Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SSO Magdalena Balion-Hajduk (spr.)

Sędzia SO Barbara Braziewicz

Sędzia SO Artur Żymełka

Protokolant Aldona Kocięcka

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2019 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa D. B.

przeciwko J. P. (1), F. P., S. S. i J. P. (2)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego J. P. (1)

od wyroku Sądu Rejonowego w R. Ś.

z dnia 23 maja 2017 r., sygn. akt I C 3155/15

oddala apelację.

SSO Artur Żymełka SSO Magdalena Balion-Hajduk SSO Barbara Braziewicz

Sygn. akt III Ca 17/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 23 maja 2017r. Sąd Rejonowy w R. Ś. zasądził od pozwanych solidarnie J. P. (1), F. P., S. S. i J. P. (2) na rzecz powódki D. B. 8335,92zł, oddalił powództwo w części i zasądził od pozwanych na rzecz powódki 417,17zł tytułem kosztów procesu.

Sąd ustalił, że siostrzeniec powódki K. P. zmarł w dniu 20 sierpnia 2013 roku. Za życia zmarły nie utrzymywał kontaktów ze swoim ojcem pozwanym J. P. (1). Rodzice zmarłego rozwiedli się, kiedy miał dwa lata i od tamtej pory pozostawał pod opieką matki. Również jako osoby dorosłej zmarłego nie łączyły z ojcem bliższe więzi, a relacje rodzinne ograniczały się do krewnych ze strony matki, w tym powódki i jej matki oraz brata. J. P. (1) nie wiedział o śmierci syna, a organizacją pogrzebu zajęła się powódka wraz ze swoim bratem A. B.. Powódka nie miała wiadomości co do aktualnego adresu pozwanego, nie wiedziała nawet czy żyje i pozostawała w błędnym przekonaniu, że jest spadkobiercą siostrzeńca. Koszty związane z pogrzebem oraz wykonania nagrobka wyraziły się w kwocie 4 460 złotych i zostały uiszczone przez powódkę oraz jej brata, który uiścił zaliczkę na poczet montażu nagrobka.

Po śmierci siostrzeńca powódka oraz A. B. byli w mieszkaniu zmarłego. Z odnalezionych tam dokumentów wynikało, że nie były opłacone należności za korzystanie z mieszkania oraz inne rachunki. Powódka, nie chcąc, aby zadłużenie narastało w dniu 23 sierpnia 2013 roku dokonała na rzecz (...) wpłaty w kwocie 2 300 złotych, a następnie do kwietnia 2014 roku opłacała należności przysługujące spółdzielni. Łącznie na ten cel powódka wydatkowała 3 843,92 zł.

Ponadto powódka w dniu 26 września 2013 roku dokonała wpłaty należnego podatku za użytkowanie wieczyste gruntu w wysokości 32 złotych. Oprócz tego w dniach 23 sierpnia 2013 roku oraz 27 stycznia 2014 roku uregulowała należności względem (...) Sp. z o.o. na łączną kwotę 358,50 złotych. Powódka w dniu 19 lutego 2014 roku dokonała również wpłaty na rzecz (...) S.A. w G. w kwocie 850 złotych.

Jeszcze przed śmiercią K. P., w dniu 3 sierpnia 2013 roku powódka dokonała przelewu na jego rachunek kwoty 5 000 złotych.

Postanowieniem z dnia 29 września 2015 roku Sąd Rejonowy w R. Ś. stwierdził, że spadek po K. P. nabyli z mocy ustawy jego ojciec J. P. (1) w ½ część oraz jego rodzeństwo z dobrodziejstwem inwentarza w 1/6 części.

W piśmie z dnia 26 kwietnia 2017 roku (...) S.A. w G. poinformowała, że K. P. nie był abonentem jej usług.

Po śmierci K. P., w okresie od 23 sierpnia do 25 września 2013 roku, z jego rachunku bankowego wypłacono kwotę 2 900 złotych.

Sąd uwzględnił powództwo w części na podstawie art. 922 § 1 i 3 k.c. , art. 1030 k.c., art. 1031 §1 i § 2 k.c., art. 1034 §1 k.c. oraz art. 405 k.c. i 410 § 2 k.c.

Pozwani są spadkobiercami K. P., co wynika z postanowienia Sądu Rejonowego w R. Ś. w sprawie I Ns 1310/14, przy czym F. P., S. S. i J. P. (2) nabyli spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Pozwani odpowiadają zatem za długi spadkowe zmarłego.

W skład spadku po K. P. oprócz lokalu mieszkalnego weszły inne aktywa, między innymi prawo użytkowania nieruchomości z przeznaczeniem na garaż oraz samochód. Pozwani po stwierdzeniu nabycia spadku dokonali sprzedaży lokalu mieszkalnego, a uzyskaną kwotę podzielili stosowanie do udziałów w spadku. Pozwani nie rozdysponowali jednak pozostałych składników spadku. Sąd uznał, że dokonany przez pozwanych dział spadku miał charakter działu częściowego albowiem nie obejmował wszystkich istotnych składników masy spadkowej, dlatego spadkobiercy dalej odpowiadają solidarnie.

Sąd Rejonowy uznał także, że wartość czynna spadku znacząco przekroczyła długi spadkowe. Wskazał, że długi spadkowe można podzielić na dwie kategorie. Pierwsza z nich obejmuje cywilnoprawne majątkowe obowiązki zmarłego, które przechodzą na spadkobierców w drodze dziedziczenia (między innymi wynikające z zawarcia umów obligacyjnych). W drugiej kategorii znajdują się natomiast obowiązki, których stroną nie był spadkodawca, ale które powstają w związku z jego śmiercią, a to przede wszystkim koszty pogrzebu, o których mowa wprost w cytowanym wyżej art. 922 §3 k.c.

