Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wnioskodawca T. K. wniósł o ustanowienie na jego nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) służebności przesyłu na rzecz uczestnika (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P., której treść bliżej opisał, za co domagał się zapłaty kwoty 80 000 zł.

Uczestnik wniósł o oddalenie wniosku, a w uzasadnieniu swego stanowiska podniósł zarzut nabycia z dniem 13.06.1998r. przez zasiedzenie i przez swojego poprzednika prawnego służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 11 marca 2014r. Sąd Rejonowy w Świeciu VI Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Tucholi oddalił wniosek (w punkcie 1) i rozstrzygnął o kosztach postępowania w sprawie (w punktach 2 i 3 postanowienia).

Sąd Rejonowy ustalił, że wnioskodawca T. K. jest właścicielem nieruchomości położonej w miejscowości P., stanowiącej działkę nr (...), ujętej w księdze wieczystej prowadzonej w tym Sądzie pod nr KW (...). Przez tę działkę przebiega linia średniego napięcia o długości 1 232 m, podtrzymywana przez 9 słupów przelotowych, 2 słupy podporowe i 1 słup narożny. Linia została wybudowana i przekazana do eksploatacji Zakładowi (...) protokołem nr (...) z dnia 13.06.1978r. Urządzenia znajdujące się na działce wnioskodawcy były nieprzerwanie eksploatowane, podlegały też oględzinom i pomiarom co 5 lat, czemu właściciele działek nie sprzeciwiali się, nie domagali się także ich usunięcia. Zakład (...) powstał w 1989r. na bazie uprzednio istniejących Zakładów (...) i na podstawie zarządzenia Min. Przemysłu z dnia 16.01.1989r. o nr (...), natomiast Zakłady (...) będące przedsiębiorstwem państwowym utworzone zostały w 1958r. w drodze zarządzenia Min. Górnictwa i Energetyki nr (...) z dnia 25.11.1958r. Sąd Rejonowy – w dalszej części ustaleń faktycznych – przedstawił przebieg przekształceń własnościowych po stronie uczestnika, aż do chwili powstania z dniem 30.06.2007r. następcy prawnego przedsiębiorstwa państwowego w postaci uczestnika (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P.. Zarówno wnioskodawca T. K., jak i poprzedni właściciele nieruchomości, do chwili wezwania uczestnika w lutym 2012r. do zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu nie sprzeciwiali się lokalizacji spornych urządzeń energetycznych na działce stanowiącej dziś własność wnioskodawcy.

W ramach oceny prawnej tych ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy uznał za uzasadniony zarzut podniesiony przez uczestnika, że już jego poprzednik prawny nabył służebność gruntową (na działce wnioskodawcy) odpowiadającą treścią służebności przesyłu. Tu odwołał się do odpowiednich i licznych orzeczeń Sądu Najwyższego przemawiających za tym, że przed wprowadzeniem do kodeksu cywilnego instytucji prawnej w postaci służebności przesyłu (art.305 ¹ – 305 ⁴ kc) tj. przed dniem 03.08.2008r. możliwe było nabycie przez zasiedzenie służebności gruntowej o cechach odpowiadających służebności przesyłu. Podzielił też zapatrywanie Sądu Najwyższego, że posiadanie przez przedsiębiorstwo państwowe urządzeń energetycznych oraz cudzej nieruchomości, na której zostały posadowione, jest posiadaniem w rozumieniu art.352 kc i może prowadzić do zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu. Musiały być jedynie spełnione warunki w postaci: posiadania i korzystania z trwałego i widocznego urządzenia (jak wymaga art.292 kc); upływu czasu oznaczonego w ustawie, czyli 20 lub 30 lat, w zależności od tego, czy posiadacz służebności był w dobrej czy w złej wierze (jak wymaga art.172 kc).Zdaniem Sądu Rejonowego uczestnik postępowania (za sprawą jego poprzednika prawnego w postaci przedsiębiorstwa państwowego) spełniał te warunki.

