione przekonanie, że przysługuje im prawo do korzystania z przedmiotowej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu ( por. wyrok SN dnia 23 lipca 2015 roku w sprawie o sygn. akt ICSK 360/14, publ. LEX 1770906).

Wskazać przy tym trzeba obowiązywanie domniemania dobrej wiary wynikającego z art. 7 k.c. Domniemanie istnienia dobrej wiary wywołujące określone skutki w zakresie roszczeń właściciela przeciwko posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy (art. 224 § 1, 228) odnosi się zarówno do posiadacza samoistnego jak i zależnego (art. 230 k.c.). Domniemanie to jest wzruszalne, ale ciężar jego obalenia spoczywa na dochodzącym roszczenia powodzie, który z przypisania złej wiary pozwanej wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2005 r., V CK 48/05, niepubl.; z dnia 16 grudnia 2009 r., I CSK 184/09, niepubl.).

W danej sprawie pozwany był w dobrej wierze. Domniemania tego powód nie obalił; co więcej na dobrą wiarę wskazuje okoliczność, iż stacja przesyłowa powstała na nieruchomości powoda za jego zgodą. Zauważyć też należy, że podobne stanowisko uznające dobrą wiarę zakładu energetycznego i jego następców w opisanych wyżej okolicznościach faktycznych przyjmowane jest konsekwentnie w orzecznictwie tutejszego Sądu Rejonowego ( por. wyroki i uzasadnienia Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawach: I C 888/08, I C 1152/10, I C 117/12).

Sąd Rejonowy podziela w tym miejscu stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2013 roku wydane w sprawie o sygn. akt V CSK 525/12, iż zgodnie z art. 305 ⁴ k.c. do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych. Jak zaś stanowi art. 292 zd. 2 k.c. do nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej stosuje się odpowiednio przepisy o nabyciu własności nieruchomości. Ponadto jak wynika z art. 352 k.c. kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności, a do posiadania służebności przepisy o posiadaniu rzeczy stosuje się również tylko odpowiednio. Jak jednolicie przyjmuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności gruntowej nie należy zatem utożsamiać z posiadaniem prowadzącym do nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości.

Jak podkreślił Sąd Najwyższy w powołanym orzeczeniu „ przy ocenie posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności gruntowej chodzi o faktyczne korzystanie z gruntu w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność, zaś władanie w zakresie służebności gruntowej kwalifikuje się, zgodnie z art. 336 k.c., jako posiadanie zależne (…) wystarczające zatem do nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie jest opisane wyżej posiadanie, odpowiadające treścią posiadaniu zależnemu, a nie posiadanie odpowiadające treścią posiadaniu samoistnemu nieruchomości”. Z rozważań tych wynika, że posiadanie służebności ze swej istoty ma charakter zależny.

Początek biegu terminu zasiedzenia przez poprzednika prawnego pozwanej służebności gruntowej odpowiadającej swą treścią służebności przesyłu rozpoczął się najpóźniej w chwili jej odbioru technicznego tj. od dnia 1 czerwca 1993 roku. Wobec przyjęcia dobrej wiary poprzedników prawnych pozwanej termin zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej swą treścią służebności przesyłu upłynął najpóźniej z dniem 1 czerwca 2013 roku. Zgodnie bowiem z art. 172 § 2 k.c. posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeśli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu, chyba że posiadanie uzyskał w złej wierze.

W tym miejscu powołać należy się na treść art. 224 § 1 i 2 k.c., zgodnie z którym samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę, jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył. Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy jest zatem w przypadku posiadacza samoistnego należne dopiero od dnia wytoczenia powództwa. Jednakże w rozpoznawanej sprawie powództwo zostało wytoczone w dniu 1 czerwca 2015 roku, a zatem po upływie terminu potrzebnego do zasiedzenia służebności przez pozwaną.

Ponadto zgodnie z obowiązującą aktualną linią orzeczniczą osobie, której nieruchomość została obciążona służebnością o treści odpowiadającej służebności przesyłu wskutek jej zasiedzenia, od chwili zasiedzenia nie przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie bez podstawy prawnej przez inną osobę ze służebności przesyłu. Funkcja zasiedzenia sprzeciwia się przyznaniu byłemu właścicielowi wobec posiadacza, który stał się właścicielem, także - jak trafnie podnosi się w piśmiennictwie - wszelkich innych roszczeń, u których podstaw leży prawo własności, do takich zaś należałyby roszczenia uzupełniające za okres poprzedzający datę zasiedzenia, w tym roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy.Ład, porządek prawny, stabilizacja stosunków w zakresie odnoszącym się do własności rzeczy, czyli wszystko to, do czego zapewnienia zmierza zasiedzenie, ulegałoby ponownie zakłóceniu przez spory dotyczące, związanego z roszczeniem windykacyjnym i tym samym uzależnionego przede wszystkim od kwestii własnościowych, roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy w okresie poprzedzającym datę zasiedzenia. Przyznanie byłemu właścicielowi takiego roszczenia wobec posiadacza, który stał się właścicielem, byłoby więc nie do pogodzenia z celem zasiedzenia (wyrok SN z dnia 12 stycznia 2012 r. II CSK 258/11, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 9 stycznia 2014 r. I ACa 620/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 30 września 2013 r. I ACa 425/13). Powyższe daje podstawę do uznania, że powód nie może domagać się zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwaną z jego nieruchomości także za okres przed zasiedzeniem służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Podsumowując, powyższe roszczenie powodowej gminy za bezumowne korzystanie z należącej do niej nieruchomości jest niezasadne z uwagi na to, że pozwana korzysta z nieruchomości na podstawie tytułu prawnego uzyskanego przez jej poprzednika prawnego w 1992 roku. Jednocześnie jak wykazał Sąd nawet w razie uznania, że taki tytuł prawny nie przysługuje pozwanej, wobec dobrej wiary pozwanej i jej poprzedników prawnych, doszło do zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej swą treścią służebności przesyłu przez pozwaną jeszcze przed wytoczeniem powództwa o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy.

Mając powyższe na względzie Sąd oddalił powództwo w zakresie podtrzymanego żądania.

Wobec cofnięcia powództwa przez powodową gminę w zakresie kwoty 72,40 zł Sąd na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. umorzył postępowanie w tej części.

O kosztach procesu orzeczono w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. ustalając, że powodowa gmina przegrała proces w całości, przy czym szczegółowe ich rozliczenie pozostawiono do rozstrzygnięcia referendarzowi sądowemu.