Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 30 listopada 2015 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy – XIII Wydział Gospodarczy KRS z urzędu wpisał informację o rozwiązaniu umowy spółki – (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w B. i otwarciu likwidacji (sygn. akt BY.XIII NS-REJ.KRS/010585/15/101.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 24 ust. 6 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 1142 - dalej jako „ustawa o KRS") w przypadkach uzasadnionych bezpieczeństwem obrotu sąd rejestrowy może dokonać z urzędu wykreślenia danych niezgodnych z rzeczywistym stanem rzeczy lub wpisu danych odpowiadających rzeczywistemu stanowi rzeczy, jeżeli dokumenty stanowiące podstawę wpisu lub wykreślenia znajdują się w aktach rejestrowych, a dane te są istotne. W przedmiotowej sprawie ustalono, że w aktach rejestrowych (przy sprawie BY XIII Ns-Rej KRS 3375/14/781) znajdują się dokumenty potwierdzające fakt skutecznego wypowiedzenia umowy spółki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa (KRS NR 365642) przez wierzyciela wspólnika będącego komplementariuszem ((...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, KRS Nr 248678) J. M. - co nastąpiło w czerwcu 2013 r. na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego, tj. przed 31 grudnia 2013 r. Z upływem okresu wypowiedzenia nastąpiło więc otwarcie likwidacji przedmiotowej spółki (art. 58 pkt 5 k.s.h. w zw. z art. 67 § 1 k.s.h., jak również w zw. z art. 103 k.s.h.). W sprawie tej prawomocnym postanowieniem z dnia 30 lipca 2014 r. nałożona została grzywna na K. W. - ujawnionego w Rejestrze jako prezes zarządu komplementariusza ww. spółki - w związku z tym, że pomimo wezwania nie został złożony wniosek o wpis do rejestru faktu otwarcia jej likwidacji oraz danych likwidatorów (art. 74 w zw. z art. 103 k.s.h.). Ustaleń takich Sąd rejestrowy dokonał - a ich prawidłowość potwierdził Sąd Okręgowy, który oddalił zażalenie wniesione przeciwko powyższemu rozstrzygnięciu postanowieniem z dnia 30 września 2014 r. (sygn. akt VIII Gz 131/14) - na podstawie pism wierzycieli wspólnika będącego komplementariuszem z dnia 23 stycznia 2014 r., 5 marca 2014 r. oraz 7 marca 2014 r. : J. M. i A. R., a także na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach spraw egzekucyjnych KM 589/13 i KM 3032/12 prowadzonych przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Inowrocławiu A. Z.. Z dowodów tych wynikało, iż :

1/ w dniu 23 listopada 2012 r. złożony został przez wierzyciela A. R. do
w/w Komornika wniosek egzekucyjny w stosunku do dłużnika(...)
(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - na podstawie tytułu
egzekucyjnego w postaci wyroku* Sądu Rejonowego w Inowrocławiu z dnia 4 stycznia
2012 r. (sygn. akt IV P 144/11) - w którym jako sposób egzekucji wskazano także
egzekucję z ruchomości dłużnika (KM 3032/12),

2./ w dniu 23 listopada 2012 r. w w/w sprawie egzekucyjnej Komornik zawiadomił
dłużnika o wszczęciu egzekucji oraz wezwał go do wskazania jakie mienie ruchome
posiada dłużnik (wezwanie pozostało bez odpowiedzi),

3/ w dniu 10 grudnia 2012 r. w w/w sprawie egzekucyjnej Komornik dokonał zajęcia

Im.in. praw dłużnika z tytułu roszczeń służących wspólnikowi w przypadku jego wystąpienia lub rozwiązania spółki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Komandytowa (KRS Nr 365642), a odpis tego zajęcia doręczony został dłużnikowi w dniu 12 grudnia 2012 r.,

4/ w dniu 14 marca 2013 r. złożony został przez wierzyciela J. M.
do w/w Komornika wniosek egzekucyjny w stosunku do dłużnika (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - na podstawie tytułu egzekucyjnego w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Inowrocławiu z dnia 4 marca 2013 r. (sygn. akt IV P 32/12) - w którym jako sposób egzekucji wskazano także egzekucję z ruchomości dłużnika (KM 589/13),

5/ w dniu 3 kwietnia 2013 r. w w/w sprawie egzekucyjnej Komornik zawiadomił dłużnika o wszczęciu egzekucji oraz wezwał go do wskazanfa jakie mienie ruchome posiada dłużnik. W odpowiedzi na ponowione w dniu 28 sierpnia 2013 r. żądanie udzielenia wyjaśnień dłużnik ostatecznie wyjaśnił - w piśmie z dnia 4 września 2013 r. - że nie posiada żadnego mienia ruchomego,

