Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 lutego 2017r.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSR Tomasz Cichocki
Protokolant:	st. sekr. sądowy Beata Bukiejko

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 lutego 2017 r. w K.

sprawy z powództwa Towarzystwa (...) z siedzibą w W.

przeciwko M. B.

o zapłatę

I.  powództwo oddala w całości;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę (...),48 (trzy tysiące sto czterdzieści dwa i 48/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, tj. kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Powód Towarzystwo (...) z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego M. B. kwoty 8 500,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od 30.10.2014r. do dnia zapłaty na podstawie art. 444§1 kc oraz kosztami procesu. Podniósł, że na podstawie umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC zawartej z D. T. dnia 02.10. (...). ochroną ubezpieczeniową objęty był pojazd URSUS nr rej. (...) w okresie od 02.10.2013r. – 01.10.2014r. W dniu 03.12.2013r. doszło do kolizji drogowej pomiędzy tym pojazdem a pojazdem D. (...). Sprawcą kolizji był M. B., który nie posiadał uprawnień do kierowania pojazdem. Wskutek kolizji pasażerki D. (...) doznały obrażeń, co skutkowało wypłatą odszkodowania przez powoda w łącznej kwocie 8500,00 zł. Na podstawie art. 43 pkt 3 ustawy z dnia 22.05.2013r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...) powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 8500,00 zł. Pozwany w zakreślonym terminie nie dokonał zapłaty.

Nakazem zapłaty z dnia 18.03.2016r. w sprawie VI Nc-e (...) Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie uwzględnił powództwo.

Pozwany M. B. wniósł sprzeciw od tego nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa. Podniósł, że pozwany w dacie zdarzenia objęty był ochroną ubezpieczeniowa z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego zawartej przez D. T.. Podniósł, że zdarzenie z dnia 03.10.2013r. będące źródłem szkody miało miejsce podczas prac polowych wykonywanych przez pozwanego na rzecz D. T. w związku z posiadaniem przez niego gospodarstwa rolnego. Kolizja miała miejsce podczas przejeżdżania z jednego z pól D. T. na drugie. Pozwany pracował w gospodarstwie rolnym (...) od dłuższego czasu, wobec czego w dniu zdarzenia należał do kręgu osób wymienionych w art. 50 ust.1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Okoliczność ta była znana powodowi, albowiem umowa obowiązkowego ubezpieczenia rolnika z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego została zawarta przez D. T. również z powodem. W tej sytuacji, pomimo zawarcia przez D. T. umowy ubezpieczenia ciągnika, który prowadził pozwany w chwili zdarzenia brak było podstaw do wyłączenia ochrony ubezpieczeniowej z tytułu ubezpieczenia OC rolników za szkodę wyrządzoną spornym ciągnikiem. Tym samym nie było podstaw do stosowania w okolicznościach sprawy wobec pozwanego regulacji z art. 43 ustawy. Z kolei, mający zastosowanie art. 58 w zw. z art. 98ust. 2 pkt 1 ustawy, nie daje powodowi uprawnienia do dochodzenia od sprawcy szkody zwrotu wypłaconego odszkodowania.

Sąd ustalił, co następuje:

D. T. prowadzi gospodarstwo rolne w S.. Z tego tytułu zawarł umowę obowiązkowego ubezpieczenia rolników na okres od 19.09.2013r. do 18.09.2014r. w Towarzystwie (...) z siedzibą w W..

(d.: polisa – k. 46)

W ramach prowadzenia gospodarstwa rolnego (...) jest posiadaczem ciągnika rolniczego U. 914 nr rej. (...). W związku z posiadaniem tego pojazdu zawarł z Towarzystwem (...) z siedzibą w W. umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych na okres 02.10.2013r. do 01.10.2014r. nr polisy (...).

