Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powodowie M. S. (1) i M. S. (2) wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) sp. z o.o. w P. na swoją rzecz kwoty 11.400 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 września 2011 r. do dnia zapłaty, o nakazanie pozwanemu przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zakazanie dalszych naruszeń prawa własności działki gruntu numer (...), położonej w W., gmina (...), poprzez usunięcie stacji transformatorowej słupowej oraz słupa linii napowietrznej, ewentualnie przesunięcia ich poza granice działki powodów bądź ogrodzenia spornych urządzeń i zapewnienia przez pozwanego na własny koszt dostępu do tych urządzeń od strony drogi gminnej, oraz o zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu podali, że są właścicielami przedmiotowej nieruchomości, na terenie której znajdują się wskazane urządzenia przesyłowe, zajmujące powierzchnię około 95 m ^{( 2)}. Podnieśli, że infrastruktura przesyłowa została zainstalowana bez wiedzy i zgody ich oraz ich poprzedników prawnych. Wskazali, że pozwany nie wykazał, że posiada tytuł prawny do powyższych urządzeń. Jednocześnie odmówił im wypłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z części nieruchomości ze względu na zasiedzenie służebności gruntowej. Powodowie podali, że swoje żądanie zapłaty wywodzą z art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c, wyliczając dochodzona kwotę przyjmując 1 zł za 1 m ^{( 2)} wynagrodzenia, za okres 10 lat wstecz do dnia wytoczenia powództwa. Natomiast żądanie przywrócenia stanu prawnego zgodne z prawem powodowie oparli na art. 222 § 2 k.c. Nadto zaznaczyli, że okres zasiedzenia pozwany może liczyć dopiero od dnia 1 lutego 1989 r. kiedy to uchylony został art. 128 k.c. określający zasadę jednolitego funduszu własności państwowej.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, podnosząc zarzut nabycia przez zasiedzenie z dniem 9 maja 1983 r. nieodpłatnej służebności przesyłu w dobrej wierze na rzecz Skarbu Państwa, który jest jego poprzednikiem prawnym. W uzasadnieniu wskazał, że urządzenia przesyłowe zostały wybudowane na nieruchomości powodów w 1956 r. oraz zostały zmodernizowane i odebrane w 1973 r. Skoro w tej dacie rozpoczęto korzystanie z nieruchomości to powstała stosowna służebność, której nabycie jest możliwe jako służebności przesyłu odpowiadającej treścią służebności gruntowej w dobrej wierze. Powodowie natomiast nie zgłaszali wobec poprzednika prawnego pozwanego żadnych zastrzeżeń. Niezależnie od powyższego pozwany podał, że roszczenie powodów jest wygórowane, a ponadto nieudowodnione.

1

Wyrokiem z dnia 14 lutego 2013 r. Sąd Rejonowy w Świeciu VI Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Tucholi oddalił powództwo (punkt 1), przyznał biegłemu Z. L. kwotę 58,14 zł tytułem zwrotu kosztów stawiennictwa na rozprawie (punkt 2), zasądził solidarnie od powodów na rzecz pozwanego kwotę 4.340,62 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt 3) oraz nakazał zwrócić ze Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Świeciu na rzecz pozwanego kwotę 93,38 zł tytułem kosztów sądowych (punkt 4).

Sąd Rejonowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach oraz rozważaniach prawnych:

M. S. (1) i M. S. (2) są właścicielami nieruchomości położonej w W., gmina (...), działka numer (...), dla której obecnie Sąd Rejonowy w Świeciu X Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w Sępólnie Krajeńskim prowadzi księgę wieczystą nr (...), od dnia 1 czerwca 2007 roku.

Poprzednimi właścicielami nieruchomości byli rodzice powoda. Matka powoda B. S., w drodze cesji przeniosła wierzytelność z tytułu bezumownego korzystania z gruntu przez E., na rzecz powoda.

Na powyższej nieruchomości powodów znajduje się obecnie stacja transformatorowa, linia napowietrzna średniego i niskiego napięcia. Słup energetyczny i transformator, posadowione na nieruchomości powodów, stanowią elementy linii napowietrznej, która zasila zachodnią część gminy(...), w tym miejscowość powodów z głównym punktem zasilania w S.. Linia energetyczna została uruchomiona w dniu 15 kwietnia 1956 roku i posiada jedno odprowadzenie niskiego napięcia, zasilające miejscowość W.. Projektantem tej linii było Przedsiębiorstwo (...) w G., a wykonawcą - Przedsiębiorstwo (...) w G.. Linia ta stanowiła majątek Zakładów (...). Jej powstanie nastąpiło w ramach powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli na podstawie ustawy z dnia 28 czerwca 1950 roku o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli. Stacja transformatorowa posadowiona jest w rogu działki numer (...), na słupie dwunożnym, u zbiegu z granicami działek numer (...). Z tej stacji biegnie linia napowietrzna niskiego napięcia, równolegle do granicy z działką numer (...) do ustawionego w południowym rogu działki (...) u zbiegu z granicami działek (...) słupa dwunożnego. Na słupie tym linia jest przyłączona do linii biegnącej równolegle do granicy działki numer (...), stanowiącej drogę, i zawieszona na słupach, ustawionych na obszarze działek budowlanych, przyległych do drogi. Ze słupa ustawionego naprzeciw budynku mieszkalnego powodów doprowadzone

