Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Kośka

Sędziowie: SSO Teresa Strojnowska (spr.)

SSO Anna Pać-Piętak

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Nawrot

po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2018 r. w Kielcach

na rozprawie

sprawy z powództwa S. W., J. W. i A. W.

przeciwko Skarbowi Państwa -(...)

w K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Kielcach

z dnia 19 grudnia 2017 r. sygn. VIII C 1310/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach I (pierwszym), III (trzecim) i V (piątym) w całości i oddala powództwa; w puntach VII (siódmym), VIII (ósmym) i IX (dziewiątym) w całości i zasądza od S. W., J. W. i A. W. na rzecz Skarbu Państwa- (...)w K. kwoty po 90 (dziewięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów procesu;

II.  zasądza od S. W., J. W. i A. W. na rzecz Skarbu Państwa- (...) w K. kwoty po 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

III.  nakazuje pobrać od S. W., J. W. i A. W. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Kielcach kwoty po 30 (trzydzieści) złotych tytułem kosztów sądowych.

Sygn. II Ca 627/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 19 grudnia 2017 roku sygn. VIII C 1310/17, Sąd Rejonowy w Kielcach zasądził od Skarbu Państwa – (...)w K. na rzecz S. W. kwotę 500,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 7 lipca 2016 roku do dnia zapłaty (pkt I), powództwo S. W. w pozostałej części oddalił (pkt II), zasądził od Skarbu Państwa – (...) w K. na rzecz J. W. kwotę 500,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 7 lipca 2016 roku do dnia zapłaty (pkt III), powództwo J. W. w pozostałej części oddalił (pkt IV), zasądził od Skarbu Państwa – (...)w K. na rzecz A. W. kwotę 406,50 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 7 lipca 2016 roku do dnia zapłaty (pkt V), powództwo A. W. w pozostałej części oddalił (pkt VI).

Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny, z którego wynika, że umową sprzedaży sporządzoną w kancelarii notarialnej w K. przed notariuszem G. A. w dniu 07.03.2012 r. Rep. (...) J. W., S. W. i A. W. sprzedali całe swoje udziały wynoszące po 1/3 części w nieruchomości położonej w K. przy ul. (...), oznaczonej jako działka nr (...) (poprzedni numer(...)o pow. 2.915 m ^{( 2 )}objętej księgą wieczystą (...), na rzecz Gminy K., zaś Gmina K. zakupiła tą nieruchomość z przeznaczeniem na powiększenie(...).

Pismem z dnia 26.06.2015r., zatytułowanym (...), (...)w K. poinformował S. W. , że dokonuje on czynności sprawdzających w zakresie przychodu uzyskanego ze sprzedaży udziałów w nieruchomości położonej przy ul. (...) na podstawie aktów notarialnych Rep. (...) Rep. (...)i w związku z powyższym, wezwał S. W. do osobistego stawienia się w siedzibie Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. w terminie 7 dni od doręczenia wezwania w celu dostarczenia dokumentów.

W odpowiedzi na wezwanie S. W. w dniu 10 lipca 2015r. złożył w Pierwszym Urzędzie Skarbowym w K. zeznanie podatkowe(...). w którym wykazał podatek do zapłaty z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych nabytych lub wybudowanych w latach 2007-2008 w wysokości 14 066,00 zł, jednakże nie dokonał wpłaty zadeklarowanej kwoty podatku. W odpowiedzi na pismo (...), pełnomocnik S. W., doradca podatkowy (...) Sp. z o.o. złożył do Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. w dniu 23 lipca 2015r. pisemne wyjaśnienie w którym wskazał, że zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych – art. 21 pkt 29 wolne od podatku są przychody uzyskane z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Natomiast zgodnie z art. 6 pkt 9 ustawy o gospodarce nieruchomościami celem publicznym jest m.in. zakładanie cmentarzy. Nieruchomość oznaczona jako działka (...) położona jest na obszarze funkcjonalnym oznaczonym symbolem ZC. W dniu zawarcia przedmiotowej umowy nieruchomość zbyta przez podatnika była więc przeznaczona na cele publiczne uzasadniające jej wywłaszczenie.

W związku z powyższym S. W. złożył, na skutek przedmiotowego wezwania, formularz PIT – 39 błędnie wypełniony, ponieważ przychód ze sprzedaży udziałów w nieruchomości znajdującej się na ul. (...) w K. jest wolny od podatku zgodnie z przytoczoną wyżej podstawą prawną oraz planem zagospodarowania przestrzennego terenu, na którym znajduje się nieruchomość. W załączeniu złożył korektę PIT-39 za 2012 r. w którym wykazał podatek od dochodów 0,00 i zwrócił się z prośbą o udzielenie informacji o sposobie rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy.

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w K., pisemnym upomnieniem z dnia 17 sierpnia 2015 roku, wezwał S. W. do uregulowania należności w łącznej kwocie 17 090,60 zł na którą składają się: kwota 14 066 zł tytułem podatku (...) (PIT-38) za 2012 rok, kwota 3 013,00 zł tytułem odsetek na dzień wystawienia upomnienia oraz kwota 11,60 zł kosztów upomnienia, płatnych w terminie 7 dni od doręczenia upomnienia z pouczeniem, że nie wykonanie obowiązku we wskazanym terminie spowoduje skierowanie sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego.

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. pismem z dnia 15 kwietnia 2016 r. przesłał pełnomocnikowi S. W. – doradcy podatkowemu P. Z. protokół spisany 15 kwietnia 2016r. na okoliczność przeprowadzenia czynności sprawdzających w zakresie sprzedaży udziałów w nieruchomości położonej przy ul. (...) na podstawie aktu notarialnego Rep. A (...) celem zapoznania się z jego treścią. W protokole zawarte zostały ustalenia stanu faktycznego i w konkluzji w związku z przeprowadzonymi czynnościami sprawdzającymi zobowiązano podatnika do złożenia korekty PIT – 38 za 2012r. w terminie 7 dni od otrzymania niniejszego protokołu.

W oparciu o uzyskane informacje, Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. stwierdził, że nie wystąpiły okoliczności skutkujące zwolnieniem S. W. z opodatkowania dochodu, uzyskanego ze zbycia udziału w nieruchomości położonej w K. przy ul. (...), bowiem nie miało miejsca przymusowe wywłaszczenie w drodze decyzji administracyjnej lub zbycie, mające na celu uniknięcie wywłaszczenia.

W związku z dokonanymi ustaleniami, Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. decyzją Znak (...)z dnia 18 sierpnia 2016r. określił S. W. zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2012r. w wysokości 14 066,00 zł od dochodu uzyskanego z tytułu odpłatnego zbycia udziału w w/w/opisanej nieruchomości.

