Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 maja 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Zbigniew Ducki (spr.)
Sędziowie:	SSA Robert Jurga SSA Marek Boniecki
Protokolant:	st.sekr.sądowy Beata Lech

po rozpoznaniu w dniu 5 maja 2015 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Z. P. (1)

przeciwko B. D.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 6 października 2014 r. sygn. akt I C 1828/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że w jego punkcie I w miejsce daty 3 sierpnia 2012 roku wpisuje datę 17 czerwca 2013 roku,

2.  w pozostałej części apelację oddala;

3.  znosi pomiędzy stronami koszty postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 240/15

UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym przeciwko pozwanej B. D., Z. P. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz kwoty 150 000 zł z tytułu zachowku wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 3 sierpnia 2012 r. wraz z kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W podstawie faktycznej dochodzonego roszczenia powód podał, że na mocy postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa - Krowodrzy w Krakowie Wydziału I cywilnego (dalej Sąd Rejonowy) z 1 czerwca 2012 r., sygn. akt I Ns 1129/11/K, pozwana w oparciu o testamenty notarialne z 8 grudnia 2000 r. nabyła całość spadków po swoich rodzicach J. P. i Z. P. (2), w których skład wchodziła nieruchomości gruntowa nr (...) o pow. 0,1273 ha, położona w M., zabudowana domem jednorodzinnym o pow. 180 m ², dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) (dalej także przedmiotowa nieruchomość). Wartość nieruchomości powód określił na kwotę 650 000 zł.

Powód także wskazał, że jest osobą trwale i całkowicie niezdolną do pracy. Wynika to z orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z 12 października 2009 r., a nadto jego kalectwo jest widoczne gołym okiem. Powód pokreślił, że spadkodawcy nie uczynili na jego rzecz żadnych darowizn ani zapisów, które mogłyby zostać zaliczone na poczet należnego zachowku.

Pismem z dnia 16 lipca 2012 r. skutecznie wezwał pozwaną do zapłaty żądanej kwoty tytułem zachowku po zmarłych rodzicach.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, zgodnie z normami procesowymi.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwana podniosła, że według jej wiedzy powód został pozbawiony prawa do zachowku, jednak nie posiada ona aktualnie wiedzy odnośnie miejsca i czasu sporządzenia stosowanego dokumentu. Ponadto zauważyła, że J. P. zmarł 23 lutego 2007 r., zaś powód wykazywał swoja trwałą niezdolność do pracy orzeczeniem z 12 października 2009 r.

Zdaniem pozwanej powód nieprawidłowo wyliczył wielkość zachowku, również w aspekcie ponoszenia przez nią nakładów na przedmiotową nieruchomość. W końcu pozwana zakwestionowała żądanie powoda w przedmiocie zasądzenia odsetek od 3 sierpnia 2012 r., powołując się na wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 2 marca 2012 r., sygn. akt I Aca 110/12.

Wyrokiem z 6 października 2014 r. wydanym do sygn. akt I C 1828/12 Sąd Okręgowy w Krakowie: w pkt. I zasądził od pozwanej na rzecz powoda Z. kwotę 95.158 zł z odsetkami od 3 sierpnia 2012 r.; w pkt. II w pozostałym zakresie powództwo oddalił; w pkt. III zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1205 zł tytułem zwrotu kosztów procesu; w pkt. IV V nakazał ściągnąć od powoda z zasądzonego na jego rzecz świadczenia kwotę 3.380 zł, zaś od pozwanej, w obu przypadkach na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 5.859 zł.

W ustaleniach stanu faktycznego sprawy dokonanych na kanwie wydanego orzeczenia Sąd I instancji wskazał, że powód jest synem J. P. i Z. P. (2) oraz bratem pozwanej. Spadkobiercami ustawowymi po J. P. byli: żona Z. P. (2) oraz trójka zstępnych po 1/4 części, zaś spadkobiercami ustawowymi po Z. P. (2) była trójka zstępnych po 1/3 części.

Postanowieniem z 1 czerwca 2012 r. Sąd Rejonowy stwierdził nabycie spadków po J. P. i Z. P. (3) zmarłych odpowiednio 27 lutego 2007 r. i 19 kwietnia 2010 r., w obu przypadkach na podstawie testamentów notarialnych z 8 grudnia 2000 r. na rzecz pozwanej.