2

jest przyłącze kablowe trójfazowe, zasilające ten budynek. Stacja transformatorowa zasilana jest linią napowietrzną średniego napięcia o mocy 15 kV doprowadzoną z południowego-zachodu. Stacja transformatorowa na działce powodów posadowiona została w ramach modernizacji istniejącej wcześniej linii, która miała miejsce w dniu 8 maja 1973 r. W tym dniu stacja transformatorowa została przyłączona do istniejącej sieci do eksploatacji. Inwestycja w tym przedmiocie została przeprowadzona na zlecenie Prezydium (...) Rady Narodowej w B.. Po wybudowaniu urządzenia zostały przekazane do majątku i w zarząd Zakładu (...) w B.. Przebieg tej linii później nie zmienił się. Pracownicy Zakładu (...), odpowiedzialni za dozór i eksploatację sieci, dokonywali oględzin tej linii energetycznej, zgodnie z obowiązującymi przepisami nie rzadziej niż co 5 lat, w oparciu o które dokonywane były bieżące remonty.

Ewentualne usunięcie urządzeń z działki powodów, spowodowałoby pozbawienie

możliwości dostarczenia energii elektrycznej do ich nieruchomości. Ewentualna przebudowa istniejącej sieci w taki sposób, aby na nieruchomości powodów nie znajdowały się żadne urządzenia elektroenergetyczne, wymagałaby kosztów po stronie pozwanego, w kwocie ponad 30.000 złotych, niezależnie od kosztów koniecznych uzgodnień z właścicielami gruntów, przez które nowe urządzenia miałyby przebiegać.

Zakład (...) był przedsiębiorstwem państwowym, działającym w ramach dekretu z dnia 26 października 1950 r. o przedsiębiorstwach państwowych, który prowadził zakłady, w tym Zakład (...). Zarządzeniem Ministra Przemysłu utworzono z dniem 1 stycznia 1989 r. przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w B., na bazie Zakładu

.(...), które wpisane zostało do rejestru przedsiębiorstw

państwowych.(...)Zakład (...) B.przekształcone zostało w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa, pod nazwą Zakład (...) Spółka Akcyjną. (...) S.A. z siedzibą w P. powstała z przekształcenia w drodze prawa handlowego przedsiębiorstwa państwowego, Zakładu (...), w spółkę akcyjną, na mocy aktu notarialnego z dnia 12 lipca 1993 r. Następnie doszło do przejęcia m.in. spółki Zakładu (...) S.A. z siedzibą w B., poprzez przeniesienie całego majątku tej spółki. Na mocy aktu notarialnego z dnia 30 czerwca 2007 r. (...) S.A, zbyła całość składników majątkowych i niemajątkowych, w tym prawa własności ruchomości związanych z prowadzeniem działalności w zakresie dystrybucji energii elektrycznej: linii kablowych i napowietrznych, sieci dystrybucyjnych oraz zespołów elektroenergetycznych, stacji i rozdzielni energetycznych i transformatorów, na rzecz E.

3

(...) Spółki z o.o. z siedzibą w P., którą to spółkę zawiązała w wykonaniu obowiązku wydzielenia operatora systemu dystrybucyjnego na podstawie ustawy - Prawo energetyczne, w celu świadczenia usług w zakresie dystrybucji energii elektrycznej oraz prowadzenia obrotu tą energią.

Pozwany oraz jego poprzednicy prawni wykonywali czynności zmierzające do utrzymania istniejącej linii napowietrznej oraz transformatorów, także w odniesieniu do urządzeń znajdujących się na nieruchomości powodów.

