Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach Wydział II Cywilny Ośrodek (...) w R.

w składzie:

Przewodniczący: SSR del. Sławomir Łabuz

Protokolant: Izabela Kucza

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2015 roku w Rybniku

sprawy z powództwa S. D., A. D. i E. D.

przeciwko Zakładom (...) Spółka z o.o. w R.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza solidarnie od powodów na rzecz pozwanego kwotę 3 617,00 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt: II C 245/15

UZASADNIENIE

Powodowie w pozwie domagają się pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Lublinie z dnia 1.02.2013 r. o sygn. akt VI NC-e 66417/13, którym została zasądzona od powoda na rzecz pozwanej spółki kwota 109.674,44zł. W uzasadnieniu pozwu wskazali, że pozwana jest ich wzajemnym dłużnikiem. Powodowie stoją na stanowisku, iż pozwana spółka jest winna powodom kwotę 160 000 zł tytułem korzystania i przesyłu strategicznych gospodarczo mediów z uwagi na bezumowne korzystanie z gruntu należącego do powodów, tj. działek nr (...) położonych w R. przy ul. (...) dla których Sąd Rejonowy w Rybniku prowadzi księgę wieczystą o nr (...). Powodowie, działający jako wspólnicy spółki cywilnej (...) i Spółka spółka cywilna, nabyli prawo użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomość od pozwanego Zakładów (...) Spółka z o.o. w R. w dniu 18.10.2000 r. aktem notarialnym Rep. A nr (...). Wysokość swojej wierzytelności powodowie ustalili jako iloczyn rocznego wynagrodzenia za korzystanie przez pozwanego z gruntu powodów z okresem 10 lat. Powodowie powołują się przy tym na oświadczenie o potrąceniu wzajemnych wierzytelności, które zostało złożone pozwanej z dniem 22.06.2015 r., w którym zostało stwierdzone, że obie wierzytelności poprzez oświadczenie woli uległo wzajemnemu umorzeniu do wysokości wierzytelności niższej.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów. Zarzucił, iż powódka A. D. nie posiada legitymacji do wystąpienia z powództwem albowiem dłużnikami pozostają jedynie S. i E. D. a A. D. jest osobą trzecią, niebędącą dłużnikiem. Nadto zarzucili, iż brak jest wierzytelności nadającej się do potrącenia. Powodowie nie wskazali które urządzenia przesyłowe przechodzą przez grunt należący do nich oraz za które żądają stosownego odszkodowania. Jest to tym istotniejsze, iż większość mediów służy doprowadzenie mediów tylko do ich nieruchomość. Nadto zarzucili, iż powodowie nigdy wcześniej nie wzywali pozwaną do spełnienia świadczenia. Dodatkowo wskazali, iż nie ma podstaw do żądania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie albowiem w akcie notarialnym strony zgodnie ustaliły, iż wspólnie doprowadzą do ustanowienia służebności odrębnym aktem. Do tego jednak nie doszło gdyż powodowi milcząco przyzwalali na nieodpłatne korzystnie z gruntu.

Sąd ustalił:

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanym przez Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie dnia 1 lutego 2013 r. na wskutek pozwu Zakładu (...) z o.o. w R. nakazał pozwanym S. D. oraz E. D. aby w termin 2 tygodni od doręczenia nakazu solidarnie zapłacili powodowi kwotę 109.675 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 11.01.2013 r. oraz kwotę 4.971zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Postanowieniem z dnia 18.04.2013 r. nakazowi zapłaty została nadana klauzula wykonalności (k. 65-66). W oparciu o taki tytuł wykonawczy pozwana wszczęła postępowanie egzekucyjne (akta egzekucyjne KM 166/10 w załączeniu)

Pismem z dnia 18.06.2015 r. powód S. D. złożył oświadczenie woli pozwanej - powołując się na przepis art. 498 kc – działając jako wspólnik spółki cywilnej potrącił wierzytelność swoją w kwocie 160.000 zł tytułem korzystania i przesyłu strategicznych gospodarczo mediów przez pozwaną przez nieruchomości spółki cywilnej (...) i Spółka spółka cywilna z wierzytelnością w kwocie 132.499,98 zł zasądzonej w sprawie VI Nc-e (...) przez Sąd Rejonowy w Lublinie (k. 5-6).

Aktem notarialnym dnia 18.10.2000 r. S. D., E. D. oraz A. S. działający jako wspólnicy spółki cywilnej (...) i Spółka cywilna z siedzibą w R. nabyli od Zakładu (...) Sp. z o.o. w R. prawo użytkowania wieczystego działek gruntu nr (...) objętych księgą wieczystą Kw nr (...) (obecnie (...)) wraz z własnością budynków stanowiących odrębne nieruchomości. Jednocześnie w par 5, stawający zgodnie zobowiązali się do ustanowienia służebności gruntowych wzajemnych w tym służebności drogi ustalonych odrębnym aktem notarialnym w terminie do dnia 30 listopada 2000 z. - (k. 24-29).