Korzystał bowiem z trwałych widocznych urządzeń w postaci linii energetycznych i słupów, po których przebiegały, a które były połączone z przedsiębiorstwem energetycznym. Odnosząc się do zarzutu wnioskodawcy, że uczestnik nie wykazał daty podłączenia urządzeń przesyłowych do sieci Sąd Rejonowy wyjaśnił, że nie miało to istotnego znaczenia, bowiem ograniczenia właściciela we władaniu nieruchomością ujawniają się już wtedy, gdy przedsiębiorca zajął oznaczoną część nieruchomości i rozpoczął prace związane ze wznoszeniem urządzeń służących do przesyłania energii elektrycznej, bowiem już wówczas właściciel może podjąć działania wobec przedsiębiorstwa, by zaprzestało naruszania jego władztwa (tu odwołał się do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 24.05.2013r. w sprawie V CSK 287/12). Z tym też zdarzeniem należy wiązać początek biegu terminu do zasiedzenia służebności. Urządzenia energetyczne na działce wnioskodawcy powstały w czerwcu 1978r. i od tego czasu pozostawał on – zdaniem Sądu – w dobrej wierze. Urządzenia zostały posadowione na gruncie wnioskodawcy w ramach realizacji postanowień ustawy z dnia 28.06.1958r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli (tj. w Dz.U 32 z 1954r. poz.135). Przepis art.4 ust.1 i 2 tej ustawy przewidywał, że osobom posiadającym odpowiednie upoważnienie właściwego przedsiębiorstwa elektryfikacji rolnictwa służy prawo wstępu na posesje i do budynków, dokonywania tam oględzin i pomiarów oraz wykonywania robót i zakładania urządzeń, jakich wymagać będzie powszechna elektryfikacja, a właściciel budynku lub posesji obowiązany jest umożliwić wstęp i wykonanie tych czynności. W tym przypadku przedsiębiorstwo energetyczne dokonujące inwestycji na działce wnioskodawcy posiadało odpowiednie decyzje wymagane przepisami ustawy. Zatem dobra wiara poprzednika prawnego uczestnika wynikała – zdaniem Sądu Rejonowego – z jego usprawiedliwionego przekonania o przysługującym mu prawie do posadowienia słupów energetycznych i rozpięcia linii elektroenergetycznej nad działkami wnioskodawcy (jego poprzedników prawnych), a następnie korzystaniu z dostępu do nich, a nie na świadomości, że nieruchomości do niego nie należą.

W tych okolicznościach Sąd Rejonowy uznał, że co najmniej od 13.06.1978r. istniał stan faktyczny polegający na korzystaniu przez uczestnika (jego poprzednika prawnego) z urządzeń przesyłowych posadowionych na działce wnioskodawcy (jego poprzedników prawnych) i od tego czasu biegł dla niego termin zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu. Jako że wówczas obowiązujący przepis art.172 ∫ 1 kc przewidywał krótszy, bo 10 – cio letni okres posiadania w dobrej wierze dla nabycia nie ruchomości przez zasiedzenie, Sąd Rejonowy uznał, że poprzednik prawny uczestnika nabył przez zasiedzenie służebność gruntową odpowiadającą treścią służebności przesyłu z dniem 13.06.1988r. Sąd Rejonowy nie podzielił zapatrywania wnioskodawcy, że przed dniem 01.02.1989r., a więc przed uchyleniem art.128 kc będącego przejawem funkcjonowania zasady tzw. jednolitej własności państwowej, bieg terminu zasiedzenia nie mógł być liczony na rzecz poprzednika prawnego uczestnika. Uznał, że do tego czasu państwowa osoba prawna nie mogła co prawda przeciwstawić Skarbowi Państwa jakichkolwiek własnych uprawnień, jednakże w stosunkach zewnętrznych miała pozycję taka jak właściciel. Zatem wszelkie roszczenia, jakie powstawały ze względu na składniki mienia państwowego pozostającego w zarządzie państwowej osoby prawnej, realizowała w imieniu własnym ta osoba prawna (tu odwołał się do uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15.01.2009r. w sprawie I CSK 333/07).

W tym okolicznościach Sąd Rejonowy uwzględnił zarzut zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu podniesiony przez uczestnika i wniosek T. K. oddalił (na podstawie art.292 kc w związku z art.172 ∫ 1 kc i przy uwzględnieniu treści art.305 ¹ – 305 ⁴ kc). O kosztach postępowania w sprawie orzekł po myśli art.520 ∫ 2 kpc.

W apelacji od postanowienia wnioskodawca T. K. domagał się jego uchylenia w całości i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postepowania, a ewentualnie jego zmiany w całości poprzez ustanowienie odpłatnej służebności przesyłu (jej treść i wysokość odpłatności bliżej określił) oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych.

