Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w pozwie wniesionym 19 maja 2015 roku domagał się zasądzenia od pozwanego kwoty 1025,85 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22 sierpnia 2014 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że pozwana zleciła powodowi usługę transportową według zlecenia spedycyjnego nr (...) z dnia 30 maja 2014 roku. Strony ustaliły fracht na kwotę 700 EURO płatny według kursu średniego z dnia 2 czerwca 2014 roku plus podatek VAT płatne przelewem w ciągu 60 dni od daty otrzymania przez pozwaną dokumentów. Powód wskazał, że usługa ostałą wykonana i wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 861 EURO. Strona pozwana zapłaciła powodowi kwotę 2534,82 zł tytułem należności z tej faktury, a do zapłaty pozostała kwota 1025,85 zł. Powód wskazał, że pozwana pomimo wezwania do zapłaty nie uregulowała należności.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym w dniu 27 maja 2015 Sąd Rejonowy w Bydgoszczy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwana wniosła sprzeciw od wymienionego nakazu zapłaty. W sprzeciwie pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie Ne jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. Pozwana podniosła w uzasadnieniu naruszenie punktu B warunków wykonania zlecenie spedycyjnego (...) poprzez niedotrzymanie terminu na przesłanie poprawnie wystawionej faktury wraz z oryginałem zlecenia spedycyjnego oraz naruszenie punktu 4 zlecenia spedycyjnego poprzez nieterminowy załadunek towaru przez co powód dostarczył pozwanej nieprawidłowo wypełnione dokumenty CMR. Pozwana wskazała, iż dokumenty transportowe wraz z fakturą i dokumentem CMR nie zawierają daty załadunku. Stwierdziła, że kwota 6000 euro, która pozostała po potrąceniu kar umownych została przelana na konto powoda wskazane w fakturze. Pozwana złożyła powodowi oświadczenie o potrąceniu kar dokonując tym samym kompensaty zobowiązań wzajemnych zgodnie z warunkami zawartej umowy.

W odpowiedzi na sprzeciw pozwanej powód potrzymał dotychczasowe stanowisko i wskazał, że podnoszone przez pozwaną w sprzeciwie argumenty nie znajdują żadnego uzasadnienia.

Wyrokiem z dnia 29 września 2015 r. Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1025,85 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22 sierpnia 2014 r. do dnia zapłaty oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 227 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwana zleciła powodowi usługę transportową według zlecenia spedycyjnego nr (...) z dnia 30 maja 2014 roku. Strony ustaliły fracht na kwotę 700 EURO płatny według kursu średniego z dnia 2 czerwca 2014 roku plus podatek VAT płatne przelewem w ciągu 60 dni od daty otrzymania przez pozwaną dokumentów. Usługa została wykonana i powód wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 861 EURO. Strona pozwana zapłaciła powodowi kwotę 2534,82 zł tytułem należności z tej faktury, a do zapłaty pozostała kwota 1025,85 zł. Pozwana pomimo wezwania do zapłaty nie uregulowała należności.

Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny w oparciu o dowody z dokumentów oraz zeznania świadka E. C.. Dowody nie budziły wątpliwości, co do swej autentyczności i nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Sąd dał wiarę zeznaniom świadka E. C. w całości. Przeprowadzone dowody w ocenie Sądu Rejonowego wyjaśniały wszystkie okoliczności sprawy.

Sąd Rejonowy zważył, że w przedmiotowej sprawie nie było sporne, iż strony łączyła umowa przewozu na trasie z miejscowości M. w N. do B.. Postanowienia umowy zostały zwarte w zleceniu spedycyjnym numer (...) wraz z warunkami wykonania zlecenia. Strony były także zgodne co do tego, że usługa została przez powoda wykonana. Pozwana dokonała zapłaty części należności za dokonany przewóz. Pozwana wskazywała jedynie, że powód naruszył warunki zlecenia spedycyjnego, gdyż nie dotrzymał terminu na przesłanie poprawnie wystawionej faktury VAT wraz z oryginałem zlecenia spedycyjnego, co spowodowało, że pozwana naliczyła karę umowną w wysokości 100 euro. Poza tym pozwana podnosiła, iż powód nieterminowo dokonał załadunku towaru.

Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Zatem ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo, żąda czegoś od innej osoby, obowiązany jest udowodnić fakty (okoliczności faktyczne) uzasadniające to żądanie, ten zaś kto odmawia uczynienia zadość żądaniu, a więc neguje uprawnienie żądającego, obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje.

W rozważanej sprawie, powód w celu udowodnienia zasadności swojego roszczenia przedłożył dokument - list przewozowy CMR. Z dokumentu tego wynika, że powód wykonał usługę na rzecz pozwanego w umówionym terminie. Powód przedłożył także potwierdzenie odbioru, którego wynika, że pozwana otrzymała dokumenty w postaci faktury, listu przewozowego, zlecenia w umówionym terminie. Potwierdzają to także zeznania świadka E. C.. Pozwany nie wykazał, aby dokument CMR wraz z kompletem dokumentacji został przesłany do pozwanej niezgodnie z umową. Pozwany nie przedłożył też żadnego dokumentu na potwierdzenie swoich twierdzeń.

Sąd wskazując na mającą zastosowanie w tej sprawie Konwencje o umowie międzynarodowego przewozu towarów (CMR) z dnia 19 maja 1956 r. oraz zawarte w niej przepisy o środkach dowodowych zaznaczył, że najważniejszym z środków dowodowych na podstawie których przewoźnik może wykazać zawarcie i wykonanie przewozu, a więc również swoje prawo do wynagrodzenia jest list przewozowy CMR. List przewozowy przedłożony przez powoda wskazuje daty wykonania załadunku i rozładunku tożsame z datami wynikającymi ze zlecenia.

W tej sytuacji Sąd Rejonowy stwierdził brak podstaw do uwzględnienia stanowiska pozwanej.

Sąd uznał, że w tym stanie rzeczy nie można uznać, że powód naruszył pkt B warunków wykonania zlecenia, a zatem, iż pozwana była uprawniona do naliczenia kary umownej. Niezależnie od powyższego, zdaniem Sądu pozwana nie udowodniła, iż skutecznie podniosła zarzut potrącenia.

Sąd pominął dowód z przesłuchania stron, uznając iż jest on zbędny w świetle zgromadzonego materiału dowodowego oraz mając na względzie, że zgodnie z art. 299 k.p.c. przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron dopuszczalne jest wyjątkowo, gdy w świetle oceny sądu opartej na całokształcie okoliczności sprawy, brak jest w ogóle innych środków dowodowych albo gdy istniejące okazały się niewystarczające do wyjaśnienia okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd na podstawie art. 227 k.p.c. i 217 k.p.c. pominął także wniosek o zobowiązanie powoda do przedłożenia karty pracy kierowcy K. L. oraz wydruków z tachografu, albowiem w okolicznościach sprawy były one zbędne i tymi środkami dowodowymi, zdaniem Sądu pozwana nie podważyłaby treści dokumentu CMR, w którym widnieje data dostawy. Zdaniem Sądu powyższe wnioski dowodowe zostały zgłoszone wyłącznie w celu przedłużenia postępowania.

Niezależnie od powyższego, zdaniem Sądu pozwana nie udowodniła, iż skutecznie podniosła zarzut potrącenia. Przede wszystkim pozwana nie udowodniła, iż przysługuje jej roszczenie z tytułu kary umownej a ponadto w sprawie pozwana nie wykazała, że wierzytelność przedstawiona do potrącenia jest wymagalna jak również pozwana nie złożyła skutecznie oświadczenia o potrąceniu.