Umową na sprzedaży wody miejskiej i odbiór ścieków nr 3/W/2006 r. zawartej pomiędzy pozwaną a spółką cywilną (...) i Spółka z siedzibą w R. dnia 21 grudnia 2006 r. w R. określono warunki dostarczania wody oraz odprowadzania ścieków do urządzeń będących w posiadaniu spółki cywilnej (...) oraz zasad prowadzenia rozliczeń o wodę i odprowadzania ścieków. Pozwana zobowiązała się do zapewnienia zdolności urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych do realizacji dostaw wody i odprowadzania ścieków. W par 9 umowy, odbiorca (spółka cywilna) zobowiązał się do utrzymywania właściwego stanu technicznego należących do niego instalacji i urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych (k. 68-76). Oświadczeniem z dnia 28.09.2012 r. pozwana wypowiedziała spółce cywilnej umowę na dostawę wody miejskiej i odbiór ścieków. Dnia 5.10.2012 r. doręczono oświadczenie przedstawicielowi spółki cywilnej (k. 77).

Sąd zważył

Materialnoprawną podstawę żądania pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego stanowi art. 840 § 1 pkt 2 kpc. Zgodnie z tym przepisem dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane. Gdy tytułem jest orzeczenie sądowe dłużnik może oprzeć powództwo na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie. Zarzut potrącenia dokonany po powstaniu tytułu egzekucyjnego może być skutecznie podniesiony jedynie w powództwie z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. Zatem powodowie mogli skorzystać z powództwa przeciwegzekucyjnego opartego na zarzucie potrącenia (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.).

Powodowie opierają swoje powództwo przeciwegzekucyjne o oświadczenie o potrąceniu ich wierzytelności w wysokości 160 000 zł z wierzytelnością objętą orzeczeniem sądowym – wyrokiem Sądu Rejonowego w Lublinie z dnia 1.02.2013 r. o sygn. akt VI NC-e 66417/13 zasądzającym na rzecz pozwanej spółki kwotę 109 674,44 zł (art. 499 kc).

W pierwszej kolejności należy podnieść, iż legitymację do wytoczenia powództwa opartego na przepisie art. 840 § 2 kpc mają dłużnicy. Z treści tytułu wykonawczego wyroku Sądu Rejonowego w Lublinie z dnia 1.02.2013 r. o sygn. akt VI NC-e 66417/13 którego pozbawienia wykonalności się domagają wynika, iż dłużnikami są jedynie S. i E. D.. A. D. nie posiada więc legitymacji czynnej do wytoczenia powództwa opartego na art. 840 § 1 pkt 2 kpc.

Co do zasady, powództwo z art. 840 kpc, jako środek merytorycznej obrony dłużnika, pozwala na zakwestionowanie wykonalności tytułu wykonawczego w drodze badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tym tytułem i w konsekwencji musi być oparte na przyczynach materialnoprawnych - podstawach wymienionych w pkt 1-2 omawianego przepisu. Przepis art 840 § 1 pkt 2 k.p.c. stwarza podstawę do zwalczania tytułu wykonawczego w przypadku, gdy już po powstaniu tytułu egzekucyjnego zaszły zdarzenia prowadzące do wygaśnięcia zobowiązania lub zdarzenia, wskutek których zobowiązanie nie może być egzekwowane. Przez zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło lub nie może być egzekwowane, należy rozumieć okoliczności faktyczne powodujące wygaśnięcie egzekwowanego zobowiązania lub niemożność egzekwowania, w tym potrącenie.

Jednakże w związku z zarzutami pozwanej co do braku skonkretyzowania rodzaju potrącanej wierzytelności oraz jej niewymagalności wobec braku wcześniejszego wezwania do zapłaty, Sąd w pierwszej kolejności jeszcze przed przystąpieniem do badania merytorycznej zasadności zarzutu potrącenia zbadał kwestię ustalenia istnienia wymagalności w dacie jej zgłoszenia do potrącenia z bezsporną wierzytelnością pozwanej. Z charakteru potrącenia wynika, iż spełnione muszą być przesłanki skuteczności podjętej czynności (art. 498 § 1 k.c. oraz art. 499 k.c.). Będące warunkiem skuteczności potrącenia przesłanki wymagalności i zaskarżalności wierzytelności muszą istnieć w czasie złożenia oświadczenia o potrąceniu i dotarcia jego treści do wiadomości dłużnika wierzytelności. Konsekwentnie, nie wywoła żadnego skutku złożenie oświadczenia o potrąceniu niewymagalnej wierzytelności. Oznacza to, że potrącający powinien złożyć oświadczenie dopiero po ziszczeniu się tej przesłanki.

