Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 5 czerwca 2014 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie, Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Jan Kremer (spr.)

Sędziowie: SSA Anna Kowacz - Braun

SSA Teresa Rak

po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2014 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. N.

przeciwko M. K.

o zapłatę

na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 26 marca 2014 roku, sygn. akt IX GC 378/10

postanawia:

zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że „udzielić powodowi M. N. zabezpieczenia roszczenia poprzez obciążenie nieruchomości będącej własnością pozwanego M. K., położonej przy ul. (...) w K. stanowiącej działkę nr (...) o powierzchni 0,1598 ha, dla której Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą pod nr (...) hipoteką przymusową do kwoty 549.864,42 zł (pięćset czterdzieści dziewięć tysięcy osiemset sześćdziesiąt cztery złote czterdzieści dwa grosze).”

Sygn. akt I ACz 960/ 14

UZASADNIENIE

Powód M. N. domaga się od pozwanego M. K.
zapłaty kwoty 345.500,34 zł wraz z ustawowymi odsetkami tytułem
wynagrodzenia za prace budowlane wykonane przez powoda na osiedlu
K. położonym przy ul. (...) w K.

W piśmie procesowym 27 stycznia 2014 powód wniósł o udzielenie
zabezpieczenia roszczenia poprzez ustanowienie na rzecz powoda hipoteki
przymusowej do kwoty 549.864,42 zł na nieruchomości będącej własnością
pozwanego, dla której Sąd Rejonowy dla Krakowa - Podgórza w Krakowie
Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą pod nr
(...) oraz zasądzenie kosztów postępowania
zabezpieczającego.

Podał, że na wskazaną sumę zabezpieczenia 549.864,42 zł składają
się: kwota 345.500,34 zł tytułem należności głównej, kwota 119.250,16 zł
tytułem odsetek ustawowych od kwoty 192.756,34 zł od dnia 7 kwietnia
2009 r., kwota 17.510,48 zł tytułem odsetek ustawowych od kwoty 28.304 zł
od dnia 7 kwietnia 2009 r., kwota 59.966,44 zł tytułem odsetek ustawowych
od kwoty 124.440 zł od dnia 27 kwietnia 2010 r., kwota 100 zł tytułem
uiszczonej opłaty sądowej od wniosku, kwota 120 zł tytułem kosztów
zastępstwa prawnego w postępowaniu zabezpieczającym, kwota 200 zł
tytułem kosztów wykonania zabezpieczenia, kwota 7.217 zł tytułem
przewidywanych kosztów postępowania.

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy oddalił wniosek powoda

o udzielenie zabezpieczenia dochodzonego roszczenia.

W uzasadnieniu Sąd Okręgowy uznał, że choć powód uprawdopodobnił
dochodzone roszczenie, to wniosek podlegał oddaleniu, gdyż nie
uprawdopodobnił, że brak zabezpieczenia wpłynie na uniemożliwienie czy też
utrudnienie wykonania zapadłego w sprawie orzeczenia, albo też w inny
sposób uniemożliwi lub utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie tj.
interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia a więc nie została spełniona

wskazana w art. 730 ^{(( 1))} § 1 k.p.c. jedna z koniecznych przesłanek udzielenia
zabezpieczenia. Sąd Okręgowy wskazał, że z załączonego do akt sprawy
odpisu z księgi wieczystej Nr (...) nieruchomości pozwanego
wynika, iż w dziale IV widnieje kilkadziesiąt wpisów dotyczących obciążenia
hipoteką z tytułu dochodzonych roszczeń od pozwanego a w dziale III księgi
wieczystej widnieje wpis o ustanowieniu ograniczonego prawa rzeczowego -
dożywotniej służebności osobistej polegającej na prawie zamieszkiwania w
całym budynku mieszkalnym przy ul. (...) na rzecz J. K.. W
ocenie Sadu Okręgowego nie zachodzi obawa wyzbycia się przez pozwanego
przedmiotowej nieruchomości, gdyż w razie jej zbycia kolejny nabywca
ponosi odpowiedzialność rzeczową i osobistą za świadczenia objęte prawem
dożywocia. Każdorazowy nabywca nieruchomości obciążonej prawem
dożywocia odpowiada za zobowiązania zbywcy, chociażby nie wiedział o jej
obciążeniu takim prawem.

