Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lutego 2016 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach II Wydział Cywilny Ośrodek (...) w R.

w składzie:

Przewodniczący SSO Katarzyna Banko

Protokolant Bogumiła Brzezinka

po rozpoznaniu w dniu 4 lutego 2016 roku w Rybniku

sprawy z powództwa (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w W.

przeciwko J. P. reprezentowanemu przez opiekuna prawnego M. P.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego J. P. na rzecz powoda (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w W. kwotę 282.689,55 (dwieście osiemdziesiąt dwa tysiące sześćset osiemdziesiąt dziewięć 55/100) złotych z zastrzeżeniem, że egzekucja tej wierzytelności może zostać skierowana jedynie do nieruchomości położonej w J., dla której Sąd Rejonowy w Jastrzębiu-Zdroju prowadzi księgę wieczystą KW nr (...);

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 19.981 (dziewiętnaście tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt jeden) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Katarzyna Banko

Sygn. akt II C 238/15

UZASADNIENIE

Powód (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w W. domagał się zasądzenia od pozwanego J. P. kwoty 351.851,68 zł z dalszymi odsetkami od dnia 13 kwietnia 2015r. oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu żądania pozwu podano, że na podstawie umowy cesji wierzytelności z dnia 05 czerwca 2008r. strona powodowa nabyła od (...) Banku (...) S.A. w K. wierzytelność wobec J. P. z tytułu umowy o kredyt nr 105/97 zawartej w dniu 15 lipca 1997r. Wierzytelność ta na dzień 13 kwietnia 2015r. wynosi łącznie 1.060.569,30 zł, w tym: należność główna 282.689,55 zł oraz odsetki 777.879,55 zł. W związku z brakiem spłaty zadłużenia, dnia 29 kwietnia 2013r., powód skierował do Sądu Rejonowego w Jastrzębiu – Zdroju wniosek o zawezwanie do próby ugodowej J. P.. W toku postępowania zawezwany, prawidłowo powiadomiony, nie stawił się na rozprawie. W związku z brakiem woli polubownego zakończenia sporu po stronie zawezwanego J. P., ugoda nie mogła zostać zawarta. W oparciu o art. 379 § 2 kc, wobec podzielności zobowiązania strona powodowa dochodzi części przysługującej jej od pozwanego wierzytelności, tj. kwoty 351.851,68 zł tytułem całości należności głównej oraz części należności odsetkowej, tj. odsetek ustawowych za okres od 13 kwietnia 2013r. do 13 kwietnia 2015r. Rzeczowym zabezpieczeniem wierzytelności z umowy o kredyt nr 105/97 zawartej w dniu 15 lipca 1997r. jest hipoteka umowna zwykła w kwocie 450.000,00 zł ustanowiona w pozycji pierwszej, na nieruchomości stanowiącej własność pozwanego położonej przy ulicy (...) w J., dla której Sąd Rejonowy w Jastrzębiu – Zdroju prowadzi księgę wieczystą KW nr (...).

Całkowicie ubezwłasnowolniony pozwany J. P. reprezentowany przez opiekuna prawnego M. P. wniósł o oddalenie powództwa i obciążenie powoda kosztami procesu.

W uzasadnieniu powyższego stanowiska pozwany podniósł zarzut przedawnienia podając, że roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, w tym roszczenia banku związane z udzieleniem kredytu, ulegają 3 – letniemu przedawnieniu, zatem powód nabył wierzytelność już przedawnioną.

Powód w piśmie procesowym z dnia 06 października 2015r. zmodyfikował żądanie pozwu w ten sposób, że wniósł o zasądzenie od pozwanego J. P. na rzecz powoda (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w W. kwoty 351.851,68 zł wraz z dalszymi odsetkami od dnia 13 kwietnia 2015r. oraz kosztami procesu z zastrzeżeniem, że egzekucja może zostać skierowana jedynie do nieruchomości stanowiącej własność pozwanego J. P., położonej w J., dla której Sąd Rejonowy w Jastrzębiu – Zdroju prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), na której strona powodowa posiada zabezpieczenie dochodzonej wierzytelności w postaci hipoteki umownej zwykłej w kwocie 450.000,00 zł w pozycji pierwszej.

W uzasadnieniu powyższego stanowiska powód powołał się na art. 77 ustawy z dnia 06 lipca 1982r.o księgach wieczystych i hipotece zgodnie, z którym przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej.