Poprzednicy prawni powodów nie dokonywali czynności sprzeciwiających się czynnościom poprzednika prawnego pozwanego, na ich nieruchomości.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów, zeznań świadka, R. S. oraz opinii biegłego z zakresu elektroenergetyki przemysłowej, uzupełnionej w drodze ustnej.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd Rejonowy w pierwszym rzędzie odniósł się do samej treści zarzutu pozwanego tj. zasiedzenia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu. Wskazał, że chociaż przed wejściem w życie w dniu 3 sierpnia 2008 r. przepisów art. 305[1] - 305[4] k.c, przepisy nie przewidywały wprost tego rodzaju służebności, będącej przedmiotem rozpoznawanej sprawy, i w literaturze istniał spór co do możliwości nabycia służebności przesyłu przez zasiedzenie, w orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjęto, stosując w drodze analogii art. 145 k.c, możliwość ustanowienia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, a także dopuszczalność nabycia jej w drodze zasiedzenia. Zatem dopuszczalne było żądanie stwierdzenia przez Sąd zasiedzenia prawa odpowiadającego służebności przesyłu na podstawie art. 292 k.c. w związku z art. 305[1] - 305[4] k.c, jako przesłanki do oddalenia powództwa w tej sprawie. Orzecznictwo już dawno przyjęło samą zasadę możliwości nabycia przez zasiedzenie służebności linii energetycznej przez przedsiębiorstwo przesyłowe, jednakże po spełnieniu przesłanek prowadzących do zasiedzenia. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 13 października 2011 roku (V CSK 502/10, LEX nr 1096048) potwierdził, że posiadanie przez przedsiębiorstwo państwowe urządzeń energetycznych oraz cudzej nieruchomości, na której zostały posadowione, jest posiadaniem w rozumieniu art. 352 kc i może prowadzić do zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu (art. 292 w zw. z art. 172 k.c).

Następnie, odnośnie przesłanek zasiedzenia, Sąd Rejonowy podał, że przedmiotowe urządzenia przesyłowe były widoczne i trwałe, nie były one modernizowane od 1973 r. W zakresie przesłanki posiadania Sąd zaznaczył, że w stosunku do urządzeń w postaci słupa dwunożnego i stacji transformatorowej wraz z siecią przesyłową, podejmowane były przez

4

pozwanego okresowe czynności, nie rzadziej niż co 5 lat, polegające na oględzinach mających na celu sprawdzenie, czy konieczne jest dokonanie prac konserwacyjnych i naprawczych. Wynikało to z zeznań świadka R. S.. W związku z tym powyższe czynności, a także sposób ich wykonywania, odpowiadały możliwej treści służebności, o jakiej mowa w art. 285 § 1 k.c, albowiem pozwany korzystał w tym oznaczonym zakresie z nieruchomości powodów.

Nadto Sąd przyjął istnienie w sprawie dobrej wiary po stronie pozwanego. W tym zakresie podniósł, że urządzenia na nieruchomości powodów, w stanie istniejącym do dnia wyrokowania w sprawie, odebrane i przyłączone do eksploatacji zostały w dniu 8 maja 1973 r. Dotyczy to tylko transformatora, albowiem inne urządzenia i linia przesyłowa istniały już wcześniej, tj. od 15 kwietnia 1956 r. w ramach powszechnej elektryfikacji na podstawie

przepisów ustawy z dnia 28 czerwca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli.

Potwierdził to w swojej opinii biegły. Okoliczność ta wynikała również z przedłożonych dokumentów (między innymi dokument na k.42 akt wskazuje jako datę budowy linii rok 1956), zeznań świadka R. S., a także z treści wysłuchania powoda, który sam wskazał, że z tego co wie, przedmiotowe urządzenia powstały w ramach elektryfikacji wsi. W konsekwencji powyższego Sąd stwierdził, że inwestycja była prowadzona na podstawie przepisów powyższej ustawy z 1950 r., zaś obowiązujące wówczas regulacje prawne nie wymagały zgody właściciela nieruchomości, na której miały zostać posadowione urządzenia elektroenergetyczne. Przepisy te, a także wydana ich podstawie decyzja lokalizacyjna, stanowiły prawną podstawę wejścia w posiadanie w dobrej wierze przez przedsiębiorstwo państwowe. Nadto Sąd Rejonowy zwrócił uwagę na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia

23 września 2010 r. (III CSK 319/09, LEX nr 661874), w którym wskazano, że posiadanie

służebności gruntowej polegającej na korzystaniu z trwałych i widocznych urządzeń posadowionych na nieruchomości przez przedsiębiorstwo energetyczne, może być uznane za posiadanie w dobrej wierze z chwiląjego objęcia, na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 czerwca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli. Niezależnie od tego Sąd zaznaczył, że powodowie w myśl art. 6 k.c. nie obalili domniemania dobrej wiary po stronie pozwanego, wynikającego z treści art. 7 k.c.

