Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 1 lutego 2018 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Wojciech Vogt – spr.
Sędziowie:	SSO Janusz Roszewski SSO Barbara Mokras
protokolant :	st.sekr. sądowy E.Wajgielt

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2018 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z wniosku S. B. (1)

z udziałem E. B.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestniczki postępowania

od postanowienia wstępnego Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim

z dnia 23 lutego 2017r. sygn. akt I Ns 158/15

p o s t a n a w i a:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie i nadać mu następujące brzmienie:

I.  ustalić, że udziały byłych małżonków S. B. (1) i E. B. w ich majątku wspólnym wynoszą:

⚫

udział S. B. (1) wynosi 40%

⚫

udział E. B. wynosi 60%

II.  oddalić żądanie ustalenia nierównych udziałów w pozostałym zakresie

2.  oddalić apelację w pozostałym zakresie.

SSO Barbara Mokras SSO Wojciech Vogt SSO Janusz Roszewski

Sygn. akt II Ca 475/17

UZASADNIENIE

W niniejszej sprawie z wniosku S. B. (1) o podział majątku wspólnego uczestniczka postępowania E. B. zażądała ustalenia, że udziały wnioskodawcy i uczestniczki postępowania w majątku wspólnym, nabytym w trakcie trwania ustawowej wspólności majątkowej, która powstała 2 września 1989 r. na skutek zawarcia małżeństwa (w Urzędzie Stanu Cywilnego w O., akt małżeństwa nr 333/1989), a ustała 15 marca 2006 r. na skutek zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej, ustanawiającej rozdzielność majątkową (akt notarialny sporządzony w Kancelarii Notarialnej w O. przez notariusza M. J., Rep. (...), są nierówne i wynoszą:

−

udział wnioskodawcy – 2/10,

−

udział uczestniczki postępowania – 8/10.

(żądanie w piśmie z 18 lipca 2016 r., k. 111).

W uzasadnieniu swojego stanowiska uczestniczka postępowania podniosła, co następuje (ponowione żądanie w piśmie z 5 września 2016 r., k. 255 i uzasadnienie żądania w ww. piśmie, k. 260 – 264).

Strony zawarły związek małżeński 2 września 1989 roku w O.. Z małżeństwa stron urodziło się dwoje dzieci: syn P. B. (1), urodzony (...) oraz córka P. B. (2), urodzona (...) S. B. (1) krótko po zawarciu związku małżeńskiego zaczął przejawiać problem z nadużywaniem alkoholu, który od 1992 roku przerodził się w regularne „ciągi alkoholowe”. Po alkoholu wnioskodawca wszczynał awantury, których świadkami były wówczas małoletnie dzieci stron. Uczestniczka postępowania jednak mimo wszystko wspierała męża, starając się mu pomóc, początkowo poprzez namawianie wnioskodawcy do zmiany zachowania, a kiedy to nie pomagało, poprzez wyszukiwanie ośrodków, w których mógłby znaleźć pomoc. S. B. (1) leczył się w ośrodkach leczenia uzależnień w C., K., Grupie AA (...) w O. oraz na oddziale psychiatrycznym szpitala w O.. Leczenie jednak nie dawało pożądanych skutków, albowiem wnioskodawca nie przyznawał się do problemu alkoholowego i twierdził, iż takowego nie ma. Nadto wnioskodawca nie przejawiał „chęci” do czynnego uczestnictwa w prowadzeniu działalności gospodarczej, całą rodzinę i dom de facto samodzielnie utrzymywała E. B., która to jeszcze przed zawarciem małżeństwa prowadziła swoją działalność gospodarczą. Dodatkowo wnioskodawca żądał od swojej żony pieniędzy na własne wydatki, które w całości przekazywał na alkohol i rozrywki. Wnioskodawca nigdy nie dbał i nadal nie dba o swoje dzieci – nigdy nie spędzał z dziećmi czasu, nie interesował się ich potrzebami i nauką oraz nie łożył na ich utrzymanie.

Mając na uwadze powyższe zaznaczyć więc należy, iż wnioskodawca przez uzależnienie od alkoholu, a także przebywanie w wielu ośrodkach leczenia w zasadzie nie partycypował w staraniach o zachowanie majątku wspólnego, ani nie przyczyniał się do jego powiększania. S. B. (1) nadużywał alkoholu, a uzyskiwane sporadycznie swoje dochody trwonił przede wszystkim na ten cel, doprowadzając do powstania zaległości w płatnościach, a nadto nie pomagał uczestniczce postępowania w prowadzeniu domu i wychowania dzieci, utrudniając wykonywanie tych obowiązków. Tym samym wnioskodawca w sposób rażący i uporczywy nie przyczyniał się do powstania dorobku stosownie do swych sił i możliwości, w konsekwencji czego, to na uczestniczce postępowania spoczywał ciężar zajmowania się domem, dziećmi i majątkiem. Powyższe S. B. (1) potwierdzał wielokrotnie w trakcie zeznań w sprawie o rozwód.

Fakt zaniedbywania pracy przez wnioskodawcę i nie przyczyniania się do powiększania majątku wspólnego, S. B. (1) potwierdzał we własnoręcznie sporządzonych notatkach gdzie pisał: „zaniedbywałem się w pracy, nie wykonywałem na czas pewnych prac”. Uzależnienie S. B. (1) od alkoholu, nie przejawiało się tym, że upijał się on jednej nocy by rano dnia następnego być w pełni świadom. Uzależnienie wnioskodawcy od alkoholu sprawiało, iż nie panował on nad swoim zachowaniem, niejednokrotnie zdarzało się, iż leżał on w miejscach publicznych całkowicie pijany. Wnioskodawca popadał w „ciągi alkoholowe”, które w konsekwencji doprowadziły do padaczki alkoholowej i konieczności wielotygodniowego leczenia. Co również istotne, a co potwierdził sam wnioskodawca – pełnomocnictwa udzielane były nie tylko po ustaniu wspólności majątkowej pomiędzy stronami, ale już od 2003 roku. Nadto pełnomocnictwa udzielane były przed notariuszem i każdorazowo wnioskodawca miał świadomość w jakim celu je uczestniczce postępowania udziela.