Tak testament notarialny J. P. jak i testament notarialny Z. P. (2) zostały sporządzone w dacie 8 grudnia 2005 r., jednak z uwagi na oczywiste przeoczenie zarówno w treści dokumentów jak i postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku została wpisana data 08 grudnia 2000 r.

W skład majątku spadkowego wchodzi w/w przedmiotowa nieruchomość, stanowiąca wspólność ustawową małżeńską J. i Z. P. (2). Jest ona zabudowana budynkiem mieszkalnym oraz budynkiem gospodarczym z lat 60-tych, wykończonym w latach 70-tych. Według stanu na dzień 23 lutego 2007 r. oraz 19 kwietnia 2010 r. nie nastąpiły zmiany techniczne budynku.

Pozwana w 2012 r. poczyniła następujące nakłady na przedmiotową nieruchomość: dokonała wymiany instalacji wodociągowej, kanalizacyjnej, gazowej, centralnego ogrzewania (bez pieca) i elektrycznej w całym budynku mieszalnym; zainstalowała komin ze stali nierdzewnej; wymieniła okna na PCV, w piwnicy 3 szt., na klatce schodowej 2 szt. w łazience 2 szt., w pokoju na I piętrze - okno balkonowe i okno zwykłe; zerwała w trzech pokojach podłogi, a następnie wykonała izolacje ocieplenie i wylewki; położyła gładzie gipsowe w trzech pokojach wraz z gruntowaniem i malowaniem; dokonała skucia lastrika w dwóch łazienkach i założyła izolację wraz z wylewką w jednej w nich; na parterze zamurowała jeden otwór drzwiowy i wybiła kolejny oraz poszerzyła drugi z otworów; wymieniła drzwi zewnętrzne i bramę wjazdową; wykonała nowe schody zewnętrzne żelbetonowe oraz obłożyła je i podest płytkami. Część napraw wykonywała wynajęta przez pozwaną firma budowlana, a część pozwana robiła systemem gospodarczym, zaś pomocy przy ich wykonywaniu udzielał jej m.in. kuzyn A. W..

Wartość nakładów poczynionych przez B. D. według stanu na dzień 04 czerwca 2013 r. i w poziomie cen na dzień 17 czerwca 2013 r. wyniosła 45.559 zł.

Wartości rynkowa prawa własności przedmiotowej nieruchomości, na dzień 23 lutego 2007 r. oraz na dzień 19 kwietnia 2010 r. i w poziomie cen na dzień 17 czerwca 2013 r. wynosiła 489.384 zł.

Powód od 2004 r. jest osobą trwale niezdolną do pracy. Miało to także miejsce dniach 23 lutego 2007 r. i 19 kwietnia 2010 r.

Pismem z 16 lipca 2012 r. (wysłanym w dniu 17 lipca 2012 r.) powód wezwał pozwaną do zapłaty na jego rzecz kwoty 150.000 zł z tytułu należnego mu zachowku po J. P. i Z. P. (2) podając, że zgodnie z art. 991 § 1 k.c. jako trwale niezdolnemu do pracy przysługuje mu roszenie o zapłatę 2/3 udziału spadkowego, który by mu przypadał w dziedziczeniu ustawowym. Wyżej określona kwota 150.000 zł stanowi wskazany udział przy uwzględnieniu wartości masy spadkowej.

W ocenie zaoferowanego materiału dowodowego Sąd Okręgowy w szczególności wskazał, że na wiarę zasługują zeznania świadka A. W. dotyczących okoliczności związanych z nakładami, jakie pozwana poniosła na nieruchomość przy ul. (...) w M., zeznania te pokrywały się bowiem z szeregiem dowodów obiektywnych w postaci faktur VAT za zakupione materiały oraz wyliczeniami wynagrodzenia za robociznę jak i ustaleniami opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego.