Następnie Sąd Rejonowy odmówił racji powodom, którzy podnosili, że bieg ewentualnego zasiedzenia nie mógł rozpocząć się wcześniej niż przed dniem 1 lutego 1989 r., kiedy to art. 128 k.c. został uchylony. Odnośnie tego, posiłkując się licznymi judykatami, wskazał, że nie ulega wątpliwości, iż dostarczanie przez państwowe przedsiębiorstwa energetyczne energii elektrycznej oraz budowa i konserwacja urządzeń do tego służących

5

było wykonywane w ramach działalności gospodarczej państwa, a więc w ramach dominium, a nie w ramach władczych uprawnień. Zatem - w ocenie Sądu Rejonowego - uprawnione jest stwierdzenie, że objęcie w posiadanie służebności przesyłu przez poprzedników prawnych pozwanego oraz jej posiadanie odbywało się w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa działającego w ramach dominium, a nie imperium i pozwany mógłby, na podstawie art. 176 § 1 k.c. w związku z art. 292 k.c, doliczyć do okresu swojego posiadania służebności przesyłu posiadanie tej służebności przez jego poprzedników prawnych, trwające do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r., na podstawie której doszło do uchylenia art. 128 k.c. Pozwany w drodze załączonych do akt dokumentów w postaci odpisu KRS, aktów notarialnych oraz decyzji uwłaszczeniowej wykazał swoje następstwo prawne w tej sprawie, a tym samym swoją legitymację do podniesienia zarzutu zasiedzenia. Ustalenia w zakresie następujących po sobie podmiotów, począwszy od Skarbu Państwa, wskazane wyżej, są niesporne i wynikały z przedłożonych dokumentów.

W związku z powyższymi ustalonymi przesłankami Sąd Rejonowy podniósł, że bezspornie co najmniej od dnia 8 maja 1973 roku, tj. od dnia oddania do eksploatacji zmodernizowanych urządzeń przesyłowych na nieruchomości powodów, istniał stan prawny, który prowadził do zasiedzenia przez Skarb Państwa - Zakład (...) prawa, o treści służebności przesyłu, który w zakresie korzystania z trwałego i widocznego urządzenia pozostawał w dobrej wierze. To w konsekwencji determinuje przyjęcie krótszego okresu, potrzebnego do zasiedzenia, tj. okresu 10 lat, mając na uwadze treść przepisu art. 172 § 2 kc w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 września 1990 roku, albowiem bieg terminu zasiedzenia upłynął przed zmianą przepisów Kodeksu cywilnego, wprowadzoną ustawą z dnia 28 lipca 1990 roku. Mając te ustalenia na uwadze przyjąć należy, iż z dniem 8 lipca 1983 roku upłynął termin zasiedzenia służebności w odniesieniu do urządzeń przesyłowych, znajdujących się na nieruchomości powodów, o treści wskazanej przez pozwanego w odpowiedzi na pozew, na rzecz Skarbu Państwa. W ocenie Sądu pozwany w toku procesu wykazał istnienie przesłanek prowadzących do zasiedzenia wobec jego poprzednika prawnego, i to występujących jeszcze przed okresem, za który powodowie domagali się zapłaty z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości oraz z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości. Powodowie swoje roszczenie w tej części oparli o okres począwszy od 2001 roku. Niezależnie od tego Sąd wskazuje, że takie roszczenie wobec posiadacza służebności w dobrej wierze nie przysługuje, co wynika z aktualnego orzecznictwa Sądu Najwyższego.

Odnośnie zaś żądania negatoryjnego z art. 222 § 2 k.c. Sąd wskazał, że skoro

pozwanemu przysługuje skuteczne wobec właścicieli ograniczone prawo rzeczowe to niezasadnym jest powództwo o treści wskazanej w pozwie.

Uwzględniając zarzut zasiedzenia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu przez Skarb Państwa, podniesiony przez pozwanego w obronie przed roszczeniami powodów, Sąd ich powództwo w całości oddalił na podstawie art, 222 § 2 kc i art. 224. art. 225 kc w zw. z art. 230 kc a contrario w zw. z art. 292 kc w zw. z art. 3O5[l]-305[4] kc w związku z art. 172 kc.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 99 k.p.c. w zw. z art. 98 § 3 k.p.c. i przepisami § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli powodowie zaskarżając go w całości. Zarzucili oni Sądowi pierwszej instancji:

1. sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału
dowodowego i podniesionych przez strony twierdzeń, polegająca na uznaniu, iż
pozwana

zgłosiła zarzut zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, podczas gdy pozwana w piśmie procesowym z dnia 16 stycznia 2012 r. podniosła zarzut nabycia z dniem 9 maja 1983 r., w dobrej wierze, której zgodnie z art. 7 k.c. się domniemywa, przez Skarb Państwa, który jest poprzednikiem prawnym pozwanego, w drodze zasiedzenia nieodpłatnej służebności przesyłu obciążającej nieruchomość powodów,

