Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 października 2014 roku

Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim Wydział I Cywilny

w składzie następującym :

Przewodniczący: SSR Tadeusz Radziwon

Protokolant: Ewa Trusiak

po rozpoznaniu w dniu 07 października 2014 roku w Bielsku Podlaskim

na rozprawie

sprawy z powództwa M. B.

przeciwko (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L.

o zapłatę

I.  Oddala powództwo.

II.  Zasadza od powoda M. B. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. kwotę 2917 złotych (dwa tysiące dziewięćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 2417 złotych (dwa tysiące czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

III.  Nakazuje pobrać od powoda M. B. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1194,32 złotych (jeden tysiąc sto dziewięćdziesiąt cztery złote trzydzieści dwa grosze) tytułem nieuiszczonej części opłaty od pozwu pokrytej tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa.

Sędzia

Sygn. akt I C 1347/13

UZASADNIENIE

Powód M. B. wystąpił przeciwko pozwanej (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w L. o zapłatę kwoty 35 424 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 czerwca 2013 rok do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystania w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu z nieruchomości powoda położonych w obrębie miejscowości K. gmina C. oznaczonych numerami geodezyjnymi (...). Wniósł również o zasadzenie na swoją rzecz od pozwanego kosztów procesu , w tym kosztów zastępstwa procesowego według spisu kosztów (k.3). Z uzasadnieniu pozwu oraz zeznań powoda (k.4,137-137v.,238) wynika, iż na powyższych nieruchomościach poprzednik prawny pozwanego posadowił bez tytułu prawnego w roku 1975 szesnaście słupów trakcji elektrycznej i od tego czasu korzysta bez jakiegokolwiek wynagrodzenia z nieruchomości powoda w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu. Podniósł, że zarówno on, jak i jego poprzednicy prawni nie wyrazili zgody na posadowienie na powyższych gruntach przedmiotowego odcinka linii elektroenergetycznej niskiego napięcia, zaś pozwany mimo wystosowanego w dniu 03 czerwca 2013 roku wezwania do zapłaty (k.15) nie uiścił dochodzonej pozwem należności. Wskazał, że na dochodzoną pozwem kwotę wynagrodzenia składa się należność za okres dziesięciu lat, która została wyliczona w oparciu o pobieraną przez pozwanego opłatę za podwieszenie przewodu internetowego na słupach elektroenergetycznych linii napowietrznej niskiego napięcia. Posiłkując się pismem pozwanego z dnia 27 maja 2013 roku dotyczącym opłat na terenie miasta B. (k.19), wyliczył, że skoro koszt podwieszenia przewodu na jednej konstrukcji wsporczej wynosi brutto18,45 złotych miesięcznie, to zsumowana za okres dziesięciu lat opłata za szesnaście słupów trakcji elektrycznej wyniosłaby 35424 złotych. Zdaniem powoda przedmiotowa kwota odpowiada należnemu mu wynagrodzeniu za korzystanie przez pozwanego z jego nieruchomości w sposób tożsamy z treścią służebności gruntowej przesyłu.

Pozwany (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych (k.35). W uzasadnieniu zajętego stanowiska (k.35-42,260) pełnomocnik pozwanego kwestionował zasadność dochodzonego roszczenia wywodząc, iż przed wytoczeniem powództwa doszło do zasiedzenia na powyższych nieruchomościach - w zależności od przyjętej koncepcji dobrej lub złej wiary posiadacza - przez Skarb Państwa lub innych poprzedników prawnych pozwanego służebności gruntowej o cechach odpowiadających służebności przesyłu, w związku z czym pozwanemu aktualnie przysługuje tytuł prawny do korzystania z nieruchomości powoda bez wynagrodzenia. Niezależnie od powyższego pozwany wskazał, iż kwestionuje podstawę oraz sposób wyliczenia przez powoda wysokości dochodzonego roszczenia. Podkreślił, że przyjęta przez powoda wysokość obowiązującej na terenie miasta B. stawki za podwieszenie na słupie kabla światłowodowego nie mogła posłużyć do wyliczenia ewentualnej należności za bezumowne korzystanie z nieruchomości albowiem nie ma związku z tego rodzaju roszczeniem.

Sąd ustalił i zważył, co następuje

W sprawie bezspornym było, iż na mocy umowy darowizny zawartej z rodzicami J.i N. B.w dniu 30 października 1990 roku powód uzyskał prawo własności, miedzy innymi do nieruchomości położonych w obrębie wsi K.gmina C.oznaczonych numerami geodezyjnymi (...)dla których to nieruchomości Sąd Rejonowy w B. (...)IX Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w H.prowadzi księgę wieczystą numer (...)(dowód: umowa darowizny zawarta w formie aktu notarialnego przed notariuszem D. Ł.w Państwowym Biurze Notarialnym w B., Repertorium A numer (...), k.16 -17 akt i dokumentów księgi wieczystej numer (...), akta i dokumenty księgi wieczystej numer (...)). Strony nie kwestionowały również, iż przebiegający przez wyżej wymienione nieruchomości odcinek napowietrznej linii elektrycznej został zbudowany w roku 1975 w ramach inwestycji obejmującej między innymi elektryfikację obrębu wsi K.. Projekt trasy linii elektroenergetycznej został wykonany w oparciu o opracowaną w roku 1974 dokumentację projektową i zatwierdzony decyzją (...)Powiatowego w H.numer GP.II-440/2/74 z dnia 27 lutego 1974 roku (dowód: projekt elektryfikacji z załącznikami, k102,104-113, decyzja (...)Powiatowego w H.numer GP.II-440/2/74,k.103).Po zakończeniu inwestycji na podstawie protokołu zdawczo - odbiorczego w dniu 20 lutego 1975 roku przedmiotowa linia elektroenergetyczna została przyjęta do eksploatacji przez Rejon Energetyczny B.(dowód: protokół zdawczo - odbiorczy środka trwałego, k.101,protokół numer (...)z załącznikami,k.112-116).W toku procesu niesporną także była okoliczność, iż usytuowanie odcinka linii elektroenergetycznej, od czasu jego wzniesienia na wskazanych wyżej nieruchomościach powoda do chwili obecnej, nie uległo zmianie (dowód: zgodnie zeznania powoda k.137-137v.,238 oraz zeznania świadków J. B.,k.154-155, A. T., k.155 i A. K.,k.155-156 oraz opinia uzupełniająca biegłego z zakresu geodezji S.,k.237v.).