S. W., reprezentowany przez pełnomocnika – doradcę podatkowego P. Z., złożył odwołanie od tej decyzji.

Dyrektor Izby Skarbowej w K., po rozpatrzeniu tego odwołania, Decyzją z dnia 28 listopada 2016r. Znak (...), uchylił zaskarżoną decyzję i umorzył postępowanie w sprawie.

W uzasadnieniu Dyrektor Izby Skarbowej wskazał, że Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. decyzją Znak: (...)z dnia 18.08.2016 r. określił S. W. zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2012 rok w wysokości 14.066 zł od dochodu uzyskanego z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych. Jednakże przedstawiony stan faktyczny w sprawie wskazuje, że w przypadku, gdyby nie doszło do zawarcia dobrowolnej umowy cywilno-prawnej pomiędzy J. W., S. W. i A. W., a Gminą K. zostałby wszczęty proces postępowania wywłaszczeniowego dotyczący w/w nieruchomości.

Ostatecznie stwierdził, że w przedmiotowej sprawie spełnione zostały wszystkie przesłanki zwolnienia z opodatkowania przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W dniu 22 kwietnia 2016r. (...) Spółka z o.o. – spółka doradztwa (...), wystawiła S. W. fakturę VAT Nr (...) na kwotę 406,50 zł netto - 500zł brutto tytułem zapłaty za zastępstwo i prowadzenie sprawy UP- (...). S. W. zapłacił kwotę wynikającą z tej faktury.

Pismem z dnia 23 czerwca 2016 roku pełnomocnik powodów działając w imieniu S. W. wezwał Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. do uiszczenia kwoty 500,00 zł wynikającej z faktury (...) tytułem wynagrodzenia, jakie powód poniósł z uwagi na konieczność skorzystania z usług profesjonalnego podmiotu (doradcy podatkowego) wobec niezasadnego wezwania do złożenia korekty zeznań podatkowych i zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu sprzedaży udziału w nieruchomości stanowiącej działkę (...) położonej w K. przy ul. (...) (akt notarialny Rep.(...), w terminie 7 dni od otrzymania niniejszego wezwania.

W odpowiedzi na pismo z dnia 17 lipca 2015 r. - Wezwanie Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. o wszczęciu czynności sprawdzających w zakresie przychodu uzyskanego ze sprzedaży udziałów w nieruchomości położonej przy ul. (...), na podstawie aktu notarialnego Rep. A (...), pełnomocnik J. W. doradca podatkowy (...) Sp. z o.o. złożył do Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. w dniu 27 sierpnia 2015r. pisemne wyjaśnienie w którym wskazał, że zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych – art. 21 pkt 29 wolne od podatku są przychody uzyskane z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Natomiast zgodnie z art. 6 pkt 9 ustawy o gospodarce nieruchomościami celem publicznym jest m.in. zakładanie cmentarzy. Nieruchomość oznaczona jako działka (...) położona jest na obszarze funkcjonalnym oznaczonym symbolem ZC.

W dniu zawarcia przedmiotowej umowy nieruchomość zbyta przez podatnika była więc przeznaczona na cele publiczne uzasadniające jej wywłaszczenie. W związku z powyższym J. W. złożył na skutek przedmiotowego wezwania formularz (...) błędnie wypełniony, ponieważ przychód ze sprzedaży udziałów w nieruchomości znajdującej się na ul. (...) w K. jest wolny od podatku zgodnie z przytoczoną wyżej podstawą prawną oraz planem zagospodarowania przestrzennego terenu, na którym znajduje się nieruchomość. W załączeniu złożył korektę (...) w którym wykazał podatek od dochodów 0,00 i zwrócił się z prośbą o udzielenie informacji o sposobie rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Pisemnym upomnieniem z dnia 17 sierpnia 2015 roku Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. wezwał J. W. do uregulowania należności w łącznej kwocie 17 089,60 zł na którą składają się: kwota 14 065,00 zł tytułem podatku (...) (...)za 2012 rok, kwota 3 013,00 zł tytułem odsetek na dzień wystawienia upomnienia oraz kwota 11,60 zł kosztów upomnienia w terminie 7 dni od doręczenia upomnienia o pouczeniem, że niewykonanie obowiązku we wskazanym terminie spowoduje skierowanie sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego.

Pismem z dnia 13 czerwca 2016 r. Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w K., przesłał pełnomocnikowi J. W. – doradcy podatkowemu P. Z., protokół spisany 13 czerwca 2016r., na okoliczność przeprowadzenia czynności sprawdzających w zakresie sprzedaży udziałów w nieruchomości położonej przy ul. (...),j na podstawie aktu notarialnego Rep. A (...) celem zapoznania się z jego treścią. W protokole zawarte zostały ustalenia stanu faktycznego i w konkluzji w związku z przeprowadzonymi czynnościami sprawdzającymi zobowiązano podatnika do złożenia korekty (...) w terminie 7 dni od otrzymania niniejszego protokołu.

