Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powódka – (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w pozwie przeciwko Szpitalowi (...) im. Dr A. J. w B. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego kwoty 347.477,89 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty. Domagała się także zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu powódka wskazała, iż w związku z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą zawarła z pozwanym w ramach postępowań o udzielenie zamówień publicznych umowę nr (...)/W z 30.04.2010 r. Zgodnie z powyższą umową powódka dostarczała sprzęt medyczny na rzecz pozwanego. Wskazała, iż właściwie wywiązywała się ze swojego zobowiązania, w związku z czym wystawiła pozwanemu faktury VAT wskazane szczegółowo w pozwie. Powódka wyjaśniła, iż w niniejszym postępowaniu zgodnie z załączonym do pozwu saldem dochodzi od pozwanego kwoty 347 477,89 zł na którą składa się:

- 312 836,83 zł - tytułem należności głównej,

- 34 641,06 zł - tytułem należnych powodowi odsetek, wyliczonych na dzień 03-02-2014 r.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa jako bezzasadnego co do należności głównej w zakresie kwoty 99.756,77 zł oraz oddalenie powództwa w zakresie 2/3 odsetek ustawowych od należności głównej, tj. od kwoty 347.477,89 zł. Ponadto pozwany wniósł o nieobciążanie go na podstawie art. 102 k.p.c. kosztami procesu, wskazując, iż nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie.

Pozwany wskazywał w uzasadnieniu, iż w dniu 17 lutego 2014 roku przekazał na rachunek bankowy powódki kwotę 76.756,77 zł tytułem zapłaty należności wynikających z następujących faktur: faktura VAT z dnia 6 grudnia 2012 roku o numerze (...), faktura VAT z dnia 10 grudnia 2012 roku o numerze (...) i faktura VAT z dnia 19 grudnia 2012 roku o numerze (...). Ponadto pozwany zakwestionował sposób kapitalizacji przez powódkę odsetek i wysokość odsetek od należności głównej. Wskazał, iż powódka wystawiała faktury VAT w ramach umowy wskazywanej powyżej. Zgodnie z ustaleniami poczynionymi w umowie, strony zgodnie postanowiły, że w przypadku opóźnienia w płatnościach ze strony zamawiającego, wykonawca naliczy odsetki za opóźnienie w wysokości umownej, które kształtują się na poziomie 4,33% (o wysokości odsetek i terminach zapłaty traktuje § 3 ust. 11). Tymczasem powódka wbrew postanowieniom umowy skapitalizowała odsetki i wniosła o zasądzenie odsetek od należności głównej w stawce odsetek ustawowych. Powyższe działania powódki stanowią zdaniem pozwanego naruszenie postanowień łączącej strony umowy. Zgodnie z wyliczeniami D. Księgowego pozwanego prawidłowa kwota odsetek powinna kształtować się na poziomie 11.547,02 zł. Różnica kwot 34.641,06 zł i 11.547,02 zł to kwota 23.094,04 zł. Ponadto w uzasadnieniu wniosku o nieobciążanie pozwanego kosztami pozwany wskazywał na ciężką sytuację podmiotów służby zdrowia.

W piśmie z dnia 6 maja 2014 r. powódka cofnęła powództwo w zakresie kwoty 312.836,83 zł i wniosła o:

- zasądzenie kwoty 42.316,75 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 15 kwietnia 2014 r. do dnia zapłaty

- zasądzenie kwoty odsetek ustawowych od kwoty 355.153,58 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia 17 lutego 2014 r.

- zasądzenie kwoty odsetek ustawowych od kwoty 278.490,85 zł od dnia 18 lutego do dnia 14 kwietnia 2014 r.

Ponadto powódka domagała się oddalenia wniosku pozwanego o nie obciążanie go kosztami postępowania oraz zasądzenia na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych.

W uzasadnieniu powódka wskazała, iż dochodzi odsetek na gruncie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, tj. domaga się odsetek ustawowych od 31 dnia od doręczenia faktury bądź dostarczenia towaru do Szpitala. Uprawnienia tego nie można wyłączyć, ani ograniczyć, wobec czego konieczne stało się częściowe rozszerzenie powództwa o kwotę przeliczonych odsetek w wysokości 7.675,69 zł. Ponadto powódka wyjaśniła, iż cofnięcie powództwa o kwotę 312.836,83 zł uzasadnione jest tym, że pozwany dokonał spłat po wytoczeniu powództwa w dniach 17 lutego 2014 r. na kwotę 76.662,73 zł oraz 14 kwietnia 2014 r. na kwotę 236.174,10 zł, wobec czego orzekanie w tym zakresie stało się bezzasadne. Do zapłaty pozostaje kwota odsetek, czyli odsetki od dnia wniesienia pozwu do dnia poszczególnych częściowych spłat oraz kwota 42.316,75 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 15 kwietnia 2014 r., która to kwota stanowi skapitalizowane odsetki ustawowe naliczone na dzień wniesienia pozwu.

