Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 lipca 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku M. D. z dnia 17 lipca 2017 roku - na podstawie art. 136 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, odmówił wnioskodawczyni prawa do niezrealizowanego świadczenia po zmarłej matce J. D., z uwagi na to, że w akcie zgonu wskazano datę znalezienia zwłok zmarłej, a nie datę zgonu, zatem nie ma możliwości ustalenia okresu, za który świadczenie powinno być wypłacone.

(decyzja – k. 276 akt ZUS)

W dniu 9 marca 2017 roku wnioskodawczyni złożyła odwołanie od powyższej decyzji, wskazując, że jest dla niej niezrozumiała, bowiem nie ma wpływu na to, co lekarz wpisał w karcie zgonu. Zgon nastąpił w domu, mama w chwili śmierci była sama w domu.

(odwołanie - k.2)

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie, podnosząc argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie k. 4)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. D. urodzona w dniu (...) pobierała rentę z tytułu niezdolności do pracy. Świadczenie było płatne do dnia 10 – go każdego miesiąca.

/bezsporne, a ponadto decyzje w aktach ZUS/

W dniu (...) córka J. M. D. złożyła wniosek o wypłatę niezrealizowanego świadczenia po osobie uprawnionej do świadczeń emerytalno – rentowych. Do powyższego wniosku odwołująca załączyła odpis skrócony aktu zgonu J. D., w którym nie wskazano daty zgonu, a jedynie datę znalezienia zwłok – 5 lipca 2017 roku, godzina 17.10. Akt ten został sporządzony w oparciu o kartę zgonu z dnia 5 lipca 2017 roku, w której nie wskazano daty zgonu, a jako datę i godzinę znalezienia zwłok podano datę 5 lipca 2017 roku, godzina 17.10.

/wniosek – 271-272 akt ZUS, kserokopia odpisu skróconego aktu zgonu – k. 273 akt ZUS, kserokopia karty zgonu – k. 3/

J. D. mieszkała z konkubentem K. Ś. w Ł., ul. (...). W dniu 5 lipca 2017 roku K. Ś. wyszedł z domu na zakupy na rynek około godziny 10.00, w tym czasie J. D. była w domu. Po powrocie do domu około 11.00 stwierdził, że J. D. nie żyje, o czym powiadomił telefonicznie jej córkę M. D.. M. D. przyjechała do domu matki o godzinie 13.00, stwierdziła, że matka nie żyje i telefonicznie powiadomiła o tym fakcie przychodnię lekarską, do której należała jej zmarła mama. Dr. M. B. stwierdziła zgon J. D. o godzinie 17.10 i wypisała kartę zgonu. W jej ocenie zgon mógł nastąpić 6-8 godzin wcześniej – tak jak wskazywał K. Ś..

/ zeznania wnioskodawczyni – e- prot. 00:13:13-00:19:15 – płyta CD k.23 w zw. z 00:03:30 -00:12:40 płyta CD k.10; zeznania świadka M. K. – B. – e-prot. - 00:05:06 – 00:11:32 – płyta CD k.23; kopia karty zgonu – k.3/

Ustalenia stanu faktycznego, Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o akta emerytalno-rentowe odwołującej, jak również dokumenty znajdujące się w aktach niniejszej sprawy. Powołane wyżej dokumenty nie były przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy. Za wiarygodne Sąd Okręgowy uznał również zeznania świadka M. K. – B. i wnioskodawczyni.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawczyni jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu pomiędzy stronami było to, czy odwołująca ma prawo do niezrealizowanego świadczenia po zmarłej matce J. D..

Z treści art. 136 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2016 r, poz. 887.) wynika, że w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenie określone ustawą, świadczenie należne jej do dnia śmierci wypłaca się małżonkowi, dzieciom, z którymi osoba ta prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku – małżonkowi i dzieciom, z którymi osoba ta nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego, a w razie ich braku innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej, lub na którym utrzymaniu pozostawała ta osoba. Ustęp 2 tego artykułu stanowi, że osoby wymienione w ust. 1 mają prawo do udziału w dalszym prowadzeniu postępowania o świadczenia, nieukończonego wskutek śmierci osoby, która o te świadczenia wystąpiła. Natomiast ust. 3 stanowi, iż roszczenia o wypłatę świadczeń, o których mowa w ust. 1, wygasają po upływie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, której świadczenia przysługiwały, chyba że przed upływem tego okresu zgłoszony zostanie wniosek o dalsze prowadzenie postępowania.

W ocenie Sądu zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwolił na ustalenie, iż data zgonu była tożsama z wynikającą z dokumentów datą znalezienia zwłok. Ustalenia w tym zakresie Sąd poczynił na podstawie zgromadzonej dokumentacji, w tym medycznej, a także na podstawie zeznań świadka i strony. Organ rentowy nie zgłosił wniosków dowodowych mających na celu wykazanie okoliczności przeciwnych.