W dniu 22 kwietnia 2016r. (...) Spółka z o.o. – spółka doradztwa (...) wystawiła J. W. fakturę VAT Nr (...) na kwotę 406,50 zł netto – 500,00 zł brutto tytułem zapłaty za zastępstwo i prowadzenie sprawy UP- (...). J. W. zapłacił kwotę wynikającą z tej faktury. Pismem z dnia 23 czerwca 2016 roku pełnomocnik powodów działając w imieniu J. W. wezwał Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. do uiszczenia kwoty 500,00 zł wynikającej z faktury (...) tytułem wynagrodzenia, jakie powód poniósł z uwagi na konieczność skorzystania z usług profesjonalnego podmiotu (doradcy podatkowego) wobec niezasadnego wezwania do złożenia korekty zeznań podatkowych i zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu sprzedaży udziału w nieruchomości stanowiącej działkę (...) położonej w K. przy ul. (...) (akt notarialny (...)w terminie 7 dni od otrzymania niniejszego wezwania. W odpowiedzi na pismo z dnia 17 sierpnia 2015 r. - wezwanie Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. o wszczęciu czynności sprawdzających w zakresie przychodu uzyskanego ze sprzedaży udziałów w nieruchomości położonej przy ul. (...) na podstawie aktu notarialnego (...) pełnomocnik A. W. , doradca podatkowy (...) Sp. z o.o. złożył do Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. w dniu 27 sierpnia 2015 r. pisemne wyjaśnienie w którym wskazał, że zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych – art. 21 pkt 29 wolne od podatku są przychody uzyskane z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Natomiast zgodnie z art. 6 pkt 9 ustawy o gospodarce nieruchomościami celem publicznym jest m.in. zakładanie cmentarzy. Nieruchomość oznaczona jako działka (...) położona jest na obszarze funkcjonalnym oznaczonym symbolem (...). W dniu zawarcia przedmiotowej umowy nieruchomość zbyta przez podatnika była więc przeznaczona na cele publiczne uzasadniające jej wywłaszczenie. W związku z powyższym A. W. złożył na skutek przedmiotowego wezwania formularz(...) błędnie wypełniony, ponieważ przychód ze sprzedaży udziałów w nieruchomości znajdującej się na ul. (...) w K. jest wolny od podatku zgodnie z przytoczoną wyżej podstawą prawną oraz planem zagospodarowania przestrzennego terenu, na którym znajduje się nieruchomość. W załączeniu złożył korektę (...)za 2012 r. w którym wykazał podatek od dochodów 0,00 i zwrócił się z prośbą o udzielenie informacji o sposobie rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Pisemnym upomnieniem z dnia 17 sierpnia 2015 roku Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. wezwał A. W. do uregulowania należności w łącznej kwocie 17 089,60 zł na którą składają się: kwota 14.065 zł tytułem podatku (...) (...) rok, kwota 3 013,00 zł tytułem odsetek na dzień wystawienia upomnienia oraz kwota 11,60 zł kosztów upomnienia w terminie 7 dni od doręczenia upomnienia z pouczeniem, że niewykonanie obowiązku we wskazanym terminie spowoduje skierowanie sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Pismem z dnia 13 czerwca 2016r. Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. przesłał pełnomocnikowi A. W. – doradcy podatkowemu P. Z. protokół spisany 13.06.2016 r. na okoliczność przeprowadzenia czynności sprawdzających w zakresie sprzedaży udziałów w nieruchomości położonej przy ul. (...) na podstawie aktu notarialnego(...)celem zapoznania się z jego treścią. W protokole zawarte zostały ustalenia stanu faktycznego i w konkluzji w związku z przeprowadzonymi czynnościami sprawdzającymi zobowiązano podatnika do złożenia korekty (...)w terminie 7 dni od otrzymania niniejszego protokołu.

W dniu 22 kwietnia 2016r. (...) Spółka z o.o. – spółka doradztwa (...) wystawiła A. W. fakturę VAT Nr (...) na kwotę 406,50 zł netto - 500zł brutto tytułem zapłaty za zastępstwo i prowadzenie sprawy (...) A. W. zapłacił kwotę wynikającą z tej faktury. Pismem z dnia 23 czerwca 2016 roku pełnomocnik powodów działając w imieniu A. W. wezwał Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. do uiszczenia kwoty 500,00 zł wynikającej z faktury (...) tytułem wynagrodzenia jakie powód poniósł z uwagi na konieczność skorzystania z usług profesjonalnego podmiotu (doradcy podatkowego) wobec niezasadnego wezwania do złożenia korekty zeznań podatkowych i zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu sprzedaży udziału w nieruchomości stanowiącej działkę (...) położonej w K. przy ul. (...) (akt notarialny (...)z 07.03.2012 r.) w terminie 7 dni od otrzymania niniejszego wezwania.

Pismem z dnia 17 marca 2017 roku Dyrektor I. Administracji Skarbowej w K. w odpowiedzi na wezwanie z dnia 24 stycznia 2017 r. do zapłaty na rzecz A. W., J. W. i S. W. kwot po 500,00 zł tytułem skorzystania z usług doradcy podatkowego w związku z wezwaniem wystosowanym przez naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. do złożenia korekty zeznań podatkowych i zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu sprzedaży udziałów w nieruchomości stanowiącej działkę (...) położonej w K. przy ul. (...), oświadczył, że nie uznaje w/w żądania za zasadne. W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, że wydatki poniesione na wynagrodzenie pełnomocnika należy zaliczyć do kosztów wymienionych w art. 267§1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, które obciążają stronę postępowania podatkowego lub czynności sprawdzających. Wobec powyższego żądanie powodów o zapłatę na ich rzecz w/w kwot uznał za niezasadne.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwa S. W., J. W. i A. W. są w przeważającej części zasadne. Sąd na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego ustalił, że żądania powodów znajdują swoje uzasadnienie w treści art. 417 §1 k.c. Zaistniały bowiem wszystkie przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej związanej ze szkodą wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie przy wykonywaniu władzy publicznej.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż wszczęcie przez Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. i prowadzenie czynności sprawdzających w zakresie rozliczenia przychodu uzyskanego przez powodów ze sprzedaży udziałów w nieruchomości położonej w K. przy ul. (...) na podstawie aktu notarialnego (...) nie było działaniem samym w sobie bezprawnym.

Natomiast dalsze działania Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego, podejmowane w ich toku były już bezprawne i doprowadziły do tego, że powodowie chcąc uniknąć obciążenia ich nienależnym w tym przypadku podatkiem, musieli skorzystać z pomocy fachowego doradcy podatkowego, co jak się okazało związane było z poniesieniem przez każdego z nich określonej kwoty.

Naczelnik I U.S. zobowiązał bowiem S. W., J. W. i A. W. do złożenia korekty zeznania podatkowego (...)za 2012 rok, co powodowie uczynili wykazując kwotę podatku 14 066,00 zł, jednakże żaden z powodów zadeklarowanej kwoty nie uiścił na rzecz Urzędu Skarbowego. Powodowie mieli bowiem świadomość, że zbyli wprawdzie dobrowolnie, należącą do nich nieruchomość na rzecz Gminy K., jednakże zbycie nastąpiło na cel publiczny tj. rozbudowę cmentarza komunalnego w C.. Gdyby nie doszło do zawarcia dobrowolnej umowy na warunkach uzgodnionych przez strony, wówczas i tak zostałby wszczęty proces wywłaszczenia tej nieruchomości. Przychód z odpłatnego zbycia w/w nieruchomości znajdował zwolnienie z opodatkowania o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stosownie do treści którego, wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. W umowie sprzedaży Rep. (...)wyraźnie zostało wskazane, że Gmina K. kupuje przedmiotową nieruchomość na powiększenie Cmentarza Komunalnego (...), a zatem wezwanie powodów przez Naczelnika I U.S. do zapłaty podatku z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości było całkowicie nieuzasadnione. Taka decyzja Naczelnika tym samym niewątpliwie nosi znamiona niezgodnego z prawem działania przy wykonywaniu władzy publicznej. Powyższe potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w K. w decyzji z dnia 28 listopada 2016 r. wydanej na skutek rozpoznania odwołania S. W. od decyzji Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w K., którą to uchylił i umorzył postępowanie stwierdzając, że podatek nie jest należny.

