Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 września 2015 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Tadeusz Trojanowski
Protokolant:	stażysta Marta Strzała

po rozpoznaniu w dniu 22 września 2015 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa J. W. (1) i Z. W.

przeciwko I. D.

o rentę ewentualnie o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

1.  oddala powództwo o rentę;

2.  oddala powództwo o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli;

3.  odstępuje od obciążania powodów kosztami procesu.

SSO Tadeusz Trojanowski

I C 217/14

UZASADNIENIE

Powodowie wnosili zasądzenie od pozwanej comiesięcznej renty na rzecz powodów w kwocie po 2000 zł miesięcznie- na każdego z powodów (k.17) – do dnia 10-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki. Ewentualnie wnosili o zobowiązanie pozwanej do złożenia oświadczenia woli mocą którego zobowiązuje się do przeniesienia udziału 1/3 w prawie własności nieruchomości położonej w G., opisanej w pozwie, na rzecz powodów do ustawowej wspólności małżeńskiej. W uzasadnieniu pozwu podano, że powodowie przenieśli własność opisanej nieruchomości na syna , który zmarł, spadek po nim nabyła żona-obecnie pozwana- i jego dzieci; powodowie w opisywanej sytuacji popadli w niedostatek.

Pozwana w odpowiedzi na pozew (k.71) wnosiła o oddalenie powództwa. Zaznaczyła że w pozwie brak jest twierdzeń faktycznych do których mogłaby się merytorycznie ustosunkować. Odnosząc się do znanego pozwanej stanu faktycznego podała, że powodowie nie popadli w niedostatek.

Sąd ustalił co następuje.

Umową darowizny z 5.01.2007 roku Z. W. i J. W. (2) przenieśli na swego syna R. W. (1) prawo własności nieruchomości, składającej się z działek o numerach ewidencyjnych wskazanych w akcie notarialnym, położonej w G. przy ul. (...), nadto na nieruchomości zabudowanej budynkiem ustanowiona została dożywotnia służebność na rzecz powodów(k.180).

R. W. (1) zmarł w dniu 30.11.2009 r.

Spadek po zmarłym na mocy ustawy postanowieniem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 25.11.2010r., sygn. I Ns 1073/10 nabyli jego żona I. W. ( obecnie D.) oraz córki (...) J. (...) po 1/3 części każda; toczyło się postępowanie w przedmiocie zmiany tego postanowienia , ostatecznie jednak postanowienie o stwierdzeniu nabycia praw do spadku ostało się w obrocie prawnym.

W okresie poprzedzającym darowiznę na rzecz ich syna R. powodowie utrzymywali się z pracy w gospodarstwie rolnym.

Powódka okazjonalnie dorabiała podczas wyjazdów za granicę. Powódka od wielu lat była rencistką obecnie otrzymuje emeryturę w kwocie 753,95 zł do wypłaty. Powód otrzymuje emeryturę związaną z przekazaniem gospodarstwa rolnego synowi w kwocie 938,01 zł.

Powodowie mimo przekazania gospodarstwa nadal korzystali z możliwości uprawy jego części. Powód po powrocie do Polski uprawiał 3,5 ha w latach 2010-2014 , resztę uprawiał dzierżawca. Poprzedni dzierżawca skosił zboże powodów i przez trzy lata będzie im wydawał zboże do kur.

Obecnie dzierżawcą nieruchomości jest A. W., wydzierżawia ją od pozwanej, jedne hektar pozostawił powodom zgodnie z wolą pozwanej.

Do 2014 roku powodowie z całej nieruchomości pobierali dopłaty unijne w wysokości dwieście euro za hektar. Od 2015 roku dopłaty te będzie pobierał dzierżawca, z grunt z którego korzysta. dzierżawca uiszcza należne podatki od wydzierżawionej nieruchomości. Z budynków gospodarczych nie korzysta. Powodowie mogą uprawiać maliny, truskawki, będą mogli uprawiać ziemniaki. Mają kury.

Powodowie korzystają z pomocy swych córek A. J. i U. B.. Powodowie uprzednio także córkom podarowali działki po ok.850 m2 bez uzbrojenia A. J. mieszka obok rodziców pomaga im, powodowie opiekują się ich córką. U. B. przysyła powodom paczki. Przed śmiercią syna powodowie mieszkali w Niemczech, potem wrócili do Polski. Powódka cierpi na schorzenia związane z kręgosłupem, biodrem i sercem, od 52 roku życia ma cukrzycę. W Niemczech powodowie byli na „socjalu” przyznanym z powodu braku środków do życia.