2.  nierozpoznanie istoty sprawy, polegające na braku ustalenia przez Sąd jaki podmiot, był właścicielem przedmiotowej nieruchomości w dacie stwierdzenia zasiedzenia,

3.  naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci:

a)  art. 232 k.p.c. przez uznanie za udowodnione, że posadowienie urządzeń przesyłowych na nieruchomości powodów odbyło się na podstawie ustawy z dnia 28 czerwca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli, podczas gdy nie zostało to wykazane w toku sprawy,

b)  art. 233 § 1 k.p.c. polegające na niezgodności ustaleń faktycznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, a w konsekwencji brak jego wszechstronnego rozważenia poprzez przyjęcie, iż pozwana weszła w posiadanie służebności w dobrej wierze,

c)  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. i art. 217 § 2 k.p.c. polegające na pominięciu

7

dowodu z przesłuchania powodów w charakterze strony, co w konsekwencji spowodowało dokonanie przez Sąd ustaleń faktycznych w sprawie nie na podstawie wszystkich dostępnych i zaoferowanych przez strony dowodów, które to naruszenie mogło mieć wpływ na wynik sprawy, 4, naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci:

a)  art. 292 k.c. w zw. z art. 305[1] - 305[4] k.c. w zw. z art 176 § 1 k.c. w zw. z art. 172 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na rozpoznaniu podniesionego przez pozwaną zarzutu zasiedzenia służebności przez Skarb Państwa w postępowaniu, w którym podmiot ten nie brał udziału, a także polegające na uwzględnieniu podniesionego przez pozwaną zarzutu zasiedzenia służebności przez Skarb Państwa,

b)  art. 176 § 1 k.c. przez niezgodne z prawem przyjęcie, że pozwana może doliczyć do czasu, przez który sama posiada, czasu posiadania swego poprzednika prawnego - Skarbu Państwa, a w konsekwencji uznanie, że okres zasiedzenia służebności mógł rozpocząć bieg przed dniem 1 lutego 1989 r.,

c)  art. 292 k.c. w zw. z art. 305[1] - 305[4] k.c. w zw. żart. 172 k.c. w zw. z art. 336 k.c. poprzez błędną ich wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na polegające na uznaniu przez Sąd, iż pozwanej (jej poprzednikowi prawnemu) można przypisać posiadanie cywilnoprawne o charakterze dominium i w konsekwencji możliwe jest nabycie przez nią służebności przez zasiedzenie,

d)  art. 222 § 2 k.c. i art. 140 k.c. przez błędną ich wykładnię i niewłaściwe zastosowanie w sprawie, polegające na uznaniu, iż powodom nie przysługuje żądanie negatoryjne z art. 222 § 2 k.c, co w konsekwencji doprowadziło do oddalenia powództwa w tym zakresie.

Wskazując na powyższe powodowie wnieśli o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł ojej oddalenie oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

W ocenie Sądu Okręgowego najdalej idącym zarzutem był zarzut nierozpoznania

przez Sąd pierwszej instancji istoty sprawy, polegający na braku ustalenia, jaki podmiot był właścicielem przedmiotowej nieruchomości w dacie stwierdzenia zasiedzenia, albowiem jego uwzględnienie prowadziłoby do uchylenia zaskarżonego wyroku, zgodnie z przepisem art. 386§4k.p.c.

Sąd Rejonowy w swoich ustaleniach przyjął, że wobec Skarbu Państwa bieg terminu zasiedzenia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu rozpoczął się dnia 8 maja 1973 r., a upłynął z dniem 8 lipca 1983 r. Ustalił nadto, że powodowie są właścicielami nieruchomości położonej w W., gmina (...), oznaczonej numerem (...) od 1 czerwca 2007 r., zaś poprzednimi właścicielami nieruchomości byli rodzice powoda.

Zgodzić się należy ze skarżącym, że brak jest jednak ustaleń, kto był właścicielem przedmiotowej nieruchomości w dacie stwierdzenia zasiedzenia.

Zdaniem skarżącego w dacie 8 lipca 1983 r. właścicielem przedmiotowej nieruchomości był Skarb Państwa, co wynika wprost z treści księgi wieczystej KW nr (...) (obecnie (...)) Sądu Rejonowego w Świeciu X Zamiejscowego Wydziału Ksiąg Wieczystych w Sępólnie Krajeńskim, a to wykluczało możliwość zasiedzenia, właściciel bowiem nie może nabyć przez zasiedzenie służebności na swojej nieruchomości (por. uchwała SN z dnia 18 marca 1994 r., sygn. akt: III CZP 28/94).