(d.: bezsporne, polisa w aktach szkody powoda 504/13/33/44)

W dniu 03.10.2013r. D. T. użyczył pojazd M. B., który w ramach pomocy sąsiedzkiej za kilka worków zboża wykonywał na jego rzecz od kilku dni prace w gospodarstwie. Ciągnik został użyczony celem wykonania prac polowych przez pozwanego M. B.. Po wykonaniu prac na jednym z pól D. T. pozwany M. B. przejeżdżał ciągnikiem wyposażonym w brony na drugie z pól D. T., na którym miał kontynuować prace. Przejazd wykonywał po drodze publicznej z kierunku N. do S.. W momencie, kiedy zaczynał skręcać na pole znajdujące się po lewej stronie drogi, doszło do zderzenia ciągnika z jadącym w tę samą stronę samochodem D. (...) nr rej. (...) prowadzonym przez B. G., który zamierzał wyprzedzić ciągnik. Pasażerkami samochodu były m.in. D. K. i K. G.. Na miejsce zdarzenia została wezwana Policja oraz karetka pogotowia. M. B. został przez funkcjonariuszy Policji uznany za sprawcę wypadku i został wymierzony mu mandat karny, który pozwany przyjął. Policjanci stwierdzili, iż pozwany nie posiadał uprawnienia do kierowania ciągnikiem.

(d.: bezsporne, zeznania D. T. – k. 53v, zeznania pozwanego M. B. – k. 66-66v, oświadczenie o użyczeniu pojazdu i notatka informacyjna z Systemu Ewidencji Wypadków i Kolizji w aktach szkody 504/13/33/44/EK)

Powód jako ubezpieczyciel pojazdu sprawcy szkody wypłacił poszkodowanym w wyniku wypadku: D. K. kwotę 7000 zł tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia oraz K. G. kwotę 1500 zł tytułem zadośćuczynienia.

(d.: bezsporne, dowody wypłaty w aktach szkody 504/13/33/44/EK i 15/14/33/44/EK)

Pismem z dnia 21.10.2014r. powód wystąpił do pozwanego o zapłatę kwoty łącznie 8 500,00 zł z tytułu wypłaconych świadczeń w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. Wezwanie zostało doręczone pozwanemu w dniu 22.10.2014r.

(d.: pismo z dnia 21.10.2014r., potwierdzenie doręczenia – akta szkody 504/13/33/44/EK)

Pozwany nie zapłacił żądanej kwoty na rzecz powoda.

( bezsporne)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie jest zasadne.

Stan faktyczny sprawy był pomiędzy stronami bezsporny. W szczególności bezsporne były okoliczności zdarzenia powodującego szkodę, fakt wypłaty oraz wysokość świadczeń wypłaconych przez powoda poszkodowanym w wypadku: D. K. i K. G. , ponadto fakt zawarcia przez D. T. z powodem umów obowiązkowego ubezpieczenia OC z tytułu poosiadania gospodarstwa rolnego oraz ciągnika URSUS 914 nr rej. (...), a także fakt przyjęcia przez pozwanego odpowiedzialności za spowodowanie wypadku. Spór stron dotyczył natomiast okoliczności czy pozwany w dacie zdarzenia był osobą objętą zawartym przez D. T. ubezpieczeniem gospodarstwa rolnego i czy powodowi przysługuje w stosunku do pozwanego regres ubezpieczeniowy na podstawie art. 43 pkt 3 Ustawy z dnia 22.05.2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...) (Dz.U. z 2003r., Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.).

Stosownie do art. 44 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2003r., Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.) rolnik jest obowiązany do zawarcia umowy ubezpieczenia OC rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego. Stosownie do art. 50 ust. 1 tej ustawy, z ubezpieczenia OC rolników przysługuje odszkodowanie, jeżeli rolnik, osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub osoba pracująca w jego gospodarstwie rolnym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa rolnego szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Natomiast, zgodnie z art. 51 ustawy, ubezpieczeniem OC rolników jest objęta odpowiedzialność cywilna rolnika oraz każdej osoby, która pracując w gospodarstwie rolnym w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej wyrządziła szkodę w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa rolnego.