W odniesieniu do wniosku pozwanego z art. 102 k.p.c. w przedmiocie nie obciążania pozwanego kosztami postępowania, powódka wskazała, iż pozwany dał powód do wytoczenia sprawy na drogę sądową. Nie obciążenie kosztami postępowania na podstawie art. 102 k.p.c. wymaga zaś zaistnienia szczególnie uzasadnionego przypadku.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje.

W ramach prowadzonej współpracy strony zawarły umowę nr (...)/W z 30.04.2010 r. , w oparciu o która powódka sprzedała i dostarczała pozwanemu sprzęt medyczny. W § 3 ust. 7 umowy z dnia SU/K/ (...)/212/10/W z 30.04.2010 r. strony ustaliły, iż zapłata należności za otrzymany towar nastąpi w terminie 90 dni od daty przyjęcia towaru do magazynu i otrzymania faktury wystawionej zgodnie z warunkami umowy. Ponadto w § 3 ust. 11 strony ustaliły, iż w przypadku opóźnienia w płatnościach powódce przysługuje prawo naliczenia odsetek za opóźnienie w wysokości 4,33 % w stosunku rocznym.

( okoliczności bezsporne, nadto umowa - k.10-13 akt)

Powódka sprzedała i dostarczyła pozwanemu sprzęt medyczny, za który wystawiła następujące faktury VAT :

-nr (...) z dnia 12.11.2012 r. na kwotę 27.112, 97 zł

- nr (...) z dnia 19.11.2012 r. na kwotę 11.149, 23 zł

- nr (...) z dnia 28.11. (...). na kwotę 8.084,10 zł

- nr (...) z dnia 6.12.2012 r. na kwotę 30.151,14 zł

- nr (...) z dnia 10.12.2012 r. na kwotę 24 779,74 zł

- nr (...) z dnia 14.12.2012 r. na kwotę 1 964,22 zł

- nr (...) z dnia 19.12.2012 r. na kwotę 19.767,63 zł

- nr (...) z dnia 4.01.2013 r. na kwotę 25 277,36 zł

- nr (...) z dnia 10.01.2013 r. na kwotę 27.768,01 zł

- nr (...) z dnia 22.01.2013 r. na kwotę 19.874,81 zł

- nr (...) z dnia 31.01.2013 r. na kwotę 3.022,53 zł

- nr (...) z dnia 7.02.2013 r. na kwotę 31.583,91 zł

- nr (...) z dnia 8.02.2013 r. na kwotę 27.229,09 zł

- nr (...) z dnia 26.02.2013 r. na kwotę 23.569,57 zł

- nr (...) z dnia 4.03.2013 r. na kwotę 30.410,73 zł

- nr (...) z dnia 8.03.2013 r. na kwotę 31.051,21 zł

- nr (...) z dnia 25.03.2013 r. na kwotę 3.139,69 zł

- nr (...) z dnia 29.03.2013 r. na kwotę 8.747,48 zł

- nr (...) z dnia 24.04.2013 r. na kwotę 4.499,71 zł

(okoliczności bezsporne, nadto faktury VAT - k.14, 19, 24, 29, 36, 51, 59, 67, 72, 79, 88, 97, 102, 106, 111, 116, 120, 124, akt)

W dniu 17 lutego 2014 r. pozwany dokonał wpłaty 76.662,73 zł tytułem należności za faktury - nr (...), (...), (...) , (...). Następnie pozwany w dniu 14.04.2014 dokonał wpłaty kwoty 236.174,10 zł tytułem należności za faktury - nr (...), (...), (...) , (...), (...) , (...), (...), (...) , (...), (...), (...), (...).

(okoliczności bezsporne , dowody wpłat : k-151 do k-154 )

Kwota skapitalizowanych odsetek ustawowych od zobowiązań z tytułu powyższych faktur obliczonych na dzień wniesienia pozwu , zgodnie z ustawą z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych , wyniosła 42.316,75 zł.

