Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 20 lipca 2017 r. wydanym w sprawie II C 855/15 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi w stosunku do trzech pozwanych w sprawie :

1.  w punkcie 1.zasądził od Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz powódki Z. P. tytułem zadośćuczynienia kwotę 45.000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 3 października 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty ;

2.  w punkcie 2 zasądził od tego samego Towarzystwa (...) SA na rzecz powódki kwotę 7.970,80 złotych tytułem odszkodowania z następującymi odsetkami : ustawowymi co do kwoty 594,80 złotych od dnia 25 grudnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty oraz co do kwoty 7.376 złotych odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 19 kwietnia 2017 roku do dnia zapłaty .

3.  w punkcie 3 zasądził od Towarzystwa (...) SA na rzecz powódki kwotę po 176 zł miesięcznie za zwiększone potrzeby , płatną do 10-go każdego miesiąca , poczynając od 20 lipca 2017 roku

4.  w punkcie 4 oddalił powództwo w pozostałej części w stosunku do Towarzystwa (...) SA

5.  w punkcie 5 oddalił powództwo w całości w stosunku do (...) Spółki Akcyjnej w Ł.

6.  w punkcie 6 obciążył Towarzystwo (...) SA na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi kwotą 3.722,36 złotych tytułem tymczasowo wyłożonych wydatków

7.  w punkcie 7 zasądził od Towarzystwa (...) SA na rzecz powódki kwotę 2.717 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu

8.  w punkcie 8 zasądził od powódki na rzecz Gminy M. Ł. kwotę 2.400 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu

9.  W punkcie 9 zasądził od powódki na rzecz pozwanej (...) SA w Ł. kwotę 2.400 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu I instancji w skarżonym zakresie stanowiły następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 27 stycznia 2015 roku w Ł. około godz. 9 powódka Z. P. idąc ulicą (...) na wysokości bloków o numerze 65/67 poślizgnęła się na oblodzonym chodniku , na skutek czego straciła równowagę i upadłą na lewą stronę ciała . Nawierzchnia w okolicy zdarzenia nie była posypana piaskiem ani solą , a pod świeżą warstwą śniegu znajdowała się warstwa lodu . U powódki stwierdzono wieloodłamowe złamanie kości łokciowej lewego przedramienia ze zwichnięciem głowy kości promieniowej . Następnego dnia po zdarzeniu przeprowadzono u powódki zabieg operacyjny nastawienia złamanej kości i jej zespolenia blaszkami i śrubami i unieruchomiono w szynie na 3 tygodnie . Po zdjęciu szyny gipsowej stwierdzono u powódki ograniczenie supinacji przedramienia o 30 ^o . Podczas wizyty kontrolnej 25 marca 2015 roku odnotowano minimalny obrzęk przedramienia i nadgarstka lewego oraz znaczny deficyt ruchów stawu łokciowego . Na przełomie kwietnia i maja 2015 roku powódka korzystała z zabiegów fizykalnych . W wyniku badań przeprowadzonych w dniu 22 lipca 2015 roku odnotowano cechy postępującego zrostu , a badania kliniczne wykazały deficyt wyprostu 20 ^0, , zgięcia 80 ⁰ , pronacja i supinacja przedramienia ok. 60 ^{0 .}. Wykonane w dniu 20 sierpnia 2015 roku badania przewodnictwa nerwowego lewej kończyny górnej wykazało aksonalne uszkodzenie włókien ruchowych nerwu promiennego . W okresie 31 maja 2016 roku – 2 czerwca 2016 roku powódka miała usunięte w Szpitalu (...) materiały zespalające. W wyniku wypadku powódka doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 15 % . Zakres cierpień fizycznych był znacznego stopnia w okresie pierwszego miesiąca od wypadku . Przez okres 2 miesięcy powódka wymagała pomocy osób trzecich przy wykonywaniu czynności życia codziennego w wymiarze 3 godzin dziennie , a przez kolejne 2 miesiące pomoc ta była konieczna przez 2 godziny dziennie. Po tym czasie do chwili obecnej powódka wymaga pomocy nadal w związku z czynnościami związanymi z gruntownym sprzątaniem , dźwiganiem cięższych zakupów w wymiarze 4 godzin tygodniowo .