Wobec tak sformułowanego zarzutu Sąd Okręgowy postanowił dopuścić dowód z
ksiąg wieczystych Sądu Rejonowego w Świeciu tj. KW Nr(...), KW Nr (...) oraz KW Nr
(...) , na okoliczność własności przedmiotowej nieruchomości w dacie rozpoczęcia biegu
zasiedzenia, tj. 8 maja 1973 r. i nabycia służebności, tj. 8 lipca 1983 r.

I tak decyzją z września 1975 r. Naczelnik Gminy (...)na

podstawie art. 9 i 31 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o przekazaniu gospodarstw rolnych na własność Państwa za rentę i spłaty pieniężne (Dz. U. 1974 r. Nr 21 poz. 118), po rozpoznaniu wniosku S. S. (1) zamieszkałego w W. o przekazani gospodarstwa rolnego na własność Państwa za rentę, przejął na własność Państwa gospodarstwo rolne z budynkiem inwentarskim położone we wsi W., gmina(...)i stanowiące własność S. i M. małżeństwa S.. Gospodarstwo rolne składało się z działek o numerach (...) i stanowiło łączny obszar 8,84 ha (w decyzji 8,86 ha), które to działki były zapisane w księgach wieczystych KW Nr (...) /dowód: decyzja z dnia 09.09.1975 r. - k.47-48 w księdze wieczystej KW (...) tom I; pismo Urzędu Miejskiego w S. z dnia 27.03.1992 r, dotyczące zamknięcia ksiąg wieczystych nr (...) i przeniesienia działek - w tym (...) do

9

księgi wieczystej KW (...) - k.46 akt/.

Decyzja Naczelnika Gminy z dnia 9 września 1975 r. stała się ostateczna w dniu 27 marca 1992 r. i w dniu 9 czerwca 1982 r. zostały zamknięte księgi wieczyste KW Nr (...), obszar zaś przeniesiono do księgi wieczystej KW Nr (...) prowadzonej dla nieruchomości Skarbu Państwa, w której wpisano działki stanowiące gospodarstwo rolne (...) - o obszarze 8,8600 ha, tj. 31, 32, 103, 120/2, 118/2. 115/2, a jako właściciela w dziale II KW Nr (...)ujawniono Skarb Państwa na podstawie decyzji z dnia 9 września 1975 r. Nr (...)/dowód: zaświadczenie Państwowego Biura Notarialnego w S. z dnia 9 czerwca 1992 r. - k.49 akt KW Nr (...), tom I).

S. S. (1) nabył własność gospodarstwa rolnego w W. wraz z zabudowaniami w ramach reformy rolnej /dowód: pismo Prezydium (...) Rady Narodowej w S. z dnia 21 października 1955 r. - k.4 akt KW Nr (...), tom I, poz. 5/.

Postępowanie dowodowe w zakresie ustalenia stanu własności działki nr (...), będącej obecnie własnością powodów było wobec podniesionego w apelacji zarzutu konieczne. Jest bowiem oczywistym, że gdyby w okresie przyjętym za początek biegu zasiedzenia i w dacie zasiedzenia właścicielem przedmiotowej nieruchomości był Skarb Państwa, zarzut powodów byłby zasadny.

Nie może bowiem dojść do zasiedzenia w sytuacji, gdyby zarówno właścicielem nieruchomości jak i posiadaczem służebności gruntowej o treści służebności przesyłu był Skarb Państwa. Skoro właściciel nie może nabyć przez zasiedzenie służebności gruntowej na nieruchomości stanowiącej jego własność (tak też SN w postanowieniu z dnia 16 września 2009 r., II CSK 103/09, LEX nr 530696, i w postanowieniu z dnia 3 lutego 2010 r., III CSK 465/09, LEX nr 738479).

Przenosząc powyższe ustalenia i rozważania na grunt niniejszej sprawy, Sąd Okręgowy stwierdza, że zarówno w dacie początku biegu zasiedzenia jak i w dacie zasiedzenia, tj. 8 maja 1973 r. i 8 lipca 1983 r., działka nr (...) nie stanowiła własności Skarbu Państwa, lecz stanowiła część gospodarstwa rolnego będącego własnością S. i M. S. (3).

Odnosząc się do pozostałych zarzutów apelacji, Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne ustalenia poczynione przez Sąd Rejonowy, ocenione bez naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Także ocena prawna wyrażona przez Sąd Rejonowy na gruncie utrwalonego stanu faktycznego znajduje aprobatę Sądu Okręgowego.