Z cytowanych przepisów wynika wprost, że ubezpieczenie OC rolnicze obejmuje rolnika, osoby pozostające z nim we wspólnym gospodarstwie domowym oraz osoby pracujące w gospodarstwie rolnym rolnika, a odszkodowanie z ubezpieczenia OC rolników należy się w sytuacji, gdy któraś z powyżej wskazanych osób ponosi osobiście odpowiedzialność cywilną za szkodę związaną z posiadaniem przez rolnika gospodarstwa rolnego. Sformułowanie „wyrządziła szkodę w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa rolnego” należy przy tym rozumieć w ten sposób, iż działanie lub zaniechanie osób wymienionych we wskazanych przepisach, z którego wynika szkoda musi pozostawać w związku przyczynowo – skutkowym z faktem prowadzenia gospodarstwa rolnego przez ubezpieczającego.

We świetle aktualnego orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, które sąd podziela ( vide - m.in. wyrok SN z 05.06.2014r., IV CSK 581/13, LEX nr 1498823, wyrok s.apel. w Białymstoku z 17.11.2016r., I ACa 504/16, LEX nr 2172482) nie ulega przy tym wątpliwości, że ochrona ubezpieczeniowa, wynikającą z powyżej cytowanych przepisów objęte są także osoby pracujące w ubezpieczonym gospodarstwie rolnym w ramach pomocy sąsiedzkiej. Wynika to przy tym wprost z dyspozycji art. 51 ustawy, który stanowi, że ubezpieczeniem jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby pracującej w gospodarstwie, z czego wynika, iż przesłanką objęcia ubezpieczeniem jest związek funkcjonalny wykonywanej pracy z prowadzeniem gospodarstwa, a nie forma stosunku prawnego na którego podstawie praca jest wykonywana.

Z bezspornych okoliczności faktycznych sprawy wynika, że M. B. w zamian za zboże otrzymane od D. T. wykonywał na jego rzecz prace polowe. Prace te wykonywane były przy pomocy sprzętu użyczonego przez D. T., na polach należących do jego gospodarstwa, za jego zgodą i na jego polecenie czyli również pod jego kierownictwem. Z kolei do zdarzenia powodującego szkodę doszło w trakcie przemieszczania się pozwanego z jednego pola D. T. na kolejne celem kontynuacji prac polowych.

Z powyższego wynika zatem wniosek, iż pozwany w chwili wyrządzenia szkody był osobą pracującą w gospodarstwie rolnym (...), a samo zdarzenie powodujące szkodę pozostawało w związku przyczynowo - skutkowym z faktem posiadania i prowadzenia gospodarstwa rolnego przez D. T.. Stąd należało przyjąć, iż w dacie zdarzenia pozwany był objęty ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej wynikającym z umowy ubezpieczenia OC rolników zawartej przez D. T. z powodem.

Poza sporem było również w okolicznościach sprawy, iż D. T. w związku z posiadaniem ciągnika U. 914 nr rej. (...) zawarł z powodem umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów.

W tej sytuacji doszło zatem do krzyżowania się zakresów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych i OC rolników. Sytuacja ta nie wyklucza jednak, że szkoda wyrządzona ciągnikiem objętym ubezpieczeniem obowiązkowym posiadaczy pojazdów mechanicznych w związku z posiadaniem gospodarstwa rolnego przez rolnika lub osobę pracującą w gospodarstwie rolnym, będzie objęta ochroną ubezpieczeniową wynikającą z OC rolników. Należy przy tym mieć na uwadze, iż przepisy regulujące ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych nie stanowią lex specialis w stosunku do przepisów OC rolników, w związku z czym nie wyłączają ich stosowania ( vide - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24.11.2005 r., III CK 235/05, LEX nr 369423 oraz uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12.02.2002 r., I CKN 1483/99, OSNC 2003, z. 1, poz. 9, tak też s.apel. w Lublinie w wyroku z 04.09.2013r., IACa 284/13, (...) L. ).