Biorąc pod uwagę fakt, iż strony prowadziły działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej, E. B. niejednokrotnie musiała sama załatwiać kwestie podatkowe czy inne sprawy związane z bieżącym prowadzeniem spraw spółki, co wymagało pełnomocnictwa udzielonego jej przez S. B. (1). Kwestie podatkowe mają zakreślony termin, w którym to spółka musi np. rozliczyć się z Urzędem Skarbowym czy odprowadzić zaliczki. Wielokrotnie uczestniczka postępowania nie mogła czekać, aż wnioskodawca wyjdzie z „ciągu alkoholowego” czy ośrodka uzależnień, albowiem przekroczyłaby ww. terminy, co w konsekwencji skutkowałoby wszczęciem postępowania przez Urząd Skarbowy i nałożeniem kary grzywny. W przypadku kiedy E. B., tak jak wnioskodawca, zbagatelizowałyby sprawy zawodowe, co w konsekwencji doprowadziłoby do zamknięcia działalności, rodzina, w tym wnioskodawca utrzymywany przez żonę, pozostałaby bez źródła dochodu.

To na barkach E. B. spoczęły wszelkie obowiązki związane z utrzymaniem rodziny i prowadzeniem działalności gospodarczej. W związku z czym uczestniczka postępowania zmuszona była podejmować wszystkie decyzje sama i robiła to w sposób najlepszy jaki potrafiła.

W niniejszej sprawie należy uwzględnić całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności i wywiązywania się z obowiązków wobec rodziny, stosując kryteria natury etycznej i oceniać te okoliczności z punktu widzenia zasad współżycia społecznego, z których bezsprzecznie wynika, iż S. B. (1) w sposób rażący i uporczywy nie przyczyniał się do powstania dorobku stosownie do sił i możliwości, utrzymanie siebie, domu i rodziny, co uzasadnia żądanie uczestniczki postępowania o ustalenie nierównych udziałów. Powyższe znajduje poniekąd odzwierciedlenie w orzeczeniu Sądu Okręgowego w Kaliszu który rozwiązał małżeństwo stron z winy S. B. (1).

­Na rozprawie 16 lutego 2017 r. pełnomocnik uczestniczki postępowania oświadczyła, że wysokość żądanych, nierównych udziałów (2/10 dla wnioskodawcy i 8/10 dla uczestniczki postępowania) uczestniczka postępowania określiła na podstawie własnej oceny (05:12:06 nagrania rozprawy – płyta DVD, k. 552).

Wnioskodawca zażądał oddalenia wniosku uczestniczki postępowania o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym, podnosząc w uzasadnieniu swojego stanowiska, co następuje (w piśmie z 19 sierpnia 2016 r., k. 133 – 134, oraz w piśmie z 13 listopada 2016 r., k. 468 – 474).

W szczególności, w odpowiedzi na uzasadnienie co do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, wnioskodawca zaprzeczył wszelkim okolicznościom faktycznym i prawnym podnoszonym przez uczestniczkę, a wprost nie przyznanym przez wnioskodawcę.

Wnioskodawca podkreślił, iż normy art. 23, 27 oraz 28 KRiO statuują zasadę jednolitej partycypacji małżonków w kosztach utrzymania rodziny poprzez ponoszenie ciężarów, pobieranie pożytków w częściach równych. Konsekwencją tych założeń jest również zasada wyrażona w art. 43 § 1 KRiO, stanowiąca, iż oboje małżonkowie mają ostatecznie równe udziały w majątku wspólnym. Wyjątki od tego domniemania wyrażają § 2 i 3 art. 43 KRiO. Judykatura i doktryna prawa zwracają uwagę, iż ustalenie nierównych udziałów dopuszczalne jest wyłącznie w razie łącznego wystąpienia dwóch przesłanek, a mianowicie przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego w różnym stopniu oraz istnienia ważnych powodów, które uzasadniają ustalenie nierównych udziałów. Ciężar udowodnienia okoliczności warunkujących ustalenie nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym spoczywa na tym podmiocie, który zgłosił wniosek o ustalenie nierównych udziałów. Doprecyzowanie użytego w art. 43 § 2 KRiO nieostrego pojęcia „ważne powody” zostało przez ustawodawcę pozostawione doktrynie i judykaturze. Przyjmuje się, że ważne powody w rozumieniu art. 43 § 2 KRiO oznaczają względy natury moralnej, które sprawiają, iż w niektórych sytuacjach faktycznych równość udziałów małżonków w majątku wspólnym mogłaby być traktowana jako rozstrzygnięcie kolidujące z zasadami współżycia społecznego. A zatem ważne powody, o jakich mowa w art. 43 § 2 KRiO, mają szerszy (nie tylko majątkowy) wymiar w porównaniu do ważnych powodów uzasadniających ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej (art. 52 § 1 KRiO). Przy ocenie istnienia „ważnych powodów”, o których mowa w art. 43 § 2 KRiO, należy mieć na uwadze całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli. Przepis art. 43 § 2 KRiO może mieć zastosowanie nie w każdym przypadku faktycznej nierówności przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego, lecz tylko w tych wypadkach, gdy małżonek, przeciwko, któremu skierowane jest żądanie, w sposób rażący nie przyczynia do powstania dorobku stosownie do posiadanych sił i możliwości.

Za ważne mogą być uznane tylko takie powody, które zasługują na aprobatę w świetle zasad współżycia społecznego. W pojęciu ważnych powodów należy umieścić zachowywanie się małżonków w sposób szkodliwy dla interesów rodziny, przejawiające się w porzuceniu rodziny i niewykazywaniu żadnej troski o jej byt, prowadzeniu nagannego moralnie trybu życia, uchylaniu się od procy. Przy ocenie zasadności zgłoszonego żądania o ustalenie nierównych udziałów nie ma znaczenia sama tylko wysokość pobieranych zarobków i uzyskiwanie dochodów oraz sposób i racjonalność ich wykorzystywania w ramach zaspokajania potrzeb rodziny. Okoliczność, że zarobki jednego z małżonków były znacznie niższe niż zarobki drugiego małżonka nie może być jedyną podstawą do przyjęcia, że wystąpiły ważne powody w rozumieniu art. 43 § 2 KRiO. Jeżeli przez cały czas trwania związku małżonek nie trwonił majątku ani nie postępował z nim lekkomyślnie, to nawet jeżeli środki pochodzące z osiągniętych przez jednego małżonka zarobków, które wniósł do majątku wspólnego, były znacznie wyższe niż wniesione przez drugiego, nie uzasadnia to ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. Oprócz powyższego, doktryna zgodnie wskazuje, iż w pojęciu ważnych powodów nie mogą się mieścić okoliczności niezależne od małżonków, niezawinione przez nich lub zasługujące na usprawiedliwienie. Należy do nich zaliczyć np. brak pracy z powodu bezrobocia, kalectwo, długotrwałą chorobę, sprawowanie opieki nad osobami bliskimi, pobieranie nauki w celu osiągnięcia wyższych kwalifikacji zawodowych. W tejże kategorii nie mieści się również stwierdzona w wyroku orzekającym rozwód lub separację obciążająca jednego z małżonków wina rozkładu pożycia małżeńskiego, jak i ustalenie w wyroku unieważniającym małżeństwo, że jedno z małżonków zawarło je w złej wierze.