Chodnik w miejscu zdarzenia umiejscowiony jest na działach nr 325/7 i 260/33 będących własnością Gminy M. Ł. i przy granicy działek nr (...) , na których usytuowane są bloki mieszkalne pozostające w zasobach (...) Spółdzielni Mieszkaniowej .

Utrzymanie ciągów dla pieszych przylegających do nieruchomości przy ul. (...) na wysokości bloków 65/67 należy do (...) Spółdzielni Mieszkaniowej , która zleciła te czynności umową z dnia 30 sierpnia 2010 roku J. N. prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą (...) J. N. . Do czynności tych należy między innymi usuwanie śniegu i lodu z powierzchni utwardzonych oraz uszorstwienie nawierzchni poprzez posypanie piaskiem . Na podstawie tej umowy zakresem prac objęty był teren chodnika na wysokości bloków przy ul. (...) . Firma natomiast nie zgłaszała zastrzeżeń administracji w przedmiocie zakresu obowiązków utrzymania zimowego przyległych terenów . J. N. posiadał w dacie wypadku ubezpieczenie z tytułu odpowiedzialności cywilnej w Towarzystwie (...) SA w W. .

Na podstawie powyższych ustaleń Sąd Rejonowy przyjął , że utrzymanie w należytym stanie terenu chodnika przy ul. (...) w Ł. spoczywał na (...) Spółdzielni Mieszkaniowej , która w drodze umowy powierzyła go J. N. . Powierzenie czynności przedsiębiorstwu lub zakładowi , które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności prowadzi do wyłączenia odpowiedzialności powierzającego na podstawie przepisu art. 429 kc . Wyłączenie odpowiedzialności powierzającego czynność skutkuje uruchomieniem odpowiedzialności za szkodę podmiotu , który przyjął na siebie czynności do wykonania . Z materiału dowodowego wynika , że w dacie zdarzenia nawierzchnia chodnika była oblodzona i niezabezpieczona . Dlatego J. N. można przypisać winę jako niedołożenie należytej staranności . Ponieważ

pomiędzy powstałą u powódki szkodą istnieje związek przyczynowy uzasadniona jest odpowiedzialność ubezpieczyciela J. N. – tj Towarzystwa (...) SA w W. .

Powództwo skierowane przeciwko Gminie M. Ł. oraz (...) SA podlegało oddaleniu . Nie stwierdzono bowiem , aby pozwana Gmina była zobowiązana do usuwania oblodzenia bądź minimalizowania śliskości nawierzchni . Objęta ubezpieczeniem w (...) SA (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa powierzyła zaś wykonywanie tych obowiązków J. N. .

Apelację od wyroku złożył pełnomocnik pozwanego Towarzystwa (...) SA oraz pełnomocnik powódki .

Pozwany w apelacji w zakresie punktów 1,2,3,6 i 7 zarzucił :

a/ naruszenie przepisów prawa procesowego w szczególności art. 233 § 1 kpc poprzez niewłaściwe zastosowanie i fragmentaryczną ocenę dowodów przeprowadzonych w sprawie oraz wybiórczą ocenę zeznań świadków , a zwłaszcza zeznań J. N. w zakresie dotyczącym jego obowiązków związanych z odśnieżaniem chodnika ;

b/ naruszenie przepisów prawa materialnego a w szczególności art. 415 kc w związku z art. 429 kc i art. 355 § 2 kc poprzez przyjęcie , że powódka wykazała winę działania ubezpieczonego J. N. , a tym samym zasadę odpowiedzialności pozwanego (...) SA , podczas gdy wykonywał on swoje obowiązki sumiennie, a ponadto z umowy pomiędzy nim a Spółdzielnią Mieszkaniową w Ł. nie wynikało jednoznacznie które tereny objęte były zakresem obowiązków ;

c/ naruszenie przepisów prawa materialnego , a w szczególności art. 5 ust 1 pkt 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach , poprzez jego niezastawanie , w sytuacji gdy obowiązek wynikający z utrzymania tej czystości ciążył na Spółdzielni Mieszkaniowej .