Brak przy tym jakichkolwiek podstaw, by zakład ubezpieczeń w takiej sytuacji stosował korzystniejsze dla siebie przepisy lub reżim odpowiedzialności sprawcy szkody, odmawiając mu jednocześnie ochrony ubezpieczeniowej wynikającej z właściwych dla tego zdarzenia regulacji. Podstawy takie nie wynikają w szczególności z przepisów Ustawy z dnia 22.05.2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...) (Dz.U. z 2003r., Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.).

Brak również podstaw, w szczególności wynikających z przepisów powołanej ustawy, by w sytuacji krzyżowania się zakresów obydwu ubezpieczeń o ich zastosowaniu decydowało miejsce zaistnienia szkody, tj. jak w okolicznościach sprawy fakt, iż doszło do niej na drodze publicznej. Podstawy do takiej interpretacji nie dają bowiem ani dyspozycja art. 50 i 51 Ustawy z dnia 22.05.2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...) (Dz.U. z 2003r., Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.) ani też art. 34 i 35 tej ustawy, które takiej przesłanki nie formułują. Natomiast, jak już wyżej wskazano, o przyjęciu, iż zdarzenie powodujące szkodę i jego sprawca objęci byli ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej rolników decyduje fakt, iż do tego zdarzenia doszło podczas i w związku z pracami wykonywanymi w związku z prowadzeniem ubezpieczonego gospodarstwa.

Brak również jakichkolwiek podstaw do twierdzenia, iż ubezpieczeniem rolniczym objęte zostały tylko szkody spowodowane przez pojazdy wolnobieżne w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym, w szczególności nie daje ich dyspozycja art. 50 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. R. legis tego przepisu było bowiem udzielenie ochrony ubezpieczeniowej rolnikowi (jak też poszkodowanym) również w sytuacji wyrządzenia szkody w związku z ruchem pojazdów wolnobieżnych, które mogą wchodzić w skład gospodarstwa, a z racji tego, iż w rozumienia prawa o ruchu drogowym nie są pojazdami mechanicznymi nie podlegały innemu obowiązkowemu ubezpieczeniu. Z czego wynika, iż chodziło o rozszerzenie zakresu ubezpieczenia OC rolników a nie jego zawężenie.

Mając powyższe na uwadze należało zatem stwierdzić, iż pozwany w dacie wyrządzenia szkody był objęty ochroną ubezpieczeniową OC rolników określoną w art. 50 i 51 Ustawy z dnia 22.05.2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...) (Dz.U. z 2003r., Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.), wynikająca z umowy ubezpieczenia zawartej przez D. T. z powodowym Towarzystwem (...) z siedzibą w W. na okres od 19.09.2013r. do 18.09.2014r. W tej sytuacji nie było podstaw prawnych do zastosowania wobec pozwanego regulacji z art. 43 ustawy i wystąpienia z roszczeniem regresowy opartym na dyspozycji tego przepisu.

Instytucję regresu przy ubezpieczeniach OC rolników reguluje natomiast art. 58 Ustawy z dnia 22.05.2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...) (Dz.U. z 2003r., Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.)., z którego wynika, że zakładowi ubezpieczeń przysługuje uprawnienie do dochodzenia od sprawcy szkody zwrotu wypłaconego odszkodowania, jeżeli wyrządził on szkodę umyślnie, w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii. Dyspozycja powołanego przepisu nie przewiduje natomiast regresu w sytuacji, gdy szkoda została spowodowana przez sprawcę, który nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym. Z kolei z okoliczności faktycznych sprawy nie wynika, by pozwany swoim zachowaniem wypełnił którąkolwiek z przesłanek regresu wskazanych w art. 58 ustawy.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał powództwo za niezasadne i jako takie oddalił w całości.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98§1 i 3 kpc w zw. z §2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.z 2015r., poz. 1800) w zw. z §2 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2016r., poz. 1668) i spisem kosztów złożonym przez pełnomocnika pozwanego (k. 63).