Powodowie na skutek wszczętego postępowania wyjaśniającego i wezwania do złożenia korekty zeznania podatkowego za 2012 r., złożyli błędnie wypełniony formularz (...) jednakże nie uiścili podatku. Powodowie pomimo, że podatek nie był należny, co jednoznacznie wynikało z ustalonego stanu faktycznego, otrzymali wystawione przez Naczelnika I Urzędu Skarbowego w K. w dniu 17 sierpnia 2015r. upomnienia i wezwania do zapłaty podatku za 2012 r. od przychodów uzyskanych z w/w umowy sprzedaży udziałów w kwocie 14 066 zł (S. W.) i 14 065 zł (J. W. i A. W.) wraz z naliczonymi odsetkami.

W wyniku niewątpliwie niezgodnych z prawem działań organu podatkowego, powodowie udzielili pełnomocnictwa doradcy podatkowemu P. Z. celem obrony swoich praw. Następnie w imieniu powodów, doradca podatkowy złożył do Naczelnika U.S. obszerne wyjaśnienia w których wskazał, że podatek, jakim zostali obciążeni powodowie jest nienależny i podał podstawy prawne. Jednakże stanowisko zaprezentowane przez doradcę podatkowego – pełnomocnika powodów nie przekonało Naczelnika I U.S. i wydał on w dniu 18 sierpnia 2016 r. w stosunku do S. W. decyzję znak: (...)określającą zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2012 r. w wysokości 14 066,00 zł od dochodu uzyskanego z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości. Od tej decyzji S. W. z pomocą swojego pełnomocnika odwołał się i Dyrektor Izby Skarbowej w K. decyzją z dnia 28 listopada 2016 r. uchylił w całości decyzję organu pierwszej instancji i umorzył postępowanie w sprawie. W uzasadnieniu wskazał, że mając na uwadze ustalony stan faktyczny, a przede wszystkim przebieg postępowania poprzedzającego nabycie przez Gminę K. przedmiotowej nieruchomości, spełnione tym samym zostały wszystkie przesłanki zwolnienia z opodatkowania przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego, niewątpliwie czynności podejmowane w stosunku do powodów, które wbrew twierdzeniu pozwanego, nie ograniczyły się wyłącznie do czynności sprawdzających, ale doprowadziły do zobowiązania powodów do uiszczenia podatku, który był w tym przypadku nienależny, stanowiły niezgodne z prawem działanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Działania te miały charakter niewątpliwie władczy, co wynika z faktu, że powodowie otrzymali wezwania do zapłaty zaległego podatku wraz z naliczonymi odsetkami i pouczeniem, że nie uiszczenie powyższej kwoty będzie skutkowało wszczęciem wobec nich postępowania egzekucyjnego. Takie działanie ze strony organu podatkowego, uzasadniało skorzystanie przez S. W., J. W. i A. W. z pomocy fachowego w tej dziedzinie pełnomocnika w osobie doradcy podatkowego P. Z.. Natomiast koszty, jakie ponieśli w związku z doradztwem prawnym i złożeniem przez pełnomocnika pism w tym odwołań stanowią szkodę powstałą na skutek bezprawnych działań organu podatkowego.

Opisane powyżej działania organu podatkowego było bezpośrednią przyczyną poniesienia przez S. W. i J. W. kosztów w kwotach po 500,00 zł oraz A. W. w kwocie 406,50 zł. Gdyby bowiem organ podatkowy nie doprowadził do bezprawnego obciążenia powodów nienależnym podatkiem dochodowym, powodowie nie musieliby ponosić kosztów działania doradcy podatkowego. Zatem pojęcie bezprawnych działań przez organ podatkowy było jedyną przyczyną wyrządzenia z powyższego tytułu szkody powodom. Zwrócić należy uwagę, że każdy z powodów został obciążony wysoką kwotą podatku, która wyniosła aż 14 066,00 zł wraz z odsetkami. W takiej sytuacji uznać należy, iż powodowie byli w pełni uprawnieni, aby bronić się przed bezprawnym działaniem organu zmierzającym do wyegzekwowania od nich żądanej kwoty, przy pomocy wyspecjalizowanego pełnomocnika. Nadto wskazać należy, iż wynagrodzenie, jakie powodowie zapłacili pełnomocnikowi w kwotach po 500,00 zł brutto nie było wygórowane w stosunku do naliczonego zobowiązania podatkowego, a przede wszystkim nie stanowiło nawet przyjętej minimalnej stawki wynagrodzenia fachowego pełnomocnika w sprawach cywilnych biorąc pod uwagę jako wartość przedmiotu sprawy kwotę naliczonego podatku. Natomiast gdyby powodowie nie zwrócili się o poprowadzenie sprawy przez doradcę podatkowego ich straty byłyby znacznie większe niż wynagrodzenie doradcy, który swoimi działaniami doprowadził do uchylenia decyzji Naczelnika (...) w K. w stosunku do S. W. i ostatecznie odstąpieniem od obciążania podatkiem J. W. i A. W..