6/ w dniu 14 maja 2013 r. w w/w sprawie egzekucyjnej Komornik dokonał zajęcia m.in. praw dłużnika z tytułu roszczeń służących wspólnikowi w przypadku jego wystąpienia lub rozwiązania spółki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Komandytowa (KRS Nr 365642), a odpis tego zajęcia doręczony został dłużnikowi w dniu 17 maja 2013 r.,

7/ pismem nadanym w dniu 11 czerwca 2013 r. wierzyciel J. M. zawiadomił (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, że jako wierzyciel, wobec zaistnienia warunków określonych w art. 62 § 2 k.s.h., wypowiada umowę spółki komandytowej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Komandytowa (odpis w/w pisma wraz z potwierdzeniem nadania załączono do pisma J. M. z dnia 23 stycznia 2014 r.).

W świetle poczynionych wyżej ustaleń nie ulegało, w ocenie Sądu Rejonowego, wątpliwości, że egzekucja prowadzona w stosunku do wspólnika uczestnika już od listopada 2012 r. okazała się ostatecznie bezskuteczna, gdy chodzi o ruchomości. W ocenie Sądu rejestrowego, sam fakt, że w toku egzekucji okazało się, iż dłużnik żadnych ruchomości nie posiada nie uchyla bezskuteczności takiego sposobu jej przeprowadzenia, objętego przecież wnioskiem wierzyciela. Biorąc pod uwagę cel powyższej regulacji - ochronę uzasadnionych interesów wierzyciela, którego wierzytelność została stwierdzona tytułem egzekucyjnym -zaaprobowany został pogląd, że ustalenie bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że dłużnik nie ma majątku wystarczającego na zaspokojenie wierzyciela. W ocenie Sądu Rejonowego, nie ulegało ponadto wątpliwości, że wierzyciel który wypowiedział umowę spółki komandytowej - (...), dopełnił wymogów dokonania wypowiedzenia w świetle art. 61 § 1 i 3 k.s.h. w zw. z art. 103 k.s.h. bowiem oświadczenie w tym przedmiocie zostało dokonane w formie pisemnej i złożone komplementariuszowi uprawnionemu do sprezentowania spółki (art. 117 k.s.h.) w osobnych pismach nie tylko na adres samej spółki komandytowej, lecz również na adres komplementariusza.

Sąd Rejonowy wskazał, że przyczyną uzasadniającą przeprowadzenie likwidacji spółki jest także fakt jej rozwiązania na skutek wypowiedzenia umowy spółki przez wierzyciela wspólnika, jeżeli nie wyrazi on zgody na zakończenie działalności spółki w inny sposób (art. 58 pkt 5 k.s.h. w zw. z art. 67 § 1 k.s.h., jak również w zw. z art. 103 k.s.h.). Podkreślono, że stosownie do regulacji zawartej w art. 62 § 2 k.s.h. jeżeli w ciągu ostatnich sześciu miesięcy przeprowadzono bezskutecznie egzekucję z ruchomości wspólnika, wówczas jego wierzyciel - który na podstawie tytułu egzekucyjnego uzyskał zajęcie roszczeń służących wspólnikowi w przypadku jego wystąpienia lub rozwiązania spółki - może wypowiedzieć umowę spółki na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego. Ustawodawca przesądził przy tym, że przeciwne postanowienia umowy spółki komandytowej będą nieważne (art. 62 § 3 k.s.h. w zw. z art. 103 k.s.h.), to zaś oznacza, że w niniejszej sprawie nie może mieć znaczenia dla rozstrzygnięcia treść § 14 ust. 1 umowy spółki zgodnie z którą wypowiedzenie umowy spółki przez jednego ze wspólników nie powoduje jej rozwiązania (zob. k. 212 akt rejestrowych). Powołany przepis ma bowiem charakter normy bezwzględnie obowiązującej, której wolą stron wspólnicy nie mogą zmienić. W nauce prawa wskazuje się, że ustawodawca nie wymaga, by bezskuteczna egzekucja została wszczęta i prowadzona na wniosek tego wierzyciela, który następnie wypowiada umowę spółki, bez znaczenia jest bowiem czy bezskuteczną egzekucję prowadził właśnie ten, czy inny wierzyciel danego dłużnika.