d/ naruszenie przepisów prawa materialnego , a w szczególności art. 445 § 1 kc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i zasądzenie zadośćuczynienia nieadekwatnego do rozmiaru uszczerbku , którego doznała powódka ;

e/ naruszenie przepisów prawa materialnego , a w szczególności art. 444 § 1 i 2 kc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i zasądzenie na rzecz powódki kwoty 7.970,80 zł kosztów za opiekę osób trzecich przyjmując stawkę opieki za godzinę w wysokości 11 zł , w sytuacji , gdy strona powodowa nie wykazała ile koszty te wyniosły oraz w tym samym zakresie kwotę 176 zł renty na zwiększone potrzeby powódki .

W związku z tymi zarzutami apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości wobec pozwanego Towarzystwa (...) „ SA oraz o rozstrzygnięcie o kosztach procesu za obie instancje stosownie do wyników postępowania i zasady odpowiedzialności za wynik sprawy .

Z kolei pełnomocnik powódki wniósł apelację w zakresie punktu 5 i 9 wyroku , w których Sąd oddalił powództwo w stosunku do pozwanego (...) SA w Ł. , wnosząc o zmianę wyroku i zasądzenie zadośćuczynienia, odszkodowania i renty także od tego pozwanego in solidum . Apelacja została złożona z daleko posuniętej ostrożności wobec istniejącej już w sprawie apelacji pozwanego (...)Warta „ SA .

Pełnomocnik pozwanego (...) SA w Ł. wniósł o oddalenie powództwa apelacji powódki i pozwanego Towarzystwa (...) SA i zasądzenie od powódki kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą .

Sąd Okręgowy zważył , co następuje :

Obie apelacje podlegają oddaleniu jako bezzasadne .

Rozpoczynając analizę zarzutów apelacji, należało odnieść się w pierwszej kolejności do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 kpc, gdyż prawidłowo ustalony i oceniony stan faktyczny determinuje kierunek dalszych rozważań w aspekcie prawa materialnego.

Stosownie do powołanego przepisu, Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia.

Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron, na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona
przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Skarżący zarzucił naruszenie przez Sąd art. 233 k.p.c. poprzez przyjęcie fragmentarycznie zgromadzonych dowodów , bądź wybiórcze zastosowanie dowodów osobowych . Należy w tym zakresie wskazać , że zarzut ten nie jest słuszny. Zeznania J. N. zostały w całości zanalizowane przez Sąd Rejonowy , bowiem była to osoba , z którą Spółdzielnia Mieszkaniowa w Ł. zawarła umowę dotyczącą sprzątania nieruchomości Spółdzielni . Zeznania te zostały jednak inaczej zinterpretowane przez Sąd , niż chce tego skarżący , a co w konsekwencji decyduje o odpowiedzialności tego pozwanego . Świadka J. N. zeznał bowiem , że w różnych okresach czasu różnie bywało z odśnieżaniem chodnika wzdłuż ulicy na wysokości Obywatelskiej 65-67 , ale świadek ten przyznał , że kiedyś odśnieżało się cały chodnik wzdłuż tych posesji , a wykonywali te czynności mimo innych uzgodnień , bo tak robili wcześniej . O obowiązku utrzymania chodnika na tym odcinku ulicy w okresie opadów śniegu zeznawała również świadek G. P. , która powoływała się na Regulamin Miasta Ł. . Niezależnie od faktu , że w sprawie rzeczywiście nie został załączony ten regulamin należy stwierdzić , że obowiązek ten ciąży na właścicielu nieruchomości na podstawie ustawy z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach . ( Dz U z 2017 poz. 1289 ) . Przyjęcie tej ustawy było spowodowane stworzeniem prawnych gwarancji utrzymania czystości na terenach zurbanizowanych wobec braku jednolitych i jasnych rozwiązań prawnych w tym zakresie . Przepisy tej ustawy zostały skonstruowane w ten sposób , że obowiązki w niej wskazane obciążają w pierwszej kolejności podmiot lub podmioty faktycznie władające nieruchomością , a sam tytuł w postaci własności czy użytkowania wieczystego nie wystarczy , aby obciążyć właściciela wspomnianym obowiązkiem , gdy nieruchomość znajduje się faktycznie we władaniu innej osoby ( uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2017 roku III CZP 22/17 ) . Przyjąć wiec należy w konsekwencji , że na zarządzie drogi spoczywa obowiązek utrzymania chodników w zakresie uprzątnięcia z nich błota , śniegu i innych zanieczyszczeń w takim zakresie , w jakim nie obarcza on właścicieli nieruchomości na podstawie art. 5 ust 1 pkt 4 w związku z art. 2 ust 1 pkt 4 ustawy o utrzymaniu w czystości i porządku w gminach . Dopiero tam gdzie kończy się zakres obowiązków właściciela nieruchomości , zaczyna się odpowiedzialność zarządu drogi . ( uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2017 III CZP 38/17 ) . Z tego też powodu wykonujący prace porządkowe zwłaszcza w zakresie utrzymania w należytym stanie chodników w okresie zimy i opadów śniegu powinien wiedzieć o tym , że wszelkie chodniki wzdłuż nieruchomości należących do Spółdzielni Mieszkaniowej w Ł. , a zwłaszcza stanowiące ciągi poruszania się pieszych w obrębie bloków mieszkalnych powinny być utrzymane w należytym stanie przez tych właścicieli , a wobec zawarcia umowy o utrzymaniu czystości , przez podmioty zobowiązane do tych czynności w ramach takiej właśnie umowy .