Reasumując do strat poniesionych wskutek bezprawnego działania organu podatkowego należy także zaliczyć koszty poniesione w związku z wynagrodzeniem doradcy podatkowego za prowadzenie sprawy w kwocie po 500 zł przez S. W. i J. W. oraz 406,50 zł przez A. W.. Należy bowiem zauważyć, o czym była mowa na wstępie, iż pojęcie szkody na gruncie art. 417 k.c. powinno być rozumiane w sposób ogólnie przyjęty na gruncie prawa cywilnego. Zakres kompensacji, a zwłaszcza elementy szkody podlegające wynagrodzeniu powinny być ustalone na podstawie odpowiednich regulacji Kodeksu cywilnego, w szczególności art. 361 § 2 k.c.. Zgodnie zaś z powyższym przepisem naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela stanowisko zawarte przez Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 29 lipca 2010r. w sprawie I ACa 512/10, który to orzekł, że dobrowolność poniesienia jakiegoś wydatku sama w sobie nie wyklucza możliwości uznania go za szkodę, pomimo tego, że szkoda to uszczerbek w majątku poszkodowanego, który nastąpił wbrew jego woli. Podkreślić przy tym należy, iż w cytowanym orzeczeniu Sąd Apelacyjny w Poznaniu uznał jako szkodę dobrowolnie poniesiony przez stronę koszt wynagrodzenia doradcy podatkowego. W niniejszej sprawie, powodowie S. W., J. W. i A. W. korzystali z pomocy doradcy podatkowego z uwagi na fakt iż sami nie posiadali wiedzy fachowej w jaki sposób mogą powstrzymać bezprawne działania organu podatkowego. Korzystanie z pomocy doradcy było zatem nie tyle ich wyborem, ale koniecznością, a tym samym koszt wynagrodzenia doradcy należy uznać za stratę jaką powodowie ponieśli na skutek działania organu podatkowego. Gdyby bowiem Naczelnik I Urzędu Skarbowego w K. prawidłowo wykonywał swoje obowiązki, powodowie nie byliby zmuszeni korzystać z odpłatnej pomocy profesjonalisty. Natomiast kwota wynagrodzenia doradcy podatkowego poniesiona przez każdego z powodów wynikała z wystawionych im przez (...) Sp. z o.o. – spółkę doradztwa podatkowego faktur załączonych do pozwu wraz z zawartą na nich adnotacją o dokonaniu zapłaty określonej kwoty. Mając powyższe na uwadze, uznając wniesione w niniejszej sprawie powództwa S. W., J. W. i A. W. przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi I. Administracji Skarbowej w K. za w pełni zasadne, Sąd Rejonowy w Kielcach na podstawie art. 417 § 1 k.c. zasądził od pozwanego na rzecz powoda S. W. i J. W. kwoty po 500,00 zł, zaś na rzecz A. W. kwotę 406,50 zł. O kosztach procesu Sąd orzekł nma podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany Skarb Państwa (...)w K., zaskarżając go w część uwzględniającej powództwo objętej punktem I, III, V, VII, VIII oraz IX i zarzucił:

- naruszenie prawa procesowego, tj. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nie zawarcie w uzasadnieniu wyroku wskazania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, tj. z przytoczeniem odpowiednich przepisów prawa podatkowego jakie naruszył pozwany;

- naruszenie prawa materialnego, tj. art. 471 § 1 k.c. poprzez jego błędna wykładnię polegającą na przyjęciu, iż doszło do bezprawnego działania strony pozwanego.

W oparciu o zgłoszone zarzuty, pozwany wnosił o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w całości.

Powodowie: S. W., J. W. i A. W., w odpowiedzi na apelację wnosili o jej oddalenie jako bezzasadnej oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z powodów zwrot kosztów postępowania apelacyjnego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się zasadna i zasługuje na uwzględnienie, choć nie wszystkie zarzuty są trafne.

Sąd odwoławczy podziela ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji i przyjmuje je za własne, za wyjątkiem ustalenia, iż to na wezwanie organu podatkowego, powodowie złożyli zeznanie(...) ze wskazaniem kwoty podatku od dokonanej sprzedaży na rzecz Gminy K., udziałów w nieruchomości przy ul. (...), a tym samym kwestii dotyczących związku przyczynowego pomiędzy działaniem Naczelnika I Urzędu Skarbowego w K., a ewentualną szkodą powstałą u powodów, jak również rozmiaru szkody. Nie sposób także zgodzić się w pełni z oceną prawną dokonaną przez Sąd Rejonowy. Na wstępie należy odnieść się do zarzutu pozwanego co do naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa procesowego, tj. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nie zawarcie w uzasadnieniu wyroku wskazania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, to jest on niezasadny.

Wbrew stanowisku skarżącego, uzasadnienie wyroku Sądu Rejonowego nie jest pozbawione elementów określonych w art. 328 § 2 k.p.c., zawiera wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Zarzut naruszenia przepisu art. 328 § 2 k.p.c. może być usprawiedliwiony tylko w tych wyjątkowych okolicznościach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu całkowicie uniemożliwia dokonanie oceny toku wywodu prowadzącego do wydania orzeczenia. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku, choć lakoniczne w warstwie analizy dowodów, jednak w pełni odtwarza tok rozumowania Sądu pierwszej instancji i ostatecznie wskazuje, w oparciu o które dowody zostały poczynione ustalenia faktyczne. Sfera motywacyjna tego orzeczenia została ujawniona w sposób umożliwiający poddanie wyroku kontroli instancyjnej, dlatego Sąd Okręgowy uznał zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c.

Podzielić natomiast należy drugi zarzut zawarty w apelacji, a dotyczący naruszenia prawa materialnego, tj. art. 471 § 1 k.c. co do tego, że w niniejszej sprawie nie zostały spełnione przesłanki wymienione w tym artykule. W szczególności Sąd Okręgowy nie podziela ustalenia i poglądu Sądu Rejonowego co do tego, że działania Naczelnika I Urzędu Skarbowego, podjęte po wszczęciu postępowania sprawdzającego, nosiły cechy bezprawności i że w konsekwencji powodowie ponieśli szkodę w postaci wynagrodzenia za usługi świadczone przez doradę podatkowego P. Z..

Aby przypisać Skarbowi Państwa odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego muszą być spełnione łącznie trzy przesłanki: powstanie szkody, szkoda spowodowana być musi przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu powierzonej funkcjonariuszowi czynności, pomiędzy szkodą, a zachowaniem podmiotu potencjalnie odpowiedzialnego musi zaistnieć związek przyczynowy. Kolejność badania przez sąd powyższych przesłanek nie może być przy tym dowolna. Jak wyjaśnił w wyroku z dnia 19 lipca 2012 r., w sprawie II CSK 648/11 Sąd Najwyższy, w pierwszej kolejności konieczne jest ustalenie działania (zaniechania), z którego, jak twierdzi poszkodowany, wynikła szkoda oraz dokonanie oceny jego bezprawności, następnie ustalenie, czy wystąpiła szkoda i jakiego rodzaju i dopiero po stwierdzeniu, że obie te przesłanki zachodzą, możliwe jest zbadanie między nimi normalnego związku przyczynowego (zob. wyrok SA w Białymstoku z dnia 13 października 2017 roku, I Aca 304/17, Lex nr 2412775).

