Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powód A. H., po ostatecznym sprecyzowaniu powództwa domagał się nakazania pozwanym A. R. (2) i R. R. (1)naruszeńprawa własności nieruchomości oznaczonych numerami geodezyjnymi (...) położonych w H., gmina B., dla których Sąd Rejonowy (...)V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...) poprzez zakazanie pozwanym przechodu, przejazdu, i przegonu bydła przez fragment w/w nieruchomości obejmujący obszar oznaczony literami C-D-E-B-0532-0529-C o powierzchni 516 m ^{( 2)} wskazany na szkicu biegłego sądowego z zakresu geodezji S. W.- załącznik graficzny nr 2 do opinii z dnia 8 lipca 2015 roku ( k. 117 akt) oraz zakazania pozwanym w/w naruszeń na przyszłość, a także wnosił o zasądzenie od pozwanych solidarnie na jego rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Uzasadniając żądanie pozwu początkowo powód wywodził, że jest właścicielem nieruchomości położonych w obrębie Nr (...) miejscowości H. numerami geodezyjnymi (...) o powierzchni 3,04 ha i (...) o powierzchni 7,02 ha oraz współwłaścicielem wraz z żoną T. H. –działki położonej w H., oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 5,23 ha, zaś pozwani są właścicielami m.in. sąsiadującej działki oznaczonej numerem geodezyjnym (...), do której dojeżdżali przez sporny pas. Podał, że latem 2013 roku pozwani przeprowadzili postępowanie geodezyjne mające na celu okazanie granic pomiędzy należącymi do nich gruntami i wówczas okazało się, że powód korzysta z części należącej do pozwanych działki oznaczonej numerem geodezyjnym (...). Natomiast pozwani korzystają z części gruntów powoda wykorzystując je jako dogodny dla siebie dojazd do ich gruntów. Argumentował, że wydał pozwanym stosowną część należącej do nich w/w działki i sam korzystając z uprawnień właścicielskich objął we władanie należący do niego sporny obszar zaorując drogę. Zdaniem powoda pozwani przywrócili sobie współposiadanie w/w obszaru– jak poprzednio- jeżdżąc do swoich pól i wystosowali żądanie do powoda, aby zrezygnował z przysługujących mu uprawnień właścicielskich i częściowo wyzbył się na ich rzecz prawa władania tym gruntem ustanawiając dla nich służebność przejazdu.

Pozwani A. R. (2) i R. R. (1) wnosili o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na ich rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wskazywali, że powód nie wykazał zasadności powództwa i zaprzeczali, iż powód żądał od nich uregulowania zasad korzystania z dojazdu do ich gruntów poprzez działki powoda objęte pozwem. Nadto pozostawił bez odpowiedzi pismo pozwanych z dnia 4 listopada 2013 roku. W ocenie pozwanych treść w/w pisma nie stanowi dowodu potwierdzającego, że pozwani przywrócili sobie posiadanie spornego obszar. Z ostrożności procesowej podnosili zarzut zasiedzenia służebności przejazdu i przechodu – służebności drogi koniecznej o szerokości 7 m biegnącego wzdłuż granicy z działkami (...), na całej długości przez działki numer (...), stanowiące własność powoda A. H..

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

Bezsporne w sprawie jest,że w dniu 22 grudnia 1989 roku C. R. i S. R. na podstawie umowy przekazania gospodarstwa rolnego (...) (...)przenieśli na rzecz powoda A. R. (1) własność zabudowanego gospodarstwa rolnego położnego w H. i O., gmina B., w tym działki numer (...).

Poza sporem pozostaje także, że powód jest właścicielem działki oznaczonej numerem geodezyjnym (...) i współwłaścicielem wraz z żoną T. H. nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (...), położonych w H., gmina B..

Nie było kwestionowane, że właścicielami działek sąsiadujących z w/w nieruchomościami są aktualnie pozwani – A. R. (2) (nieruchomości numer (...)) i R. R. (1) ( nieruchomości numer (...) i (...)).

Szlak drożny objęty pozwem stanowił drogę dojazdową do nieruchomości pozwanych i był wykorzystywany już od czasów powojennych przez ich poprzedników prawnych. Z w/w drogi korzystali także inni mieszkańcy wsi.

Jesienią 2013 roku powód zaorał sporny obszar nieruchomości numer (...) i (...).

Po zaoraniu, pozwani w dalszym ciągu korzystają ze spornego obszaru, w tym pozwany R. R. (1) przejeżdżając i przeganiając zwierzęta, zaś pozwany przejeżdżając przez części nieruchomości, których dotyczy pozew.

Pomiędzy stronami przed tutejszym Sądem Rejonowym w B.toczyło się postępowanie z wniosku A. R. (2) i R. R. (1) z udziałem A. R. (1) o zasiedzenie służebności gruntowej. Pozwani wnosili o stwierdzenie, że nabyli przez zasiedzenie w dniu 22 sierpnia 2012 roku służebność gruntową przechodu i przejazdu ( służebność drogi koniecznej) biegnącą przez działki stanowiące własności A. R. (1) oznaczone numerami geodezyjnymi: (...) i (...), położone w H., gmina B., dla których Sąd w B.V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...) o obszarze określonym na mapie biegłego sądowego z zakresu geodezji S. W. (k. 181) w sprawie (...). Postanowieniem z dnia 24 września 2014 roku Sąd Rejonowy w B.oddalił wniosek. Apelacja od w/w orzeczenia została oddalona postanowieniem Sądu Okręgowego wB.z dnia 6 marca 2015 roku, sygn. akt (...).

Zgodnie z treścią przepisu art. 222 § 2 kc przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób, aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń. Legitymowanym czynnie jest właściciel rzeczy. Biernie zaś legitymowanym jest osoba, która naruszyła własność w inny sposób, niż pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą.

Właściciel nie może skutecznie wytoczyć powództwa negatoryjnego, jeżeli naruszycielowi przysługuje skuteczne wobec właściciela prawo władania rzeczą. Jednym więc ze sposobów obrony pozwanego w procesie negatoryjnym jest podniesienie zarzutu hamującego. Nie wyłącza on roszczenia windykacyjnego lub negatoryjnego na stałe, a wstrzymuje jego realizację na czas przysługiwania pozwanemu, skutecznego wobec właściciela, uprawnienia do władania rzeczą, wynikającego z prawa rzeczowego, na przykład użytkowania (art. 252 k.c.), ze stosunku zobowiązaniowego, na przykład umowy dzierżawy (art. 693 k.c.), najmu (art. 659 k.c.), z przysługującego pozwanemu prawa zatrzymania (art. 461 k.c.). Innymi sposobami obrony pozwanego mogą być: zaprzeczenie prawa własności powoda; twierdzenie, że rzecz nie znajduje się we władaniu pozwanego (wyrok SN z dnia 23 września 1992 r., II CRN 99/92, Lex nr 9086; wyrok SN z dnia 11 kwietnia 2008 r., II CSK 650/07, Lex nr 391825; wyrok SN z dnia 19 marca 2009 r., IV CSK 437/08, Lex nr 492159); podniesienie w przypadku roszczenia dotyczącego rzeczy ruchomej zarzutu przedawnienia (zob. uwagi do art. 223 k.c.); wskazanie, że właściciel, żądając wydania rzeczy, zaniechania naruszeń nadużywa w okolicznościach sprawy przysługującego mu prawa podmiotowego (art. 5 k.c.).

Powództwo w zasadniczym zakresie zasługiwało na uwzględnienie.

W ocenie Sądu materiał dowodowy zgromadzony w sprawie potwierdził, że pozwani naruszyli prawo własności powoda spornego obszaru i że nie przysługuje im w stosunku do powoda jakikolwiek zarzut hamujący, który dawałby im prawo przejazdu i przechodu przez część nieruchomości numer (...) i (...) objętych pozwem.

Podnieść bowiem wymaga, że pozwani nie kwestionowali prawa własności powoda do spornych nieruchomości i ostatecznie przyznali słuchani na rozprawie w dniu 16 września 2015 roku, że zarówno przed wytoczeniem powództwa i po wytoczeniu powództwa korzystali z części nieruchomości, których dotyczy żądanie. Pozwany R. R. (1) potwierdził bowiem, że zdarza się mu przejeżdżać przez działki powoda (...) i (...) i wskazał, że brat również przejeżdżał przez te działki. Zeznał również, że przepędzał bydło przez sporny obszar. (k. 149v). W/w okoliczności znajdują odzwierciedlenie w zeznaniach pozwanego A. R. (2) (k. 149v-150), który zeznał, że czasem z bratem przejeżdżał przez sporne działki, a po listopadzie 2013 roku sporadycznie zdarzyło mu się przejeżdżać.

Powyższe wskazuje, że powodowi przysługuje ochrona prawna. Nie ulega bowiem wątpliwości, że zarzut zasiedzenia służebności gruntowej obejmującej sporny fragment nieruchomości należało uznać za niezasadny. Jak wynika bowiem z akt sprawy (...) wniosek A. R. (2) i R. R. (1) dotyczących zasiedzenia służebności gruntowej został prawomocnie oddalony.

W ocenie Sądu pozwani nie mogą także skutecznie powoływać jako zarzutu hamującego toczącego się pomiędzy stronami postępowania z wniosku A. R. (2) w sprawie (...) o ustanowienie służebności drogi koniecznej. Wprawdzie sądowi z urzędu wiadomo, że określona przez A. R. (2) wersja przebiegu drogi koniecznej obejmuje sporne nieruchomości, jednakże w/w sprawa jest dopiero na etapie wstępnym i żadną miarą jej wszczęcie nie legitymuje pozwanych do naruszania prawa własności powoda. Sąd oddalił zatem wniosek pełnomocnika pozwanych o zawieszenie postępowania do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy (...).

Zgodnie z art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania cywilnego.

Przyjmuje się, że zawieszenie postępowania z przyczyn wskazanych w/w przepisie ma fakultatywny charakter i zależy od decyzji sądu podejmowanej z urzędu. Podejmując odpowiednią decyzję powinien mieć na względzie to, czy będzie ona celowa, tj. czy przemawiają za nią istotne racje procesowe. Sąd winien m.in. kierować się wynikającą z art. 6 k.p.c. zasadą szybkości postępowania, zgodnie z którą powinien on przeciwdziałać przewlekłości postępowania i dążyć do tego, aby rozstrzygnięcie nastąpiło na pierwszym posiedzeniu, jeżeli jest to możliwe bez szkody dla wyjaśnienia sprawy. Art.177 § 1 pkt 1 k.p.c. znajduje zatem zastosowanie, gdy wynik jednego postępowania cywilnego zależy od wyniku innego postępowania cywilnego, gdyż przedmiot postępowania prejudycjalnego stanowi element podstawy faktycznej rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu cywilnym. Oznacza to, że nie jest możliwe rozstrzygnięcie sprawy w toczącym się postępowaniu cywilnym bez wcześniejszego rozstrzygnięcia kwestii prejudycjalnych.

Dokonując oceny stanów faktycznych i przedmiotów postępowań obu w/w spraw, Sąd orzekający nie znalazł podstaw do zawieszenia postępowania w niniejszej sprawie. Zdaniem Sądu rozstrzygnięcie niniejszej sprawy nie wymagało dokonania jakichkolwiek dodatkowych ustaleń czy też przesądzenia kwestii prejudycjalnych w sprawie (...) Sądu Rejonowego w B., aby wydać orzeczenie w sprawie o ochronę własności. Aby skutecznie się bronić w procesie negatoryjnym pozwani winni przedstawić zarzut hamujący w toku postępowania. Pozwani natomiast dopiero podejmują kroki, aby ewentualny zarzut hamujący uzyskać.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd w oparciu o art. 222§2 kc nakazał pozwanym A. R. (2) i R. R. (1) zaniechania naruszeń prawa własności nieruchomości oznaczonych numerami geodezyjnymi (...) położonych w H., gmina B., dla których Sąd Rejonowy w B.V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...) poprzez zakazanie pozwanemu R. R. (1) przegonu bydła i pozwanym A. R. (2) i R. R. (1) przejazdu przez fragment w/w nieruchomości obejmujący obszar oznaczony literami C-D-E-B-0532-0529-C o powierzchni 516 m ^{( 2)} wskazany na szkicu biegłego sądowego z zakresu geodezji S. W.- załącznik graficzny nr 2 do opinii z dnia 8 lipca 2015 roku. W tym zakresie pozwani w swoich zeznaniach potwierdzili stanowisko powoda. W pozostałej części powództwo zostało natomiast oddalone. Powód nie udowodnił bowiem, że pozwany A. R. (2) dokonywał naruszenia jego prawa własności poprzez przeganianie bydła. W aktach sprawy brak był także dowodów potwierdzających, że pozwani przechodzili przez sporny obszar nieruchomości.

O kosztach procesu, na które składały się: opłata sądowa od pozwu- 50 złotych, 377 złotych- koszty zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa, wydatki związane z oględzinami- 235 złotych i opinią biegłego sądowego z zakresu geodezji S. W.-1417,50 złotych, Sąd rozstrzygnął bazując na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z§ 10 ust. 2 w zw. §5 rozporządzenia MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 28 września 2002 r.w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. (Dz.U.2013.461 j.t.) obciążając nimi w całości pozwanych albowiem powód uległ swojemu jedynie w nieznacznej części swego żądania.

SSR Małgorzata Hajduczeni a