Sąd I instancji wyjaśnił, że prowadzone w sprawie BY XIII Ns-Rej KRS 3375/14/781 postępowanie mające na celu przymuszenie do złożenia wniosku o ujawnienie w rejestrze przedsiębiorców faktu otwarcia z końcem roku 2013 likwidacji ww. spółki komandytowej zostało ostatecznie umorzone - postanowieniem z dnia 7 października 2015 r. - na podstawie art. 24 ust. 4 ustawy o KRS wobec stwierdzenia, iż nie doprowadzi ono do wykonania żądanego obowiązku (grzywna orzeczona względem obowiązanego K. W. została umorzona, po ustaleniu, że natychmiastowe jej ściągnięcie byłoby utrudnione, gdyż w stosunku do dłużnika toczyły się liczne postępowania egzekucyjne, umarzane z uwagi na bezskuteczność egzekucji).

W tym stanie rzeczy - wobec zmiany wprowadzonej przez ustawodawcę w dniu 1 stycznia 2015 r., rozszerzającej możliwość działania w tym zakresie przez Sąd z urzędu — uzasadniony jest, w ocenie Sądu Rejonowego, pogląd, że wzgląd na bezpieczeństwo obrotu wymaga dokonania wpisu w rejestrze informacji o otwarciu likwidacji uczestnika, odpowiadających rzeczywistemu stanowi rzeczy, gdyż dane te są istotne dla wszystkich uczestników obrotu (art. 24 ust. 6 ustawy o KRS). Ujawnieniu podlegać muszą przy tym nie tylko dane w dziale 6 dotyczące faktu rozwiązania spółki i otwarcia jej likwidacji (art. 44 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy o KRS), lecz również nowe brzmienie jej firmy - z dodaniem oznaczenia „w likwidacji" (art. 74 § 1 w zw. żart. 103 k.s.h.).

W ocenie Sądu rejestrowego nie jest natomiast aktualnie możliwe dokonanie na tej podstawie także wpisu informacji o osobie likwidatora (likwidatorów), gdyż w aktach rejestrowych brak informacji o tym, czy doszło do ich ustanowienia przez wspólników, czy też z mocy ustawy stali się nimi wszyscy wspólnicy spółki komandytowej (art. 70 § 1 w zw. z art. 103 k.s.h.).

Uczestnik w apelacji od powyższego postanowienia zarzucił:

1/ naruszenie przepisów prawa materialnego wskutek błędnej jego wykładni i niewłaściwego zastosowania - art. 61 § 1 i 3 ksh, art. 62 § 2 i 3 ksh w związku z § 14 ust. 1 umowy spółki,

2/ naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na rozstrzygnięcie art. 24 ust. 4 i 6 ksh.

W tych okolicznościach skarżący domagał się uchylenia zaskarżonego postanowienia.

W uzasadnieniu apelacji uczestnik argumentował, że zapis zawarty w art. 62 § 3 ksh odnosi się wyłącznie do kwestii złożenia wypowiedzenia przez wierzyciela wspólnika w określonej sytuacji prawnej wynikającej z postanowień § 2. Nie dotyczy on natomiast, zdaniem apelującego, skutków złożenia takiego oświadczenia, tj. tego, że następuje rozwiązanie umowy spółki i jej likwidacja. Zdaniem skarżącego , ewentualne zadłużenie jednego ze wspólników spółki, która prowadzi działalność gospodarczą z dobrym wynikiem finansowym, nie może doprowadzić do jej likwidacji. Takiej sytuacji zapobiec ma § 14 ust. 1 umowy spółki, zgodnie z którym wypowiedzenie umowy spółki przez jednego ze wspólników, nie powoduje jej rozwiązania. Apelujący podkreślił, iż przepis art. 62 § 2 ksh wyraźnie stanowi o zajęciu roszczeń przysługujących wspólnikowi w przypadku wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania. Takie oświadczenie wierzyciela, wynikające z w/w przepisu należy, zdaniem skarżącego, uznać za zajęcie roszczeń wspólnika w przypadku jego wystąpienia ze spółki. Ponadto, uczestnik wskazał, że roszczenia wierzyciela J. M., które wynikają ze stosunku pracy są bezzasadne.