Nie sposób uznać, iż wnioskodawca w trakcie trwania wspólności majątkowej pomiędzy stronami dopuszczał się zaniedbań skutkujących ustaleniem nierównych udziałów w majątku wspólnym stron na korzyść uczestniczki. Zgodnie z zeznaniami przesłuchanych już w niniejszej sprawie świadków, pracowników firmy prowadzonej w trakcie trwania wspólności majątkowej przez strony, w małżeństwie stron widoczny był podział obowiązków pomiędzy małżonkami. Uczestniczka zajmowała się prowadzeniem sklepów stron oraz pełnieniem nadzoru nad pracownikami tam zatrudnionymi. Wnioskodawca natomiast wytwarzał biżuterię w pracowni oraz nadzorował prace dwóch innych pracowników, którzy razem z nim zajmowali się produkcją biżuterii. Wnioskodawca powierzone mu obowiązki wykonywał z pełnym zaangażowaniem i oddaniem, często do późnych godzin nocnych. Wnioskodawca nigdy nie ukrywał, iż przez pewien czas trwania małżeństwa stron zmagał się z chorobą alkoholowa, jednak nałóg ten nie miał wpływu na wykonywaną przez niego pracę, gdyż S. B. (1) nigdy przez swoich pracowników nie był widziany w pracy pod wpływem alkoholu. Nadto postrzegany jest jako osoba pracowita, która wywiązywała się ze swoich obowiązków. Powyższe, jednoznacznie potwierdza, iż mimo uzależnienia od alkoholu wnioskodawca co najmniej w równym stopniu przyczyniał się do powstania majątku wspólnego stron. Za nieprawdziwe uznać należy twierdzenia uczestniczki „iż to jedynie na niej spoczywał obowiązek prowadzenia firmy oraz spraw z nią związanych”

Nadto zaznaczyć należy, iż zgodnie z przedłożonymi kartami informacyjnymi leczenia szpitalnego wnioskodawca po raz pierwszy był hospitalizowany z powodu nadużywania alkoholu pod koniec roku 2002, a więc niecałe 4 lata przed ustaniem wspólności majątkowej pomiędzy stronami. Tymczasem rozkwit firm (...), a tym samym pomnażanie majątku stron datować należy na lata 90. Po roku 2000 rodzinne sklepy jubilerskie zaczęły przeżywać kryzys, który spowodowany był przede wszystkim coraz większą dostępnością dużo tańszych wyrobów jubilerskich oferowanych przez sklepy sieciowe. Kryzys dotknął także sklepy stron, które były systematycznie likwidowane. W tym czasie strony nie powiększały już swojego majątku, a wręcz przeciwnie. Na skutek działania uczestniczki majątek zgromadzony przez strony był w tym czasie upłynniany i trwoniony. Wnioskodawca mimo uzależnienia od alkoholu był w stanie cały czas pracować. Pod koniec trwania wspólności majątkowej pomiędzy stronami jedynie kilkukrotnie korzystał z bezpłatnego leczenia, które nie miało żadnego wpływu na umniejszenie zgromadzonego wcześniej majątku stron.

Tymczasem uczestniczka wykorzystując naiwność oraz pełne zaufanie do niej wnioskodawcy wymusiła na nim udzielenie szeregu pełnomocnictw, które umożliwiły jej niekorzystne dla wnioskodawcy rozporządzania nieruchomościami wchodzącymi w skład majątku wspólnego stron. Umocowania dla uczestniczki, która zapewniała, że zajmie się wszystkim, by pomnażać majątek stron, a także zaufanie jakim darzył ją wnioskodawca, umożliwiły E. B. dokonanie na rzecz osób trzecich darowizn oraz sprzedaży części majątku wspólnego znacznie poniżej wartości. W 2008 r. uczestniczka sprzedała swojej matce nieruchomość w Mojej W. za kwotę 35 000 zł, w tym samym roku E. B. darowała synowi stron mieszkanie i lokal handlowy w K. wart 415 000 zł., w 2006 r. natomiast dokonała sprzedaży nieruchomości w miejscowości K.. Wszystkie 3 powyższe nieruchomości stanowiły składniki majątku wspólnego stron, a wnioskodawca nie był poinformowany o zamiarach żony. Nadto jeszcze w trakcie trwania wspólności majątkowej E. B. namówiła wnioskodawcę do sprzedaży nieruchomości położonej w O. przy ul. (...). Pieniądze ze sprzedaży również tej nieruchomości uczestniczka w całości przywłaszczyła i przeznaczyła na swoje potrzeby bądź już po ustaniu wspólności majątkowej zainwestowała w swój majątek osobisty.

Powyższe bezsprzecznie potwierdza, iż w zachowaniu uczestniczki postępowania, nie natomiast wnioskodawcy, można dopatrywać się lekkomyślności skutkującej trwonieniem majątku wspólnego stron i jego celowym pomniejszaniem co mogłoby stanowić ważną za przyczynę w rozumieniu art. 42 KRiO powodującą ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym stron na korzyść wnioskodawcy. Mimo istnienia powyższych okoliczności to uczestniczka nie mając ku temu żadnych podstaw, posługując się stereotypowym obrazem alkoholika, próbuje wykorzystać chorobę alkoholową wnioskodawcy do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym stron, co biorąc pod uwagę okoliczności faktyczne niniejszej sprawy pozostaje w zupełnej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego oraz obowiązującym orzecznictwem w zakresie żądania ustalenia nierównych udziałów.

Sąd Rejonowy w Ostrowie Wielkopolskim postanowieniem wstępnym z dnia 23 lutego 2017 r. odmówił ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym stron.

Rozstrzygnięcie swoje oparł na następujących ustaleniach :

2 września 1989 roku, w O. wnioskodawca i uczestniczka postępowania zawarli związek małżeński.

Od początku małżeństwa, wnioskodawca i uczestniczka postępowania prowadzili działalność gospodarczą (zarejestrowaną na uczestniczkę postępowania, jeszcze przed zawarciem małżeństwa) w zakresie wyrobu biżuterii, naprawy biżuterii, sprzedaży biżuterii, zegarków i itp.

Już po rozpoczęciu tej działalności małżonkowie zawarli, dla jej prowadzenia, spółkę cywilną Firma (...) (od 1998 r.). Spółka ta została rozwiązana (zlikwidowana) w 2009 r.