Apelujący zarzucił Sądowi Rejonowemu:

a ) rażące naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie ustaleń faktycznych sprzecznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności:

- przez ustalenie, że urządzenia przesyłowe, tj. napowietrzna linia elektroenergetyczna średniego napięcia 15 kV została wybudowana przez poprzednika prawnego uczestnika postępowania z zachowaniem wymogów prawa, podczas gdy z treści zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby urządzenia przesyłowe należące do uczestnika zostały wybudowane zgodnie z odpowiednią decyzją o pozwoleniu na budowę, zgodnie z administracyjną decyzją lokalizacyjną zatwierdzoną przez ówczesny organ administracji publicznej, zgodnie z zatwierdzonym projektem technicznym zatwierdzonym przez ówczesny organ administracji publicznej (zarzut 1);

- przez ustalenie, że urządzenia przesyłowe, tj. napowietrzna linia elektroenergetyczna 15 kV została odebrana i przekazana do eksploatacji w dniu 13.06.1978 r. zgodnie z załączonym do akt sprawy protokołem odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji oraz ustalenie, że poprzednik prawny uczestnika postępowania przystąpił do posiadania służebności gruntowej na prawach służebności przesyłu w dniu 13.06.1978 r. podczas gdy z treści zebranego w sprawie materiału dowodowego (treści protokołu odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji) nie wynika kiedy poprzednik prawny rozpoczął swoje posiadanie tj. od kiedy rozpoczął przesyłanie energii elektrycznej (zarzut 2);

- przez ustalenie, że urządzenia przesyłowe, tj. napowietrzna linia elektroenergetyczna 15 kV powstała na gruncie i na podstawie ustawy z dnia 28 czerwca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli ( Dz. U. Nr 28, poz. 256 ze zm. ) podczas gdy w treści zebranego w sprawie materiału dowodowego ta okoliczność nie znajduje potwierdzenia (zarzut 3);

- przez ustalenie, że poprzednicy prawni uczestnika postępowania posiadali służebność gruntową lub służebność przesyłu w dobrej wierze, podczas gdy z treści zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby poprzednik prawny uczestnika uzyskał decyzję ani umowę uprawniającą do korzystania w dłuższym okresie z nieruchomości wnioskodawcy w zakresie posiadania służebności przesyłu lub służebności gruntowej na prawach służebności przesyłu oraz w zakresie utrzymywania urządzeń przesyłowych na nieruchomości wnioskodawcy, co świadczy o braku usprawiedliwionego okolicznościami przekonania uczestnika postępowania i jego poprzedników prawnych o prawie do korzystania w dłuższym okresie z nieruchomości wnioskodawcy (zarzut 4);

- przez ustalenie, że uczestnik postępowania i jego poprzednicy prawni w sposób nieprzerwany posiadali służebność gruntową lub służebność przesyłu na nieruchomości wnioskodawcy, podczas gdy z treści zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika nieprzerwany ciąg przeniesień posiadania służebności i urządzeń przesyłowych, nie wynika też czy i kiedy przeniesiono posiadanie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu oraz czy i kiedy przeniesiono posiadanie urządzeń przesyłowych, bowiem nie ma w aktach sprawy dokumentów w postaci decyzji czy umów (zarzut 5);

- przez ustalenie, że poprzednik prawny uczestnika postępowania wszedł w posiadanie służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu w dobrej wierze oraz ustalenie na tej podstawie, że poprzednik prawny uczestnika postępowania nabył przez zasiedzenie służebność gruntową, podczas gdy z treści zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, kiedy poprzednik prawny przystąpił do posiadania służebności gruntowej (zarzut 6);

- przez ustalenie, że napowietrzna linia elektroenergetyczna 15 kV została wybudowana i przekazana do eksploatacji w dniu 13.06.1978r. zgodnie z ustaleniem Sądu I Instancji na stronie 3 uzasadnienia postanowienia, tymczasem na stronie 9 Sąd I instancji stwierdził że „urządzenia te zostały trwale połączone z przedsiębiorstwem energetycznym prowadzonym przez uczestnika w maju 1970 r." (zarzut 7);

b) rażące naruszenie innych przepisów postępowania, a dokładniej:

- art. 386 § 4 kpc, art. 217 kpc, art. 227 kpc poprzez brak przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych sądowych oraz dowodu z akt wieczystoksięgowych prowadzonych dla księgi wieczystej KW (...), co miało istotny wpływ na wynik sprawy (zarzut 8);

- art.328 § 2 k.p.c. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie wobec nie wskazania w uzasadnieniu postanowienia podstawy prawnej zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa państwowego przed datą 01.02.1989 r., nie wskazania podstawy faktycznej ustalenia, że urządzenia przesyłowe objęte niniejszym postępowaniem powstały w oparciu o ustawę z dnia 28 czerwca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli ( Dz. U. Nr 28, poz. 256 ze zm.) i nie wskazania przyczyn, dla których Sąd I instancji nie dał wiary dowodom zgłoszonym przez wnioskodawcę (zarzut 9);

c ) naruszenie przepisów prawa materialnego, a dokładniej:

- § 31 i § 39 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30.11.1981r. w sprawie wykonania ustawy o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. z 1981 r., Nr 31, poz. 170 ze zm.) poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na ustaleniu, że pomiędzy Zakładami (...) i Zakładem (...) istniało następstwo prawne lub tożsamość prawna oraz że pomiędzy nimi nastąpiło przeniesienie posiadania służebności gruntowej objętej utrzymywaniem urządzeń przesyłowych posadowionych na nieruchomości wnioskodawcy i nastąpiło przeniesienia posiadania urządzeń energetycznych objętych wnioskiem, podczas gdy w zgromadzonym materiale dowodowym nie ma dokumentacji majątku tych przedsiębiorstw państwowych (zarzut 10);

- art. 5 ust. 3 w związku z art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 05.02.1993r. o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa( Dz. U. z 1993 r., Nr 16, poz. 69 ze zm.) poprzez ustalenie, że pomiędzy Zakładem (...) i Zakładem (...) S.A. z siedzibą w B., który powstał na podstawie aktu notarialnego Rep. numer (...)z dnia 12.07.1993r. istniało następstwo prawne lub tożsamość prawna oraz poprzez ustalenie, że pomiędzy tymi Zakładami nastąpiło przeniesienia posiadania służebności gruntowej objętej utrzymywaniem urządzeń przesyłowych posadowionych na nieruchomości wnioskodawcy nastąpiło przeniesienie posiadania urządzeń energetycznych objętych wnioskiem, podczas gdy w zgromadzonym materiale dowodowym nie ma dokumentacji majątku tych przedsiębiorstw państwowych (zarzut 11);

- art. 2 oraz art. 21 ust. 1 i art. 21 ust. 2 Konstytucji RP poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, bowiem wynika z nich, że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, co wyraża między innymi zasady pewności prawa, nie działania prawa wstecz i zaufania obywateli do działań Państwa w zakresie stanowienia i stosowania prawa, a tymczasem Sąd I instancji stwierdził w drodze wykładni, że art.292 K.c. w związku z art. 285 K.c. pozwala na zasiedzenie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu (zarzut 12);

- art. 64 ust 2. i ust. 3 oraz art. 31 ust. 1 i ust. 3 Konstytucji RP poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie bowiem wynika z nich, że własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza istoty prawa własności, a tymczasem Sąd I instancji stwierdził w drodze wykładni, że art. 292 Kc. w związku z art. 285 K.c. pozwala na zasiedzenie służebności gruntowej o treści odpowiadającej treścią służebności przesyłu (zarzut 13);

- art. 176 § 2 kc w zw. z art. 128 § 1 i § 2 kc ( w brzmieniu obowiązującym do dnia 01.02.1989 r. ) oraz w zw. z art. 336 kc i 352 § 1 kc poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że przedsiębiorstwo państwowe przed dniem 1 lutego 1989 r., mające status państwowej osoby prawnej mogło nabyć, także w drodze zasiedzenia, prawo służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu (zarzut 14);

- art. 285 § 1 i § 2 kc w zw. z art. 145 kc poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że przesłanka nabycia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu przez zasiedzenie jest spełniona także wówczas, gdy służebność gruntowa ułatwia funkcjonowanie przedsiębiorstwa przesyłowego, podczas gdy przesłanką nabycia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu przez zasiedzenie jest zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej, co wymaga oznaczenia nieruchomości władnącej (zarzut 15);

- art.1 i ust. 1 i art. 4 ust 1 i 2 ustawy z dnia 28.06.1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli ( Dz. U. Nr 28, poz, 256 ze zm. ) w zw. z art. 7 k.c. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że poprzednik prawny uczestnika postępowania rozpoczął posiadanie służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu w dobrej wierze (zarzut 16);

- art. 7 k.c., art. 172 k.c. w zw. z art. 292 k.c. oraz art. 352 k.c. i art. 305 ⁴kc poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że poprzednik prawny uczestnika postępowania był posiadaczem służebności w dobrej wierze i jest mu potrzebny okres 10 lat do zasiedzenia służebności, podczas gdy w aktach sprawy ma żadnej decyzji lub umowy uprawniającej poprzednika prawnego uczestnika postępowania do korzystania z nieruchomości wnioskodawcy w dłuższym okresie, co skutkowało błędnym przyjęciem, że doszło w niniejszej sprawie do zasiedzenia przez poprzednika prawnego służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu; błędna wykładnia i niewłaściwe zastosowanie tych przepisów polegało też na niezasadnym przyjęciu, że posiadanie służebności gruntowej rozpoczyna się już w momencie budowy urządzeń przesyłowych (zarzut 17);

- art. 292 k.c. i art. 305 ⁴ k.c. w zw. z art. 348 k.c, art. 352 § 2 k.c. i art. 176 § 1 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że doszło do nieprzerwanego ciągu przeniesień posiadania służebności przesyłu oraz służebności gruntowej na prawach służebności przesyłu pomimo braku w aktach sprawy decyzji czy umów przekazujących posiadanie urządzeń przesyłowych i służebności pomiędzy poszczególnymi poprzednikami prawnymi uczestnika postępowania (zarzut 17);