W związku z nowymi okolicznościami w sprawie wskazanymi przez pełnomocnika uczestnika , sąd odroczył rozprawę do dnia 9 czerwca 2016 r. W dniu 20 maja 2016 r. przedłożono dokumenty w postaci uchwał podjętych w dniach 30 grudnia 2015 r. oraz 11 stycznia 2016 r. w przedmiocie m. in. zmiany składu osobowego spółki oraz dalszego prowadzenia działalności gospodarczej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestnika zasługiwała na uwzględnienie w tym znaczeniu , iż sąd rejestrowy musi zbadać na nowo czy zachodzą przesłanki do dokonania wpisu likwidacji uczestnika . Jak bowiem wynika z dokumentacji złożonej dnia 20 maja 2016 r. , dnia 30 grudnia 2015 r. do spółki przystąpiła jako komplementariusz (...) spółka jawna z siedzibą w B.. Dnia 11 stycznia 2016 r. (...) – sp. z o.o. złożyła oświadczenie o wystąpieniu ze spółki komandytowej. Tego samego dnia K. W. oraz (...) spółka jawna z siedzibą w B. jako komandytariusz i komplementariusz wnioskodawcy podjęli uchwałę o dalszym istnieniu (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w B. i prowadzeniu przez nią działalności gospodarczej.

Należy wskazać , iż w myśl art. 64 § 1 ksh w zw. z art. 103 § 1 ksh , pomimo śmierci lub ogłoszenia upadłości wspólnika oraz pomimo wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika lub jego wierzyciela, spółka trwa nadal pomiędzy pozostałymi wspólnikami, jeżeli umowa spółki tak stanowi lub pozostali wspólnicy tak postanowią. Jak wskazuje się w doktrynie ( por. M. Rodzynkiewicz , komentarz do art. 64 Ksh , Wyd. LEXIS NEXIS 2014 ) ,wskazane w art. 64 § 1 ksh przyczyny rozwiązania spółki jawnej ( i w tym przypadku odpowiednio spółki komandytowej ) mają zatem charakter względny, gdyż albo pozostali wspólnicy mogą postanowić, że umowa spółki trwa między nimi nadal, albo też skutek trwania dalej umowy spółki między tymi wspólnikami może wynikać wprost z umowy spółki. Przy czym art. 64 § 2 ksh w zw. z art. 103 § 1 ksh stanowi , iż uzgodnienie takie powinno w przypadku śmierci lub ogłoszenia upadłości nastąpić niezwłocznie, a w przypadku wypowiedzenia - przed upływem terminu wypowiedzenia. W przeciwnym razie spadkobierca, syndyk lub wspólnik, który wypowiedział umowę spółki, a także jego wierzyciel, mogą domagać się przeprowadzenia likwidacji. Nie ulega kwestii , iż w niniejszej sprawie uchwała w przedmiocie dalszego istnienia spółki została podjęta już po upływie terminu wynikającego z art. 64 § 2 ksh w zw. z art. 103 § 1 ksh , który upłynął z dniem 31 grudnia 2013 r. Nie powoduje to jednak jej bezskuteczności , gdyż wierzyciel który wypowiedział umowę może domagać się w takiej sytuacji przeprowadzenia likwidacji spółki. Dopiero wtedy wpis o likwidacji uczestnika będzie mógł być skutecznie dokonany. Nie wiadomo zaś czy wierzyciel został poinformowany o uchwale z 11 stycznia 2016 r. i czy w takiej sytuacji domaga się przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Ponadto , w świetle art. 10 ksh oraz art. 61 ksh w zw. z art. 103 § 1 ksh , należy zbadać czy skuteczne było wystąpienie ze spółki (...) – sp. z o.o. i zmiana wspólnika.

Należy zważyć , iż w myśl art. 694 ⁷ kpc , w razie uwzględnienia środka odwoławczego od orzeczenia wydanego w postępowaniu rejestrowym, dotyczącego wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, sąd drugiej instancji uchyla zaskarżone orzeczenie i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi rejestrowemu. Rozpoznając ponownie sprawę, sąd rejestrowy uwzględnia wskazania sądu drugiej instancji oraz aktualny stan rejestru.

Na podstawie art. 386 § 4 kpc w zw. z art. art. 694 ^{( 7 )}kpc należało zatem uchylić zaskarżone postanowienie. Rzeczą sądu rejestrowego będzie w takiej sytuacji ponowne zbadanie , na podstawie przedłożonych przez uczestnika dokumentów oraz dokumentów rejestrowych , czy – biorąc pod uwagę treść art. 10 ksh , art. 61 ksh oraz art. 64 ksh w zw. z art. 103 § 1 ksh - skuteczne było wystąpienie ze spółki (...) sp. z o.o. i zmiana wspólnika , oraz czy zachodzą nadal przesłanki do dokonania wpisu likwidacji uczestnika.

Marek Tauer Wojciech Wołoszyk Elżbieta Kala