Całkowicie ubezwłasnowolniony pozwany J. P. reprezentowany przez opiekuna prawnego M. P. podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 15 lipca 1997r. pomiędzy Bankiem (...) S.A. w K. a pozwanym J. P. została zawarta umowa nr (...) o kredyt długoterminowy. (...) S.A. w K. udzielił pozwanemu kredytu w kwocie 450.000 zł na okres od 15 lipca 1997r. do 30 czerwca 2001r. Kredyt przeznaczony był na zakup maszyn i urządzeń produkcyjnych. Spłata kredytu miała następować w ratach w terminach i kwotach wskazanych w umowie i aneksach do umowy. Zgodnie z aneksem nr (...) z dnia 17 marca 2000r. pozwany zobowiązał się dokonać spłaty kredytu w 10 ratach w wysokości 6.300,00 zł płatnych od dnia 30 marca 2000r. i w 6 ratach miesięcznych w wysokości 49.900,00 złotych płatnych od dnia 31 stycznia 2001r. Zabezpieczeniem kredytu była m. in. hipoteka umowna na nieruchomości położonej w J., dla której Sąd Rejonowy w Jastrzębiu Zdroju prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), przy czym powyższa nieruchomość w późniejszym czasie uległa podziałowi w następstwie, którego pozwany J. P. otrzymał na wyłączną własność nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Jastrzębiu – Zdroju prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). (dowód: umowa kredytowa nr (...) z dnia 15 lipca 1997r. wraz z aneksami nr (...) k. 65 – 86)

Pozwany J. P. jest właścicielem nieruchomości położonej w J., obręb B., o powierzchni 0.60.78 ha, dla której Sąd Rejonowy w Jastrzębiu – Zdroju prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Rzeczowym zabezpieczeniem wierzytelności o kredyt nr 105/97 zawartej w dniu 15 lipca 1997r. jest hipoteka umowna zwykła w kwocie 450.000 zł ustanowiona w pozycji pierwszej na wyżej opisanej nieruchomości stanowiącej własność pozwanego J. P.. (dowód: odpis księgi zwykłej wieczystej KW nr (...) k. 58 – 64)

Na podstawie umowy cesji wierzytelności z dnia 05 czerwca 2008r. strona powodowa nabyła od (...) Banku (...) S.A. w K. wierzytelność wobec J. P. z tytułu umowy o kredyt nr 105/97 zawartej w dniu 15 lipca 1997r. Umowa cesji obejmowała także odnoszące się do nabywanej wierzytelności zabezpieczenia wymienione w załączniku nr 2 według ich stanu na dzień 31 października 2007r., w tym konkretnym przypadku hipotekę umowną zwykłą w kwocie 450.000 zł ustanowioną w pozycji pierwszej na wyżej opisanej nieruchomości stanowiącej własność pozwanego J. P.. (dowód: poświadczona notarialnie kopia umowy sprzedaży wierzytelności zawartej w dniu 05 czerwca 2008r. przez (...) Bank (...) S.A. z B. Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym wraz z wyciągiem z załącznika do umowy zatwierdzającego listę nabytych wierzytelności, kopia aneksu nr (...) do umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 05 czerwca 2008r. k. 23 – 57)

W związku z brakiem spłaty zadłużenia powód skierował do Sądu Rejonowego w Jastrzębiu - Zdroju wniosek o zawezwanie do próby ugodowej pozwanego J. P., jednakże zawezwany nie stawił się na posiedzeniu w związku z powyższym do zawarcia ugody nie doszło. (dowód: akta Sądu Rejonowego w Jastrzębiu – Zdroju sygn. akt I Co 908/13)