(okoliczności bezsporne, nadto wyliczenie na k.166 akt)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

W sprawie bezspornym był fakt wykonania przez powódkę zobowiązania z tytułu umowy (...)/W z dnia 30.04.2010 r., za które powódka wystawiła pozwanemu faktury VAT załączone do pozwu. Pozwany nie kwestionował tego faktu, zaś w toku postępowania dokonał spłaty należności głównych w łącznej kwocie 312.836,83 zł, co skutkowało cofnięciem pozwu w tym zakresie. Spornym pomiędzy stronami był natomiast sposób naliczenia odsetek przez powódkę, jak również ich wysokość, które powódka skapitalizowała na dzień złożenia pozwu. Pozwany w odpowiedzi na pozew wskazywał bowiem, iż strony ustaliły w umowie stawkę odsetek na poziomie 4.33%, co daje kwotę 11.547,02 zł. Powódka zaś początkowo dochodziła odsetek ustawowych naliczonych jednakże zgodnie z umownymi terminami wymagalności a po dokonanej modyfikacji powództwa w dniu 6 maja 2014 r. podnosiła, iż dochodzi odsetek na gruncie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych tj. domaga się odsetek ustawowych od 31 dnia od doręczenia faktury bądź dostarczenia towaru do pozwanego szpitala.

Nie budzi wątpliwości sądu , iż w niniejszej sprawie znajdzie zastosowanie ustawa z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U.2003.139.1323) co wynika między innymi z art. 3 pkt 1 i pkt 3 tej ustawy określającej jej zakres podmiotowy. Należy zaznaczyć, iż stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U.2013.403) do transakcji handlowych zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Oznacza to, iż w sprawie należy oprzeć się na przepisach poprzedniej ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. jako że podstawę zobowiązania strony pozwanej stanowi umowa z dnia 30.04.2010 r. a najnowsza z faktur objętych pozwem została wystawiona dnia 24 kwietnia 2010 r. a więc przed wejściem w życie wspomnianej ustawy z 8 marca 2013 r.

Zgodnie z art. 5 powołanej ustawy z 12 czerwca 2003 r. jeżeli strony w umowie przewidziały termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, wierzyciel może żądać odsetek ustawowych za okres począwszy od 31 dnia po spełnieniu swojego świadczenia niepieniężnego i doręczeniu dłużnikowi faktury lub rachunku - do dnia zapłaty, ale nie dłuższy niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego. Natomiast stosownie do art. 9 ustawy czynność prawna wyłączająca lub ograniczająca uprawnienia wierzyciela lub obowiązki dłużnika, o których mowa w art. 5-8, jest nieważna. W doktrynie wskazuje się, iż do postanowień wyłączających lub ograniczających uprawnienia wierzyciela lub obowiązki dłużnika, o których mowa w art. 5-8 ustawy, niewątpliwie można zaliczyć:

- klauzule dotyczące ustalenia wysokości odsetek w wysokości niższej niż wynika to z przepisów ustawy,

- klauzule dotyczące skrócenia okresu, za który należą się odsetki.

(por. M. Chudzik, Komentarz do art. 9 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, LEX).

Jak wynika z § 3 ust. 7 i 11 umowy z dnia SU/K/ (...)/212/10/W z 30.04.2010 r. strony ustaliły, iż zapłata należności za otrzymany towar nastąpi w terminie 90 dni od daty przyjęcia towaru do magazynu i otrzymania faktury wystawionej zgodnie z warunkami umowy. Ponadto strony ustaliły, iż w przypadku opóźnienia w płatnościach powódce przysługuje prawo naliczenia odsetek za opóźnienie w wysokości 4,33 % w stosunku rocznym. Nie budzi wątpliwości, iż powyższa klauzula w myśl powołanych przepisów ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych jest nieważna. Tym samym wierzycielowi przysługuje prawo do naliczenia odsetek ustawowych w oparciu o wskazane przepisy tj. za okres począwszy od 31 dnia po spełnieniu swojego świadczenia niepieniężnego i doręczeniu dłużnikowi faktury lub rachunku - do dnia zapłaty. Wartość zaś skapitalizowanych odsetek ustawowych obliczonych zgodnie z zasadami powołanej ustawy na dzień wniesienia pozwu wyniosła 42.316,75 zł. Kwotę tę należało zatem zasądzić wraz z odsetkami od dnia wniesienia pozwu na rzecz strony powodowej od pozwanego który, co należy podkreślić, kwoty tej nie zakwestionował pomimo prawidłowego doręczenia mu pisma z dnia 6 maja 2014 r.(k.173 akt). W myśl zaś art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Natomiast zgodnie z art. 482 § 1 k.c. od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy.