Zażalenie na to postanowienie złożył powód, zarzucając mu naruszenie
art. 730 k.p.c. w zw. z 730 ¹ § 1 i § 2 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, że
powód nie wykazał interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia
roszczenia. Na tej podstawie wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia
poprzez udzielenie zabezpieczenia roszczenia zgodnie z wnioskiem oraz
zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania
zażaleniowego.

W uzasadnieniu skarżący podniósł, że wpisy istniejące w dziale II i
dziale IV księgi wieczystej dla przedmiotowej nieruchomości, ich ilość oraz
sumy na jakie opiewają prowadzą do wniosku, że wpisanie kolejnej hipoteki
na rzecz innego podmiotu niż powód spowoduje, że w przypadku
uwzględnienia powództwa, powód nie zdoła uzyskać zaspokojenia z majątku
pozwanego, z uwagi na pierwszeństwo innych licznych wpisów hipotek.
Dodatkowo wskazał, że J. K. tj. osoba na rzecz które ustanowiono
dożywotnią służebność osobistą jest matka pozwanego, co powoduje, że wpis
ten może być pozorny. Osoba ta może w każdej chwili zrzec się ustanowionej
służebności, co może umożliwić zbycie przedmiotowej nieruchomości innym
podmiotom. Nadto służebność ta może wygasnąć wskutek śmierci
uprawnionej. Podniósł, że nawet ustawienie dożywotniej służebności

osobistej na rzecz J. K., nie stanowi przeszkody w zbyciu przez
pozwanego przedmiotowej nieruchomości. Powyższe okoliczności powodują,
że brak zabezpieczenia uniemożliwi zaspokojenie powoda w razie
uwzględnienia powództwa.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie powoda zasługuje na uwzględnienie

Udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona postępowania,
jeżeli uprawdopodobni roszczenie, podlegające zabezpieczeniu oraz interes
prawny w udzieleniu zabezpieczenia, który istnieje wtedy, gdy brak
zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w
sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni
osiągnięcie celu postępowania w sprawie (art. 730 ¹ § 1 i 2 k.p.c.).

Oceniając przesłanki zabezpieczenia zgodzić się należy z Sądem
Okręgowym trafnie uznał, pierwsza z warunkujących udzielenie
zabezpieczenia przesłanek została przez uprawnionego spełniona. Nie ulega
bowiem wątpliwości, że powód, stosownie do wymogów art. 730 ¹ § 1 k.p.c.,
uprawdopodobnił będące przedmiotem zabezpieczenia roszczenie.

W świetle argumentacji powoda nie można jednak zgodzić się ze
stanowiskiem Sądu Okręgowego w kwestii oceny istnienia drugiej koniecznej
przesłanki zabezpieczenia, zwłaszcza ze stwierdzeniem, że pomimo tego, że w
dziale IV księgi wieczystej przedmiotowej nieruchomości pozwanego widnieje
kilkadziesiąt wpisów dotyczących obciążenia hipoteką z tytułu dochodzonych
roszczeń od pozwanego, wniosek podlegał oddaleniu ze względu na
niewykazanie przez powoda interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia,
gdyż powód nie wykazał, aby zachodziła obawa wyzbycia się przez pozwanego
przedmiotowej nieruchomości.

Zauważyć trzeba, że zważywszy na etap postępowania, a w
konsekwencji i charakter postępowania zabezpieczającego, okoliczności
uzasadniające wniosek o udzielenie zabezpieczenia tj. roszczenie i interes
prawy w udzieleniu zabezpieczenia ( art. 730 ¹ § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 736 §

1  pkt. 2 k.p.c.). winny być jedynie uprawdopodobnione, a nie udowodnione.
Zgodnie z art. 243 k.p.c. zachowanie szczegółowych przepisów o

postępowaniu dowodowym nie jest konieczne, ilekroć ustawa przewiduje
uprawdopodobnienie zamiast dowodu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego powód uprawdopodobnił również interes
prawny w udzieleniu zabezpieczenia dochodzonego roszczenia, gdyż podał w
sposób dostateczny argumenty uzasadniające twierdzenie, że brak
zabezpieczenia w sposób zgodny z treścią art. 747 pkt 2 k.p.c. uniemożliwi
lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia (art. 730 ¹ §

2  k.p.c.).

