I C 546/16 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Rejonowy w Braniewie z 2017-01-30
Sygnatura akt I C 546/16
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 30 stycznia 2017 roku
Sąd Rejonowy w Braniewie I Wydział Cywilny w następującym składzie:
Przewodniczący: SSR Kamila Cejrowska
Protokolant: sekr. sąd. Dagmara Gadomska
po rozpoznaniu w dniu 19 stycznia 2017 roku w Braniewie
sprawy z powództwa T. H.
przeciwko Skarbowi Państwa - Agencji Nieruchomości Rolnych w W.
o usunięcie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym
I. oddala powództwo;
II. zasądza od powódki T. H. na rzecz Skarbu Państwa – Agencji Nieruchomości Rolnych w W. kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.
UZASADNIENIE
Powódka T. H. w pozwie wniesionym dnia 9 września 2016 roku skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Agencji Nieruchomości Rolnych w W. domagała się zmiany wpisu w księdze wieczystej nr (...) Sądu Rejonowego w Braniewie, prowadzonej dla nieruchomości zabudowanej w postaci działki nr (...) położonej w Z., Gmina M., w dziale I w polu 6 z „grunty rolne zabudowane” na „grunty rolne” oraz założenia księgi wieczystej dla budynków: domu mieszkalnego o powierzchni 78,85 m 2, obory o powierzchni 83 m 2 oraz stodoły o powierzchni 118 m 2 stanowiących odrębny od gruntu przedmiot własności, położonych w Z., Gmina M., zlokalizowanych na działce nr (...), z wpisem prawa własności w dziale II księgi wieczystej na rzecz T. H.. Zażądała nadto zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu podniosła, że na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971 roku o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych stała się z mocy prawa właścicielem nieruchomości położonych we wsi Z., Gmina M., oznaczonych w ewidencji gruntów numerami działek (...), 44a, 51, 43, 23/5 i 23/6 o łącznej powierzchni 11,33 ha wraz z zabudowaniami: domem, stodołą i chlewem. W dniu 17 kwietnia 1976 roku na mocy ustawy z dnia 29 maja 1974 roku o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność państwa za rentę i spłaty pieniężne powódka przekazała Państwu swoje gospodarstwo z wyłączeniem wchodzących w jego skład budynków (domu, stodoły i chlewu), które na podstawie art. 11 ust. 1 tej ustawy stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. Zgodnie z art. 33 ust. 3 uchylonej już ustawy, decyzja o przejęciu nieruchomości stanowi podstawę do ujawnienia stanu własności w ewidencji gruntów i w księdze wieczystej oraz na wniosek rolnika stanowi podstawę do założenia księgi wieczystej dla budynków stanowiących odrębny od gruntu przedmiot własności. Powódka nie złożyła stosownego wniosku w czasie obowiązywania przepisu. W dniu 29 października 2008 roku Sąd Rejonowy w Braniewie założył księgę wieczystą nr (...) dla nieruchomości położonej w Z., Gmina M., w postaci działki nr (...) o powierzchni 0,31 ha oznaczonej w dziale I jako „grunty rolne zabudowane”, zatem obejmującą także dom chlew i stodołę stanowiące własność powódki. W dziale II księgi jako właściciela ujawniono natomiast Skarb Państwa – Agencję Nieruchomości Rolnych. W tym stanie rzeczy pozew o uzgodnienie stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece.
Pozwany Skarb Państwa – Agencja Nieruchomości Rolnych w W. w odpowiedzi na pozew wniósł o rozpoznanie sprawy zgodnie ze stanem faktycznym i prawny oraz o zwrot kosztów procesu.
Sąd ustalił, co następuje:
T. H. była właścicielką gospodarstwa rolnego składającego się z działek nr (...), 44a, 51, 43a, 23/5 i 23/6, położonego w Z., Gmina M., o powierzchni 11,33 ha, zabudowanego domem, stodołą i chlewem.