Z wniosku (...) Banku (...) S.A. w K. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Jastrzębiu – Zdroju A. M., pod sygnaturą akt I Km 421/01, prowadził postępowanie egzekucyjne przeciwko R. P. i J. P.. Postawą egzekucji był tytuł wykonawczy w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) z dnia 19 września 2000r. zaopatrzony w klauzulę wykonalności nadaną przez Sąd Rejonowy w Rybniku – Roki Sądowe w Ż. postanowieniem z dnia 22 grudnia 2000r. sygn. akt ZICo 457/00/5. Postępowanie egzekucyjne zostało skierowane m. in. do nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Jastrzębiu – Zdroju prowadził księgę wieczystą Kw Nr (...) – J (obecnie (...)), z której odłączono działkę nr (...) (odpis księgi wieczystej - k.58). Postępowanie egzekucyjne w sprawie I Km 421/01 zostało umorzone postanowieniem z dnia 22 września 2005r. z powodu bezskuteczności egzekucji. Tytuł wykonawczy został zwrócony (...) Bankowi (...) S.A. w K., jednakże w aktach postępowania egzekucyjnego pozostała jego kserokopia, z której wynika, że bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) obejmował wierzytelność z tytułu umowy kredytu złotowego średnioterminowego nr 266/99 z dnia 27 października 1999r., a więc innej umowy kredytowej aniżeli umowa nr (...). (dowód: akta postępowania egzekucyjnego I Km 421/01)

Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek (...) w R. postanowieniem z dnia 26 października 2012r., sygn. akt II Ns 79/12 ubezwłasnowolnił całkowicie J. P.. Sąd Rejonowy w Rybniku postanowieniem z dnia 13 czerwca 2013r. sygn. akt IV RNs 47/13 ustanowił opiekunem prawnym całkowicie ubezwłasnowolnionego J. M. P. zamieszkałą w Ż.. (dowód: akta SO w Gliwicach sygn. akt II Ns 79/12, akta Sądu Rejonowego w Żorach sygn. akt III Op 5/14)

Powyższe okoliczności faktyczne Sąd ustalił w oparciu o spójne i w pełni przekonujące wskazane wyżej dowody, w szczególności dokumenty urzędowe, które w ocenie Sądu były w pełni wiarygodne oraz niekwestionowane dokumentny prywatne, których prawdziwość nie budziła wątpliwości.

Sąd zważył, co następuje:

Bezspornym w sprawie było, że w dniu 15 lipca 1997r. pomiędzy Bankiem (...) S.A. w K. a pozwanym J. P. została zawarta umowa nr (...) o kredyt długoterminowy zgodnie, z którą bank udzielił pozwanemu kredytu w kwocie 450.000 zł na okres od 15 lipca 1997r. do 30 czerwca 2001r. Bezspornym było także, że w dniu 05 czerwca 2008r. na podstawie umowy cesji powód nabył od (...) Banku (...) S.A. w K. wierzytelność wobec J. P. z tytułu umowy o kredyt nr 105/97 zawartej w dniu 15 lipca 1997r. oraz to, że na dzień 13 kwietnia 2015r. zadłużenie kredytowe odnośnie należności głównej wynosiło 282.689,55 zł.

Pozwany J. P. podniósł zarzut przedawnienia.

Zgodnie z art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

Roszczenia banku o spłatę kredytu przedawniają się z upływem trzech lat. Jeżeli bowiem przepis szczególny nie stanowi inaczej, to termin przedawnienia roszczeń związanych z działalnością gospodarczą - a takich dotyczy roszczenie banku z tytułu kredytu - wynosi 3 lata (art. 118 k.c.).

Bieg terminu przedawnienia liczy się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Datą początkową dla określenia przedawnienia poszczególnych rat są terminy ich spłaty określone w umowie kredytowej. Jeżeli jednak doszło do wypowiedzenia kredytu to raty dotychczas niewymagalne stały się wymagalne wraz z terminem wypowiedzenia. Od tego dnia trzeba do nich liczyć trzyletni termin przedawnienia.

Zgodnie z umową nr (...) o kredyt długoterminowy i aneksem nr (...) z dnia 17 marca 2000r. (...) S.A. w K. udzieliło pozwanemu kredytu w kwocie 450.000 zł na okres od 15 lipca 1997r. do 30 czerwca 2001r., zaś spłata kredytu miała następować w ratach, tj. w 10 ratach w wysokości 6.300,00 zł płatnych od dnia 30 marca 2000r. i w 6 ratach miesięcznych w wysokości 49.900,00 złotych płatnych od dnia 31 stycznia 2001r. Zatem kredyt powinien był być spłacony do 30 czerwca 2001r. i od tego dnia należałby liczyć trzyletni termin przedawnienia.