Z ustaleń wynika, że jeszcze w dniu 5 lipca 2017 roku J. D. żyła w godzinach rannych. K. Ś., z którym J. D. mieszkała wyszedł z domu w dniu 5 lipca 2017 roku w godzinach porannych (około godziny 10.00). Po powrocie do domu (około godziny 11.00) stwierdził, że J. D. nie żyje, o czym powiadomił telefonicznie jej córkę M. D.. Lekarz stwierdził zgon J. D. o godzinie 17.10 i wypisał kartę zgonu. W jego ocenie zgon mógł nastąpić 6-8 godzin wcześniej – tak jak wskazywał K. Ś.

W ocenie Sądu brak jest zatem dowodów na to, że zgon nastąpił w innym dniu, niż
5 lipca 2017 roku, a zapis w akcie zgonu nie pozbawia wnioskodawczyni ustalenia daty zgonu w związku z ubieganiem się o świadczenie z ubezpieczenia społecznego, uwarunkowanego tym ustaleniem.

Niezależnie od powyższego, wskazać należy, że podstawę materialnoprawną podjętych w niniejszej sprawie rozstrzygnięć stanowią nadto przepisy ustawy z dnia
28 listopada 2014 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2016 roku, poz. 2064) w brzmieniu obowiązującym na dzień wydania zaskarżonej decyzji. Zgodnie z art. 37 ust. 1 powołanej ustawy akt stanu cywilnego, który nie zawiera wszystkich wymaganych danych, uzupełnia kierownik urzędu stanu cywilnego, który go sporządził, na podstawie innych aktów stanu cywilnego, akt zbiorowych rejestracji stanu cywilnego prowadzonych dla tego aktu i innych dokumentów mających wpływ na stan cywilny. Uzupełnienia aktu stanu cywilnego dokonuje się z urzędu, na wniosek osoby, której ten akt dotyczy, lub jej przedstawiciela ustawowego, na wniosek osoby mającej w tym interes prawny lub prokuratora, w formie czynności materialno-technicznej (art. 37 ust. 3). Do wniosku o uzupełnienie aktu stanu cywilnego załącza się dokumenty, o których mowa w ust. 2 (art. 37 ust. 6). Wnioskując o uzupełnienie aktu stanu cywilnego na podstawie materiałów archiwalnych, do wniosku należy załączyć uwierzytelniony odpis lub wypis, lub uwierzytelnioną przez właściwy organ reprodukcję tych materiałów (art. 37 ust. 7). Kierownik urzędu stanu cywilnego, dokonując uzupełnienia, wydaje wnioskodawcy odpis zupełny uzupełnionego aktu stanu cywilnego (art. 37 ust. 8).

Zgodnie z art. 92 ust. 1 ww. ustawy akt zgonu sporządza się w dniu, w którym dokonano zgłoszenia zgonu, a jeżeli zgłoszenie zgonu nastąpiło w sposób określony w art. 17 - w następnym dniu roboczym po dniu zgłoszenia zgonu. Zgodnie zaś z ust. 2 art. 92 powołanej ustawy, akt zgonu sporządza się na podstawie karty zgonu oraz protokołu zgłoszenia zgonu. W tym zakresie, ustawodawca nie dał zatem kierownikowi USC możliwości uwzględnienia przy rejestracji zgonu innych dokumentów niż wyżej wymienione, dlatego też kierownik USC w Ł. zobligowany był sporządzić przedmiotowy akt zgonu zawierający dane wynikające z przyjętego zgłoszenia i karty zgonu. Stosownie zaś do treści art. 38 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego uzupełnienia aktu zgonu dokonuje sąd w postępowaniu nieprocesowym, na wniosek osoby zainteresowanej lub prokuratora, jeżeli akt zgonu nie zawiera daty lub godziny zgonu, a dane te nie wynikają z akt zbiorowych rejestracji stanu cywilnego stanowiących podstawę sporządzenia aktu zgonu. Odmowa dokonania czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego następuje w formie decyzji administracyjnej (art. 2 ust. 6 ww. ustawy). Na podstawie art. 38 powierzono zatem sądom powszechnym uzupełnienie aktu zgonu, jeżeli akt ten nie zawiera daty lub godziny zgonu i jeżeli dane te nie wynikają z akt zbiorowych, stanowiących podstawę sporządzenia aktu zgonu. Uzupełnienia aktu zgonu o datę lub godzinę zgonu dokonuje sąd rejonowy w postępowaniu nieprocesowym. Orzeczenia sądu w postępowaniu nieprocesowym zapadają w formie postanowień, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Od postanowień sądu I instancji orzekających, co do istoty sprawy przysługuje apelacja.