Dodatkowo, dla skuteczności oświadczenia o potrąceniu powinno ono konkretyzować rodzaj i wysokość obu wierzytelności objętych potrąceniem. W tym miejscu Sąd podziela zapatrywanie wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2007 r. (III CZP 58/07), iż dla osiągnięcia tego skutku pozwany powinien zatem zindywidualizować swoją wierzytelność oraz skonkretyzować jej zakres przedstawiony do potrącenia z wierzytelnością powoda, wskazując zwłaszcza przesłanki jej powstania, wymagalności i wysokości oraz dowody w celu ich wykazania. Brak jednego z tych elementów powoduje bezskuteczność podjętej czynności, a możliwość jej konwalidowania, jako jednostronnej czynności prawnej, jest wyłączona.

Przez wymagalność wierzytelności rozumie się stan, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności, a dłużnik jest obowiązany spełnić świadczenie. Dopiero wówczas następuje dopuszczalność potrącenia. Wymagalność powstaje z chwilą nadejścia terminu spełnienia świadczenia, a jeżeli termin spełnienia świadczenia nie został oznaczony, powinno być ono spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania zobowiązania zgodnie z art. 455 k.c.

W oświadczeniu o potrąceniu z dnia 18.06.2015 r., powód S. D. działając jako wspólnik spółki cywilnej określił swoją wierzytelność w kwocie 160.000 zł jako tytułem korzystania i przesyłu strategicznych gospodarczo mediów przez Zakład (...) Spółka z o.o. w R. przez nieruchomości (...) S.C. nr działki (...). Nie wskazał natomiast z jakich strategicznych gospodarczo mediów pozwana miała korzystać. Pomijając to, iż powodowi chodziło zapewne o odszkodowanie za bezumowne korzystanie przez pozwanego z urządzeń przesyłowych posadowionych na gruncie powodów podnieść należy, iż tak oznaczona wierzytelność winna być traktowana jako zobowiązanie bezterminowe. Zgodnie z art. 455 k.c., takie zobowiązanie staje się wymagalne w dniu, w którym świadczenie powinno być spełnione, gdyby wierzyciel wezwał dłużnika do wykonania zobowiązania. Powodowie nie tyle, iż nie wykazali by wzywali pozwanego do zapłaty odszkodowania przed złożeniem oświadczenia o potrąceniu co podnosili, iż nie mieli obowiązku wzywania do zapłaty. Skoro więc powodowie nie wzywali pozwanego do zapłaty odszkodowania przed złożeniem oświadczenia o potrąceniu, wierzytelność powodów nie była zatem wymagalna w chwili składania przez nich oświadczenia.

Nadto, oświadczenie o potrąceniu nie konkretyzowało rodzaju wierzytelności objętej potrąceniem. Powód wskazał, iż chodzi o korzystanie z przesyłu strategicznych gospodarczo mediów. W kontekście wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z urządzeń przesyłowych niewątpliwie odróżnić należy korzystanie z urządzeń przesyłowych biegnących przez nieruchomość powodów od samych przyłączy do tej nieruchomości. Wobec zarzutów pozwanego i przedstawionej przez niego umowy na dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków nie wiadomo więc, co konkretnie zawiera zarzut potrącenia, odszkodowanie za bezumowne korzystnie z jakich urządzeń przesyłowych. Zatem, oświadczenie o potrąceniu nie może być uznane za skuteczne również w tym zakresie.

W tej sytuacji, wobec treści art. 498 k.c. uzależniającego dopuszczalność potrącenia m.in. od wymagalności wierzytelności i jej skonkretyzowania, skoro nie mogło dojść - wobec braku tych przesłanek - do wzajemnego umorzenia obu wierzytelności, odpadła również potrzeba badania merytorycznej zasadności tejże wierzytelności.

Na marginesie należy podnieść, iż nawet gdyby Sąd przystąpił do merytorycznego badania zasadności zgłoszonej przez powodów wierzytelności to zaproponowane przez powodów dowody nie mogły wykazać podnoszonych przez powoda twierdzeń (art. 6 k.c.). Wniosek dowodowy o wycenę „szlaków służebnych” jest nieprzydatny do rozstrzygnięcia sprawy z uwagi na wskazaną tezę dowodową tj. po pierwsze nie wiadomo jakie szalki służebne biegły miałby wyceniać a po drugie, biegły miałby ustalić wartość i wynagrodzenie na przyszłość. Ustalenie wynagrodzenia na przyszłość – czego domaga się powód – mogłoby być przydatne ewentualnie w zakresie przekazanego roszczenia o ustanowienie służebności ale nie w przypadku podnoszonych przez niego twierdzeń. W tej sytuacji ustalanie przebiegu szlaków służebnych jest bezprzedmiotowe.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. na które składają się koszty wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej ustalone zgodnie z § 6 pkt 6 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu w brzemieniu obowiązującym do dnia 1.01.2016 r.