W ramach prowadzonej dzielności gospodarczej strony prowadziły w O. 4 sklepy z wyrobami jubilerskimi, położone przy ulicach (...).

Ponadto strony prowadziły także pracownię jubilerską przy ul. (...) w O., w której pracował wnioskodawca, który wraz z zatrudnionymi tam pracownikami wytwarzał biżuterię i zajmował się tam innymi usługami.

Prowadzona dzielność gospodarcza przynosiła stronom dość duże dochody, które pozawalały im na zakup kolejnych nieruchomości oraz rozwój firmy.

W małżeństwie stron nastąpił podział obowiązków pomiędzy małżonkami. Uczestniczka zajmowała się prowadzeniem sklepów stron i pełnieniem nadzoru nad pracownikami tam zatrudnionymi. Wnioskodawca natomiast wytwarzał biżuterię w pracowni, wykonywał w niej inne usługi i nadzorował prace pracowników, którzy razem z nim w niej pracowali. Także wnioskodawca woził do Urzędu Probierczego K. wytworzoną biżuterię.

Wychowaniem dzieci stron zajmowała się głównie uczestniczka postępowania, jednakże z pomocą ich babć – A. C. i S. B. (2).

Wnioskodawca powierzone mu obowiązki wykonywał z zaangażowaniem. Postrzegany był jako osoba pracowita, która wywiązywała się ze swoich obowiązków.

W 1996 r. wnioskodawca trafił „6” w losowaniu lotto, wygrywając kwotę 112 616,18 zł (wypłaconą 3 lutego 1996 r.). Środki z tej wygranej zostały przeznaczone na spłatę kredytu, rozwój dzielności gospodarczej i zakup samochodu.

W trakcie trwania wspólności majątkowej, małżonkowie nabyli następujące nieruchomości:

1.  odrębną własność lokalu niemieszkalnego nr (...) o powierzchni (...) położonego w O. przy ul. (...), dla którego prowadzona jest księga wieczysta (...), nabytego na podstawie umowy sprzedaży z 25 listopada 1993 r., zbytego na rzecz P. B. (1) (syna stron), na podstawie umowy darowizny z 15 września 2008 r.,

2.  o obszarze 0,5500 ha, położoną w miejscowości K., dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), nabyta na podstawie umowy sprzedaży z 28 kwietnia 1997 r., zbytą na podstawie umowy sprzedaży z 22 czerwca 2006 r.,

3.  zabudowaną, o obszarze 0,0430 ha, położoną w O., przy ul. (...) i ul. (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), na podstawie umowy sprzedaży z 24 kwietnia 1998 r.,

4.  niezabudowaną, o obszarze 0,0946 ha, położoną w Ł., dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), na podstawie umowy sprzedaży z 14 stycznia 2000 r.,

5.  niezabudowaną, o obszarze 0,0979 ha, położoną w Ł., dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), na podstawie umowy sprzedaży z 14 stycznia 2000 r.,

6.  niezabudowaną, o obszarze 0,1008 ha, położoną w Ł., dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), na podstawie umowy sprzedaży z 14 stycznia 2000 r.,

7.  o obszarze 0,3399 ha, położoną w S., dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), nabytą na podstawie umowy sprzedaży z 20 grudnia 2001 r., zbytą na rzecz A. C. (matki uczestniczki postępowania) na podstawie umowy sprzedaży z 27 marca 2008 r.,

8.  odrębną własność lokalu mieszkalnego nr (...) o powierzchni 37,66 m ², położonego w K. przy ul. (...), dla którego prowadzona jest księga wieczysta (...), nabytego na podstawie umowy sprzedaży z 30 grudnia 2004 r., zbytego na rzecz P. B. (1) (syna stron), na podstawie umowy darowizny z 15 września 2008 r.,

9.  odrębną własność lokalu niemieszkalnego nr (...) o powierzchni 20,96 m ², położonego w K. przy ul. (...), B, dla którego prowadzona jest księga wieczysta (...), nabytego na podstawie umowy sprzedaży z 30 grudnia 2004 e., zbytego na rzecz P. B. (1) (syna stron), na podstawie umowy darowizny z 15 września 2008 r.,

Nadto, na podstawie umowy z 29 września 1997 r., wnioskodawca rozszerzył (w drodze darowizny) majątkową wspólność małżeńską na nabytą przed zawarciem małżeństwa, zabudowaną nieruchomość o obszarze 0,0953 ha, położoną w O., przy ul. (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta (...).

15 marca 2006 r. wnioskodawca i uczestniczka postępowania zawarli umowę majątkową małżeńską, ustanawiając z tym dniem rozdzielność majątkową.

Po ustanowieniu rozdzielności majątkowej, zarząd nad majątkiem wspólnym stron przejęła uczestniczka postępowania.

Wyrokiem z 9 lutego 2015 (sygn. akt I C 932/14) Sąd Okręgowy w Kaliszu rozwiązał przez rozwód małżeństwo wnioskodawcy i uczestniczki postępowania, z wyłącznej winy wnioskodawcy. Orzeczenie to jest prawomocne.

Po ustanowieniu rozdzielności majątkowej (tj. po 15 marca 2006 r.) uczestniczka postępowania nabyła następujące nieruchomości:

1.  odrębną własność lokalu niemieszkalnego nr (...) o powierzchni 74,02 m ², położonego w K. przy ul. (...), dla którego prowadzona jest księga wieczysta (...), nabytego na podstawie umowy sprzedaży z 4 stycznia 2008 r.,

2.  odrębną własność lokalu niemieszkalnego nr (...) o powierzchni 73,86 m ², położonego w K. przy ul. (...), dla którego prowadzona jest księga wieczysta (...), nabytego na podstawie umowy sprzedaży z 4 stycznia 2008 r.,

3.  o obszarze nieruchomość 0,0420 ha, położoną w O. przy ul. (...)., dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), nabyta na podstawie umowy sprzedaży z 29 czerwca 2006 r.

W okresie od 12 września 2003 r. do 3 lipca 2007 wnioskodawca udzielił uczestniczce postępowania 10 pełnomocnictw notarialnych: do prowadzenia Firmy (...), zarządu nieruchomościami, sprzedaży nieruchomości, przeniesienia własności nieruchomości pod dowolnym tytułem,

Z małżeństwa stron urodziło się dwoje dzieci: syn P. B. (1), urodzony (...) oraz córka P. B. (2), urodzona (...)