Zauważyć należy, że z odpisu księgi wieczystej KW nr (...) wynika, iż z wniosku (...) Banku (...) było prowadzone przez Komornika Sądowego dawnego Rewiru I przy Sądzie Rejonowym w Jastrzębiu – Zdroju pod sygnaturą akt I Km 421/01 postępowanie egzekucyjne, które zostało skierowane do nieruchomości zapisanej w powyższej księdze i prawomocnie umorzone w 2005r. (dział III księgi – ostrzeżenie 3 i 4, dokumenty będące podstawą wpisu pozycja 5). Postawą egzekucji był tytuł wykonawczy w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) z dnia 19 września 2000r., zaopatrzony w klauzulę wykonalności nadaną przez Sąd Rejonowy w Rybniku – Roki Sądowe w Ż. postanowieniem z dnia 22 grudnia 2000r. sygn. akt ZICo 457/00/5.

Artykuł 123 § 1 pkt 1 k.c. stanowi, że bieg terminu przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Powołany przepis nie określa przesłanek, jakim powinna odpowiadać czynność, aby mogła skutecznie przerwać bieg terminu przedawnienia, nie ulega jednak wątpliwości, że chodzi o czynność przedsięwziętą bezpośrednio we wskazanym w przepisie celu przez strony stosunku prawnego, leżącego u podstaw przedawniającego się roszczenia. Do przerwania biegu przedawnienia nie wystarczy identyczność wierzytelności; niezbędna jest identyczność osób, na rzecz których lub przeciwko którym dana czynność, obiektywnie zdatna do przerwania przedawnienia, została dokonana.

Skuteczne wniesienie pozwu jest czynnością przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia i dlatego, zgodnie z powołanym przepisem, przerywa bieg przedawnienia. Przerwanie przedawnienia następuje jednak, co do zasady, tylko pomiędzy stronami postępowania, jeżeli z istoty łączącego je stosunku prawnego wynika, że są materialnie zobowiązane lub uprawnione. Tak więc z istoty tej instytucji wynika, że przerwanie następuje w podmiotowych i przedmiotowych granicach czynności podjętej przez wierzyciela; dotyczy tego roszczenia, które jest zabezpieczone, dochodzone, ustalane lub egzekwowane, jest skuteczne przeciwko osobie, wobec której kieruje się czynność i z korzyścią na rzecz osoby dokonującej czynności.

Czynnością przerywającą bieg przedawnienia przedsięwziętą w celu zaspokojenia roszczenia jest wniosek wierzyciela o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności (por. m.in. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2004 r., III CZP 101/03, OSNC 2005, nr 4, poz. 58, i wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2014 r., II CK 276/04, nie publ., z dnia 22 stycznia 2008 r., V CSK 386/07, nie publ., z dnia 04 października 2012 r., I CSK 90/12, nie publ., z dnia 23 listopada 2011 r., IV CSK 156/11, OSNC-ZD 2013, nr A, poz. 7, oraz z dnia 12 stycznia 2012 r., II CSK 203/11, OSP 2014, nr 6, poz. 60). Czynnością taką jest też niewątpliwie wniosek o wszczęcie egzekucji, jest to bowiem czynność zmierzająca bezpośrednio do zaspokojenia roszczenia. Wniosek o wszczęcie egzekucji wywołuje zatem skutek w postaci przerwy biegu przedawnienia roszczenia stwierdzonego tytułem wykonawczym tylko wtedy, gdy pochodzi od wierzyciela, wskazanego w tytule egzekucyjnym i na którego rzecz temu tytułowi została nadana klauzula wykonalności. Reguła ta stanowi stosowaną odpowiednio w postępowaniu egzekucyjnym, w związku ze specyfiką tego postępowania, zasadę konstruowaną w postępowaniu rozpoznawczym, że przerwanie przedawnienia następuje pomiędzy stronami, jeżeli z istoty łączącego je stosunku prawnego wynika, iż są materialnie zobowiązane (uprawnione). W postępowaniu rozpoznawczym wyjątek od tej zasady przewiduje art. 192 pkt 3 k.p.c., stanowiąc, że z chwilą doręczenia pozwu zbycie rzeczy lub prawa objętych sporem nie wpływa na dalszy bieg sprawy. Jeżeli więc w toku postępowania rozpoznawczego dojdzie do przelewu dochodzonej wierzytelności, przerwa biegu przedawnienia spowodowana złożeniem pozwu pozostaje skuteczna w stosunku do cesjonariusza, choćby nie wstąpił do sprawy w charakterze strony. Za ugruntowany należy uznać pogląd, że art. 192 pkt 3 k.p.c. nie ma zastosowania w postępowaniu egzekucyjnym, cel bowiem tego postępowania jest inny; ma ono doprowadzić do zaspokojenia osoby materialnie uprawnionej, wskazanej w tytule egzekucyjnym, przy czym klauzula wykonalności może modyfikować istotne postanowienia tego tytułu, kształtując odmiennie granice podmiotowe i przedmiotowe zakresu egzekucji. Niestosowanie art. 192 pkt 3 k.p.c. w postępowaniu egzekucyjnym (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2009 r. III CZP 4/09, OSNC 2010, nr 1, poz. 2) oznacza zatem, że jeżeli w toku postępowania egzekucyjnego dojdzie do zawarcia umowy przelewu egzekwowanej wierzytelności, to postępowanie egzekucyjne nie zmierza już do zaspokojenia wierzyciela, którego osobę wskazuje tytuł wykonawczy.