Niesłusznym jest natomiast twierdzenie organu rentowego, że otrzymawszy niepełny akt zgonu w zakresie braku oznaczenia daty i miejsca zgonu, brak jest podstaw do wypłaty na rzecz odwołującej niezrealizowanego świadczenia po matce J. D.. Wskazać bowiem należy, że obowiązujące przepisy prawne nie przewidują postępowania o uzupełnienie karty zgonu. Co istotniejsze, z powołanego wyżej przepisu art. 94 ust. 2 pkt. 2 ww. ustawy wynika, że protokół zgłoszenia zgonu powinien zawierać datę, godzinę oraz miejsce zgonu albo jeżeli nie są znane - datę, godzinę oraz miejsce znalezienia zwłok. Również zgodnie ze wzorem karty zgonu, określonym w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 11 lutego 2015 r. w sprawie wzoru karty zgonu (Dz. U. z 2015r., poz. 231), wydanego na podstawie art. 144 ust. 7 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego, podaje się datę i godzinę zgonu albo datę i godzinę znalezienia zwłok. Skoro zatem akt zgonu sporządza się na podstawie karty zgonu i/lub protokołu zgonu, które - zgodnie z powołanymi przepisami - zawierały datę znalezienia zwłok, to akt zgonu – wbrew twierdzeniom organu rentowego - nie mógł zawierać daty zgonu. Ponadto, zgodnie z art. 95 ust. 1 pkt. 4 powołanej ustawy, akt zgonu może zawierać datę zgonu albo jeżeli nie są znane - datę znalezienia zwłok. Wychodząc bowiem naprzeciw potrzebie usunięcia ułomnych dotychczasowych przepisów ustawy – Prawo o aktach stanu cywilnego, sugerujących w swym literalnym brzmieniu alternatywność wpisywania do aktu zgonu daty, godziny i miejsca zgonu bądź daty, godziny i miejsca znalezienia zwłok, wprowadzono regułę, że treść aktu zgonu obejmuje datę, godzinę oraz miejsce zdarzenia, zaś ulokowanie w akcie zgonu informacji identyfikujących czas i miejsce ujawnienia zwłok miało rangę wyjątku i dopuszczalne było tylko i wyłącznie wtedy, gdy nie są znane dane, umiejscawiające zgon w czasoprzestrzeni. Powyższa formuła oznacza, że względny obowiązek zamieszczenia w akcie zgonu danych, dotyczących znalezienia zwłok, będzie aktywizował się jedynie wówczas, gdy niemożliwe będzie ustalenie daty, godziny i miejsca śmierci osoby zmarłej. Za potrzebą takiej modyfikacji przemawia zresztą tak cel rejestrowania przez organy administracji publicznej zdarzeń wpływających na stan cywilny osób, jak i doniosłość informacji odnośnie do daty, godziny, miejsca zgonu, przypisywanej jej m.in. w sferze prawa spadkowego. Taka też sytuacja ma miejsce w rozpoznawanej sprawie. Z uwagi zatem na fakt, że karta zgonu zmarłej matki wnioskodawczyni zawiera wszystkie niezbędne dane wymagane ww. przepisami, niesłusznym jest stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, iż brak wskazania w odpisie skróconym jej aktu zgonu daty i godziny zgonu, a wskazanie wyłącznie daty, godziny oraz miejsca znalezienia zwłok, uniemożliwia przyznania na rzecz odwołującej prawa do niezrealizowanego świadczenia po zmarłej matce za miesiąc lipiec 2017 roku. W niniejszej sprawie w karcie zgonu w rubrykach dotyczących daty i godziny zgonu nie zostały wpisane żadne dane, natomiast wskazana została data znalezienia zwłok, tj. dzień 5 lipca 2017 roku. Karta zgonu, na podstawie której został następnie sporządzony odpis skrócony aktu zgonu, została sporządzona w sposób prawidłowy, tj. zgodny z powołanymi wyżej przepisami ustawy - Prawo o aktach stanu cywilnego. W tym przypadku brak jest zatem podstaw do uzupełnienia aktu zgonu o datę zgonu, która w niniejszej sprawie jest tożsama z datą znalezienia zwłok, wpisaną przez lekarza pierwszego kontaktu , który sporządził kartę zgonu zmarłej J. D.. Na marginesie dodać należy, że dokument ten może być zmieniony tylko w sądowym postępowaniu nieprocesowym, a skoro takich czynności organ rentowy nie podjął, nie może czynić spekulacji co do innej daty zgonu J. D..

Wobec powyższego, organ rentowy bezzasadnie odmówił wnioskodawczyni prawa do wypłaty niezrealizowanego świadczenia, gdyż zdaniem Sądu odwołująca wykazała, że spełnia przesłanki z art. 136 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i świadczenie za wskazany powyżej okres czasu powinno zostać jej wypłacone.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznał odwołującej prawo do niezrealizowanego świadczenia po zmarłej w dniu 5 lipca 2017 roku matce J. D..

Zarządzenie:
odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS wraz z aktami rentowymi i protokołem rozprawy zgodnie z wnioskiem – k.26.

18.04.2018r.