Od powyższego wyroku apelację wniosła strona pozwana zaskarżając go w całości. Pozwana zarzuciła Sądowi błąd w ustaleniach faktycznych polegający na ustaleniu, że strona powodowa przesłała komplet dokumentacji zgodnie z umową, a co za tym idzie brak podstaw do naliczenia kary umownej oraz obrazę przepisów prawa procesowego w postaci art. 233 § 1 polegająca na naruszeniu zasady wszechstronnej oceny materiału dowodowego polegającą na bezpodstawnym przyjęciu, iż powód wykonał zlecenie zgodnie z umową.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Należy zauważyć, że podstawą roszczenia objętych niniejsza sprawą jest art. 353 k.c. Powód w niniejszym pozwem domagał się zapłaty za wykonaną usługę transportową.

W ocenie Sądu Okręgowego, wyrok Sądu I instancji jest prawidłowy i znajduje oparcie zarówno w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak i w obowiązujących przepisach prawa. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, dokonał analizy zebranych dowodów, które były wystarczające do stanowczego rozstrzygnięcia sprawy, nie naruszając zasady swobodnej ich oceny oraz wszechstronności rozważenia zebranego materiału dowodowego. W oparciu o zasadnie przyjęty stan faktyczny sprawy prawidłowo zastosował konkretnie przywołane przepisy prawa materialnego tj. art. 353 k.c. oraz łączący strony stosunek zobowiązaniowy, w tym przede wszystkim pkt 8 warunków wykonania zlecenia. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowo zastosował przepis art. 498 k.c. oraz art. 455 k.c. przy nieuwzględnieniu zarzutu potrącenia.

W tym miejscu wypada nadmienić, że potrącenie jest instytucja prawa materialnego, która pozwala na zaspokojenie wierzytelności w drodze jej umorzenia z wzajemną wierzytelnością dłużnika. Skorzystanie z potrącenia przedkłada się zwykle na procesowy zarzut potrącenia, którego istotę stanowi żądanie uwzględnienia materialnoprawnych zmian stanu zobowiązań między stronami, jaki nastąpił w wyniku złożonego oświadczenia o potrąceniu ( zob. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2007 r., III CZP 58/07, OSNC 2008 nr 5 poz. 44). Zgodnie z przepisem art. 499 k.c. potrącenie dokonuje się przez złożenie oświadczenia woli drugiej stronie. W razie wystąpienia przesłanek określonych w art. 498 § 1 k.c. oświadczenie to powoduje umorzenie wzajemnych wierzytelności. Potrącenie jest jedną z przyczyn wygaśnięcia zobowiązania. W niniejszej sprawie pozwana zarzut potrącenia złożyła w oświadczeniu z dnia 18 lutego 2015 r., które to oświadczenie zostało dołączone do złożonego sprzeciwu. Sąd Rejonowy słusznie przyjął, że przy tym oświadczeniu nie zostało spełniona przesłanka wymagalności wierzytelności przedstawionej do potrącenia.

W przypadku wierzytelności z tytułu kar umownych, które mają charakter świadczenia bezterminowego ( art. 455 k.c.) dla ich przekształcenia w świadczenie terminowe konieczne było wezwania do zapłaty. Wraz z upływem wyznaczonego terminu wierzytelność taka stawała się wymagalną. W niniejszej sprawie pozwana oświadczenie o potrąceniu wierzytelności z tytułu kar umownych przedstawiła powodowi w sprzeciwie od nakazu zapłaty, a więc w czasie, gdy wierzytelność ta nie była jeszcze wymagalna albowiem wcześniej pozwana nie wzywała powoda do uiszczenia w wyznaczonym terminie tych kar. Niezależnie od tego podkreślić w tym miejscu należy, że oświadczenie o potrąceniu zostało złożone pełnomocnikowi pozwanego, który jednak nie jest uprawniony do przyjęcia w imieniu pozwanego takiego oświadczenia. W konsekwencji w niniejszej sprawie oświadczenie to nie zostało również z tej przyczyny skutecznie złożone.

W tym, więc zakresie zarzut pozwanej dotyczący tej wierzytelności nie mógł zostać uwzględniony, a w konsekwencji nie mógł doprowadzić do oddalenia w powództwa.