Niemożność kontynuacji przez cesjonariusza toczącego się postępowania egzekucyjnego przedstawia się jako niewątpliwa, w tym bowiem postępowaniu wyłączone są przekształcenia podmiotowe, a następstwo prawne powstałe po wszczęciu egzekucji wymaga, z wyjątkami przewidzianymi w ustawie, nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 k.p.c. W związku z tym przyjmuje się, że nabywca wierzytelności, który przez umowę przelewu uzyskuje jedynie prawo do wierzytelności objętej dotychczasowym tytułem wykonawczym, a nie uprawnienie do kontynuowania wszczętego wcześniej przez inny podmiot postępowania, powinien po uzyskaniu na swoją rzecz klauzuli wykonalności wszcząć nowe postępowanie egzekucyjne. Nabywca wierzytelności niebędący bankiem powinien uzyskać sądowy tytuł egzekucyjny, a następnie klauzulę wykonalności, nadanie bowiem bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności na rzecz nabywcy wierzytelności niebędącemu bankiem nie jest dopuszczalne (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2004 r., III CZP 9/04, OSNC 2005, nr 6, poz. 98). Tak więc, z racji następstwa prawnego, o którym mowa, prawo stwierdzone w tytule egzekucyjnym na rzecz dotychczasowego wierzyciela wygasa wskutek przejścia na inny podmiot, a tym samym wygasa uprawnienie do prowadzenia postępowania egzekucyjnego przez pierwotny podmiot. Należy zatem stwierdzić, że skutki, jakie wiązały się z prowadzeniem postępowania egzekucyjnego odnoszą się do występujących w tym postępowaniu podmiotów i tytułu wykonawczego, na podstawie którego egzekucja była prowadzona.

W rozpoznawanej sprawie cedent wszczął postępowanie egzekucyjne z nieruchomości zapisanej KW nr (...), jednakże tytuł wykonawczy obejmował wierzytelność z tytułu umowy kredytu złotowego średnioterminowego nr 266/99 z dnia 27 października 1999r., a więc innej umowy kredytowej aniżeli wierzytelność będąca przedmiotem umowy przelewu.

Z tych wszystkich względów fakt prowadzenia przez cedenta egzekucji z nieruchomości zapisanej KW nr (...) nie spowodował przerwy biegu przedawnienia. Powód zaś nie wskazał żadnych innych okoliczności, które wskazywałyby, że doszło do przerwania biegu trzyletniego terminu przedawnienia, zatem roszczenie powoda uległo przedawnieniu w dniu 30 czerwca 2004r.

Po podniesieniu przez pozwanego zarzutu przedawnienia powód zmodyfikował żądanie pozwu w ten sposób, ze wniósł o zasądzenie od pozwanego J. P. na rzecz powoda (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w W. kwoty 351.851,68 zł wraz z dalszymi odsetkami od dnia 13 kwietnia 2015r. oraz kosztami procesu z zastrzeżeniem, że egzekucja powyższej wierzytelności może zostać skierowana jedynie do nieruchomości stanowiącej własność pozwanego J. P., położonej w J., dla której Sąd Rejonowy w Jastrzębiu – Zdroju prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), na której strona powodowa posiada zabezpieczenie dochodzonej wierzytelności w postaci hipoteki umownej zwykłej w kwocie 450.000 zł w pozycji pierwszej. Jako podstawę prawną wskazał art. 77 ustawy o księgach wieczystych i hipotece.