- art. 305 ¹ kcw zw. z art. art. 305 ² § 2 k.c. i art. 3 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęcie, że w niniejszej sprawie doszło do zasiedzenia służebności przesyłu na rzecz uczestnika postępowania i nie ma konieczności ustanowienia odpłatnej służebności przesyłu, podczas gdy bieg terminu potrzebnego do zasiedzenia służebności mógł się rozpocząć dopiero od dnia, w którym prawo to zostało ustanowione tj. od dnia 3 sierpnia 2008 r. (zarzut 18).

W dalszej części apelacji wnioskodawca przedstawił obszerne uzasadnienie wyżej przywołanych zarzutów (k.322 – 355)

W odpowiedzi na apelację uczestnik (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. wniosła o jej oddalenie i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych (k.362 -364).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy T. K. nie znajduje uzasadnienia.

Sąd Rejonowy, wbrew jego zarzutom dotyczącym poczynienia rzekomo wadliwych ustaleń faktycznych, dokonał prawidłowych ustaleń w oparciu o zebrane w sprawie dowody, w takim zakresie, w jakim było to niezbędne do jej rozstrzygnięcia. W szczególności dotyczy to faktu postawienia kilku słupów energetycznych na działce wnioskodawcy nr (...) w miejscowości P. i rozpięcia na nich linii elektroenergetycznej średniego napięcia. Bliżej obraz urządzeń i przebiegu linii elektroenergetycznej pokazuje opinia biegłego R. Ł. (k.233-235). Linia została wybudowana i przekazana do eksploatacji Zakładowi (...) z dniem 13.06.1978r., co znajduje potwierdzenie w stosownym protokole (k.76 – 77) oraz zeznaniach świadków M. J. i J. K. (k.214 vide et verte). Co prawda biegły sądowy R. Ł. w wyjaśnieniach do opinii złożonych na rozprawie początkowo wskazał, że protokół przejęcia linii elektroenergetycznej został sporządzony w dniu 01.10.1981r., ale w dalszej części wyjaśnień sprostował tę omyłkę (k.296 verte i 297). Tych ustaleń faktycznych apelujący wnioskodawca w żaden sposób nie podważył, a zatem Sąd odwoławczy przyjął je także za podstawę swego orzeczenia.

Sąd Rejonowy dokonał też prawidłowej oceny prawnej tych ustaleń faktycznych, z wnioskiem końcowym, że znajduje uzasadnienie zarzut podniesiony przez uczestnika, iż nabył on w drodze zasiedzenia służebność gruntową odpowiadającą treścią służebności przesyłu, a w konsekwencji wniosek T. K. o ustanowienie odpłatnie służebności przesyłu na rzecz uczestnika nie znajduje uzasadnienia. Te ocenę prawną ustaleń faktycznych Sąd odwoławczy w zupełności podziela.

Przechodząc do oceny zarzutów podniesionych w apelacji uczestnika, których było wiele i nie zawsze sformułowanych poprawnie, zwrócić należy uwagę, że treści niektórych zazębiały się lub w zasadniczej części powtarzały. Zatem Sąd odwoławczy dokonał ich oceny niekiedy łącznie, gdy dotykały w istocie tej samej kwestii mającej istotne znaczenie w sprawie.

Zgodzić się należy z zarzutem pierwszym apelacji wnioskodawcy w tej części, w jakiej podniósł, że uczestnik nie przedłożył w sprawie, jako samodzielnych dokumentów, pozwolenia na budowę linii energetycznej, projektu technicznego czy decyzji lokalizacyjnej. Pomija on jednak milczeniem niekorzystną dla siebie okoliczność, że istnienie zarówno pozwolenia na budowę i projektu technicznego, ze wskazaniem daty ich sporządzenia i numerów tych dokumentów, odnotowano w wyżej przywołanym protokole odbioru technicznego i przekazania linii do eksploatacji z dnia 13.06.1978r. (k. jw.).To już pozwala przyjąć, bo jest oczywiste, że przy braku tych dokumentów nie doszłoby nie tylko do wybudowania linii elektroenergetycznej, ale i do odbioru jej wykonania oraz eksploatacji. Zatem ten zarzut apelacji wnioskodawcy pozostaje bez znaczenia w sprawie, bowiem nie pozwala przyjąć, że posadowienie urządzeń elektroenergetycznych na działce wnioskodawcy nastąpiło nielegalnie, a co ważniejsze, nie obala faktu, że zostały one faktycznie postawione.