Celem zabezpieczenia w przypadku roszczeń nadających się do
egzekucyjnego wykonania jest zapewnienie egzekucyjnej wykonalności
przyszłego orzeczenia. W przypadku roszczeń o świadczenia pieniężne obawa
co do egzekucyjnego wykonania przyszłego orzeczenia może wynikać nie
tylko z faktu, że obowiązany nie posiada dostatecznego majątku lub istnieje
uzasadniona obawa, iż takiego majątku wyzbędzie się lecz także z tego, że
pozwany nie reguluje swoich zobowiązań i grozi mu niewypłacalność, że
nieracjonalnie obchodzi się z majątkiem.

Powód żąda zabezpieczenia roszczenia o zapłatę, zatem kondycja
finansowa pozwanego dla realizacji roszczenia jest znacząca. Wskazanie
przez powoda za pomocą wyciągu z księgi wieczystej nr (...),
że przedmiotowa nieruchomość obciążona jest na rzecz innych wierzycieli
kilkunastoma hipotekami opiewającymi łącznie na wielomilionowe kwoty, w
tym hipotekami przymusowymi ustanowionymi na przestrzeni kilku
ostatnich lat w ramach prowadzonych przeciwko pozwanemu postępowań
sądowych i egzekucyjnych, uzasadnia przyjęcie, że sytuacja finansowa
pozwanego jest trudna a tym samym uzasadnia obawę co osiągnięcia celu
postępowania w sprawie jakim jest możliwość egzekucyjnego wykonania
przyszłego orzeczenia kończącego postępowanie. Jednocześnie okoliczność
obciążenia przedmiotowej nieruchomości pozwanego prawem dożywocia na
rzecz matki pozwanego nie uniemożliwia rozporządzenie przez pozwanego
prawem własności do tej nieruchomości w drodze sprzedaży lub darowizny.
Nie można również nie uwzględnić okoliczności, że dochodzona pozwem
kwota jest wysoka a inny majątek pozwanego, mogący stać się przedmiotem
egzekucyjnego wykonania przyszłego orzeczenia, nie został ujawniony. Zatem

w przypadku braku zabezpieczenia, wykonanie zapadłego w sprawie wyroku,
może być poważnie utrudnione.

Ustalając sposób zabezpieczenia Sąd Apelacyjny miał na względzie
treść art. 730 ¹ § 3, który stanowi, iż przy wyborze sposobu zabezpieczenia
sąd uwzględni interesy stron lub uczestników postępowania w takiej mierze,
aby uprawnionemu zapewnić należytą ochronę prawną, a obowiązanego nie
obciążać ponad potrzebę. Powód wskazał we wniosku sposób zabezpieczenia,
poprzez obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową.
Ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomości jest zatem zarówno
dopuszczalnym (art. 747 § 1 pkt 2 k.p.c.) jak i właściwym sposobem
zabezpieczenia roszczeń powoda. W sytuacji kiedy pozwany nie posiada
innego składnika majątkowego odpowiadającego wartości sumy
zabezpieczenia, dochodzone pozwem roszczenie o zapłatę może być
zabezpieczone tylko poprzez obciążenie nieruchomości, która ma urządzoną
księgę wieczystą, hipoteką przymusową do sumy zabezpieczenia. Taki sposób
zabezpieczenia w żaden sposób nie ogranicza praw pozwanego z nią
związanych, nie pozbawia go możliwości dysponowania nieruchomością.

Zgodnie z art. 736 § 1 k.p.c. wniosek o udzielenie zabezpieczenia
powinien odpowiadać wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego, a
nadto zawierać wskazanie sposobu zabezpieczenia, a w sprawach o
roszczenie pieniężne także wskazanie sumy zabezpieczenia oraz
uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek.

Skoro zatem zostały spełnione warunki formalne wniosku, a powód
wykazał okoliczności uzasadniające wniosek, tj. zgodnie z art. 730 ¹ § 1 i 2
k.p.c. uprawdopodobnił roszczenie i interes prawny w udzieleniu
zabezpieczenia, nadto wskazał sumę zabezpieczenia i sposób zabezpieczenia,
który ma oparcie w przepisie art. 747 § 1 pkt 2 k.p.c. to należało zmienić
zaskarżone postanowienie udzielając powodowi zabezpieczenia roszczenia, o
czym orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art.
397 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania zabezpieczającego, z uwzględnieniem
kosztów postępowania zażaleniowego orzeknie Sąd I instancji w orzeczeniu
kończącym postępowanie w sprawie stosownie do art. 745 § 1 k.p.c.