Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 28.03.2013 roku zwolnił od egzekucji samochód marki S. (...) o nr rej. (...) nr VIN (...) zajęty przez komornika przy Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy M. P. w sprawie o sygn. akt KM 1140/11 oraz zasądził na rzecz powodów J. F. i M. F. od pozwanego M. S. kwotę 4.831 zł. tytułem kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 12.02.2009 roku pomiędzy (...) Bank S.A. a J. S. została zawarta umowa o kredyt na zakup w/o samochodu o wartości 60.900 zł. Celem zabezpieczenia spłaty kredytu J. K. (1) na podstawie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie przeniosła na bank udział w prawie własności pojazdu w części 49/100. W § 2 pkt 2 i 3 tej umowy zawarty był zapis, że w przypadku wypowiedzenia przez bank umowy kredytowej na zasadach w niej wskazanych lub gdy kredyt nie zostanie spłacony w terminie spłaty ostatniej raty własność udziału przypadająca kredytobiorcy wynosząca 51/100 przejdzie na bank. W dniu 24.01.2011 roku S. A. - następca prawny kredytodawcy (...) Bank S.A. z siedzibą w W. wobec braku spłaty kredytu wypowiedział umowę kredytową. Postanowieniem z dnia 17.08.2011 roku w sprawie 5 Ds 524/11 Prokurator zażądał od J. K. wydania przedmiotowego samochodu. W dniu 30.12.2011 roku S. A. dokonał sprzedaży zajętego samochodu na rzecz (...) spółki z o.o. informując jego nabywcę iż 100 % udziału we własności samochodu przeszło na niego na podstawie postanowień umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie, mającej na celu zabezpieczenie wierzytelności banku z tytułu udzielonego kredytu na zakup tego pojazdu. W dniu 09.02.2012 roku powodowie nabyli ten samochód od w/w spółki (...). W umowie sprzedaży był zapis, że pojazd jest wolny od wad prawnych, praw osób trzecich oraz nie jest przedmiotem zastawu. Powodowie otrzymali również oświadczenie S. A., iż był on właścicielem pojazdu uprawnionym do sprzedaży. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy M. P. prowadzi pod sygnaturą Km 1140/11 postępowanie egzekucyjne z wniosku pozwanego przeciwko dłużniczce J. K. i w dniu 20.07.2011 roku zajął samochód osobowy będący przedmiotem postępowania, o czym (...) Bank S.A. został powiadomiony 08.08.2011 roku. Przed Sądem Rejonowym w Bydgoszczy na skutek pozwu wniesionego przez (...) S.A. toczyło się przeciwko pozwanemu postępowanie o zwolnienie spod egzekucji przedmiotowego samochodu. Wyrokiem z dnia 27.03.2012 roku powództwo zostało oddalone z powodu przekroczenia terminu do jego wniesienia. Pismem z dnia 05.12.2012 roku komornik poinformował powoda, iż użytkowany przez niego samochód został w dniu 20.07.2011 roku zajęty i wezwał go do jego wydania. Wezwanie to powód otrzymał 11.12.2012 roku. W dniu 13.12.2012 roku powód wysłał do pozwanego żądanie wyłączenia spod egzekucji zajętego samochodu, które pozostało bez odpowiedzi. W dniu 09.01.2013 roku powodowie wnieśli pozew w niniejszej sprawie.

Sąd Rejonowy w pierwszej kolejności stwierdził, ze nie było podstaw do uwzględnienia wniosku pozwanego o odrzucenie pozwu, bowiem nie zaszła powagi rzeczy osądzonej w związku z toczącym się wcześniej postępowaniem o zwolnienie zajętego samochodu spod egzekucji. Sąd Rejonowy wskazał na treść przepisów art. 199 § 1 pkt 2 kpc i art. 366 kpc, przytaczając jednocześnie interpretację tych przepisów wynikającą z orzecznictwa Sądu Najwyższego. Sąd I instancji wobec braku uzasadnienia wyroku wydanego w sprawie XII C 147/11, po przeprowadzeniu analizy akt tej sprawy uznał, że wcześniejsze powództwo o zwolnienie zajętego samochodu spod egzekucji zostało oddalone z przyczyn formalnych tj. w związku z przekroczeniem terminu do wniesienia pozwu. Sąd uznał, że przedmiotem badania w poprzedniej sprawie nie była kwestia prawa własności zajętego pojazdu. W niniejszej sprawie natomiast przedmiotem badania Sądu było ustalenie czy powodowie są obecnie właścicielami samochodu i czy zajęcie tego pojazdu przez komornika naruszyło ich prawa. Okoliczność ta zdaniem Sądu Rejonowego przemawiała przeciwko uznaniu powagi rzeczy osądzonej. Sąd wskazał, iż przeciwko uwzględnieniu tego zarzutu zgłoszonego przez pozwanego przemawiał również brak tożsamości podmiotowej obu roszczeń, skoro w obu sprawach po stronie podmiotowej występują różne osoby. W związku z powyższym zagadnieniem Sąd Rejonowy omówił również przepis art. 365 kpc uznając, iż nawet przy stwierdzeniu, iż mamy do czynienia z tożsamością podmiotową w obu postępowaniach z uwagi na nabycie spornej rzeczy przez powodów w toku procesu to nie zachodzi tożsamość przedmiotowa.