Nie znajduje uzasadnienia zarzut drugi apelacji wnioskodawcy. Już bowiem Sąd Rejonowy wyjaśnił w uzasadnieniu orzeczenia, że dla oceny biegu zasiedzenia nie była istotna okoliczność, od kiedy poprzednik prawny uczestnika rozpoczął eksploatację urządzeń elektroenergetycznych (w znaczeniu zaczął faktycznie przesyłać energię elektryczną), ale kiedy je postawił na działce poprzedników prawnych wnioskodawcy i czy pozostawał w uzasadnionym przekonaniu, że miał do tego prawo. Bowiem już wówczas właściciel nieruchomości mógł podjąć działania wobec przedsiębiorstwa państwowego (poprzednika prawnego uczestnika), by zaprzestało naruszania jego władztwa. Taka ocena jest zgodna z zapatrywaniem Sądu Najwyższego wyrażonym choćby w postanowieniu z dnia 24.05.2013r. w sprawie V CSK 287/12, przywołanym już przez Sąd I instancji, które Sąd odwoławczy także podziela (orzeczenie opublikowane w systemie informacji prawnej LEX). Nie zmienia tej oceny stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 08.03.2006r. w sprawie III CZP 105/05 (opublikowanej jw.), do której odwołał się apelujący w uzasadnieniu tego zarzutu, bowiem – ujmując rzecz ogólnie - dotyczyło wykładni art.49 kc i przejścia urządzeń wskazanych w tym przepisie na własność przedsiębiorstwa przez ich połączenie z siecią należącą do przedsiębiorstwa, a tymczasem w sprawie rozpoczęcie biegu terminu zasiedzenia nie wiąże się z nabyciem prawa własności urządzeń, ale z ich posiadaniem. Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika zaś, że od chwili odbioru technicznego i przekazania linii do eksploatacji, co nastąpiło z dniem 13.06.1978r., była ona w posiadaniu poprzednika prawnego uczestnika, a więc istniejącego wówczas państwowego przedsiębiorstwa Zakładu (...).

Nie mógł odnieść spodziewanego skutku kolejny zarzut apelacji dotyczący rzekomo wadliwych ustaleń faktycznych, a dokładniej ustalenia daty posadowienia urządzeń na działce wnioskodawcy tj. zarzut siódmy apelacji. Skarżący zwrócił uwagę, że w uzasadnieniu orzeczenia Sąd Rejonowy raz stwierdził, że urządzenia i linia napowietrzna zostały wybudowane i przekazane do użytku w dniu 13.06.1978r., a w innym razem, że miało to miejsce w maju 1970r. (por. str. 3 i 9 uzasadnienia). Ta niedokładność polegająca na wskazaniu tej drugiej daty (maj 1970r.) pojawiła się już w części obejmującej rozważania Sądu na temat charakteru posiadania uczestnika, a więc czy było ono posiadaniem w dobrej czy w złej wierze. Nie była ona elementem ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego i w tej części uzasadnienia wyroku Sąd Rejonowy jednoznacznie wskazał, że wybudowanie i oddanie linii energetycznej do eksploatacji nastąpiło w dniu 13.06.1978r. Na potwierdzenie tego ustalenia odwołał się do protokołu sporządzonego w tym dniu (k.76 – 77). W tych okolicznościach przywołanie w dalszej części uzasadnienia innej daty wybudowania i oddania linii do eksploatacji (maj 1970r.) należy traktować wyłącznie, jako oczywistą omyłkę. Pozostaje ona bez żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, bo nie od tej daty (choć byłaby korzystniejsza dla uczestnika) Sąd Rejonowy liczył rozpoczęcie biegu terminu potrzebnego do zasiedzenia służebności przez uczestnika.