Pojęcie wykonywania władzy publicznej zawarte w art. 417 § 1 obejmuje tylko takie działania, które ze swej istoty, a więc ze względu na charakter i rodzaj funkcji przynależnej władzy publicznej, wynikają z kompetencji określonych w samej Konstytucji RP oraz innych przepisach prawa. Ich wykonywanie z reguły łączy się z możliwością władczego kształtowania sytuacji jednostki. Chodzi zatem o działanie w takim obszarze, w którym może dojść do naruszenia prawa i wolności jednostki ze strony władzy publicznej. Wyrządzenie szkody przez niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej (w podanym znaczeniu) uzasadnia odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 417 § 1, gdy chodzi o państwowe jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej (w ujęciu cywilistycznym – stationes fisci Skarbu Państwa) bądź osoby fizyczne (funkcjonariuszy państwowych) wykonujące uprawnienia do wykonywania władzy publicznej. W konsekwencji należy stwierdzić, że art. 417 § 1 jest podstawą odpowiedzialności Skarbu Państwa wówczas, gdy szkoda została wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie funkcjonariusza państwowego lub państwowej jednostki organizacyjnej bez osobowości prawnej, uprawnionych do wykonywania władzy publicznej (sfera imperium). Podstawową przesłanką odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu zadań z zakresu władzy publicznej jest ich bezprawność ujęta zarówno w art. 77 ust. 1 Konstytucji RP, jak i w art. 417 k.c. w formule „niezgodne z prawem". Powstaje zatem zasadnicze pytanie, jak rozumieć „niezgodność z prawem", a w szczególności czy chodzi tu tylko o naruszenie przepisów prawa, z wyłączeniem norm moralnych, obyczajowych, zasad współżycia społecznego, czy też należy się odwoływać do przyjmowanego dotychczas szerokiego cywilistycznego pojęcia bezprawności, rozumianego jako działanie sprzeczne z prawem, jak również z zasadami współżycia społecznego. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 4 grudnia 2001 r., SK 18/00, wyjaśniając sformułowanie „niezgodne z prawem" użyte w art. 77 ust. 1 Konstytucji RP, skłaniał się ku ścisłemu jego ujmowaniu, rozumiejąc je jako „zaprzeczenie zachowania uwzględniającego nakazy i zakazy wynikające z normy prawnej". Podkreślając zatem, że w ujęciu konstytucyjnym pojęcie niezgodności z prawem jest węższe od cywilnego pojęcia bezprawności, Trybunał wskazał jednak, że przy stosowaniu art. 417 § 1, w brzmieniu przed nowelizacją, tj. przed dniem 1 września 2004 roku`` nie ma przeszkód, aby w ramach odpowiedzialności odszkodowawczej „niezgodność z prawem" ujmować jako działanie naruszające przepisy prawa, normy moralne i obyczajowe. W obecnym brzmieniu art. 417 § 1 posługuje się identycznym sformułowaniem „niezgodne z prawem", jakiego użyto w art. 77 ust. 1 Konstytucji RP. Brak racjonalnych argumentów, aby identycznym pojęciom użytym w Konstytucji RP i kodeksie cywilnym nadawać inną treść.

Wskazać przy tym należy, że nie każde naruszenie przepisów prawa będzie uzasadniało odpowiedzialność Skarbu Państwa, ale jedynie takie, które stanowiło warunek konieczny powstania szkody i którego normalnym następstwem jest powstanie szkody w danych okolicznościach. Nawet więc w sytuacji, w której przy wykonywaniu władzy publicznej dopuszczono się działań lub zaniechań bezprawnych, odpowiedzialność Skarbu Państwa ogranicza się jedynie do tych następstw, które pozostają z nimi w związku przyczynowym i które jednocześnie można uznać za normalne, rozsądnie przewidywalne konsekwencje przedmiotowego działania lub zaniechania.

Tymczasem zdaniem Sądu Okręgowego powodowie, na których spoczywał obowiązek stosownie do art. 6 k.c. tej przesłanki w niniejszej sprawie nie wykazali. Powodowie jako podstawę swojego żądania wskazali art. 417 k.c., wywodząc, że poniesione przez nich koszty z tytułu wynagrodzenia doradcy podatkowego w ramach postępowania administracyjnego stanowią poniesioną przez nich szkodę w związku z bezprawnym działaniem Naczelnika I Urzędu Skarbowego w K., które to działania najpierw doprowadziły do błędnego złożenia przez nich deklaracji podatkowych, które następnie musiały zostać przy pomocy fachowego pełnomocnika w osobie doradcy podatkowego P. Z. korygowane. Zdaniem powodów bezprawne działalnie Naczelnika I Urzędu Skarbowego - w postaci zobowiązania ich do złożenia korekty zeznania(...)zza 2012 rok, a następnie na skierowania do nich upomnienia i wezwania do uiszczenia podatku za 2012 roku w łącznej kwocie 17 090,60 zł, było bezpośrednią przyczyną poniesienia przez nich wynagrodzenia doradcy podatkowego.

W ocenie Sądu Okręgowego, wbrew temu co przyjął Sąd Rejonowy, w działaniu Naczelnika I Urzędu Skarbowego nie sposób dopatrzeć się bezprawności działania.

Organ podatkowy prowadził postępowanie sprawdzające, zgodnie z przepisami zawartymi w Dziale V ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa. Sąd Rejonowy zresztą sam prawidłowo ustalił, że samo zainicjowanie prowadzenia czynności sprawdzających w zakresie rozliczenia przychodu uzyskanego przez powodów ze sprzedaży udziałów w nieruchomości położonej w K. przy ul. (...) na podstawie aktu notarialnego (...)nie było działaniem samym w sobie bezprawnym.