Sąd Rejonowy oceniając zgłoszone przez powodów roszczenie stwierdził, iż jest ono oparte na art. 841 kpc. Sąd uznał, iż decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy miało ustalenie czy powodowie są właścicielami zajętego samochodu. Sąd I instancji analizując zapisy umowy kredytowej a w szczególności jej § 2 pkt 2 i 3 uznał, że powodowie są właścicielami spornego pojazdu skoro umowa kredytowa został wypowiedziana na zasadach w niej przewidzianych to zgodnie z jej zapisami własność samochodu w całości przeszła na bank udzielający kredytu i to jeszcze przed zajęciem samochodu. Sąd wskazał, iż oddalenie powództwa w sprawie XII C 147/11 nie zmieniło faktu, iż bank ten nadal był właścicielem samochodu i mógł nim rozporządzać, sprzedając go w dniu 30.12.2011 roku spółce (...). Sąd Rejonowy uznał, że powodowie wykazali za pomocą dołączonych umów i dokumentów, iż zajęty samochód stanowi ich własność. W ocenie Sądu powodowie nie przekroczyli także terminu do wniesienia pozwu. Powodowie dopiero z pisma komornika z dnia 05.12.2012 roku, które powód odebrał w dniu 11.12.2012 roku, dowiedzieli się o zajęciu samochodu. pozew w niniejszej sprawie został nadany przesyłką pocztową w dniu 09.01.2013 roku, jak uznał Sąd Rejonowy z dochowaniem terminu określonego w art. 841 § 3 kpc.

Sąd Rejonowy wyjaśnił również przyczyny oddalenia wniosków dowodowych złożonych przez pozwanego.

Na mocy art. 841 kpc Sąd I instancji uwzględnił żądanie powodów w całości.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w całości i domagając się jego uchylenia i odrzucenia pozwu ewentualnie przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Nadto pozwany wniósł o zasądzenie od powodów solidarnie na jego rzecz kosztów procesu za obydwie instancji według norm przepisanych.

Pozwany zarzucił:

- naruszenie art. 379 pkt 3 kpc w zw. z art. 366 kpc, art. 192 pkt 3 i art. 841 kpc poprzez wydanie wyroku w niniejszej sprawie pomimo istnienia prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 27.03.2012 roku, sygn. akt XII C 147/11,

- naruszenie art. 227 i 217 § 2 kpc poprzez oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków K. Z. i A. M.

- naruszenie art. 227 kpc poprzez brak rozpoznania pozostałych wniosków dowodowych zgłoszonych w odpowiedzi na pozew.

W uzasadnieniu apelacji wskazano przede wszystkim na błędną ocenę istnienia przesłanki do odrzucenia pozwu dokonaną przez Sąd Rejonowy.

Powodowie w odpowiedzi na apelację wnieśli o jej oddalenie i zasądzenie kosztów wg. norm przepisanych.

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik pozwanego podtrzymał wnioski i zarzuty podniesione w apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelację pozwanego uznać należało za zasadną. Sąd Okręgowy podziela zarzut wskazany w apelacji jako pierwszy a dotyczący oceny podniesionego w toku postępowania przed Sądem Rejonowym przez pozwanego zarzutu powagi rzeczy osądzonej.

Sąd Rejonowy błędnie uznał, iż wydany w sprawie XII C 147/11 wyrok nie ma żadnego wpływu na niniejsze postępowanie. W ocenie Sądu Okręgowego oddalenie powództwa w sprawie XII C 147/11 doprowadziło do sytuacji, w której Sąd Rejonowy z uwagi na powagę rzeczy osądzonej nie mógł ponownie merytorycznie osądzić roszczenia zgłoszonego przez powodów w niniejszym postępowaniu.