Wnioskodawca jest alkoholikiem. Uzależnienie rozwijało się stopniowo od początku lat 90, osiągając swoją najostrzejsza postać w latach 2002 – 2006 r. Wnioskodawca pił właściwe codziennie od jednego do kilku piw. W przebiegu choroby występowały ciągi picia, a także padaczka alkoholowa. Wnioskodawca kilkakrotnie był hospitalizowany w szpitalu w O.: 25 – 30 września 2002 r., 15 – 18 września 2003 r., 19 maja – 10 czerwca 2005 r., 28 lipca – 4 sierpnia 2005 r., 26 kwietnia – 12 maja 2006 r., a także poddawał się leczeniu odwykowemu w ośrodkach leczenia odwykowego: w C.: 19 września – 7 listopada 2003 r., 20 stycznia – 4 lutego 2005 r., w K.: 10 listopada – 14 grudnia 2005 r.

Obecnie wnioskodawca jest abstynentem. Uczestniczy w Grupie AA (...) w O.

Dowód: odpisy dokumentów:

−

wypis z aktu notarialnego z 15 marca 2006 r., k. 10 – 12,

−

odpisy ksiąg wieczystych, k. 13 – 17, 168 – 229,

−

pełnomocnictwa, k. 139 – 167,

−

dokumentacja medyczna, k. 481 – 492,

−

pismo z (...) Sportowego sp. Z o.o. z 2 grudnia 2016 r., k. 540

dokumenty z akt sprawy SO w Kaliszu o sygn. I C 932/14:

−

odpis zupełny aktu małżeństwa, k. 5,

−

notatki, k. 38 – 46,

−

wyrok SO w Kaliszu z 9 lutego 2015 r., k. 95,

−

wyrok SA w Łodzi z 19 stycznia 2016 r., k. 158,

zeznania świadków:

−

K. B., k. 370v – 371,

−

I. D., k. 371 – 371v,

−

K. M., k. 371v – 372,

−

L. R., k. 372 – 373,

−

T. Ż., 372 – 374,

zeznania świadków (przesłuchanych na rozprawie 15 listopada 2016 r., nagranie rozprawy – płyta DVD, k. 498, w nawiasach czas nagrania zeznań świadka):

−

E. M. (00:07:55 – 00:22:07),

−

B. Ł. (00:22:21 – 00:45:10),

−

A. C. (00:45:38 – 01:29:47),

−

J. Ł. (01:30:33 – 02:09:04)

−

A. M. (1) (02:09:33 – 02:18:58),

−

M. Ż. (02:19:25 – 02:35:57),

−

P. B. (2) (02:36:30 – 03:08:10),

zeznania świadków (przesłuchanych na rozprawie 9 grudnia 2016 r., nagranie rozprawy – płyta DVD, k. 539, w nawiasach czas nagrania zeznań świadka):

−

K. M. (00:06:43 – 00:25:59),

−

S. B. (2) (00:26:28 – 01:10:05),

−

I. K. (01:10:51 – 01:28:00),

−

A. M. (2) (01:28:40 – 01:54:41),

zeznania wnioskodawcy S. B. (1) i uczestniczki postępowania E. B. (przesłuchanych na rozprawie 16 lutego 2017 r., nagranie rozprawy – płyta DVD, k. 552, w nawiasach czas nagrania zeznań):

−

zeznania wnioskodawcy (00:05:28 – 02:48:25),

−

zeznania uczestniczki postępowania (02:49:54 – 05:12:06).

Na podstawie powyższego stanu faktycznego sąd zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 43 § 1 KRiO oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym (po ½). Ustawowa zasada równości udziałów stanowi przejaw równego traktowania małżonków oraz ich równouprawnienia w zakresie stosunków majątkowych – także po ustaniu wspólności. Zasada ta funkcjonuje niezależnie od tego, o jaką wspólność (ustawową czy umowną) chodzi, a także niezależnie od tego, czy w konkretnym stanie faktycznym oboje małżonkowie w jednakowym stopniu przyczyniali się do powstania wspólnego majątku. Również w sytuacjach skrajnych udziały małżonków w majątku wspólnym po ustaniu wspólności są, co do zasady równe. Zasada równości udziałów obowiązuje niezależnie od przyczyny ustania wspólności.

W pewnych sytuacjach równość udziałów małżonków w majątku wspólnym byłaby postrzegana jako skrajnie niesprawiedliwa. W takich przypadkach sąd z ważnych powodów może odmiennie określić wielkość udziałów stron, a nawet – wyjątkowo – pozbawić jednego z małżonków udziału w majątku wspólnym .

Ustawa przewiduje dwie przesłanki uzasadniające domaganie się ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym (art. 42 § 2 i 3 KRiO):

1.  istnienie ważnych powodów,

2.  przyczynienie się małżonków w różnym stopniu do powstania majątku wspólnego.

Zwrot „ważne powody” jest zwrotem niedookreślonym; ustawa nie precyzuje tego pojęcia. Oznacza to, że występowanie ważnych powodów należy oceniać dla każdego konkretnego stanu faktycznego. Przy czym, należy zwrócić uwagę, że o ile ważne powody uzasadniające ustanowienie rozdzielności majątkowej (art. 52 § 1 KRiO) mają charakter majątkowy, o tyle ważne powody pozwalające na ustalenie nierównych udziałów nasycone są elementami niemajątkowymi. Względy natury majątkowej znalazły bowiem odbicie w drugiej z przesłanek ustawowych – stopniu przyczynienia się każdego z małżonków po powstania majątku wspólnego. Ważne powody, do których odwołuje się art. 43 § 2 KRiO, będą obejmować względy natury etycznej, powodujące, że w konkretnych okolicznościach równość udziałów małżonków w majątku wspólnym byłaby postrzegana jako rozstrzygnięcie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (byłoby uznawane za krzywdzące dla jednego z małżonków, pozostające w sprzeczności z powszechnym poczuciem sprawiedliwości).

Przez przyczynienie się do powstania majątku wspólnego rozumie się całokształt starań każdego z małżonków o założoną przez nich rodzinę i zaspokajanie jej potrzeb, a więc nie tylko wysokość zarobków czy innych dochodów osiąganych przez każde z nich ( jakkolwiek ważne jest ustalenie ich wysokości), lecz także i to, jaki użytek czynią oni z tych dochodów, czy gospodarują nimi należycie i nie trwonią ich w sposób lekko-myślny. Poza tym o stopniu przyczynienia się każdego z małżonków świadczą nie tylko osiągnięcia czysto ekonomiczne (które jednak należy ustalić), lecz także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. Tak więc w sytuacji, często występującej w należycie funkcjonującej rodzinie, gdy jedno z małżonków oddawało się pracy zarobkowej i staraniom o powstanie lub powiększenie majątku wspólnego, drugie zaś poświęcało swój czas wychowaniu dzieci i prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego, odciążając w ten sposób współmałżonka i ułatwiając mu osiąganie dochodów, najczęściej uzasadnione okaże się przekonanie, iż małżonkowie w równej mierze przyczynili się do powstania majątku wspólnego i że już z tego względu nie wchodzi w rachubę możliwość ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. Dla oceny zatem stopnia przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego nie mają przesądzającego znaczenia wyliczenia czysto rachunkowe, które jednak winny zostać przedstawione. Ocena ta najczęściej może mieć charakter jedynie przybliżony, a w konsekwencji różny stopień przyczynienia się każdego z małżonków może uzasadniać ustalenie nierównych udziałów wtedy, gdy różnica jest istotna i wyraźnie uchwytna.