Nie znajdują uzasadnienia wszystkie pozostałe zarzuty podniesione przez wnioskodawcę w ramach – jak wskazał – poczynienia ustaleń faktycznych sprzecznych z zebranymi w sprawie dowodami, którymi zmierzał w istocie do wykazania, że poprzednik prawny uczestnika nie był posiadaczem służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu w dobrej wierze (zarzuty od trzeciego do szóstego). Zgodzić się bowiem należy z Sądem Rejonowym, że okoliczności i sposób wejścia przez poprzednika prawnego uczestnika (dokładniej przez przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...)) w posiadanie gruntów wnioskodawcy w dniu 13.06.1978r., polegające na posadowieniu kilka słupów i położeniu linii elektroenergetycznej usprawiedliwiały jego przekonanie, że dzieje się to w ramach obowiązującego prawa i z zachowaniem wymaganych przepisów. Natomiast korzystanie w kolejnych latach posiadania z linii przesyłowej, z czym wiązało się prowadzenie okresowych prac konserwacyjnych i sprawdzających - jak zeznał świadek J. K. (k.214 verte), dodatkowo utwierdzało uczestnika w przekonaniu, że korzysta z nieruchomości uczestnika, a uprzednio jego poprzednika prawnego, w dobrej wierze. Tym bardziej, że właściciel gruntu nie podjął żadnych działań, z których wynikałoby, że nie zgadza się na przebieg linii elektroenergetycznej przez jego grunt. Wnioskodawca nie wykazał bowiem, że w chwili rozpoczęcia prac jego poprzednik prawny domagał się ich zaniechania czy wstrzymania lub by po ich wykonaniu kiedykolwiek żądał rozebrania linii elektroenergetycznej biegnącej przez jego działkę. Zatem Sąd odwoławczy podziela ocenę Sądu I instancji i argumenty przywołane w jej uzasadnieniu, że ingerowanie we własność wnioskodawcy (jego poprzednika prawnego) przez posiadacza w postaci przedsiębiorstwa państwowego (poprzednika uczestnika) w zakresie odpowiadającym służebności rozpoczęło się i dalej przebiegało w okolicznościach, które usprawiedliwiały przekonanie posiadacza, że nie narusza on cudzego prawa (por. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.07.2013r. w sprawie V CSK 320/12; wyrok Sadu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 30.09.2013r. w sprawie I ACa 425/13 – opublikowane jw.).

Nie znajdują uzasadnienia kolejne zarzuty apelacji dotyczące naruszenia przepisów postępowania, a konkretnie art. 217 kpc i art. 227 kpc poprzez brak przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych sądowych oraz dowodu z akt wieczystoksięgowych prowadzonych dla księgi wieczystej KW (...) (zarzut 8), a także naruszenia art.328 § 2 k.p.c. poprzez brak wskazania w uzasadnieniu podstawy prawnej orzeczenia (zarzut9). Pierwszy z nich dlatego, że apelujący nie uzasadnił po co miałyby zostać przeprowadzone opisane dowody, w szczególności cóż takiego istotnego w sprawie miałyby wyjaśnić czy jakie twierdzenia wnioskodawcy uzasadnić, a nadto dlatego, że okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy zostały już dostatecznie wyjaśnione innymi dowodami i nie zachodziła uzasadniona potrzeba podejmowania przez Sąd czynności dowodowych z urzędu (w ujęciu art.232 in fine kpc). Co zaś tyczy się wyjaśnienia podstawy prawnej orzeczenia, to analiza uzasadnienia Sądu Rejonowego – wbrew twierdzeniom apelującego – nie pozostawia wątpliwości, że uwzględnił zarzut zasiedzenia służebność gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu podniesiony przez uczestnika mając na uwadze treść art.292 kc oraz art.172§ 1 i art.352 § 1 i 2 kc. Możliwość zastosowania tych przepisów prawa szerzej uzasadnił, między innymi poprzez przywołanie stosownych orzeczeń Sądu Najwyższego mających istotne znaczenie praktyczne dla rozstrzygania spraw o podobnym przedmiocie i charakterze.

Za chybione należało uznać zarzuty dotyczące rzekomego braku wykazania przez uczestnika (...) Spółki z o.o. w P. następstwa prawnego po uprzednim posiadaczu służebności w postaci przedsiębiorstwa państwowego Zakładu (...), który rozpoczął posiadanie z dniem 17.06.1978r., i przejęciu po nim urządzeń energetycznych w postaci słupów energetycznych i linii przesyłowej (zarzuty 10 i 11apelacji). W ramach ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy chronologicznie przedstawił przebieg przekształceń własnościowych od chwili utworzenia w 1958r. przedsiębiorstwa państwowego w postaci Zakładów (...), w ramach których działał Zakład (...) i który usamodzielnił się w 1989r., aż do chwili utworzenia z dniem 30.06.2007r. uczestnika (...) Spółki z o.o. w P.. Na potwierdzenie tych przekształceń własnościowych uczestniczka przedstawiła stosowne dowody, które nie nasuwały żadnych wątpliwości i do których odwołał się Sąd Rejonowy w uzasadnieniu orzeczenia (por. str.4 i 5), a zatem nie zachodzi potrzeba ponownego ich przywoływania i analizy. Wynika z nich zarówno następstwo prawne uczestnika po uprzednim przedsiębiorstwie państwowym, jak i przejęcie mienia poprzednika, w tym linii przesyłowej biegnącej przez działkę wnioskodawcy i powstałej uprzednio służebności gruntowej z tym związanej. Taka służebność, co podkreśla się, ani nie prowadzi do pozbawienia właściciela władztwa nad swoją nieruchomością, ani do nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości, a jedynie uprawnia przedsiębiorstwo energetyczne (tu uczestnika) do korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości właściciela, zgodnie z przeznaczeniem urządzeń na niej posadowionych (tj. w sposób aktualnie zdefiniowany w art.305 ¹ kc). Dla porządku jedynie wskazać należy, że sposób przekształceń i przejmowania majątku między kolejnymi podmiotami, dla przejęcia własności słupów posadowionych na działce wnioskodawcy i linii przesyłowej oraz służebności z tym związanej, nie wymagał sporządzenia każdorazowo jakiejś odrębnej umowy z zachowaniem szczególnej formy np. aktu notarialnego.