Podstawą poczynienia ustaleń faktycznych była również niekwestionowana opinia sądowo-lekarska biegłego sądowego specjalisty neurochirurga-neurotraumatologa W. M., dotycząca stanu zdrowia powoda i jego trwałej niezdolności do pracy w datach śmierci spadkodawców. Nadto stan faktyczny sprawy Sąd Okręgowy ustalił przy uwzględnieniu rzeczowej i fachowej o opinię biegłego sądowego rzeczoznawcy majątkowego mgr D. B. z 17 czerwca 2013 r., która także nie została zakwestionowana przez strony. Biegła wartość rynkową prawa własności zabudowanej działki ew. nr (...) przy ul. (...) w M. oszacowała według stanu na dzień 23 lutego 2007 r. - a więc z daty śmierci spadkodawcy J. P. oraz na dzień 19 kwietnia 2010 r. – czyli z daty śmierci drugiej spadkodawczyni Z. P. (2) i poziomie cen na dzień 17 czerwca 2013 r. na kwotę 489.384 zł. Kwota ta nie uwzględnia nakładów, jakie pozwana uczyniła na nieruchomość w 2012 r., których to wartość według stanu na dzień 04 czerwca 2013 r. i poziomie cen na dzień 17 czerwca 2013 r. wyniosła 45.559 zł.

W rozważaniach prawnych Sąd I instancji, po przytoczeniu dyspozycji art. 991 oraz po omówieniu istoty instytucji zachowku w polskim systemie prawa spadkowego, doszedł do wniosku, że w realiach przedmiotowej sprawy nie podlega dyskusji fakt spełnienia przesłanki polegającej na przynależności powoda do osób uprawnionych do domagania się od pozwanej zapłaty zachowku. Jest on synem spadkodawców J. i Z. P. (2). Z punktu widzenia zasadności roszczenia o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia, istotne jest także, aby osoba uprawniona nie otrzymała należnego jej w całości zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu. W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego bezsporne jest, że powód nie otrzymał od spadkobierczyni testamentowej należnego mu zachowku w całości.

Następnie Sąd I instancji zauważył, że wartość przedmiotowej nieruchomości na dzień 23 lutego 2007 r. (dzień śmierci J. P.) oraz na dzień 19 kwietnia 2010 r. (dzień śmierci Z. P. (2)) i w poziomie cen na dzień 17 czerwca 2013 r. wynosiła 489.384 zł. Wszelako pozwana poczyniła na w/w nieruchomość nakłady, dokonując ich jednak dopiero w 2012 r. W tej sytuacji przy ustalaniu wartości majątku spadkowego nie została uwzględniona wartość nakładów poczynionych przez B. D., która to według stanu na dzień 4 czerwca 2013 r. i w poziomie cen na dzień 17 czerwca 2013 r. wynosiła 45 559 zł.

W zaistniałej sytuacji Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że należało finalnie ustalić wysokość należnego powodowi zachowku, uwzględniając treść art. 991 § 1 k.c., zgodnie z którym wysokość zachowku wynosi połowę wartości udziału jaki przypadałby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym, przy czym udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku ustala się dla każdego uprawnionego na podstawie przepisów ogólnych (art. 931 i n. k.c.) z uwzględnieniem zasady ustalonej w art. 992 k.c. Podkreślono, że ustalenie wysokości udziału spadkowego wyrażonego odpowiednim ułamkiem przeprowadza się oddzielnie dla każdej osoby, której przysługuje prawo do zachowku. Udział ten mnoży się przez czystą wartość spadku i otrzymana wartość stanowi zachowek należny uprawnionemu. Podstawą zatem do obliczenia kwoty należnego powodowi zachowku po ojcu J. P. jest kwota 244.692 zł. (1/2 × 489.384 zł). W konsekwencji, zgodnie z przepisami ustawy należny powodowi zachowek po ojcu wynosi 40.782 zł (tj. 1/4 [żona i trojka zstępnych] x 244.692 zł = 61 173)(61 173 x 2/3 z tytułu trwałej niezdolności do pracy = 40.782 zł). Natomiast zachowek po matce Z. P. (2) również należało liczyć od kwoty 244.682 zł (1/2 × 489.384 zł)., przy uwzględnieniu, że do dziedziczenia ustawowego po zmarłej dochodziła trójka zstępnych po 1/3 części, gdyż tego co Z. P. (2) nabyłaby w drodze spadku po J. P. nie powiększyłoby wartości spadku od którego liczony jest należny powodowi zachowek. Zatem, zgodnie z przepisami ustawy należny powodowi zachowek po matce wynosi 54.376 zł (tj. 1/3 [trojka zstępnych] x 244.692 zł = 81.564 zł)(81.564 x 2/3 z tytułu trwałej niezdolności do pracy = 54.376 zł).