Obie wskazane przesłanki muszą wystąpić jednocześnie. Sama dysproporcja w zakresie przyczyniania się z każdego małżonków do powstania majątku wspólnego nie wystarcza do ustalenia nierównych udziałów; konieczne jest także wystąpienie ważnych powodów uzasadniających takie orzeczenie (np. przyjmuje się istnienie ważnych powodów, gdy małżonek, przeciwko któremu kierowane jest żądanie, w sposób rażący lub uporczywy nie przyczynia się do powstania dorobku stosowanie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych, a także w sytuacji, gdy małżonkowie pozostają w długotrwałej separacji faktycznej i uzgodnili, że każde z nich będzie gospodarować samodzielnie).

Tak więc art. 43 § 2 KRiO może mieć zastosowanie nie w każdym wypadku faktycznej nierówności przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego, lecz tylko w tych wypadkach, gdy małżonek, przeciwko któremu skierowane jest żądanie ustalenia nierównego udziału, w sposób rażący lub uporczywy nie przyczynia się do powstania dorobku stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych .

Ciężar dowodu okoliczności, które mogą być podstawą do zastosowania powyższego przepisu spoczywa na stronie żądającej (art. 6 KC ). Biorąc pod uwagę ustalone wyżej fakty należy stwierdzić, iż uczestniczka postępowania nie udowodniła podstaw faktycznych swojego żądania, a więc łącznego wystąpienia obu ww. przesłanek.

Trzeba bowiem pamiętać, że nawet wykazanie jednej z przesłanek okaże się niewystarczające do uwzględnienia żądania ustalenia nierównych udziałów. Żadne bowiem „ważne powody” same w sobie nie uzasadniają same przez się ustalenia nierównych udziałów. Także różny stopień przyczyniania się małżonków do powstania tego majątku bierze się pod uwagę dopiero wtedy, gdy za ustaleniem nierównych udziałów przemawiają „ważne powody”.

W niniejszej sprawie wskazać należy, iż za ważny powód w rozumieniu ww. przepisu może być uznany także jednakże alkoholizm jednego z małżonków. Tę okoliczność należy uznać za udowodnioną w niniejszej sprawie.

Natomiast, w ocenie sądu, uczestniczka postępowania nie udowodniła zajścia drugiej przesłanek z art. 43 § 2 KRiO, to jest różnego stopnia przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego. Strony prowadziły wspólnie działalność gospodarczą, przy czym w późniejszym okresie (od 1998 r.) w formie spółki cywilnej, w ramach której podejmowały różne czynności. Uczestniczka postępowania nie przedstawiła żadnych twierdzeń (nie mówiąc już o wskazaniu dowodów), czy i w jaki sposób, czynności te generowały dochody wspólnego przedsiębiorstwa. Brak jest w ogóle twierdzeń żądającej ustalenia strony o wysokości dochodów przedsiębiorstwa i związku tych dochodów z zachowaniami stron. Uczestniczka postępowania (na której spoczywał nie tylko ciężar dowodów, ale także ciężar przytoczeń faktycznych) nie złożyła żadnych dokumentów dotyczących spółki cywilnej założonej przez strony i jej likwidacji. Nie jest więc znany zakres obowiązków wspólników wynikający z umowy, jak i jej remanent na chwilę likwidacji (przy czym okres istnienia spółki wykracza poza okres trwania wspólności majątkowej małżeńskiej stron: 2006 r. – 2009 r.). Także w żaden sposób uczestniczka postępowania nie uzasadniła żądanej wysokości udziałów w majątku wspólnym (8/10 – 2/10). Za nie wystarczające uznać należy wskazanie, iż wysokość ta opiera się na ocenie uczestniczki postępowania, skoro nie poznaliśmy podstaw, kryteriów tej oceny (kalkulacji), a jedynie jej wynik. Zaś z przedstawionego uzasadnienia żądania uczestniczki postępowania zdaje się wynikać, że w istocie dokonano tam nieuprawnionego połączenia obu tych przesłanek, wynikającego z błędnego przekonania, iż samo udowodnienie istnienia „ważnych powodów” świadczy o nierównym przyczynianiu się małżonków do powstania ich majątku wspólnego.

Wobec powyższych ustaleń, i na podstawie powołanych przepisów, należało orzec jak w sentencji postanowienia, oddalające żądanie uczestniczki postępowania o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym.

Apelację od tego rozstrzygnięcia złożyła uczestniczka postępowania E. B. zaskarżając postanowienie wstępne w całości. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzuciła:

1.  Naruszenie przepisów postępowania, to jest:

a.  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez:

⚫

brak dogłębnej analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego;

⚫

brak rozważenia całego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności zeznań świadków P. B. (2), A. C., B. Ł., J. Ł., w sytuacji, gdy z zeznań tych świadków wynika jednoznacznie, że S. B. (1) nie przyczyniał się do zaspokajania potrzeb rodziny, nie powiększał majątku wspólnego, powierzone mu obowiązki wykonywał nieprawidłowo, trwonił majątek poprzez przeznaczanie znacznych kwot na zakup alkoholu;

b.  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez błędne zastosowanie tego przepisu, rozbieżności w sprecyzowaniu faktów, na których Sąd oparł swoje uzasadnienie, prowadzące do sprzeczności ustaleń w przedmiocie przyczyniania się małżonków do powstania majątku wspólnego,

2.  Naruszenie przepisów prawa materialnego, przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a w szczególności:

a.  art. 43 § 1 k.r.o. przez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że nie zachodzą przesłanki do ustalenia nierównych udziałów pomimo udowodnienia, że strony w rożnym stopniu przyczyniły się do powstania majątku wspólnego;

b.  art. 43 § 3 k.r.o. poprzez jego nie zastosowanie, a w konsekwencji zbagatelizowanie nakładu osobistej pracy uczestniczki postępowania przy wychowaniu dzieci I we wspólnym gospodarstwie domowym;

c.  art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji gdy nie istnieją podstawy z punktu widzenia zasad współżycia społecznego do orzeczenia równych udziałów w majątku wspólnym.