10

Odnosząc się do zarzutu naruszenia prawa materialnego przez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 292 k.c. w zw. z art. 305[1] - 305[4] k.c. w zw. z art. 176 § 1 k.c. i w zw. z art. 172 k.c. polegające na uwzględnieniu podniesionego przez pozwaną zarzutu zasiedzenia służebności przez Skarb Państwa w postępowaniu, w którym podmiot ten nie brał udziału i uwzględnieniu zarzutu zasiedzenia (zarzuty nr 1 i 2 apelacji) stwierdzić należy, że jest on niezasadny.

Przedmiotowa sprawa jest sprawą o zapłatę i przywrócenie stanu zgodnego z prawem,
toczy się w trybie procesowym, z powództwa strony powodowej - M. S. (1) i
M. S. (2) przeciwko pozwana - (...) Sp. z o.o. w P. i są to

jedyne strony procesu. Pozwana miała prawo podnieść w toku procesu zarzut zasiedzenia
służebności, gdyż ugruntowane jest już stanowisko, według którego dopuszczalne jest ustalenie

faktu zasiedzenia w przypadku, gdy ustalenie tego faktu nie jest przedmiotem sprawy, lecz

stanowi przesłankę rozstrzygnięcia (por. uzasadnienie wyroku SA w Białymstoku z

dnia 18 czerwca 2013 r., I ACa 252/13). Wobec czego nie ma potrzeby ustalania tego faktu w

postępowaniu nieprocesowym o zasiedzenie służebności (tak SN w wyroku z dnia 12 grudnia

2008 r, II CSK 389/08).

Skarb Państwa zatem nie musiał brać udziału w tym procesie, a Sąd Rejonowy nie dopuścił się obrazy przywołanych przepisów.

Prawidłowo także przyjął Sąd Rejonowy, że zarzut zasiedzenia służebności przez Skarb Państwa podlegał uwzględnieniu, przy czym służebność ta odpowiadała w swej treści służebności przesyłu.

Utrwalony jest pogląd w orzecznictwie sądów, że przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu (art. 305[1] k.c. - 305[4] k.c.) dopuszczalne było nabycie w drodze

zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu.

Tak jest w przedmiotowej sprawie, gdyż termin zasiedzenia upłynął z dniem 8 lipca 1983 r., tym samym doszło do przeniesienia nabytego przez Skarb Państwa - na co trafnie zwrócił uwagę Sąd pierwszej instancji - prawa rzeczowego, a to w drodze szczegółowo opisanych w odpowiedzi na pozew przekształceń przedmiotowych dokonanych na podstawie obowiązujących przepisów - na pozwaną. Na skutek tych przekształceń ostatecznie pozwana stała się podmiotem uprawnionym ze służebności gruntowej. O tym zaś, że zasiedzenie w dniu 8 lipca 1983 r. nastąpiło na rzecz Skarbu Państwa, determinowały przepisy art. 128 k.c. (tak SN w postanowieniu z dnia 17 grudnia 2008 r., I CSK 171/09, LEX nr 496363).

Sąd Okręgowy pragnie wskazać, że pozwany jednoznacznie określił, że domaga się stwierdzenia zasiedzenia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu /vide - protokół

11

rozprawy z dnia 7 lutego 2013 r. - k.260 akt/.

Tym samym tak sformułowany zarzut 3 w apelacji, jakoby pozwana domagała się zasiedzenia służebności przesyłu, nie mógł być uwzględniony.

Zarzuty zawarte w punktach 8, 9 i 10 apelacji pozostają w ścisłym związku z zarzutami, które Sąd Okręgowy już rozpoznał, dotyczą bowiem naruszenia art. 176 § 1 k.c. przez przyjęcie, że pozwana mogła doliczyć do czasu, przez który sama posiada, czas posiadania służebności przez swojego poprzednika tj. Skarbu Państwa, art. 292 k.c. w zw. z art. 305 [1]1 k.c. - 305[4] k.c. w zw. z art. 172 k.c. i 336 k.c. przez przyjęcie, że posiadanie poprzednika prawnego pozwanej, tj. Skarb Państwa miało charakter dominium i prowadziło do nabycia przez zasiedzenie służebności, nadto art. 222 k.c. i art. 140 k.c. przez przyjęcie, że powodom nie przysługuje roszczenie negatoryjne.

W tym miejscu przypomnieć należy, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że osoba prawna, która przed dniem 1 lutego 1989 r., mając status państwowej osoby prawnej, nie mogła nabyć (także w drodze zasiedzenia) własności nieruchomości ani ograniczonych praw rzeczowych, może natomiast do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po dniu 1 lutego 1989 r. doliczyć okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty. Stanowisko to wyrażone zostało w szczególności właśnie w odniesieniu do przedsiębiorstw energetycznych i innych przedsiębiorstw przesyłowych, które do dnia 1 lutego 1989 r. korzystały ze służebności przesyłu w ramach zarządu mieniem państwowym w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, a więc w istocie były dzierżycielami w stosunku do Skarbu Państwa w rozumieniu art. 338 k.c, co uniemożliwiało im, podobnie jak w przypadku art. 128 k.c, nabycie na swoją rzecz własności ani innych praw rzeczowych (wyrok SA w Łodzi z dnia 30 września 2013 r., I ACa 425/13).