W tym miejscu należy zaznaczyć, iż pozwany po wytoczeniu powództwa, w dniu 17 lutego 2014 r. dokonał wpłaty kwoty 76.662,73 zł, a następnie w dniu 14.04.2014 r. kwoty 236.174,10 zł. Tym samym na rzecz strony powodowej należało zasądzić odsetki ustawowe od zaległej kwoty 355.153,58 zł za okres od dnia 7 lutego 2014 r. do dnia 17 lutego 2014 r., oraz odsetki ustawowe od zaległej kwoty 278.490,85 zł za okres od dnia 18 lutego 2014 r. do dnia 14 kwietnia 2014 r. Odnośnie kwoty 42.316,75 zł tytułem skapitalizowanych odsetek, należało od niej zasądzić odsetki ustawowe od dnia 15 kwietnia 2014 r. czyli wytoczenia powództwa , do dnia zapłaty.

W części, w której powódka cofnęła pozew, postępowanie należało umorzyć w oparciu o przepis art. 355 kpc w zw. z art. 203 kpc ( pkt 2 wyroku ).

Odnośnie rozstrzygnięcia co do kosztów postępowania, w ocenie Sądu zastosowania w sprawie nie mógł znaleźć art. 102 k.p.c., który stanowi, iż w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Jak wskazuje się w orzecznictwie stosowanie normy art. 102 k.p.c. nie ma charakteru obligatoryjnego i musi mieć charakter wyjątkowy oraz uwzględniać całokształt okoliczności konkretnej sprawy. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę, podziela w tym zakresie stanowisko Sądu Apelacyjnego w Łodzi wyrażone w wyroku z dnia 21 listopada 2013 r. w którym Sąd ten uznał, iż sama sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej, nawet tak niekorzystna, że strona nie byłaby w stanie ponieść kosztów, nie stanowi podstawy zwolnienia - na podstawie art. 102 k.p.c. - od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, chyba że na rzecz tej strony przemawiają dalsze szczególne okoliczności, które same mogłyby być niewystarczające, lecz łącznie z trudną sytuacją ekonomiczną wyczerpują znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 listopada 2013 r. sygn I ACa 672/13 LEX nr 1394250 ). Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z 7 grudnia 2011 r. (II CZ 105/11, LEX 1102858) do kręgu okoliczności, które powinny być brane pod uwagę przez Sąd przy ocenie przesłanek z art. 102 k.p.c. należą przede wszystkim fakty związane z samym przebiegiem procesu, tj. podstawa oddalenia żądania, zgodność zamiarów stron w sprawach dotyczących stosunku prawnego, który może być ukształtowany tylko wyrokiem, szczególna zawiłość lub precedensowy charakter sprawy albo subiektywne przekonanie powoda co do zasadności zgłoszonego roszczenia - trudne do zweryfikowania a limine, a ponadto sposób prowadzenia procesu przez stronę przegrywającą albo niesumienne lub oczywiście niewłaściwe postępowanie strony wygrywającej, która w ten sposób wywołała proces i koszty połączone z jego prowadzeniem. Nie budzi wątpliwości, iż w niniejszej sprawie oprócz wskazywanej przez pozwanego trudnej sytuacji prowadzonej przez siebie placówki , żadna z powyższych sytuacji nie miała miejsca.

Tym samym o kosztach postępowania należało orzec na podstawie art. 98 k.p.c., w myśl którego strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Nie ulega bowiem wątpliwości , iż w przypadku cofnięcia pozwu ( a w tym przypadku - częściowego cofnięcia pozwu ) wskutek zapłaty dokonanej po jego wniesieniu , pozwanego należy uznać za przegrywającego sprawę w rozumieniu art. 98 kpc , gdyż nie płacąc w terminie swych wymagalnych zobowiązań dał powód do wytoczenia procesu ( por. m. in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 1984 r. , sygn.. IV CZ 196/84 ) . Na koszty powódki złożyły się zaś: kwota 17.374 zł z tytułu uiszczonej opłaty sądowej od pozwu, kwota 7.200 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika procesowego, określonego zgodnie z § 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dn. 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu – (Dz.U.2013.490 j.t.) oraz kwota 17 zł opłaty od pełnomocnictwa. W sumie koszty powódki wyniosły 24.591 zł, którą to kwotę Sąd zasądził na jej rzecz od pozwanego (pkt 3).

Z uwagi na to, iż nie została uiszczona brakująca opłata od rozszerzonego powództwa w wysokości 384 zł, kwotę tę należało pobrać od pozwanego stosownie do art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2010.90.594 j.t) (pkt 4).