Przede wszystkim stwierdzić należy, że zgodnie z art. 841 § 3 kpc termin miesięczny na wniesienie powództwa przeciwegzekucyjnego ma charakter materialnoprawny, jest terminem zawitym, co oznacza, iż jego upływ skutkuje utratą możliwości skutecznego wystąpienia z roszczeniem objętym tym terminem. Zgodnie z w/w przepisem mamy do czynienia z jednym tylko terminem a nie wieloma obliczanymi w stosunku do każdego kolejnego właściciela zajętej rzeczy. Tak właśnie błędnie uznał Sąd Rejonowy, przyjmując, iż nie ma znaczenia fakt, że powództwo wniesione przez (...) S.A. w sprawie XII C 147/11 o zwolnienie od egzekucji zajętego samochodu nie uniemożliwia kolejnemu właścicielowi tego pojazdu skutecznego złożenia pozwu zawierającego takie samo żądanie. To rozumowanie jest sprzeczne z istotą przepisu art. 841 § 3 kpc, bowiem zezwalałoby na obejście skutków przekroczenia termin zawitego wskazanego w tym przepisie. Wystarczyłoby zbyć zajętą rzecz a nowy właściciel miałby kolejny miesiąc od zawiadomienia go przez komornika sądowego o fakcie wcześniejszego jego zajęcia w toku postępowania egzekucyjnego. Tak rozumiany przepis art. 841 § 3 kpc nie byłby, zatem skuteczny a co za tym idzie byłby całkowicie zbędny. Z taką interpretacją jednak jak w/w nie można się zgodzić. Oczywistym dla Sądu Okręgowego jest, że termin określony w art. 841 § 3 kpc może tylko raz rozpocząć swój bieg i to wówczas, gdy komornik skutecznie poinformuje o zajęciu rzecz jej aktualnego właściciela a nie każdorazowego właściciela. Skoro sporny samochód został zajęty w dniu 20.07.2011 roku a dłużniczka powiadomiła komornika skutecznie dopiero w dniu 05.09.2011 roku (karta 88 akt komorniczych) o tym, że właścicielem zajętego samochodu jest (...) S.A., to uprawnionym do wniesienia powództwa w oparciu o art. 841 § 1 kpc był te właśnie Bank a termin miesięczny dla skutecznego zgłoszenia żądania zwolnienia zajętego pojazdu zaczął dla właściciela biec od dnia19.09.2011 roku tj. dnia w którym Bank otrzymał pismo komornika (karta 92 akt egzekucyjnych). W sprawie XII C 147/11 (...) S.A. wniósł pozew o zwolnienie spod egzekucji w dniu 12.10.2011 roku o czym świadczy data nadania przesyłki pocztowej (karta 11 akt tej sprawy). Oznacza to również, że ustalenie poczynione przez Sąd I instancji, iż przyczyną oddalenia tego powództwa było przekroczenie przez Bank terminu wskazanego w art. 841 § 3 kpc jest błędne, bowiem miesięczny termin upłynął w dniu 19.10.2011 roku. Wobec tego przyczyną oddalenia powództwa w w/w sprawie nie mógł być upływ terminu zawitego. Jednak bez znaczenia dla niniejszej sprawy jest to czy powództwo Banku zostało oddalone z uwagi na przekroczenie terminu z art. 841 § 3 kpc czy też z uwagi na brak podstaw do jego uwzględnienia z innych merytorycznych przyczyn, skoro i tak Bank nie mógłby z uwagi na wyrok z dnia 27.03.2012 roku skutecznie ponownie wystąpić z tym samym roszczeniem. Z uwagi na powyższe rozważania Sąd Okręgowy uznał, iż w niniejszej sprawie mamy do czynienia z rozszerzoną prawomocnością z powagą rzeczy osądzonej. Powodowie występujący w niniejszym postępowaniu są, bowiem następcami prawnymi (...) S.A. Nabyli oni samochód będący przedmiotem obu procesów w dniu 09.02.2012 roku tj. jeszcze w toku postępowania w sprawie XII C 147/11 i zgodnie z art. 192 pkt 3 kpc mogli wejść w miejsce powodowego Banku do tego postępowania i wówczas popierać zgłoszone przez ten Bank żądanie. To czy ten Bank powiadomił kolejnego właściciela o toczącym się postępowaniu nie ma znaczenia w toku niniejszego postępowania. Sąd Okręgowy przychyla się w niniejszej sprawie do uznania, iż z uwagi na materialnoprawne skutki wyroku z dnia 27.03.2012 roku powaga rzeczy osądzonej rozciąga się również na powodów występujących w niniejszej sprawie jako następców prawnych powoda występującego w sprawie XII C 147/11. Inne podejmie prowadziłoby do wynaturzenia przepisu art. 841 § 3 kpc i uznania, iż w istocie może on nie mieć zastosowania w praktyce.

Dlatego też Sąd Okręgowy na mocy art. 386 § 3 kpc w zw. z art. 199 § 1 pkt 2 kpc i art. 366 kpc uchylił zaskarżony wyrok i odrzucił pozew.

Na mocy art. 108 § 1 kpc z zw. z art. 98 § 1 i 3 kpc oraz zgodnie z § 6 pkt 5 i § 13 ust. 1 pkt 1 Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Sąd Okręgowy zasądził od powodów na rzecz pozwanego koszty procesu za obie instancje.

Na mocy art. 13 ust. 1, art. 18 ust. 2 i art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd Okręgowy nakazał pobrać od powodów tytułem opłaty od apelacji wniesionej przez pozwanego kwotę 2.050 zł. albowiem Sąd Rejonowy omyłkowo nadał bieg apelacji bez wezwania do uiszczenia opłaty od apelacji przez pozwanego, który złożył apelację osobiście.