Decyzją z dnia 17 kwietnia 1976 roku Naczelnik Gminy M. przejął powyższe gospodarstwo rolne na własność Państwa za rentę, w myśl przepisów ustawy z dnia 29 maja 1974 roku o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność Państwa za rentę i spłaty pieniężne, z wyłączeniem posadowionych na nim budynków, które stały się odrębnym od gruntu przedmiotem własności T. H.. Prawo odrębnej własności rzeczonych budynków nie zostało ujawnione w księdze wieczystej.
Na mocy decyzji z dnia 3 stycznia 1994 roku Wojewoda (...) przekazał Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa nieruchomość gruntową Skarbu Państwa – Państwowego Funduszu Ziemi o łącznej powierzchni 1.0400 ha, na której znajdują się zabudowania (niebędące własnością Skarbu Państwa, stanowiące odrębny od gruntu przedmiot własności ustalony na podstawie przepisów emerytalno – rentowych rolników), położoną w obrębie Z., Gmina M., w tym działkę nr (...) o powierzchni 0,3100 ha, działkę nr (...) i udział w wysokości 1/2 części w działce nr 76a.
W dniu 25 stycznia 2007 roku na wniosek właściciela Sąd Rejonowy w Braniewie założył księgę wieczystą nr (...) dla działki nr (...) o powierzchni 0,3100 ha położonej w Z., Gmina M.. W dziale I księgi oznaczono nieruchomość jako grunty rolne zabudowane. W dziale II jako właściciela wpisano Skarb Państwa – Agencję Nieruchomości Rolnych w W..
W ewidencji gruntów i budynków Starostwa Powiatowego w B. w jednostce rejestrowej G.36 figuruje działka nr (...) o powierzchni 0,3100 ha, której właścicielem jest Skarb Państwa – Agencja Nieruchomości Rolnych. Z komentarza wynika, że budynki stanowią własność T. H..
W dniu 11 marca 2008 roku T. H. wniosła do Sądu Rejonowego w Braniewie o założenie księgi wieczystej dla powyższych budynków, który to wniosek został prawomocnie oddalony.
Okoliczności bezsporne.
Sąd zważył, co następuje:
Poczynione wyżej ustalenia stanu faktycznego oparto na twierdzeniach powódki niezaprzeczonych przez pozwanego, które znajdują odzwierciedlenie w dokumentach znajdujących się w aktach niniejszej sprawy oraz aktach księgi wieczystej nr (...) Sądu Rejonowego w Braniewie.
Podstawy prawnej swojego żądania powódka zasadnie upatruje w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2016 roku, poz. 790), zgodnie z którym w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności.
Poza sporem w niniejszej sprawie pozostawało, że powódce przysługuje prawo odrębnej własności budynków w postaci domu, chlewu i stodoły, posadowionych na przekazanym przez nią w dniu 17 kwietnia 1976 roku na własność Państwa gospodarstwie rolnym, w skład którego wchodziła m.in. działka nr (...) położona w Z., Gmina M., obecnie ujęta w księdze wieczystej nr (...) Sądu Rejonowego w Braniewie. Umowa przekazania gospodarstwa rolnego została zawarta w trybie przepisów ustawy z dnia 29 maja 1974 roku o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność Państwa za rentę i spłaty pieniężne (Dz. U. Nr 21, poz. 118). Art. 11 ust. 1 tejże ustawy przewidywał prawo rolnika przekazującego gospodarstwo rolne za rentę zatrzymania budynków wchodzących w skład nieruchomości przekazywanych Państwu, które stawały się odrębnym od gruntu przedmiotem własności z chwilą przejęcia nieruchomości. Ostateczna decyzja o przejęciu nieruchomości, zgodnie z treścią art. 33 ust. 3 ustawy, stanowiła podstawę do ujawnienia stanu własności w ewidencji gruntów i w księdze wieczystej oraz na wniosek rolnika stanowiła podstawę do założenia księgi wieczystej dla budynków stanowiących odrębny od gruntów przedmiot własności. Z dniem 1 stycznia 1978 roku przepisy