Nie znajdują uzasadnienia także zarzuty 12 i 13 apelacji, którymi wnioskodawca zmierzał w istocie do wykazania, że interpretacja przepisów art.292 i art. 285 kc - przemawiająca za możliwością nabycia w drodze zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu - jest niezgodna z postanowieniami Konstytucji RP. Przyjęta przez Sąd Rejonowy interpretacja w/w przepisów, którą Sąd odwoławczy podziela, znajduje uzasadnienie zarówno w orzecznictwie Sądu Najwyższego, jak i sądów powszechnych, a zatem nie zachodzi potrzeba powielania argumentów z nią związanych (por. choćby uchwały SN z dnia 22.05.2013r. w sprawie III CZP 18/13 i z dnia 07.10.2008r. w sprawie III CZP 89/08; także postanowienie SN z dnia 05.06.2009r. w sprawie I CSK 392/08 – wszystkie opublikowane jw.).

Nie znajdują uzasadnienia dwa kolejne zarzuty apelacji, a więc 14 i 18. Aktualnie za utrwalone należy uznać stanowisko, że posiadanie przez przedsiębiorstwo państwowe urządzeń energetycznych oraz cudzej nieruchomości, na której zostały posadowione, było posiadaniem w rozumieniu art.352 kc i mogło prowadzić do zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu (art.292 kc w związku z art.172 kc). Nadto, że osoba prawna, która przed dniem 01.02.1989r. miała status państwowej osoby prawnej i nie mogła nabyć (też w wyniku zasiedzenia) własności nieruchomości Skarbu Państwa, może do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po tej dacie doliczyć okres posiadania Skarbu Państwa przed dniem 01.02.1989r., jeżeli w tym czasie nastąpiło przeniesienie posiadania. To w konsekwencji oznacza, że osoba prawna, która jest następcą prawnym państwowej osoby prawnej, do okresu swego samoistnego posiadania dla potrzeb zasiedzenia, także może doliczyć okres posiadania swojego poprzednika prawnego (por. choćby postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13.10.2011r. w sprawie V CSK 502/10; z dnia 09.02.2012r. w sprawie III CZP 93/11 i z dnia 12.012012r. w sprawie IV CSK 183/11; uchwała tego Sądu z dnia 22.05.2013r. w sprawie III CZP 18/13; postanowienie z dnia 13.06.2013r. w sprawie IV CSK 672/12 – wszystkie opublikowane jw.). W sprawie to oznacza, że uczestnik postępowania (...) Spółka z o.o. w P. mogła powołać się na fakt, że jeszcze przed wprowadzeniem do Kodeksu cywilnego służebności przesyłu w 2008r. jej poprzednik prawny Zakład (...) nabył w drodze zasiedzenia służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Wreszcie nie znajdują uzasadnienia dwa ostatnie zarzuty apelacji, a więc 16 i 17, którymi skarżący zmierzał do zakwestionowania istnienia dobrej wiary po stronie uczestnika (dokładniej jego poprzednika), jako posiadacza nieruchomości w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu. W tej części zachowują aktualność argumenty przywołane przy ocenie zarzutów od 3 do 6 oraz częściowo zarzutów 10 i 11 apelacji. Dodatkowo powtórzyć należy uwagę Sądu Rejonowego, bo jest trafna, że gdyby nawet przyjąć, że posiadanie poprzednika prawnego uczestnika było w złej wierze, to i tak zasiedziałby on służebność gruntową odpowiadającą treścią służebności przesyłu z upływem wymaganych aktualnie 30 lat (art.172 § 1 kc).

Z tych zasadniczych przyczyn i podzielając argumenty przywołane w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Sąd odwoławczy oddalił apelację wnioskodawcy, jako nieuzasadnioną (na podstawnie art. 385 kpc w związku z art.13§2 kpc). O kosztach postępowania apelacyjnego orzekł po myśli art.98 § 1 i 3 kpc oraz art.108 § 1 kpc, a ich wysokość wyznaczyło wynagrodzenie pełnomocnika ustalone zgodnie z § 7 pkt 4 i § 12 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Min. Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych…(Dz.U. z 2013r. poz.490).