Trafnie Sąd Rejonowy przyjął, że przedsiębiorstwa państwowego nie można było uznać w okresie do 1 lutego 1989 r. za samoistnego posiadacza nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności gruntowej (art. 352 k.c), gdyż wykonywały one uprawnienia związane z własnością nieruchomości we własnym imieniu, ale na rzecz Skarbu Państwa, jako jedynego dysponenta własności państwowej.

Stąd w przedmiotowej sprawie stosunki związane z posiadaniem samoistnym służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu mogły powstać tylko na rzecz Skarbu Państwa, a wynikające z tego uprawnienia przeszyły na pozwanego, co trafnie przyjął Sąd pierwszej instancji (por. orzeczenie SN z dnia 21 stycznia 2006 r., I CSK 11/05, nie publ.; uchwała SN z dnia 22 maja 2013 r., III CZP 18/13).

12

Odnosząc się do zarzutów naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c w zw, z art. 299 k.p.c. i art. 217 § 2 k.p.c, uznać je należy za chybione.

Sąd Rejonowy trafnie uzasadnił, że powodowie nie przedstawili w toku procesu żadnego skutecznego dowodu dla obalenia dobrej wiary posiadacza służebności gruntowej, tym samym brak było podstaw do dopuszczenia dowodu z przesłuchania powodów. Tym bardziej, że powodowie są właścicielami przedmiotowej nieruchomości od 1 czerwca 2007 r. Sąd Rejonowy w przedmiotowej sprawie nie naruszył zasady swobodnej oceny dowodów, wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c, prawidłowo ocenił znaczenie dowodów przedstawionych przez pozwanego, zwłaszcza protokołu z 8 maja 1973 r. dotyczącego odbioru technicznego stacji transformatorowej, przyłączy napowietrznych i linii wysokiego napięcia. Dodatkowo opinia biegłego Z. L. potwierdziła, że część urządzeń została posadowiona na działce już w 1956 r., w ramach ustawy z dnia 28 czerwca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli (Dz. U. 1954 r., Nr 32, poz. 135 ze zm.).

Powodowie skutecznie nie podważyli tej opinii, ani nie przedstawili dowodów pozwalających na odmienne od Sądu Rejonowego ustalenia.

Wobec tego zarzuty apelacyjne w tym zakresie nie mogły być uwzględnione.

Ostatni z zarzutów dotyczył naruszenia art. 222 § 2 k.c w zw. z art. 140 k.c. przez nieuwzględnienie przez Sąd rejonowy żądania negatoryjnego i bezzasadnego w tym zakresie oddalenia powództwa.

Podkreślić należy wobec tak sformułowanego zarzutu, że celem roszczenia negatoryjnego jest możliwie szybkie przywrócenie właścicielowi całkowitego władztwa nad rzeczą. Natomiast ustanowienie służebności przesyłu prowadzi do zgodnego z prawem ograniczenia uprawień właściciela wobec należącej do niego rzeczy, co stanowi wyjątek od zasady przewidzianej w art. 140 k.c. (wyrok SA w Poznaniu z dnia 5 marca 2013 r., I ACa 1096/13).

Sąd Okręgowy podziela jednak stanowisko Sądu Rejonowego, że uwzględnienie tak sformułowanego żądania w realiach przedmiotowej sprawy nie jest możliwe. Żądanie powodów winno być ocenione jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie sposób też nie zauważyć, że biegły Z. L. wprost wskazał, że ewentualne' przesunięcia urządzeń energetycznych dotyczyłoby także innych działek, przez które biegnie sieć przesyłowa. Powodowie chcieliby przesunąć stację transformatorową poza granice swojej działki, co czyniłoby koniecznym uzyskanie zgody właścicieli tych działek. Zresztą sami powodowie to przyznają (vide - pismo powodów z dnia 28 września 2012 r. - k.233 akt). Dotyczy to, w związku z modyfikacją żądania, działek nr (...).

13

W konsekwencji podzielić należy pogląd Sądu Rejonowego ,który tak sformułowane żądanie oddalił.

Sąd Okręgowy, wobec powyżej poczynionych przez siebie ustaleń i rozważań natury prawnej, apelację powodów oddalił na mocy art. 385 k.c, orzekając o kosztach postępowania apelacyjnego na mocy art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c.

14