Wypada w tym miejscu przywołać stanowisko zajęte przez Sądu Najwyższy w wyroku z dnia 13 października 2006 r. III CSK 256/00 (OSNC 2007, Nr 7-8, poz. 116) uznające, że zarzut potrącenia jest jedynie środkiem obrony pozwanego, a nie formą dochodzenia roszczenia. Taki pogląd przeważa w orzecznictwie Sądu Najwyższego, w którym podkreśla się, że sentencji wyroku sąd nie rozstrzyga o wierzytelności przedstawionej do potrącenia, lecz o żądaniu pozwu, a potrącenie jest tylko zagadnieniem prejudycjalnym warunkującym sposób rozstrzygnięcia. W konsekwencji uznaje się, że podniesienie zarzuty potrącenia nie powoduje stanu zawiłości co do wierzytelności przedstawionej do potrącenia , jak też że powaga rzeczy osądzonej orzeczenia wydanego w procesie, w którym podniesiono zarzut potrącenia nie obejmuje oceny zasadności zarzutu potrącenia , a więc kwestii istnienia lub nieistnienia wierzytelności objętej zarzutem ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 1983 r. IV CR 260/830).

Przede wszystkim apelacja winna zostać oddalona bowiem pozwana w sprawie nie udowodniła, że strona powodowa przesłała komplet dokumentacji wraz z dokumentem CMR niezgodnie z umową, tj. po ustalonym przez strony terminie na dokonanie tej czynności. Zgodnie z podstawową regułą dowodową ustanowioną w art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne, przy czym wspomniana reguła pozostaje w związku z przepisami kodeksu postępowania cywilnego o dowodach. Przez fakty w rozumieniu art. 6 k.c. należy rozumieć wszystkie okoliczności faktyczne, istotne z punktu widzenia danego przepisu prawa materialnego, z którego strona wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne. Przy rozpoznawaniu sprawy rzeczą sądu nie jest zatem zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne.

W kontekście powyższych uwag, stosownie do zasady rozkładu ciężaru dowodu wynikającej z art. 6 k.c. uznać należało, że pozwana twierdząc, że żądanie części zapłaty wynagrodzenia za wykonaną usługę jest bezpodstawne bowiem usługa ta została wykonana niezgodnie z umową, tj. komplet dokumentacji wraz z listem CMR nie został dostarczony w terminie, jak i miało miejsce opóźnienie w podstawieniu pojazdu pod załadunek, przez co pozwana była uprawniona do naliczenia kary umownej i potrącenia wierzytelności, winna przede wszystkim wykazać, że nienależyte wykonanie zobowiązania miało miejsce. Pozwana tego nie wykazała. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy zastosował przepisy Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu towarów (CMR) z dnia 19 maja 1956 roku, w tym przepisy stanowiące o funkcji dowodowej listu przewozowego CMR. Pozwana w żaden sposób nie podważyła okoliczności prawidłowej daty załadunku i rozładunku widniejącej na liście przewozowym CMR, a zatem dat zgodnych z wcześniejszymi ustaleniami stron, widniejącymi na zleceniu spedycyjnym. Strona pozwana nie podważyła także prawidłowości terminu dostarczenia dokumentów wraz z listem CMR przez powoda, co wykazane zostało przez stronę powodową dowodem z dokumentów potwierdzenia dostarczenia przesyłki oraz potwierdzone zeznaniami świadka E. C.. Dowody wnioskowane przez stronę pozwaną w postaci przedłożenia karty pracy kierowcy K. L. oraz wydruków z tachografu i nie zmierzały do podważenia treści dokumentu CMR, na co słusznie zważył Sąd Rejonowy.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, wobec braku przyczyn zarówno do zmiany, jak i uchylenia zaskarżonego wyroku, apelację pozwanego należało oddalić jako bezzasadną w oparciu o art. 385 kpc w związku z art. 505 ¹⁰ kpc i art. 505 ¹³ § 2 kpc.