Sąd Rejonowy uznał, że do długów spadkowych należało zaliczyć koszty pogrzebu K. P., są to koszty standardowe i odpowiadają zwyczajom przyjętym w danym środowisku. Wysokości kosztów pozwany nie kwestionował, podnosił jedynie, że mogły zostać pokryte z zasiłku pogrzebowego. Wobec faktu, że powódka jest jedynym spadkobiercą A. B. bez znaczenia dla niniejszej sprawy pozostaje, że to on opłacił zaliczkę w kwocie 500 zł na montaż nagrobka.

Sąd I instancji uznał również, że w skład długów spadkowych weszło zobowiązanie pozwanego do zapłaty należności przysługujących spółdzielni mieszkaniowej z tytułu korzystania z lokalu mieszkalnego. Dotyczy to zarówno opłat które powstały i stały się wymagalne przed śmiercią K. P. jak i tych które zostały naliczone przez spółdzielnię po jego śmierci. Łącznie chodził o kwotę 3 843,92 zł.

Powódka wykazała również, że poniosła koszty opłaty za garaż w wysokości 32 zł.

Sąd Rejonowy podniósł, że powódka nie była zobowiązana do spłaty długów spadkowych, nie była również zobowiązana do spłaty zadłużenia powstałego po dacie otwarcia spadku, dlatego przyjąć należało, że po stronie spadkobierców nastąpiło bezpodstawne przysporzenie w ich majątku, które winni powódce zwrócić. Sąd uznał przy tym, że powódka pozostawała w przekonaniu, że jest spadkobiercą K. P., dlatego jest uprawniona do żądania zwrotu świadczenia, nie wiedziała bowiem, że nie jest zobowiązana do spłaty.

Pozwany J. P. (1) w apelacji wskazał, iż powódka nigdy nie była zobowiązana do spłaty długów spadkowych po K. P., że powódka miała wiedzę, że K. P. posiadał rodzeństwo, ponadto że sąd zasądził od spadkobierców zwrot kosztów pogrzebu na podstawie przedstawionych przez powódkę rachunków a nie miał pewności czy powódka już wcześniej nie otrzymała zwrotu kosztów pogrzebu z ZUS, ponadto skarżący wskazał, iż przedstawił sądowi pismo ze Spółdzielni Mieszkaniowej (...), w którym spółdzielnia spółdzielnia informuje, że to on spłacił zadłużenie za lokal mieszkalny po K.. Ponadto zarzucił, iż powódka dokonała opłat nie z własnych środków, ale wypłaconych w kąta K. P.. W toku postępowania odwoławczego pozwany przedłożył kopie wyroku Sądu Rejonowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K. z 28 listopada 2017 roku sygn. akt IV U 213/17, w którym zostało oddalone odwołanie pozwanego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przy udziale powódki o wypłatę zasiłku pogrzebowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w całości podziela ustalenia faktyczne przyjęte przez Sąd Rejonowy i wskazaną przez ten sąd podstawę prawną rozstrzygnięcia i unikając zbędnych powtórzeń przyjmuje je za własne. W niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości, iż pozwany jako ojciec i spadkobierca zmarłego K. P. odpowiada za długi spadkowe po zmarłym synu. Część tych zobowiązań spłaciła powódka i w zakresie w jakim zostało to wykazane dowodami Sąd Rejonowy jej powództwo uwzględnił. Pozwany powołuje się na pismo (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z 7 kwietnia 2016 roku, z którego wynika, że przed sprzedażą mieszkania przez pozwanego z dnia 19 lutego 2016 roku zostało uregulowane całe zadłużenie. Wbrew twierdzeniom pozwanego z pisma tego nie wynika, że to on to zadłużenie spłacił, natomiast to powódka wykazała dowodami wpłaty w toku procesu, że uregulowała zadłużenie w postaci zaległości w opłatach mieszkaniowych po zmarłym siostrzeńcu. Odnosząc się do zarzutu, iż koszty pogrzebu winny być uregulowane przez powódkę z zasiłku pogrzebowego to wskazać należy, że z akt sprawy wynika , iż zmarły K. P. był osobą nieubezpieczoną. Zgodnie z ustawą z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Fundusz Ubezpieczeń Społecznych w takim przypadku zgodnie z art. 77 ust. 1 pkt 4 zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci członka rodziny osoby ubezpieczonej bądź pobierającej emeryturę lub rentę, ale ustawa w art. 77 ust. 2 precyzuje kogo należy pod pojęciem członka rodziny rozumieć jest to małżonek, rodzice, ojczym, macocha, osoby przysposabiające, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione i dzieci umieszczone w rodzinie zastępczej, przejęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności inne dzieci niż wymienione w pkt 3, rodzeństwo, dziadkowie, wnuki, osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna.

Powódka, która jest siostrą matki zmarłego K. P. nie należy do żadnego z tych kręgów, a zatem jej zasiłek pogrzebowy nie przysługiwał. Mógł on być wypłacony wyłącznie na podstawie art. 77 ust. 1 pkt 4 ustawy pozwanemu jako ojcu i pozostałym pozwanym jako rodzeństwu, którzy jednak takiego wniosku o przyznanie w okresie 12 miesięcy od śmierci K. nie zgłosili, co na mocy art. 81 cytowanej ustawy spowodowało wygaśnięcie prawa do zasiłku pogrzebowego.

Sąd Okręgowy, mając powyższe na uwadze uznał apelację jako nieuzasadnioną i na mocy art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

SSO Artur Żymełka SSO Magdalena Balion – Hajduk SSO Barbara Braziewicz