cytowanej ustawy, z wyjątkiem art. 9 ust. 2, utraciły moc na podstawie art. 77 ustawy z dnia 27 października 1977 roku o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. Nr 32, poz. 140). Powódka ani do tego dnia, ani do dnia 11 marca 2008 roku, nie złożyła wniosku o założenie księgi wieczystej dla budynków. Zgodnie jednak z zasadą prawną wyrażoną w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1978 roku (III CZP 51/78, Legalis nr 21239), odrębna własność budynków zatrzymanych przez rolnika na podstawie art. 1 1ust. 1 ustawy z dnia 29 maja 1974 roku o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność Państwa za rentę i spłaty pieniężne (Dz. U. Nr 21, poz. 118), które do dnia 1 stycznia 1978 roku nie przeszły na własność państwa, podlega od tej daty przepisom art. 51 ust. 2 – 4 ustawy z dnia 27 października 1977 roku o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. Nr 32, poz. 140). Ostatnia ze wskazanych ustaw przestała obowiązywać z dniem 1 stycznia 1983 roku.
W ocenie Sądu, powódka w niniejszej sprawie nie może skutecznie dochodzić roszczeń ujętych w petitum pozwu. Wpisy zawarte w dziale I księgi wieczystej dotyczące oznaczenia nieruchomości nie podlegają bowiem trybowi regulowanemu w art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Ten jest zastrzeżony dla stanu prawnego nieruchomości, który stanowią wyłącznie wpisy ujawniające prawa na tej nieruchomości. Dane z działu I nie są zatem objęte domniemaniem prawdziwości z jej art. 3 ani też nie są chronione rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych. Podobnie należy ocenić żądanie założenia księgi wieczystej dla stanowiących własność powódki budynków i wpisanie jej w dziale II jako właściciela (tak, S. R., Ustawa o księgach wieczystych i hipotece, Komentarz, Wydawnictwo (...), s. 64, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 1985 roku, II CR 28/85, OSNC 1986/7 – 8/125). Zarówno sprostowanie wpisów, jak i założenie księgi wieczystej winno odbywać się przed sądem wieczystoksięgowym (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 grudnia 1995 roku, III CZP 181/95, OSNC 1996/4/50), na podstawie stosownych dokumentów. Okoliczność, że powódka jest właścicielem budynków pozostaje bezsporna, a nadto znajduje potwierdzenie w wymienionych wyżej dokumentach. Z dołączonej do wniosku o założenie księgi wieczystej nr (...) decyzji z dnia 3 stycznia 1994 roku wynika jednoznacznie, że reprezentującej Skarb Państwa Agencji Nieruchomości Rolnych w W. przekazano działkę nr (...), na której wprawdzie posadowione są zabudowania, ale stanowiące przedmiot odrębnej własności).
Dodatkowo należy zauważyć, że zgodnie z nadal obowiązującym przepisem art. 6 ustawy z dnia 24 lutego 1989 roku o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin oraz o zmianie ustawy o podatku rolnym (Dz. U. Nr 10, poz. 53), powódce przysługuje nieodpłatnie na własność działka gruntu, na której należące do niej budynki zostały wzniesione, o czym orzeka właściwy organ administracji.
Mając powyższe na uwadze, żądania pozwu oddalono jak w pkt I sentencji wyroku.
W konsekwencji, na mocy art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 99 kpc, jako że powódka przegrała proces w całości, zasądzono od niej na rzecz pozwanego kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, na które składa się wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym ustalone stosownie do wartości przedmiotu sporu.
Podmiot udostępniający informację: Sąd Rejonowy w Braniewie
Osoba, która wytworzyła informację: Kamila Cejrowska
Data wytworzenia informacji: