Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 sierpnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Łomży I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	Włodzimierz Wójcicki
Sędziowie:	Andrzej Kordowski (spr.) Janusz Wyszyński
Protokolant:	Monika Chrzanowska

po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2015 r.

na rozprawie

sprawy z powództwa R. i H. P.

przeciwko Miejskiemu Przedsiębiorstwu Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda R. P.

od wyroku Sądu Rejonowego w Łomży

z dnia 19 maja 2015 sygn., akt I C 230/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  zasądza od pozwanego Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Ł. na rzecz powodów R. i H. P. kwotę 1.680 (jeden tysiąc sześćset osiemdziesiąt) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 5 listopada 2013 r. do dnia zapłaty:

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

3.  zasądza od powodów R. P. i H. P. na rzecz pozwanego Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Ł. kwotę 1.022,28 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  nakazuje ściągnąć od powodów R. i H. P. kwotę 733,90 złotych i od pozwanego Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Ł. kwotę 425,50 złotych na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łomży tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych;

II.  w pozostałym zakresie apelację oddala;

III.  koszty procesu za instancję odwoławczą wzajemnie znosi.

Andrzej Kordowski W. J. W.

Sygn. akt I Ca 191/15

UZASADNIENIE

Powodowie R. P. i H. P. wnieśli o zasądzenie na ich rzecz solidarnie od pozwanego Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji sp. z o.o. w Ł. kwoty 10.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 5 listopada 2013 r. do dnia zapłaty tytułem zapłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości gruntowej będącej własnością powodów składającej się z działek ewidencyjnych numer (...) położonych w Ł. przy ul. (...) za okres od września 2012 roku do sierpnia 2013 roku. Nadto wnieśli o zasądzenie od pozwanego na ich rzecz solidarnie kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 19 grudnia 2013 r. sygn. akt I Nc 1320/13 Sąd Rejonowy w Łomży zasądził na rzecz powodów całą kwotę żądaną pozwem wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu.

W sprzeciwie od powyższego nakazu zapłaty pozwany Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji sp. z o.o. w Ł. wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego, kwestionując roszczenie zarówno co do zasady jaki i co do wysokości. Jednocześnie w sprzeciwie tym pozwany przyznał, że prowadził roboty budowlane przy ul. (...) w Ł. do dnia 29 września 2012 r., a zdarzenie, o którym mowa w pozwie dotyczy pozostawienia nieumyślnie na skraju działki powoda jednej pękniętej płyty betonowej o wymiarach 3 m x 1,5 m. Płyta ta leżała na skraju zaniedbanej, porośniętej chwastami działki powodów od strony ulicy od 22 kwietnia 2013 r. i została usunięta w dniu 8 sierpnia 2013 r. Strona pozwana wywodziła, że z tego tytułu powodowie nie doznali żadnej szkody zaś wielkość płyty nie miała wpływu na ewentualne korzystanie z działki, dlatego żądanie zapłaty wynagrodzenia za bezumowne złożenie na skraju działki jednej płyty i zajęcie tym samym 4,5 m ² działki nie odpowiada wartości naruszenia prawa własności powodów w tych okolicznościach i jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami.

Sąd Rejonowy w Łomży wyrokiem z dnia 19 maja 2015 r. sygn. akt I C 230/14 powództwo oddalił (pkt I wyroku). W pkt II wyroku Sąd zasądził solidarnie od powodów R. P. i H. P. na rzecz pozwanego Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji sp. z o.o. w Ł. kwotę 1.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Natomiast w pkt III wyroku Sąd nakazał ściągnąć solidarnie od powodów R. P. i H. P. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Łomży kwotę 1.159,38 zł (jeden tysiąc sto pięćdziesiąt dziewięć złotych trzydzieści osiem groszy) tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych.

Powyższe orzeczenie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i ocenę prawną.

W okresie od 2 kwietnia 2012 r. do 25 września 2012 r. w pasie drogowym ulicy (...) w Ł. pozwany prowadził prace przy budowie rozdzielczej sieci wodociągowej na podstawie pozwolenia na budowę (...)wydanego przez Prezydenta Miasta Ł.. W czasie tych prac pracownicy wykonawcy zdejmowali sukcesywnie płyty znajdujące się na ulicy (...), odkładali je na bok, po czym kładli rury, zagęszczali wykop, a następnie układali płyty. Płyty betonowe były układane wzdłuż chodnika betonowego, bezpośrednio przy wykopie. Budowa sieci kanalizacyjnej na wysokości działki powodów trwała przez okres dwóch, trzech dni, w tym okresie na nieruchomościach powodów w części znajdującej się w bezpośrednim sąsiedztwie z ulicą, na której wykonywane były prace - odkładane były materiały, które były niezbędne do przeprowadzenia tych prac, jak i płyty, które należało tymczasowo przemieścić celem wykonania pracy. Wiosną 2013 roku na wniosek mieszkańców dokonano naprawy odcinka drogi, która miała się zapadać na skutek wcześniej wykonanych przez pozwanego prac. Podczas tej naprawy na posesję powodów odłożona została betonowa płyta o wymiarach 3m x 1,5 m, gdzie pozostawała od 22 kwietnia do 8 sierpnia 2013 r. Po żądaniu przez powoda usunięcia tej płyty została ona natychmiastowo usunięta, a teren, na którym leżała płyta i na którym wcześniej mogły być odkładane materiały niezbędne do wykonania prac został wyrównany. Pismem z 2 września 2013 r. powodowie wezwali pozwanego do zapłaty kwoty z tytułu bezumownego korzystania z ich nieruchomości. Pozwany nie uiścił na rzecz powodów żadnej kwoty tytułem bezumownego korzystania z rzeczy.

Sąd Rejonowy, po przytoczeniu treści art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c., podniósł, że w niniejszej sprawie bezspornym było prowadzenie przez pozwanego prac budowlanych przy budowie sieci kanalizacyjnej i wodociągowej na ul. (...) w Ł.. Spór sprowadzał się do tego, czy materiały budowlane pozwanego podczas prowadzenia tych prac budowlanych składowane były na działce powodów. Powodowie domagali się zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z rzeczy za okres od września 2012 r. do sierpnia 2013 r., tymczasem jak wynika z protokołu odbioru robót z 28 września 2012 r. i wyciągu z dziennika budowy roboty zakończone zostały 29 września 2012 r. Niewątpliwie to na powodach ciążył obowiązek wykazania okresu oraz zakresu w jakim pozwany korzystał z ich nieruchomości. Sąd Rejonowy wskazał, iż z opinii biegłego S. K. wynika, że zakres zajęcia nieruchomości, w wersji zgodnej z wnioskiem powodów, został przyjęty w oparciu o wskazania powoda dokonane w trakcie oględzin nieruchomości, własne obliczenia biegłego oparte o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w tym zdjęcia znajdujące się na k. 46 do 50 i 59 do 61. Sąd I instancji podniósł, że powodowie w żaden sposób nie udowodnili okresu w jakim załączona do akt sprawy dokumentacja fotograficzna została wykonana, zwłaszcza zdjęcia znajdujące się na k. 59-60. Świadek T. S. potwierdził, że przejeżdżając sporadycznie obok nieruchomości powodów widział zgromadzony na niej, to jest mniej więcej na części widocznej na k. 59 akt materiał budowlany. Zeznał, że wczesną jesienią 2012 roku przejeżdżał tamtędy i widział, że leżał tam materiał, ale czy leżał tam w okresie późniejszym to nie wie, bo tamtędy nie przejeżdżał. Świadek ten nie posiadał wiedzy na temat przebiegu granicy pomiędzy działką powodów i nieruchomością należącą do Miasta Ł.. Sąd Rejonowy, dysponując materiałem dowodowym w postaci zdjęć, których data wykonania była nieznana, natomiast z ponownie złożonych do akt sprawy tych samych zdjęć wynika, że zostały wykonane 22 czerwca 2013 r. oraz w oparciu o zeznania świadka T. S., który nie był w stanie wypowiedzieć się odnośnie tego, czy materiały budowlane leżały na działce powodów w okresie od wczesnej jesieni 2012 roku do kwietnia 2013 roku, uznał roszczenie za nieudowodnione za czas od września 2012 roku do kwietnia 2013 roku. Sąd I instancji wskazał, że świadkowie J. F. i K. M. - pracownicy pozwanego, którzy wykonywali prace budowlane związane z budową sieci wodno-kanalizacyjnej przy ulicy (...) w Ł. przyznali, że płyty i ewentualnie inne materiały niezbędne do wykonania prac, mogły leżeć na działce powodów nie dłużej niż jeden, dwa dni. Powodowie nie przedstawili żadnych innych dowodów na korzystanie z ich działki w okresie od września 2012 r. do 22 kwietnia 2013 r. Sąd Rejonowy wskazał, iż pozwany nie kwestionował, że najprawdopodobniej przez omyłkę pozostawił na nieruchomości powodów jedną betonową płytę. Przyznał, że naprawa dokonana została 22 kwietnia 2013 r., a płytę na żądanie powodów usunięto 8 sierpnia 2013 r. W sytuacji przyznania tych okoliczności Sąd I instancji za nieprzydatny uznał wniosek dowodowy o zażądanie notatki urzędowej odnośnie interwencji policji przeprowadzonej według twierdzeń powodów w 2013 roku. Z pisma Komendy Miejskiej Policji w Ł. (k. 92) wynika, że w zasobach teleinformatycznych brak jest danych dotyczących interwencji przeprowadzonej w czerwcu, bądź lipcu 2013 roku w Ł. przy ul. (...), dotyczącej składowania materiałów budowlanych na działce R. P..

Za zgodne z prawdą Sąd I instancji uznał wyjaśnienia strony pozwanej, że płyta ta mogła być pozostawiona przypadkowo z uwagi na to, że działka powodów jest zaniedbana, porośnięta trawą i w żaden sposób nie wyodrębniona od sąsiednich nieruchomości stanowiących drogi. Zdaniem Sądu Rejonowego zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwalał na uznanie za udowodnione korzystanie przez pozwanego z nieruchomości powodów w okresie od 22 kwietnia 2012 r. do 8 sierpnia 2013 r. Wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości za ten właśnie okres biegły wyliczył na kwotę 22 zł. Wskazać należy, że ta sama dokumentacja fotograficzna, która znajduje się w aktach na k. 59,60 złożona została później i uzupełniona o datę wykonania zdjęcia. Została ona jednak złożona po upływie terminu do składania wniosków dowodowych. Sąd I instancji wskazał, że strona powodowa nie wyjaśniła, z jakich przyczyn pierwotnie złożyła zdjęcia bez daty, a następnie z datą oraz kto i w oparciu o co umieścił datę na tych zdjęciach. Niezłożenie wraz ze zdjęciami nośnika, na którym zdjęcia zostały zapisane uniemożliwiało zweryfikowanie rzeczywistej daty ich wykonania. Jest to tym bardziej istotne, że z innych dowodów zgromadzonych w sprawie, a zwłaszcza z zapisów dziennika budowy i protokołu odbioru robót wynika, że roboty w tamtym miejscu zakończone zostały we wrześniu 2012 roku. Sąd I instancji wskazał też, że zeznający w sprawie świadkowie odnosili się do sytuacji zauważalnej na zdjęciach w kontekście tego, że jest to dokumentacja fotograficzna z okresu faktycznego wykonywania prac na wysokości działki powoda z okresu, co najwyżej od kwietnia 2012 roku do lipca, sierpnia 2012 roku, czyli z okresu nieobjętego żądaniem pozwu. Taka sytuacja stwarza obraz manipulacji materiałem dowodowym zwłaszcza, że świadkowie strony pozwanej zaprzeczyli, aby poza drobnym remontem nawierzchni drogi w kwietniu 2013 po wrześniu 2013 roku były wykonywane na wysokości nieruchomości powodów, jakiekolwiek prace wodno-kanalizacyjne. Informacja o dacie zrobienia zdjęcia została udzielona dopiero po przesłuchaniu świadków strony pozwanej.

Mając na uwadze wszystkie okoliczności dotyczące niniejszej sprawy, Sąd orzekający uznał, że powodom nie należy się wynagrodzenie nawet w kwocie 22 zł, nawet przy założeniu, że w okresie od kwietnia 2013 do 8 sierpnia 2013 r. na nieruchomości powodów poza jedną płytą betonową usuniętą podczas naprawy drogi, składowane były też inne materiały budowlane, aczkolwiek dokumentacja budowlana nie wskazuje na to, by po wrześniu 2012 roku nieruchomość powodów mogła być w jakikolwiek sposób wykorzystywana przez pozwanego. Sąd Rejonowy wskazał, że miał na względzie przepis art. 5 k.c. Sąd I instancji stwierdził, że pozwany prowadził prace budowlane związane z przeprowadzeniem sieci wodno-kanalizacyjnej, uwzględniającej wykonanie przyłącza wodno-kanalizacyjnego również do nieruchomości powodów. Zatem także powodowie wskutek wykonania sieci wodno-kanalizacyjnej odnieśli korzyści związane z dostępem do takiej sieci, a w konsekwencji ze zwiększeniem wartości rynkowej ich nieruchomości. Sąd Rejonowy wskazał, że z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że pierwsze pismo do pozwanego z informacją o naruszaniu prawa własności datowane było na 7 sierpnia 2013 r. Z treści zaś tego pisma wynika, że już we wrześniu 2012 roku powodowie zauważyli bezprawne działania pozwanego, polegające na zajmowaniu ich działki. Zdaniem Sądu I instancji zastanawiające jest, z jakich przyczyn powodowie przez okres niemalże 11 miesięcy zwlekali z poinformowaniem o tym pozwanego i żądaniem zaprzestania korzystania z ich nieruchomości. Jeżeli zrobili to w celu uzyskania korzyści w postaci odszkodowania za bezumowne korzystanie z rzeczy, to z pewnością ich działanie stanowi nadużycie prawa i nie podlega ochronie w trybie art. 224 i 225 k.c. Sąd I instancji wskazał, że bezspornie w tym okresie powodowie w żaden sposób nie korzystali ze swojej nieruchomości, złożona płyta nie przeszkadzała ani nie uniemożliwiała powodom korzystania z tej nieruchomości. Nieruchomość była zaniedbana, porośnięta trawą, nie była ogrodzona. Niewątpliwie pozwany w każdej sytuacji, w której zaistnieją wątpliwości, co do tego czy w celu wykonywania prac wykorzystywana jest nieruchomość stanowiąca własność innych osób, powinien ten stan prawny ustalić i ewentualnie w drodze umowy bądź innego rodzaju porozumienia uzgodnić, czy i ewentualnie, w jaki sposób może z nieruchomości korzystać. Inny sposób działania nie zasługuje na akceptację i usprawiedliwienie. Mając jednakże na uwadze działania powodów, którzy na wiele miesięcy później po stwierdzeniu naruszenia ich prawa własności, informują o tym pozwanego, a także cel publiczny, któremu służyła budowa sieci kanalizacyjnej i sanitarnej oraz zachowanie pozwanego, który w dniu zawiadomienia o dokonaniu naruszenia prawa własności, przywraca stan na gruncie do stanu poprzedniego, Sąd Rejonowy uznał żądanie powodów za nieudowodnione i niezgodne z zasadami współżycia społecznego w zakresie żądania odszkodowania za bezumowne korzystanie z rzeczy za okres od września 2012 do 22 kwietnia 2013 r. oraz za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego za okres od 22 kwietnia 2013 r. do 8 sierpnia 2013 r. Zdaniem Sądu I instancji na podstawie złożenia płyty betonowej na nieruchomości powodów bez rozstrzygania czyją one w istocie stanowią własność, pozwanego nie sposób nazwać samoistnym posiadaczem w złej wierze. Roszczenia opisane w art. 224 w zw. z art. 225 k.c. wchodzą w rachubę tylko wówczas, gdy posiadacz faktycznie i trwale włada cudzą rzeczą. Pozwany nie władał nieruchomością powodów, a bezszkodowe korzystanie z nieruchomości w uzasadnionym społecznie celu, nie miało charakteru trwałego.

Odnosząc się zaś do zarzutów dotyczących sposobu wyliczenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy, Sąd I instancji wskazał, że biegły z zakresu szacowania nieruchomości S. K. przedstawił w swojej opinii dwa warianty. Według pierwszego wariantu przy założeniu, że pozwany bezumownie korzystał z gruntów o powierzchni 367,5 m ² w okresie od września 2012 do sierpnia 2013 roku, wartość odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości wynosiła 4.032 zł. Zaś według drugiego wariantu przy założeniu, że pozwany bezumownie korzystał z gruntów o powierzchni 24 m ² w okresie od 28 września 2012 r. oraz gruntu o powierzchni 4,5 m ² w okresie od 22 kwietnia 2013 r. do 8 sierpnia 2013 r. wynosiła 22 zł. Zdaniem Sądu Rejonowego opinia biegłego jest rzetelna, pełna, jasna, dokonana z uwzględnieniem fachowej wiedzy i doświadczenia życiowego, oparta na obowiązujących przepisach prawa i wykonana zgodnie z nimi. Biegły w opinii uzupełniającej, w sposób logiczny i przekonujący wyjaśnił podstawy dokonanych ustaleń, uwzględnił również transakcje, które miały miejsce na rynku lokalnym. Biegły zwrócił uwagę, że powodowie w toku procesu nie wykazali utrat realnych pożytków oraz, że nie ma możliwości ustalenia rynkowych stawek czynszu za dzierżawę podobnych gruntów. Z tych powodów wysokość wynagrodzenia ustalona została w oparciu o wartość rynkową nieruchomości. Za całkowicie bezpodstawne należało uznać odwoływanie się przez powodów do stawek dotyczących zajęcia pasa drogowego pod tymczasowe stoisko handlowe. W ocenie Sądu I instancji zasadne jest przy ustaleniu wysokości należnego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy, odniesienie się do realiów w danej, konkretnej sprawie oraz stopnie ograniczeń, uprawnień właściciela rzeczy. W związku z tym, że w ocenie Sądu Rejonowego działania pozwanego w zasadzie w żaden sposób nie ograniczyły uprawnień właścicielskich powodów, którzy w żaden sposób nie korzystali i nie zamierzali korzystać z nieruchomości w okresie zajęcia tej nieruchomości, biegły zasadnie ustalił wartość wynagrodzenia w oparciu o wartość rynkową nieruchomości. Ostatecznie z przyczyn wyżej wskazanych Sąd I instancji na podstawie art. 224 i 225 k.c. powództwo oddalił.

O kosztach procesu Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Na kwotę zasądzonych kosztów procesu składa się opłata od udzielonego w sprawie pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika reprezentującego stronę pozwaną w kwocie 1.200 zł. Sąd Rejonowy nakazał również ściągnięcie od powodów na rzecz Skarbu Państwa, tymczasowo pokrytych z sum budżetowych Skarbu Państwa, kosztów sporządzenia opinii przez biegłego z zakresu szacowania nieruchomości.

Powyższy wyrok w części - co do nieuwzględnienia przez Sąd kwoty 4.032 zł - zaskarżył powód R. P.. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

a) art. 5 w zw. z art. 224 i 225 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że zasądzenie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu powoda stanowi nadużycie prawa i jako takie nie podlega ochronie, w sytuacji, gdy pozwany prowadząc prace w ramach przedsiębiorstwa, a zatem w celu zarobkowym bezumownie zajął grunt powoda i korzystał z niego przez określony czas, a zatem zasadnym jest w niniejszym postępowaniu zasądzenie na rzecz powoda wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu, i nieistotną przy tym jest okoliczność, iż pozwany wykonywał pracę w celu budowy sieci kanalizacyjnej i przyłączenia do niej między innymi działki powoda, bowiem pozwany w wyniku wykonania tejże sieci będzie osiągał dochody;

b) art. 336 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż w przedmiotowym stanie faktycznym pozwanego nie sposób nazwać samoistnym posiadaczem, podczas gdy pozwany władał zajętą działką powoda jak właściciel, pozostawiając na niej materiały budowlane bez wcześniejszych uzgodnień z powodem - w zakresie, czasie i sposobie ustalonym wyłącznie przez pracowników pozwanego;

2. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.:

a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na przyjęciu, iż świadek T. S. nie posiadał wiedzy na temat przebiegu granicy pomiędzy działką powodów a nieruchomością należącą do miasta Ł., podczas gdy świadek zeznał, iż materiał był położony w miejscach, które zostały uwidocznione na zdjęciach, a nadto biegły geodeta sporządzający opinię w niniejszym postępowaniu potwierdził, iż miejsca położenia materiałów bezsprzecznie znajdują się na działce powoda; nadto poprzez pominięcie w zeznaniach świadka T. S. stwierdzenia: „nadal jeździłem tam w okresie późniejszym i nadal widziałem tam leżące materiały budowlane, które się zmieniały” i pomimo tych stwierdzeń przyjęcie przez sąd, iż zeznania świadka w zasadzie nie określają okresu, w którym położone na działce były materiały budowlane, bowiem świadek stwierdził, iż nie przejeżdżał działką w okresie późniejszym - które to stwierdzenie jest sprzeczne z treścią zeznań świadka;

b) art. 217 § 2 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez uznanie za nieprzydatny wniosek dowodowy powoda o zażądanie notatki urzędowej odnośnie interwencji policji przeprowadzonej w 2013, podczas gdy przedmiotem tego dowodu był fakt zajęcia nieruchomości powoda przez stronę pozwaną - a w konsekwencji przyjęcie przez Sąd I instancji, iż powodowie nie udowodnili żądania;

c) art. 231 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż strona powodowa nie wyjaśniła z jakich przyczyn pierwotnie złożyła zdjęcia bez daty, a następnie zdjęcia z datami, podczas gdy strona powodowa wyjaśniła, iż daty wykonania zdjęć były wskazane w pliku zdjęciowym i wskazywały daty ich wykonania - a przez to błędne przyjęcie, że strona powodowa manipulowała materiałem dowodowym, a w przedmiotowym postępowaniu taka manipulacja nie miała miejsca;

d) art. 232 w zw. z art. 227 w zw. z art. 6 k.p.c. poprzez przyjęcie, że powód nie wywiązał się z obowiązku udowodnienia okoliczności, z których wywodzi skutki prawne, a mianowicie czasookresu korzystania przez pozwanego z nieruchomości powoda oraz jego zakresu, podczas gdy powód zaoferował logiczne, wzajemnie uzupełniające się dowody w postaci dokumentacji zdjęciowej oraz zeznań świadka T. S.;

e) art. 233 § 1 i 2 i art. 328 § 2 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów w sprawie, dokonanej wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, polegającym na zupełnym pominięciu dowodów w postaci zdjęć wydrukowanych z aplikacji internetowej gogle maps view, które to zdjęcia wykonane były w maju 2012 r. i potwierdzały fakt, iż pozwany pozostawił na działce powoda materiały budowlane, i w konsekwencji przyjęcie, że szkoda nie została udowodniona;

f) art. 217 § 1 i 2 poprzez przyjęcie, iż dokumentacja fotograficzna została złożona po upływie terminu do składania wniosków dowodowych, podczas gdy złożenie tejże dokumentacji nie spowodowało zwłoki w rozpoznaniu sprawy;

3. zarzut faktyczny polegający na niezgodności ustaleń faktycznych sądu z materiałem dowodowym zebranym w sprawie w szczególności na uznaniu, że powodowie w żaden sposób nie udowodnili okresu w jakim załączona do akt sprawy dokumentacja miała być wykonana a w konsekwencji oddalenie powództwa, podczas gdy żądanie powodów zostało potwierdzone dokumentacją fotograficzną wykonaną przez powodów, wydrukiem ze strony internetowej gogle maps, na którym znajduje się data wykonania zdjęcia, a także zeznaniami świadka T. S., którym nie sposób odmówić wiarygodności - a w konsekwencji uznanie, iż powodowie nie udowodnili okresu bezumownego korzystania z nieruchomości przez pozwanego.

Wskazując na powyższe, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 4.032 zł oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje.

Apelacja jest uzasadniona jedynie częściowo.

Nie podzielając większości zarzutów skarżącego, dotyczących w szczególności naruszenia przepisów prawa procesowego i poczynienia ustaleń faktycznych sprzecznych z materiałem dowodowym zebranym w sprawie, należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy co do zasady poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i właściwie ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy. Skarżący nie wykazał wymaganego dla skutecznego podważenia swobodnej oceny dowodów dokonanej przez Sąd I instancji okoliczności, iż Sąd ten uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Sąd Rejonowy, po prawidłowym przeprowadzeniu postępowania dowodowego i wszechstronnej ocenie dowodów, poczynił właściwe ustalenia i słusznie przyjął, że powodowie nie udowodnili, by pozwany korzystał z ich nieruchomości o nr (...) i (...) w okresie od września 2012 r. do kwietnia 2013 r. W tym zakresie ustalenia faktyczne i ocena prawna poczynione przez Sąd I instancji Sąd Okręgowy w pełni aprobuje i uznaje za własne bez potrzeby powielania ich w niniejszym uzasadnieniu.

Nie zasługuje natomiast na podzielenie stanowisko Sądu Rejonowego odnośnie uznania za niezgodne z zasadami współżycia społecznego żądania powodów wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z ich nieruchomości za okres od 22 kwietnia 2013 r. do 8 sierpnia 2013 r. i na tej podstawie oddalenia powództwa w tym zakresie. Stosownie do treści art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 k.c. samoistny posiadacz w złej wierze jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy. Przepis art. 224 i nast. k.c. mają zastosowanie do stosunków bezumownych, gdy bez porozumienia zainteresowanych dojdzie do tego, że rzecz stanowiąca własność jednej osoby znajdzie się w posiadaniu innej osoby (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 1974 r., III CRN 287/74, Lex nr 7621). Nie ulega w niniejszej sprawie wątpliwości, że w okresie od kwietnia 2013 r. do sierpnia 2013 r. pozwany był samoistnym posiadaczem w złej wierze części nieruchomości powodów o nr (...) i (...). W toku niniejszej sprawy, w tym już w sprzeciwie od nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy (k. 33-34), jak również wcześniej w piśmie skierowanym do powodów z dnia 13 sierpnia 2013 r. (k. 11), pozwany przyznał, że w powyższym okresie zajmował część należących do powodów działek o nr (...), pozostawiając na nich jedną płytę betonową. W świetle okoliczności wynikających z zebranego w sprawie materiału dowodowego niewątpliwie w okresie od kwietnia 2013 r. do sierpnia 2013 r. (5 miesięcy) doszło do naruszenia prawa własności powodów poprzez pozostawienie przez pozwanego na należącej do nich nieruchomości płyty betonowej bez wcześniejszego porozumienia z powodami. W związku z powyższym powodowie są w pełni uprawnieni do skorzystania z uregulowanych w art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 k.c. tzw. roszczeń uzupełniających. Na wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy składa się to wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby ją oddał do korzystania na podstawie określonego stosunku prawnego (np. najmu, dzierżawy). Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy jest należnością jednorazową, a oblicza się je według cen rynkowych, biorąc pod uwagę warunki oraz czas korzystania bezumownego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2000 r., IV CKN 5/00, Lex nr 52680). Przedmiotowym pozwem powodowie domagali się wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z części ich nieruchomości, określonej w opinii biegłego jako pas gruntu o pow. 367,5 m ². Jak już powyżej wskazano, wykazane zostało w niniejszej sprawie, że korzystanie bezumowne pozwanego miało miejsce przez okres 5 miesięcy. Zgodnie natomiast ze sporządzoną w niniejszej sprawie opinią biegłego z zakresu szacowania nieruchomości, wynagrodzenie za bezumowne korzystanie przez pozwanego z części nieruchomości powodów w skali miesiąca wynosi 336 zł. Wobec braku możliwości ustalenia rynkowych stawek czynszu za dzierżawę podobnych gruntów, biegły zasadnie ustalił wartość wynagrodzenia w oparciu o wartość rynkową nieruchomości. Powyższa opinia, jako jasna, pełna, fachowa i rzetelna zasługiwała na uwzględnienie. Wobec powyższego za cały okres bezumownego korzystania przez pozwanego z nieruchomości powodów (5 miesięcy) wynagrodzenie należne powodom wynosi 1.680 zł.

Zdaniem Sądu Okręgowego niezasadnie Sąd Rejonowy oddalił roszczenie powodów w omawianym zakresie, powołując się na treść art. 5 k.c. Żądanie powodów, którzy w związku z naruszeniem przysługującego im prawa własności i bezumownym korzystaniem z ich nieruchomości, domagają się od pozwanego wynagrodzenia, nie może być uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. W nauce i judykaturze wypracowane zostały reguły określające zakres stosowania art. 5 k.c., wskazując zwłaszcza na wyjątkowość i tymczasowość ochrony wynikającej z tego przepisu (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2007 r. III CZP 117/06 - OSNC 2007, nr 11, poz. 165). Niewątpliwie art. 5 k.c. winien być stosowany jedynie w sytuacjach wyjątkowych. Jego stosowanie może wchodzić w grę w każdym wypadku, gdy w świetle oceny określonego stanu faktycznego, przy uwzględnieniu treści konkretnej normy prawnej włącznie z jej celem, można mówić o tym, iż korzystanie przez osobę zainteresowaną z przysługującego jej prawa podmiotowego pozostaje w sprzeczności z określonymi w nim zasadami (zob. komentarz do art. 5 k.c. w: S. Dmowski, S. Rudnicki, „Komentarz do kodeksu cywilnego”, Księga pierwsza, Część Ogólna, Warszawa 2006). W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i wynikających z niego faktów nie zachodziły podstawy do zastosowania powyższego przepisu. Bezsporna w sprawie pozostawała okoliczność, że pozwany zajął grunt powodów i bez wcześniejszego porozumienia z powodami korzystał z niego przez wskazany powyżej określony czas w związku z wykonywaniem prac budowlanych w ramach prowadzonego przedsiębiorstwa, a zatem w celu zarobkowym. Bezsprzecznie pozwany wykonywał wówczas prace związane z budową sieci wodno-kanalizacyjnej, uwzględniającej także przyłączenie do niej działki powodów, co jest niewątpliwie korzystne dla powodów wobec podwyższenia wartości rynkowej ich nieruchomości, jednakże pozwany w wyniku wykonania tejże sieci w ramach prowadzonego przez siebie przedsiębiorstwa będzie osiągał dochody. Nie ulega w niniejszej sprawie wątpliwości, że pozwany władał zajętą przez siebie działką powodów jak właściciel, pozostawiając na niej materiały budowlane przez okres około 5 miesięcy bez wcześniejszych uzgodnień z powodami. W świetle powyższych okoliczności nie zasługuje na aprobatę stanowisko Sądu I instancji, iż żądanie powodów w zakresie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie nieruchomości za okres od 22 kwietnia 2013 r. do 8 sierpnia 2013 r. pozostaje w kolizji z zasadami współżycia społecznego, a jego uwzględnienie wiązałoby się z pogwałceniem tych zasad.

Biorąc pod uwagę wszystkie przedstawione powyżej okoliczności, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 1.680 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 5 listopada 2013 r. do dnia zapłaty. O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c. w zw. z art. 476 k.c., uwzględniając fakt, iż w piśmie z dnia 2 października 2013 r. (k. 15-16, potwierdzenie nadania/odbioru – k. 14) powód wezwał pozwanego do zapłaty na jego rzecz kwoty objętej pozwem w terminie 14 dni od otrzymania wezwania (pkt I ppkt 1 sentencji wyroku). W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy powództwo oddalił (pkt I ppkt 2 sentencji wyroku). W konsekwencji powyższego rozstrzygnięcia, stosownie do wyniku sprawy (wygranej powodów w 16 %, a jednocześnie ich przegranej w 85 %), o kosztach za postępowanie przed Sądem I instancji orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (pkt I ppkt 3 sentencji wyroku). Podobnie, stosownie do wyniku sprawy, na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 1 w zw. z art. 83 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, orzeczono o nieuiszczonych kosztach sądowych (pkt I ppkt 4 sentencji wyroku).

Sąd Okręgowy w pozostałym zakresie oddalił apelację, jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c. (pkt II sentencji wyroku).

Wobec tego, że apelacja powoda została uwzględniona jedynie częściowo koszty procesu za instancję odwoławczą zostały wzajemnie zniesione na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. (pkt III sentencji wyroku).