Odnośnie roszczenia o odsetki Sąd Okręgowy wskazał, że powód domagał się ich zasądzenia, od 3 sierpnia 2012 r., do dnia zapłaty w związku z wezwaniem do zapłaty jakie skierował do pozwanej pismem z dnia 16 lipca 2012 r. Pozwana wskazywała zaś na datę wyrokowania. Jednakże zgodnie z art. 455 k.c., jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Kodeks cywilny nie identyfikuje terminu wymagalności roszczenia o zachowek. Zatem należy rozważyć czy z właściwości zobowiązania nie wynika ten termin. W grę może tutaj wchodzić dzień śmierci spadkodawcy, gdyż z tym dniem jest wiadome, komu i w jakiej części przysługuje zachowek po zmarłym i kto jest zobowiązany do zapłaty zachowku. Wysokości tego zachowku może jednak nie być znana i wymaga ona stosownego wyliczenia. Ponadto różnorodność sytuacji rodzinnych, gdzie elementy niematerialne odgrywają doniosłą rolę, powoduje, że często nie da się jednoznacznie określić czy uprawniony do zachowku będzie domagać się zachowku czy nie. Te okoliczności powodują, że zobowiązanie do zapłaty zachowku należy uznać, za zobowiązanie bezterminowe. Zobowiązanie bezterminowe powinno być spełnione, jak wskazano wyżej wobec treści art. 455 k.c. - niezwłocznie po wezwaniu. Zatem odsetki należy liczyć od dnia wezwania dłużnika do zapłaty zachowku. W przedmiocie wyżej zaprezentowanego poglądu Sąd Okręgowy powołał się na dwa judykaty tj. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2014 r. ( V CSK 209/13) i z dnia 7 lutego 2013 r., ( II CSK 403/12, niepubl.).

Krytykując pogląd pozwanej jakoby odsetki należało liczyć od dnia wyrokowanie Sąd Okręgowy stwierdził, że wyrok zasądzający zachowek jest wyrokiem deklaratoryjnym, a nie konstytutywnym. Powód już w wezwaniu z dnia 3 sierpnia 2012 r. określił wartość majątku i należnego mu zachowku. Nie było żadnych przeszkód, aby pozwana spełniła roszczenie niezwłocznie w wysokości, którą uznawała za adekwatną. To zaś, że sąd określał ceny wg. innej daty wynikało tylko i wyłącznie z faktu, że pozwana nie spełniła swojego zobowiązania. Gdyby pozwana spełniła swoje zobowiązanie niezwłocznie po doręczeniu jej wezwania do zapłaty zachowku (według cen z tej daty), a następnie ceny uległy zmianie (wzrostowi) to ta okoliczność (wzrost ceny) nie miałaby znaczenia. Należy również wskazać, że ceny mogły wzrosnąć, ale również mogły zmaleć. W niniejszej sprawie takie wezwanie do zapłaty nastąpiło pismem z dnia 16 lipca 2012 r. (pozwana nie kwestionowała zaś tej okoliczności) z wyznaczeniem 14 - dniowego terminu płatności. Roszczenie powoda stało się zatem wymagalne w dniu 3 sierpnia 2012 roku. Od tej daty należały się odsetki ustawowe od zasadzonego roszczenia, zgodnie z brzmieniem art. 481 § 1 i 2 k.c.

W konsekwencji powyższego Sąd I instancji doszedł do wniosku, że należny powodowi zachowek po zmarłych rodzicach wyniósł łącznie kwotę 95.158 zł, zaś odsetki ustawowe przysługiwały od dnia 3 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty, zaś dalsze roszczenie powoda winno być oddalone.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na zasadzie art. 100 zd. 1 in fine k.p.c.

W apelacji od powyższego orzeczenia, w zakresie jego pkt. I w części dotyczącej odsetek, pozwana zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła: naruszenie art. 481 w zw. z art. 455 w zw. z art. 991 k.c. poprzez dokonanie błędnej wykładni polegającej na przyjęciu, ze pozwana jest zobowiązana do uiszczenia odsetek za opóźnienie w zapłacie zachowku od dnia 3 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty, czyli od upływu terminu zakreślonego w wezwaniu przez powoda.

W oparciu o powyższe apelująca wniosła o:

1. zamianę zaskarżonego wyroku w zakresie pkt. I poprzez zasądzenie odsetek od kwoty 95.158 zł od dnia wydania wyroku przez Sąd I instancji, tj. od 6 października 2014 r. do dnia zapłaty,

2. zasadzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania II instancji według norm prawem przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Jakkolwiek pogląd Sądu Okręgowego w przedmiocie twierdzenia, że zobowiązanie do zapłaty zachowku należy kwalifikować, jako zobowiązanie bezterminowe, stąd też winno być ono spełnione, zgodnie art. 455 k.c., niezwłocznie po wezwaniu, jako prawidłowy - to jednak apelacja pozwanej musiała odnieść częściowy skutek prawny z przyczyny niżej wskazanych. Powyższe jest konsekwencją faktu, że sąd apelacyjny, stosując przepisy prawa materialnego, z urzędu weryfikuje poglądy prawne w tym względzie i to niezależnie od złożonych w tej materii zarzutów apelacyjnych.

W pierwszej jednak kolejności wypada zauważyć, że wszelkie ustalenia stanu faktycznego dokonane przez Sąd I instancji są pełne i jako takie stanowiły, na zasadach procesu kontradyktoryjnego, wystarczająca podstawę do wydania orzeczenia w sprawie (Sąd odwoławczy uznaje je za własne).

Przechodząc do zasadniczego wyżej awizowanego problemu przypomnieć trzeba, że zgodnie z dyspozycja art. 455 k.c., jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony, ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania zobowiązania. Niewątpliwie zaś zobowiązanie do zapłaty zachowku, jak to trafnie zauważył Sąd Okręgowy, ma charakter zobowiązania bezterminowego, zaś w przypadku wezwania przez wierzyciela dłużnika do jego realizacji, czyni go zobowiązaniem terminowym.

Odnośnie zarzutu apelacji dotyczącego naruszenia wskazanych w nim przepisów prawa materialnego, nie można podzielić poglądu pozwanej, jakoby odsetki od uwzględnionego roszczenia o zachowek należało liczyć zawsze do dnia wyrokowania. Jak to wskazał Sąd Najwyższy we wspominanym przez Sąd Okręgowy wyroku z 7 lutego 2013 r. ( II CSK 403/12, LEX 1414389) roszczenie o zachowek jest od początku długiem pieniężnym ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z 15 grudnia 1999 r., I CKN 248/98, LEX nr 8982244). Przepisy zaś nie określają terminu wymagalności roszczenia z tytułu zachowku. W konsekwencji powinno ono zostać spełnione przez zobowiązanego niezwłocznie po wezwaniu przez uprawnionego do zachowku zgodnie z wymogami art. 455 k.c. Otóż ustalenie wysokości zachowku w postępowaniu na podstawie cen obowiązujących w chwili wyrokowania ( jak to wskazano w m.in. w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego, zasada prawna, z 26 marca 1985 r., OSNC z 1985 r.) nie przesadza o tym, że w każdym przypadku, od tej daty dopiero będą przysługiwały odsetki na rzecz uprawnionego. Sama waloryzacja świadczenia pieniężnego dokonywana przez sąd w ramach ustalenia wysokości roszczenia o zachowek, według cen obowiązujących w chwili wyrokowania, nie pozwala na uwzględnienie wszystkich negatywnych konsekwencji, jakie może ponieść wierzyciel przez czas, w którym nie mógł korzystać z przysługującej mu od zobowiązanego sumy pieniężnej. W konsekwencji termin, od którego zobowiązany do zapłaty zachowku popadł w opóźnienie (warunkujące zasądzenie odsetek ustawowych) należy ustalić indywidualnie z uwzględnieniem okoliczności danej sprawy. Powyższe wynika z faktu, że o stanie opóźnienia można mówić wówczas, gdy zobowiązany do zapłaty zachowku znał już wszystkie obiektywne okoliczności pozwalające mu racjonalnie ocenić zasadność i wysokość zgłoszonego roszczenia, co może mieć miejsce w dacie poprzedzającej wyrokowanie ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z 17 września 2010 r., II CSK 178/10, LEX nr 942800).