W rozpoznawanej sprawie mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 26 czerwca 2009r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2009r. Nr 131 poz. 1075). Hipoteka umowna zwykła na nieruchomości położonej w J., dla której w Sądzie Rejonowym w Jastrzębiu - Zdroju prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...) powstała przed dniem 20 lutego 2011r., a zgodnie z art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 2009r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw do hipotek zwykłych powstałych przed dniem wejścia w życie tej ustawy, a więc przed dniem 20 lutego 2011r., stosuje się przepisy ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece, w dotychczasowym brzmieniu.

Zgodnie z art. 65 ust. 1 u.k.w.h., w brzmieniu sprzed dnia 20 lutego 2011r., hipoteka jest prawem obciążającym nieruchomość w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Przepis art. 244 § 1 k.c. stanowi, że hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym. Hipoteka nie ulega przedawnieniu. Właściciel nieruchomości obciążonej hipoteką, niezależnie od tego, czy jest też dłużnikiem osobistym, czy tylko rzeczowym, nie może bronić się zarzutem przedawnienia roszczenia wierzyciela hipotecznego o zaspokojenie się z nieruchomości, oznaczałoby to bowiem, że przedawnieniu ulega hipoteka. Podkreślić tu trzeba ponownie, że w procesie wytoczonym przez wierzyciela przeciwko dłużnikowi rzeczowemu niebędącemu dłużnikiem osobistym w celu uzyskania tytułu egzekucyjnego umożliwiającego zaspokojenie się z nieruchomości, przedmiotem procesu nie jest jakaś odrębna wierzytelność istniejąca tylko w relacji między wierzycielem a dłużnikiem rzeczowym, lecz wierzytelność zabezpieczona hipoteką. Możliwość jej dochodzenia od podmiotu innego niż dłużnik osobisty wynika wyłącznie z istoty ustanowienia tego zabezpieczenia, które, jako ograniczone prawo rzeczowe, nie podlega przedawnieniu. Dlatego dłużnik rzeczowy w procesie o zapłatę, będącym w istocie jednym z elementów prawa zaspokojenia się z nieruchomości określonego w art. 65 ust. 1 u.k.w.h., a więc jednym z elementów hipoteki, nie może bronić się zarzutem przedawnienia.

Znajduje to potwierdzenie w art. 77 u.k.w.h., który w brzmieniu sprzed dnia 20 lutego 2011r. stanowił, że przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej; przepisu tego nie stosuje się do roszczenia o odsetki. Z przepisu tego wynika, że przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą tylko skutki w sferze obligacyjnej. Jeżeli dojdzie do przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, to wierzyciel hipoteczny jest uprawniony do zaspokojenia się z nieruchomości obciążonej. W przypadku przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką wierzyciel hipoteczny może zaspokoić się z nieruchomości obciążonej niezależnie od tego czy jej właścicielem jest też dłużnik osobisty, czy tylko rzeczowy. Nie ma żadnych podstaw do uznania, że w przypadku przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką wierzyciel hipoteczny jest uprawniony do zaspokojenia się z nieruchomości obciążonej jedynie wówczas, gdy jej właścicielem jest dłużnik osobisty. Żaden przepis ani metoda wykładni nie uzasadniają stanowiska, że w zależności od tego, kto jest właścicielem obciążonej nieruchomości, hipoteka (czyli roszczenie o zaspokojenie się z nieruchomości obciążonej) albo ulega przedawnieniu, albo też nie. Z tych przeto względów powództwo w zakresie należności głównej zasługiwało na uwzględnienie.