Pozwana od 2013 roku pozostaje w związku małżeńskim z D. D.. Rodzina składa się z 5 osób w tym córka urodzona w nowym związku małżeńskim. Pozwana nie pracuje z uwagi na konieczność opiekowania się trójką dzieci, mąż pozwanej zarabia około 1.900 euro, rodzina otrzymuje dotacje do mieszkania, dodatek rodzinny, córki zmarłego otrzymują rentę rodzinną; po poprzednim mężu pozostały długi. Strony procesu pozostają w konflikcie.

Zmarły R. W. (1) zawarł z kuzynem R. W. (2) umowę przedwstępną na mocy której zbywca miał zbyć wskazaną opisowo cześć nieruchomości w terminie do października 2014 roku. R. W. (1) pobrał zadatek i pozwana obecnie zamierza sfinalizować umowę przedwstępną(k.161).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o:

- postanowienia wydane w sprawach INs 1073/10 i I Ns 1210/11

- umowa darowizny z 5.09.2007

- decyzje emerytalne k.130,131

- zeznania świadków A. W. k.154, A. J. k.154, D. D. k.110,

zeznania stron k.196,197.

Sporne pomiędzy stronami było czy powodowie obecnie mogą korzystać z jednego hektara pola i uprawiać ziemniaki, w tym zakresie Sąd dał wiarę zeznaniom dzierżawcy jako osobie nie związanej bezpośrednio ze stronami.

Sąd zważył co następuje.

Przepis art.897 zdanie pierwsze kc stanowiący podstawę powództwa głównego, zawiera przesłankę popadnięcia w niedostatek, nie wystarcza zatem stan hipotetycznego niedostatku ale niekorzystna zmiana zaistniała po dokonaniu darowizny.

Powodowie nie popadli w niedostatek. Aktualny stan świadczeń emerytalnych i zdrowotnych na rzecz powodów był przewidywalny i planowany przez zainteresowanych już na etapie podejmowania decyzji o darowiźnie na rzecz syna. Ich obecna sytuacja nie uległa zmianie: nadal korzystają ze świadczeń emerytalnych i pomocy córek. Dopłaty unijne są związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego i powodowie z chwilą zrzeczenia się gospodarstwa nie mogą z faktu istnienia dopłat wywodzić żadnych skutków prawnych dla siebie. Podkreślić należy, że powód przekazał gospodarstwo aby otrzymać emeryturę rolniczą, co zawiera w sobie domniemanie niezdolności do pracy. Również powódka jako rencistka formalnie od wielu lat była niezdolna do pracy. W czasie pobytu w Niemczech powodowie byli uznawani za osoby nie mające środków do życia. Powód faktycznie uprawiał nadal część pola i wg zeznań dzierżawcy powód nadal ma taką możliwość. Emerytury jakie otrzymują powodowie nie są w obecnych realiach rzadkością. Nawet gdyby uznać iż pozostają oni w niedostatku, ten stan nie pojawił się po zawarciu umowy. Nie ma zatem przesłanek z art.897 zdanie pierwsze kc.

Zgodnie ze zdaniem drugim art.897 kc- stanowiącym podaną pozwie podstawę roszczenia- obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia. Wskazać trzeba zatem, za Sądem odwoławczym, który wypowiadał sie w postępowaniu zabezpieczającym (k.123), zgodnie z przytoczonym przepisem, iż kwestia zwrotu przedmiotu darowizny stanowi rodzaj uprawnienia obdarowanego, nie zaś jego obowiązku. Wyłącznie zatem od decyzji obdarowanego zależy, czy w granicach wzbogacenia dostarczać darczyńcy środków utrzymania, czy też zwolnić się od tego obowiązku poprzez zwrot przedmiotu darowizny. Roszczenie zgłoszone jako ewentualne nie mogło zatem w ogóle zostać uwzględnione.

O kosztach orzeczono na zasadzie art102 kpc. Powodowie są osobami niezamożnymi co ustalono już na etapie zwalniania od kosztów sądowych aczkolwiek nie popadli w niedostatek –jak ustalono wyżej-po dokonaniu darowizny. Ich stan majątkowy sam w sobie nie wystarcza do zastosowania art.102 kpc, jednakże należy brać pod uwagę całokształt okoliczności: powodowie tracili syna, mają utrudniony kontakt z wnuczkami zamieszkałymi za granicą, są schorowani, czuli subiektywne obawy przed utratą miejsca zamieszkania, negatywnie odbierali zachowania pozwanej a ponadto jeszcze na etapie postępowania sądowego korzystając z pomocy prawnej pozostawili w błędnym przekonaniu iż istnieją podstawy faktyczne i prawne do dochodzenia roszczeń. Zaznaczyć należy iż na wskazywanie błędnej podstawy prawnej drugiego roszczenia powodowie nie mieli żadnego wpływu. Stosowanie zasady odpowiedzialności za wybór pełnomocnika i wynik sprawy w tym konkretnym przypadku byłoby zbyt krzywdzące.