Pozwana w chwili wezwania jej przez powoda do zapłaty należności wynikającej z zachowku z pewnością winna zdawać sobie sprawę, co do zasadności roszczenia w tym względzie i dokonać weryfikacji okoliczności tego dotyczących. Uzyskała spadek po spadkodawcach na podstawie testamentów, przy czym postępowania w tym przedmiocie prawomocnie zakończyły się w czerwcu 2012 r. Nadto substrat zachowków był lub winien być pozwanej znany (okoliczności w tym przedmiocie nie zmieniły się przez czas procesu, zaś powód nie kwestionował nakładów poczynionych przez pozwana na majątek spadkowy), podobnie jak uprawnienie powoda do wysokości udziału spadkowego (ze względu na jego trwałą niezdolność do pracy). To ostatnie wszak wynika ze stanu zdrowia powoda od roku 2004., co zostało potwierdzone w opinii biegłego specjalisty neurochirurga-neurotraumatologa (k.164-165). W tej sytuacji, od co najmniej czerwca 2012 r., występowały warunki weryfikacji przez pozwaną zasadność dochodzonego przez powoda roszczenia, toteż od tego momentu pretensja pieniężna powodów mogła stać się wymagalna. Zatem w sprawie zaistniały takie okoliczności, które pozwalały dochodzenie przez powoda odsetek od należności za okres poprzedzający wydanie w sprawie wyroku. Wszak, co zgodnie się przyjmuje w judykaturze, zasadzenie odsetek od dnia wyrokowania nie ma charakteru kształtującego treści stosunku prawnego, lecz przybiera formę rozstrzygnięcia deklaratoryjnego.

Wszelako, skoro powodowi przyświecało (przynajmniej co do zasady) wyżej przedstawione rozumowanie, to winien on, na zasadach art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., udowodnić wysokość zasadnego jego zdaniem zachowku. Jak się w judykaturze przyjmuje - interes prawny, jakim jest wygranie procesu, nakazuje stronie podjąć wszelkie możliwe czynności prawne, w celu udowodnienia przedstawionych twierdzeń o faktach. Skutkiem zaś braku udowodnienia prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest to, że nie będą one mogły leżeć u podstaw rozstrzygnięcia. Zatem strona która nie udowodni przytoczonej podstawy faktycznej swego stanowiska utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym swym w procesie działaniem ( por. wyroki Sądu Najwyższego z: 7 listopada 2007 r., II CSK 293/07, LEX 487510; 15 lipca 1999 r., I CKN 415/99, LEX nr 83805). Rozkład ciężaru dowodu polega na tym, że powód powinien udowodnić fakty pozytywne, stanowiące podstawę jego twierdzeń w zakresie okoliczności prawo tworzących, zaś pozwany, o ile faktów wskazywanych przez przeciwnika nie przyznaje, okoliczności je niweczące.

Powód zaś nie przedstawili w sprawie dowodu dla ustalenia wartości uzasadnionej jego zdaniem pretensji, według daty wymagalności roszczenia. Zaoferowany w sprawie dowód z opinii biegłego do spraw szacowania nieruchomości ( nota bene zaakceptowany w pełnej rozciągłości przez strony) określił wartość spadków po spadkodawcach według chwili z dat ich otwarcia, zaś według cen określonych na dzień opracowania opinii ( vide k. 68-100). Nic natomiast nie wskazuje, że wartość spadku mogła być identyczna ze stanem istniejącym we wskazywanej przez powoda dacie wymagalności opiewającej na 3 sierpnia 2012 r.

W tej sytuacji, biorąc pod uwagę wcześniej wspomniane warunki do dochodzenia roszczenia z tytułu zachowku prawidłowym terminem do zasadnego dochodzenia przez powoda roszczenia, jest dzień określenia wartości przedmiotowych spadków (substratów zachowku). Od tego momentu roszczenie powoda, w okolicznościach omawianej sprawy, stało się wymagalne, co dawało możliwość dochodzenia od niego na podstawie art. 481 § 1 k.c. odsetek ustawowych.

Z tych wszystkich względów, w oparciu o przepis art. 386 § 1 k.p.c., Sąd odwoławczy zmienił zaskarżone orzeczenie, oddalając w związku z treścią art. 385 k.p.c. apelację pozwanej w pozostałej części.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd odwoławczy orzekł na zasadach art. 100 w zw. z art. 108 i art. 391 § 1 k.p.c., uznając, że w konsekwencji zakresu apelacji i skali jej uwzględnienia, strony uległy wzajemnie względem zajmowanych w postępowaniu odwoławczym stanowisk niemal po połowie.