Poza wierzytelnością główną powód domagał się zasądzenia ustawowych odsetek za okres od 13 kwietnia 2013r. do 13 kwietnia 2015r. w kwocie 69.162,13 zł oraz dalszych odsetek od dnia 13 kwietnia 2015r. od kwoty 351.851,68 zł.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego stwierdzone zostało, że roszczenie o zapłatę odsetek za opóźnienie uzyskuje byt niezależny od długu głównego i ulega przedawnieniu według własnych reguł, osobno za każdy dzień opóźnienia, w związku z czym może być dochodzone również po upływie przedawnienia roszczenia głównego. Stwierdzenia te dotyczą jednak okresu po powstaniu roszczenia z tytułu odsetek. (por. wyroku SN z dnia 19 stycznia 1990 r. IV CR 294/89 OSNCP 1991/2-3 poz. 33, uchwały SN z dnia 5 kwietnia 1991 r. III CZP 20/91 OSNCP 1991/10-12 poz. 120, z dnia 05 kwietnia 1991 r. III CZP 21/91 OSNCP 1991/10-12 poz. 121 oraz z dnia 09 listopada 1994 r. III CZP 141/94 Glosa 1995/8 str. 30). Zgodnie z art. 481 § 1 k.c. wierzyciel może dochodzić odsetek, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, za czas takiego opóźnienia. Zgodnie z poglądem doktryny, przez opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego rozumie się taki stan prawny, w którym świadczenie nie nastąpiło jeszcze w momencie, w jakim stosownie do trwającej powinności dłużnika miało nastąpić, lub taką sytuację prawną, w której świadczenie to wprawdzie nastąpiło, lecz chwila jego realizacji nie pokrywa się z momentem, w jakim powinna być dokonana. Opóźnienie oznacza zatem ogólne pojęcie niewykonania zobowiązania pieniężnego w należytym terminie. W doktrynie uważa się, że przesłankami opóźnienia dłużnika są: 1) istnienie ważnego zobowiązania, 2) skuteczność roszczenia wierzyciela, jeżeli chodzi o tę drugą przesłankę; skuteczność roszczenia zachodzi wtedy, gdy wierzyciel może egzekwować swe prawa w danym momencie. Roszczenie pieniężne wtedy jest pozbawione skuteczności, gdy dłużnik uczyni użytek z przysługujących mu zarzutów dylatoryjnych czy peremptoryjnych. Skutek przedawnienia wierzytelności polega właśnie na tym, że dla dłużnika powstaje szczególnego rodzaju zarzut wyłączający zasądzenie, a zatem i egzekucję, czyli zarzut peremptoryjny. Jeżeli dłużnik ma prawo odmówić świadczenia - a takie prawo z chwilą upływu terminu przedawnienia zastrzega mu norma art. 117 § 2 k.c. - nie może być mowy o opóźnieniu po jego stronie, choćby termin spełnienia świadczenia już upłynął. Obowiązek płacenia odsetek nie może zatem powstać bez obowiązku zapłaty sumy głównej i pod tym względem odsetki stanowią dług uboczny, czyli akcesoryjny. Zatem jeżeli dłużnik podniesie uzasadniony zarzut przedawnienia dochodzonego od niego roszczenia, odsetki za opóźnienie mogą być naliczone tylko za czas do chwili przedawnienia roszczenia. (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1995 r. III CZP 156/95 OSNC 1996/3 poz. 31). Skoro roszczenie powoda uległo przedawnieniu w dniu 30 czerwca 2004r. to odsetki ustawowe za opóźnienie mogą być naliczone tylko za czas do chwili przedawnienia roszczenia, tym samym powództwo w zakresie należności odsetkowej, tj. odsetek ustawowych za okres od 13 kwietnia 2013r. do 13 kwietnia 2015r. w kwocie 69.162,13 zł oraz dalszych odsetek od dnia 13 kwietnia 2015r. od kwoty 351.851,68 zł, nie zasługiwało na uwzględnienie.

Mając powyższe ustalenia i rozważania na względzie orzeczono jak w sentencji.

Wartość przedmiotu sporu w rozpoznawanej sprawie wynosiła 351.851,68 zł, zaś powództwo zostało uwzględnione do kwoty 282.689,55 zł. Zatem strona powodowa wygrała sprawę w 80,34 % (w zaokrągleniu 81%).

Powód uiścił opłatę sądową w kwocie 17.593,00 zł. Skoro zasadzono od pozwanego na rzecz powoda kwotę 282.689,55 zł to opłata od uwzględnionej części powództwa wynosi 14.135,00 zł.

Powód był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, którego wynagrodzenie wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa zgodnie z § 6 pkt 7 w związku z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013r. poz.490) wynosi po 7.217 zł. Skoro powód wygrał sprawę w 81 % to z kwoty tej przysługuje mu zwrot kwoty 5.846,00 zł.

Zatem na podstawie art. 98 k.p.c. zasądzono od powoda na rzecz pozwanego kwotę 19.981,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

R., dnia 22 lutego 2016r. SSO Katarzyna Banko