Organ, mając uzasadnione wątpliwości co do prawidłowości, dokonanych przez powodów rozliczeń podatkowych, miał prawo wszcząć postępowanie celem wyjaśnienia tych wątpliwości. Zwrócić uwagę należy, że czynności sprawdzające, prowadzone wyłącznie z inicjatywy organu podatkowego (z urzędu), stanowią jedną z procedur podatkowych uregulowanych w ordynacji podatkowej. Ich istota sprowadza się do dobrowolnego wyeliminowania uchybień związanych z rozliczeniem podatku, bez wszczynania postępowania podatkowego. Czynności sprawdzające powinny zawsze wyprzedzać postępowanie podatkowe. Umożliwiają one bowiem, co do zasady, rozstrzygnięcie wątpliwości związanych z prawidłowością rozliczeń podatkowych bez wszczynania relatywnie skomplikowanej procedury postępowania podatkowego. Jest to więc tryb konkurencyjny wobec postępowania podatkowego, który nie powinien być traktowany ani łącznie, ani też zamiennie z tym postępowaniem. Z chwilą wszczęcia postępowania podatkowego (lub kontroli podatkowej) kończy się możliwość stosowania regulacji dotyczących czynności sprawdzających (wyrok NSA z 14.12.2006 r., I FSK 315/06, LEX nr 285315). Do głównych celów czynności sprawdzających należy sprawdzenie formalnej poprawności deklaracji oraz ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami, w tym deklaracjami. Co istotne - weryfikacja poprawności deklaracji podatkowych w trybie określonym w art. 274 o.p. może prowadzić do ich korekty z urzędu przez organ podatkowy lub na wezwanie organu – przez zobowiązanego do złożenia deklaracji. Uprawnienie do korekty deklaracji, co wynika z art. 81b § 1 pkt 1 o.p., ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej w zakresie objętym tym postępowaniem lub kontrolą. Z tego należy wywieść, że zawieszenie prawa do korekty deklaracji, przy dopuszczeniu stosowania czynności sprawdzających w toku postępowania lub kontroli podatkowej, prowadziłoby w istocie do podważenia sensu rozwiązania przyjętego w art. 274 o.p. Z uwagi na to należy przyjąć odrębność stosowania uregulowanych w ordynacji podatkowej procedur, z przyznaniem pierwszeństwa czynnościom sprawdzającym. Z tego należy też wyprowadzić wniosek, że naruszenie przepisów o czynnościach sprawdzających samo w sobie nie może przesądzać o wadliwości decyzji, ponieważ czynności te dokonywane są poza postępowaniem podatkowym. Jak słusznie wskazano w wyroku WSA w Warszawie z 4.02.2011 r. (III SA/Wa 1452/10, Lex nr 994892), wadliwość czynności sprawdzających, jeżeli nawet miała miejsce, nie oznacza więc wadliwości postępowania, w którym zapadła decyzja. Zakres czynności sprawdzających jest dość ograniczony i wyznaczają go art. 272 ordyn podat. oraz kolejne przepisy ordynacji podatkowej. Jako generalną zasadę można wskazać, że w trakcie czynności sprawdzających nie dokonuje się merytorycznej weryfikacji poprawności rozliczeń podatkowych. W szczególności – jak wskazano w wyroku WSA w Warszawie z 31 marca 2009 r. (III SA/Wa 2001/08, Lex nr 531453) – czynności sprawdzające służą korekcie formalnych (np. rachunkowych), a nie merytorycznych (np. związanych ze zwolnieniami podatkowymi) wad deklaracji. Eliminacja tych ostatnich wymaga bowiem przeprowadzenia postępowania podatkowego.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że zgodzić należy się z pozwanym, że powód nie wykazał, aby działania pozwanego nosiły cechy bezprawności. Poza sporem pozostaje okoliczność, że pismem z dnia 26 czerwca 2015 roku (...) w K. poinformował każdego z powodów, że dokonuje czynności sprawdzających w zakresie rozliczenia przychodu uzyskanego przez powodów ze sprzedaży udziałów w w/w nieruchomości (akta sprawy Sebastiana Wojdy Znak (...)akta sprawy Arkadiusza Wojdy Znak(...)akta sprawy J. Z. (...)

W piśmie tym jednocześnie wezwał ich do osobistego stawienia się w siedzibie Pierwszego Urzędu Skarbowego w K., w celu dostarczenia dokumentów potwierdzających prawo własności i prawo nabycia w/w nieruchomości, przedstawiających koszty uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia, tj. koszty nabycia, koszty wytworzenia, poniesione nakłady, które zwiększyły wartość nieruchomości w czasie jego posiadania, kserokopię oświadczenia potwierdzającego prawo do skorzystania ze zwolnienia, złożonego w ustawowym terminie w Urzędzie Skarbowym oraz zaświadczenia potwierdzającego zameldowanie podatnika na pobyt stały w zbywanej nieruchomości przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy (k. 15).

W wezwaniu tym organ podatkowy nie wezwał natomiast powodów, aby złożyli zeznanie podatkowe, co błędnie ustala Sąd Rejonowy i jak błędnie twierdzą powodowie, że to wskutek wezwania organu podatkowego, złożyli wadliwe zeznanie podatkowe (...) w którym określili kwotę podatku od dokonanej sprzedaży udziałów w nieruchomości przy ul. (...).

Tymczasem powodowie, (mimo braku takiego wezwania), sami z własnej inicjatywy, złożyli zeznania (...) w których wykazali podatek od odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych w wysokości po 14 066,00 zł ,w przypadku każdego z nich, pomimo, że wezwanie do nich skierowane, nie zawierało zobowiązania do złożenia takowej deklaracji, a jedynie zobowiązanie do stawiennictwa i przedłożenia stosownych dokumentów dotyczących sprzedaży udziałów w w/w/ nieruchomości.

W związku z powyższym, skoro powodowie bez stosownego zobowiązania, sami złożyli błędnie wypełnione zeznanie podatkowe (...) za 2012 roku, w którym wykazali podatek od odpłatnego zbycia nieruchomości w wysokości 14 066,00 zł w przypadku każdego z nich, to dalsze działania pozwanego nie sposób uznać za bezprawne.

W konsekwencji złożenia przez nich, bez wezwania organu podatkowego, przedmiotowej deklaracji (...), powodowie następnie pismem z dnia 22 lipca 2015 roku skierowali do Naczelnika I Urzędu Skarbowego wyjaśnienia, że na skutek przedmiotowego wezwania formularz (...) został przez nich błędnie wypełniony i w załączeniu złożyli korektę (...), wykazując podatek w wysokości 0,00 zł, jednakże (...)złożono na błędnym formularzu.

To spowodowało podjęcie przez Naczelnika dalszych działań, które były zgodne z prawem. A mianowicie w dniu 17 sierpnia 2015 roku powodowie dostali upomnienia do uiszczenia należności w kwocie po 17 079,00 zł (14 066,00 + 3 013,00 zł) (k. 25). Pismem z dnia 15 kwietnia 2016 roku Naczelnik I Urzędu Skarbowego przesłał pełnomocnikowi powoda S. W. - doradcy podatkowemu P. Z. protokół spisany dnia 15 kwietnia 2016 roku na okoliczność przeprowadzenia czynności sprawdzających i jednocześnie został on wezwany do złożenia korekty PIT – 38 za 2012 rok (k. 16 – 18). Następnie w dniu 18 sierpnia 2016 roku Naczelnik I Urzędu Skarbowego w sprawie Znak (...)określił dla powoda S. W. wysokość zobowiązania podatkowego za 2012 rok w wysokości 14 066,00 zł od dochodu uzyskanego z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości. Zatem dalsze działania podjęte przez Naczelnika były podyktowane wyjaśnieniem, że złożony przez powodów(...) był błędnie przez nich wypełniony, ponieważ przychód ze sprzedaży udziałów w w/w nieruchomości jest wolny od podatku na podstawie art. 21 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z powyższym nie sposób w działaniach podjętych przez pozwanego dopatrzyć się ich bezprawności.