Niewątpliwie Sąd Rejonowy w sposób dokładny i rzetelny przedstawił powody , dla których przyjął , że J. N. prowadzący firmę zajmującą się profesjonalnym porządkowaniem nieruchomości , również z okresie zimy w przypadku opadów śniegu i śliskości nie dopełnił swoich obowiązków należycie . Zdarzenie związane z upadkiem powódki miało miejsce w późnych godzinach porannych , około 9 , a więc o tej porze , przy drodze prowadzącej wzdłuż bloków mieszkalnych , gdzie przemieszcza się zdecydowanie dużo ludzi , czynności związane z posypaniem śliskiego chodnika powinny być zrobione co najmniej w pierwszej kolejności .

Za chybiony należy uznać zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa materialnego tj, art. 445 § 1 kc , art. 444 § 1 i 2 kc w zakresie zasądzonego zadośćuczynienia i odszkodowania oraz renty wyrównawczej . Należy bowiem mieć na względzie , że powódka jest osobą w zaawansowanym wieku , co ma zdecydowanie większy wpływ na jej kondycję zdrowotną w porównaniu z osobą młodszą , której organizm szybciej regeneruje się po urazach i zabiegach . Natomiast przyjęcie przez Sąd stawki za opiekę osób trzecich na poziomie stawek stosowanych przez Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej jest o tyle uzasadnione , że właśnie te stawki są wskaźnikiem obowiązujących kwot wymaganych przy opiece osób trzecich nad chorymi lub niesprawnymi ludźmi . Jedynie stan zdrowia osoby , nad którą sprawuje się taką opiekę może mieć wpływ na zwiększenie tej odpłatności , gdy opieka ta jest bardziej specjalistyczna , związana na przykład z przewijaniem chorego , karmieniem , szczególnymi zabiegami , lub uznaniem jej za wystarczającą w przypadku bardziej prostych czynności opiekuńczych.

O przyczynach oddalenia apelacji strony powodowej zadecydowało rozstrzygniecie przez Sąd Okręgowy o całkowitej odpowiedzialności pozwanego Towarzystwa (...) SA .

Mając powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy , na podstawie art. 385 kpc oddalił obie apelacje .

O kosztach postepowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc , obciążając przegrywającą apelację stronę pozwaną Towarzystwo (...) SA kwotą 2.700 złotych według § 2 pkt 6 i § 10 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz U 2015.1800 ) .

Na podstawie art. 102 kpc Sąd Okręgowy nie obciążył powódki obowiązkiem zwrotu pozwanemu (...) SA w Ł. kosztów postepowania apelacyjnego . Należy bowiem zaznaczyć , że powódka utrzymuje się wyłącznie z emerytury , nadal wymaga opieki osób trzecich .