3.  Błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, iż:

a.  udziały stron w majątku wspólnym wynoszą po 50%, mimo że z własnoręcznych notatek wnioskodawcy wynika, iż zaniedbywał on pracę i rodzinę, zaś część dochodów wnioskodawca przeznaczał na własne potrzeby i alkohol, a więc podejmował działania uszczuplające majątek wspólny, nadto zdarzało się, że wytworzone wyroby jubilerskie lub świadczone przez wnioskodawcę usługi były reklamowane przez klientów, co wiązało się z dodatkowymi kosztami jak i wpływało negatywnie na renomę prowadzonej firmy, nadto wnioskodawca nie czynił nakładów finansowych ani też w postaci osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstw domowym tymczasem uczestniczka postępowania zajmowała się gospodarstwem domowym, prowadziła firmę, tworzyła majątek wspólny, nadzorowała nieruchomości w tym remonty zwiększając tym samym ich wartość rynkową,

b.  u wnioskodawcy dopiero w latach 2002 – 2006 „zaostrzyła” się chorobaalkoholowa, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego, w szczególności z notatek wnioskodawcy, kart informacyjnych z leczenia szpitalnego, zeznań uczestniczki, P. B. (2), A. C. i wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 9 lutego 2015 roku, sygn.. akt IC 932/14 wraz z uzasadnieniem, wynika że wnioskodawca nadużywał alkoholu już w początkowej fazie małżeństwa tj w latach 90tych a od 1993 roku był hospitalizowany i przebywał na rencie, a co za tym idzie przyczyniał się w minimalnym stopniu do powstania majątku wspólnego albowiem jego wkład w rozwój prowadzonej działalności gospodarczej był nieznaczny a wręcz nieodczuwalny jeżeli chodzi o aspekt pozytywny,

c.  wnioskodawca powierzone obowiązki wykonywał z zaangażowaniem, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego – w szczególności z notatek wnioskodawcy jak i zeznań świadków P. B. (2), A. C., M. Ż., L. R., K. M. i I. D. wynika, iż wnioskodawca nie wywiązywał się ze swoich obowiązków, nadto były okresy gdzie w pracy nie przebywał w ogóle, wobec czego jego obowiązki zarówno w pracy jak I w domu przejęła uczestniczka postępowania; wnioskodawca nie był w stanie wykonywać prac do których się zobowiązał albowiem często stany po spożyciu alkoholu i drżenie rąk stanowiło przeszkodę do wykonywania gotowych produktów i świadczenia usług jubilerskich, zaś praca jubilera wymaga precyzji, wykonywana jest przy użyciu kwasu siarkowego, palników gazowych na propan butan, a temperatura topienia złota wynosi (...) stopni i srebra 961,8 stopni;

d.  wnioskodawca zajmował się pracownią i jeździł do Urzędu Probierczego w P. a uczestniczka postępowania zajmowała się prowadzeniem sklepów i nadzorem nad pracownikami tam pracującymi, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że to co do zasady uczestniczka postępowania jeździła do Urzędu Probierczego, nadzorowała pracownię w związku z chorobą alkoholową wnioskodawcy, nadzorowała pracę wszystkich pracowników a nie tylko tych pracujących w sklepach, przygotowywała dokumenty kadrowe i księgowe, zajmowała się rozliczeniem z ZUS i urzędem skarbowym, nadzorowała nieruchomości – w tym organizowała remonty i bieżące naprawy, pozyskiwała najemców, dokonywała zakupów towaru, wyceniała towar, zamawiała towar, prowadziła rozmowy z dostawcami, przyjmowała usługi, wyceniała usługi, zaś wnioskodawca wykonywał jedynie częściowo usługi w pracowni oraz kilka razy pojechał z uczestniczką postępowania do Urzędu Probierczego.

W oparciu o te zarzuty wniosła o zmianę orzeczenia i ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym stron w stosunku 20/100 S. B. (1) i zasądzenie zwrotu kosztów.

Wnioskodawca wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w całości podziela ustalenia Sądu Rejonowego i uznaje je za własne. W pewnym jednak zakresie Sąd Okręgowy poczynił jeszcze dodatkowe ustalenia w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy w sprawie.

Podkreślić należy, iż Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że w niniejszej sprawie istnieją ważne powody do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym stron i tym ważnym powodem jest nałogowy alkoholizm wnioskodawcy. Fakt, że wnioskodawca cierpi na chorobę alkoholową w świetle materiału dowodowego i stanowiska samego wnioskodawcy, nie może ulegać wątpliwości. Strony zawarły związek małżeński we wrześniu 1989 r. – a jak trafnie ustalił Sąd I instancji - alkoholizm wnioskodawcy rozwijał się stopniowo, a jego symptomy były zauważalne już na początku lat dziewięćdziesiątych. Z zeznań uczestniczki wynika, że jej mąż już na chrzcinach ich najstarszego syna P. był tak pijany, że nie mógł go nieść do chrztu.

( dowód zeznania uczestniczki postępowania na rozprawie z 16 lutego 2017 r. czas: 02:49:54 - 05:12:06)

Alkoholizm wnioskodawcy osiągnął najostrzejsza postać w latach 2002 – 2006 r. Wnioskodawca pił właściwe codziennie od jednego do kilku piw. W przebiegu choroby występowały ciągi picia, a także padaczka alkoholowa. Wnioskodawca kilkakrotnie był hospitalizowany w szpitalu w O.: 25 – 30 września 2002 r., 15 – 18 września 2003 r., 19 maja – 10 czerwca 2005 r., 28 lipca – 4 sierpnia 2005 r., 26 kwietnia – 12 maja 2006 r., a także poddawał się leczeniu odwykowemu w ośrodkach leczenia odwykowego: w C.: 19 września – 7 listopada 2003 r., 20 stycznia – 4 lutego 2005 r., w K.: 10 listopada – 14 grudnia 2005 r.

Syn w różnych ukrytych miejscach znajdował alkohol: w ogrodzie, ukryty w domu, pod węglem, w postaci piwa, małych małpek i wódki żołądkowej. Dzieci widywały pijanego wnioskodawcę i były świadkami jego padaczek alkoholowych. Same doszły do wniosku, że nie mogą wspólnie z nim zamieszkiwać i w 2005 r. podjęły decyzje o wyprowadzeniu się do babci.

(dowód: zeznania świadka P. B. (2) na rozprawie 15 listopada 2016 r. 02:19::25 – 03:08:10; zeznanie uczestniczki na rozprawie z 16 lutego 2017 r. czas: 02:49:54 - 05:12:06)

W świetle tych ustaleń nie może ulegać wątpliwości, że alkoholizm wnioskodawcy stanowi ważny powód, o którym ustawodawca mówi w art. 43 k.r.o.