Ponieważ powodowie, pomimo wezwania jedynie do stawiennictwa w celu złożenia wyjaśnień, złożyli w dniu 10 lipca 2015 roku zeznanie podatkowe(...) za 2012 rok, w którym wykazali podatek z odpłatnego zbycia przedmiotowej nieruchomości na kwotę 14 066,00 zł, to organ podatkowy za zasadne uznał wszczęcie postępowania podatkowego w stosunku do S. W., do czego posiadał pełne prawo i jego dalsze działania były legalne. Nie można więc dopatrywać się w podjętych przez Naczelnika I Urzędu Skarbowego bezprawnego działania uzasadniającego odpowiedzialność odszkodowawczą w rozumieniu art., 417 k.c., w sytuacji gdy podejmował on decyzje w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, dające mu podstawę do takiego działania.

Podzielić należy także zarzut pozwanego co do tego, że sam fakt wydania przez Dyrektora (...)w K. decyzji uchylającej wydaną przez (...)w K. decyzję z dnia 18 sierpnia 2016 rok, w której określił zobowiązanie podatkowe powoda S. W. z tytułu zbycia udziału w przedmiotowej nieruchomości na kwotę 14 066,00 zł nie może być utożsamiany o bezprawnym działaniu organu. Odpowiedzialność za szkodę wynikłą z wykonania wadliwej, nieostatecznej decyzji administracyjnej, występuje ze szczególną wyrazistością na tle prawa podatkowego. Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 26 kwietnia 2006 r., III CZP 125/05, OSNC 2006, nr 12, poz. 194 (z glosami E. Bagińskiej, GSP – Prz. Orz. 2007, nr 3, poz. 5, i J.M. Kondka, Palestra 2008, nr 1–2, s. 302, a także z omówieniami Z. Strusa, Przegląd orzecznictwa, Palestra 2006, nr 5–6, s. 296, oraz R. Trzaskowskiego, Odpowiedzialność odszkodowawcza..., s. 278), ostatecznie przyjął, że art. 417 § 1 k.c. w zw. z art. 77 ust. 1 Konstytucji RP, mający zastosowanie do zdarzeń i stanów prawnych powstałych przed l września 2004 r., stanowi podstawę prawną odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną wydaniem i wykonaniem nieostatecznej decyzji organu podatkowego pierwszej instancji, a następnie uchylonej. W sferze odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa za niezgodne z prawem działanie władzy publicznej przesłanka bezprawności oznacza naruszenie przez tę władzę przepisów prawa, przy czym nie każde naruszenie prawa jest podstawą odpowiedzialności odszkodowawczej, ale jedynie takie naruszenie, które stanowiło konieczny warunek powstania szkody (gdyby nie zaistniało, szkoda by nie powstała) i którego normalnym następstwem w danych okolicznościach jest powstanie szkody.

Mając zatem na uwadze, że zgodnie z art. 417 k.c. Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą, jeżeli zaistnieją łącznie następujące przesłanki: wystąpiła szkoda, jej wyrządzenie jest następstwem niezgodnego z prawem wykonania czynności z zakresu władzy publicznej oraz pomiędzy powstaniem szkody a niezgodnym z prawem wykonaniem czynności z zakresu władzy publicznej istnieje normalny (adekwatny) związek przyczynowy i że przesłanki te musza zaistnieć kumulatywnie, to wobec braku wykazania przez powodów jednej z przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa jaka jest bezprawność działania, powództwo podlegało oddaleniu. Wykazywanie szkody i związku przyczynowego było bezprzedmiotowe.

Na marginesie jedynie zaznaczyć należało, że jak wynika z akt postępowania podatkowego Znak (...) postanowieniem z dnia 23 września 2016 roku Naczelnik I Urzędu Skarbowego odmówił zwrotu kosztów, poniesionych przez powoda S. W. za pomoc prawną w postępowaniu podatkowym. Pełnomocnik powoda S. W. P. Z., został pouczony o możliwości wniesienia zażalenia na powyższe postanowienie, czego jednak nie uczynił.

W ocenie Sądu Okręgowego poniesione przez powodów wydatki z tytułu pomocy podatkowej nie były niezbędne. Powodowie, zawierając dobrowolnie umowy z doradcą podatkowym działali bowiem według własnego wyboru. W toku prowadzonego przez organ podatkowy postępowania, nie był przewidziany wymóg udziału profesjonalnego pełnomocnika. Nie mogą zatem skutecznie domagać się od Skarbu Państwa zasądzenia tych kosztów.

Zgodnie z art. 276 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej koszty te obciążały powodów albowiem zostały poniesione w ich interesie, a nie wynikały z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie. Ustanowienie pełnomocnika w postępowaniu podatkowym jest uprawnieniem strony zmierzającym do lepszej ochrony jej interesów, a nie obowiązkiem ustawowym, na co wprost wskazuje brzmienie art. 136 Ordynacji podatkowej. Przepisy art. 134 i art. 200 powołanej ustawy gwarantują stronie czynny udział w postępowaniu, ale nie obligują do korzystania z fachowej pomocy prawnej. Z tych względów wydatki poniesione w postępowaniu podatkowym przez stronę na wynagrodzenie pełnomocnika mają charakter pośrednio związany z rozstrzygnięciem sprawy i nie mogą być zakwalifikowane do kosztów postępowania w rozumieniu art. 265 § 2 Ordynacji podatkowej. Wydatki takie należy zaliczyć do kosztów, które obciążają stronę postępowania podatkowego (wyrok WSA w Warszawie z dnia 27 października 2006 r., III SA/Wa 1325/06; wyrok NSA z dnia 18 listopada 2010 r., II FSK 1309/09). Skoro więc ustanowienie pełnomocnika w postępowaniu przed organami podatkowymi jest dobrowolne i stanowi wynik działania strony zmierzający do lepszej ochrony jej interesów, a nie jest obowiązkiem ustawowym, to poniesione w związku z tym koszty postępowania, zgodnie z art. 267 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej obligatoryjnie obciążają stronę.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punktach I, III i V w całości i oddalił powództwo o czym orzekł jak w punkcie I sentencji.

Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa spowodowała konieczność zmiany również rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Sąd Okręgowy, mając na uwadze zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zasądził od powodów jako przegrywających sprawę przed Sądem Rejonowym rzecz strony pozwanej kwoty po 90,00 zł tytułem kosztów procesu. Na zasądzoną kwotę złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika strony w wysokości 270,00 zł ustalone na podstawie § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych, o czym Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie I sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., zaś ich wysokość ustalono w oparciu o § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, o czym Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie II sentencji.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał pobrać od powodów na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 30,00 zł tytułem kosztów sądowych, na które złożyła się opłata od apelacji, od uiszczenia której pozwany jest ustawowo zwolniony.

SSO Teresa Strojnowska SSO Monika Kośka SSO Anna Pać-Piętak