Sąd Rejonowy również – wbrew zarzutom zawartym w apelacji – prawidłowo ustalił, ze wnioskodawca powierzone mu obowiązki wykonywał z zaangażowaniem. Postrzegany był jako osoba pracowita, która wywiązywała się ze swoich obowiązków. Do obowiązków tych należała praca w warsztacie i zawożenie wyrobów do urzędu probierczego. W pracy wnioskodawca przebywał w stanie nietrzeźwym sporadycznie. Wykonane przez wnioskodawcę wyroby były reklamowane przez klientów sporadycznie. Uczestniczka postępowania same zeznała, że reklamacji nie było nie wiadomo ile, ale były (rozprawa z 16 lutego 2017 r., 02:49:54 – 05:12:06)

Ustalenia te mają swoje oparcie w zeznaniach świadków K. B. (k-370), I. D. (k-371), K. M. (k-371), L. R. (k-372), T. Ż. (k-373), B. Ł. (rozprawa z 15 listopada 2016 r. 00:22:21 – 00:45:10), I. K. (rozprawa 16 luty 2017, 01:10:51), A. M. (2) (rozprawa z dnia 16 lutego 2017 r., 01:28:40).

Sąd nie dał wiary w tym zakresie zeznaniom uczestniczki postepowania i zeznaniom świadka P. B. (2) i świadka J. Ł. i A. C.. Ich zeznania pozostają w sprzeczności z zeznaniami wiarygodnych świadków, którzy albo pracowali z wnioskodawcą albo mieli z nim bezpośredni kontakt w pracy i zarazem nie są zainteresowani wynikiem postępowania.

Należy pamiętać, co już podkreślił Sąd I instancji, że z faktu, że dana osoba cierpi na chorobę alkoholową nie wynika, że niewłaściwie wykonuje swoje obowiązki w pracy lub że trwoni majątek albo nie przyczynia się do jego powstania.

Uczestniczka postępowania nie zdołała wykazać – a na niej ciąży obowiązek dowodzenia – że wnioskodawca swoje obowiązki zawodowe wykonywał niewłaściwie i przez to nie pomnażał wspólnego majątku.

Prawdą jest, że uczestniczka postępowania była osoba bardzo pracowitą i zakres jej obowiązków był bardzo szeroki. Nadzorowała ona pracę pracowników, prowadziła dokumentację kadrowa i księgową, zajmowała się rozliczeniami z ZUS i US, nadzorowała nieruchomości – organizowała remonty, bieżące naprawy, pozyskiwała najemców, dokonywała zakupu towarów, wyceniała towar, wyceniała usługi, prowadziła sklepy.

(dowód: zeznania uczestniczki postępowania, świadka P. B. (2), częściowo zeznania wnioskodawcy, rozprawa z 16 lutego 2017 r. 00:05:28 – 02:48:25)

Z powyższego jednak bezpośrednio nie wynika, że jej aktywność była bardziej dochodowa i w związku z tym, że to ona w większym stopniu przyczyniła się do powstania majątku wspólnego. Nie chodzi w tym wypadku o precyzyjne wyliczenie liczbowe ale o możliwość ustalenia pewnej tendencji, w oparciu, o która Sąd mógłby dokonać oceny stopnia przyczynienia się stron do powstania majątku.

W tym zakresie ciężar dowodu obciążał uczestniczkę i to ona ponosi negatywne konsekwencje braku takich dowodów.

Sąd Rejonowy również prawidłowo ustalił, że wychowaniem dzieci i prowadzeniem domu zajmowała się uczestniczka postepowania.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił, że E. B. robiła zakupy, sprzątała, prała, gotowała, posyłała dzieci na korepetycje, trening pamięci, języki obce, dodatkowe lekcje z przedmiotów potrzebnych na studia. Opiekowała się dziećmi w chorobie, chodziła z dziećmi do lekarza, ortodonty. Dbała także o ich równowagę psychiczną w związku z nałogiem wnioskodawcy. S. B. (1) tak dalece nie interesował się rodziną, że dzieci zaczęły nazywać go wujkiem. Wnioskodawca w swoich zeznaniach przyznał, że uzgodniony z żona podział obowiązków dotyczył tylko obowiązków zawodowych.

(dowód: zeznania uczestniczki postępowania – przesłuchanie na rozprawie z dnia 16 lutego 2017 r. 02:49:54 – 05:12:06; świadek P. B. (2) – rozprawa z 9 grudnia 2016 r. 02:36:30 – 03:08:10; świadek J. Ł. - rozprawa z 9 grudnia 2016 r. 01:30:33 – 00:45:10; świadek B. Ł. – rozprawa z 9 grudnia 2016 r. 00:22:21 – 00:45:10; świadek E. M. – rozprawa z 9 grudnia 2016 r. 00:07:55 – 00:22:07)

W tym zakresie Sąd nie dał wiary zeznaniom S. B. (2) ponieważ są one odosobnione i jako matka wnioskodawcy jest zainteresowana w sprawie.

Zgodnie z art. 43 § 3 k.r.o. przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.

Na gruncie tego przepisu przyjmuje się, że przyczynienie się małżonków do powstania majątku wspólnego stanowią nie tylko działania prowadzące bezpośrednio do powiększenia substancji tego majątku, ale także kształtuje je całokształt starań o założoną przez zawarcie małżeństwa rodzinę i zaspokojenie jej potrzeb.

Uwzględniając ten aspekt sprawy należy ocenić, że uczestniczka niemal w całości samodzielnie dbała o wychowanie dzieci i prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego. Nie może to pozostawać bez wpływu na wielkość jej udziału w majątku wspólnym tym bardziej, że istnieją ważne przyczyny do ustalenia a nierównych udziałów. Ocena stopnia przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego najczęściej może być jedynie przybliżona (por. Marek Sychowicz /w/ Komentarz do k.r.o. pod redakcją Kazimierza Piaseckiego, Wydanie 4, s. 263).

W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy ocenił, że uczestniczka postępowania powinna mieć udział w majątku wspólnym w wysokości 60%, a wnioskodawca w 40%. Równe bowiem udziały krzywdziłyby wyraźnie uczestniczkę, która wzorowo i niemal samodzielnie zajmowała się domem i dziećmi.

Mając na uwadze powyższe okoliczności należało, zgodnie z art. 385 i 386 k.p.c., orzec jak w sentencji.

Janusz Roszewski Wojciech Vogt Barbara Mokras