Posadowienie urządzeń linii elektroenergetycznej na działkach powoda zostało uwidocznione na szkicu sytuacyjnym dołączonym do opinii biegłego z zakresu geodezji S. W. (k.184-185,233).Przedmiotowa opinia wraz z ustną opinią uzupełniającą zawierającą wyczerpujące wyjaśnienie okoliczności podniesionych w piśmie procesowym pozwanego z dnia 18 czerwca 2014 roku (k.212) jest w ocenie Sądu w pełni wiarygodna. Biegły sporządził opinie w oparciu o całokształt zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego uzupełnionego o dane z Powiatowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego Starostwa Powiatowego w H. oraz oględziny nieruchomości powoda. Zdaniem Sądu w ostatecznym kształcie opinię biegłego należy uznać za rzetelną i wyczerpującą. Wartość merytoryczna ustaleń poczynionych przez biegłego nie została w toku procesu skutecznie podważona, a zatem należało przyjąć, że zachowuje ona w pełni walor dowodowy.

Wynika z niej jednoznacznie, iż na nieruchomościach powoda o numerach geodezyjnych (...) znajduje się szesnaście (trzy podwójne) słupów trakcji elektrycznej, przy czym na odcinku oznaczonym literami A-B-C na słupach rozpięta jest linia wieloprzewodowa o szerokości około 70cm, zaś na odcinku C-D przebiega linia jednoprzewodowa (k.185).

Zgodnie z dyspozycją art.224§2k.c. samoistny posiadacz w złej wierze jest między innymi zobowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy. W myśl art.230k.c. przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku miedzy właścicielem rzeczy, a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Stosownie do art.352§1i2k.c. kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności, przy czym do posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy.

W świetle powyższych regulacji prawnych jest niewątpliwym, iż właściciel nieruchomości jest uprawniony na podstawie art.224§2k.c i art.225k.c w zw. z art.230k.c i art.352§2k.c do domagania się od posiadacza służebności wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości.

Wymaga podkreślenia, iż obowiązek wykazania podstawy i wysokości należnego wynagrodzenia spoczywał zgodnie z art.6 k.c. na stronie powodowej, która winna w drodze realizacji obowiązku przewidzianego w dyspozycji art.232k.p.c. udowodnić w procesie, iż dochodzone roszczenie pieniężne odpowiada wynagrodzeniu o jakim mowa w art. art.230k.c.

Rozstrzygając w przedmiotowej sprawie Sąd w pełni podzielił pogląd prawny wyrażony w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 08 lutego 2013 roku ( (...) 317/12, LEX Nr. (...)), zgodnie z którym (…) posiadanie w zakresie służebności nie jest posiadaniem samoistnym lecz zależnym, oceniane musi być zatem według reguł dotyczących prawa, któremu ten stan faktyczny odpowiada (art.230k.c). Kontekst, w jakim ustawodawca odwołuje się do pojęcia „wynagrodzenie” wskazuje na to, że w pierwszej kolejności ma ono odpowiadać wartości świadczenia spełnionego na rzecz strony obowiązanej do zapłaty lub korzyści, którą obowiązany uzyskał w związku ze świadczeniem spełnionym wzajemnie, co nie oznacza, że nie może ono odpowiadać wysokości uszczerbku w majątku uprawnionej osoby, o ile tylko powstaje on w związku z sytuacją rodzącą obowiązek zapłaty. Niezapłacenie wynagrodzenia w tych relacjach, w których zasadnie go zażądano prowadzi do zachwiania równowagi ekonomicznej między stronami, gdyż ten, kto nie zapłacił wynagrodzenia za spełnione na jego rzecz świadczenie lub prawo, z którego skorzystał, uzyskuje korzyść kosztem majątku uprawnionego do wynagrodzenia (…).

Powyższe stanowisko potwierdza, iż w przypadku wynagrodzenia dochodzonego przez powoda w rozpoznawanej sprawie nie może być mowy o dowolnym przyjęciu podstaw do ustalenia jego wysokości. Wynagrodzenie to musi być zindywidualizowane i dostosowane do warunków konkretnej nieruchomości. Jak wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 24 maja 2013 roku ( (...), LEX Nr. (...)) wysokość należnego właścicielowi wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy powinno się ustalać według stawek cen rynkowych. Zważywszy jednak, że posiadanie służebności nie pozbawia w zupełności faktycznego władztwa właściciela nad nieruchomością, uzasadnione jest zastosowanie odpowiednich cen rynkowych za korzystanie z nieruchomości z zakresie skonkretyzowanej służebności, których wysokość powinna uwzględniać stopień ingerencji w treść prawa własności.

W rozpatrywanej sprawie na skutek braku właściwej inicjatywy dowodowej ze strony profesjonalnego pełnomocnika powoda, Sąd został pozbawiony możliwości zweryfikowania wysokości dochodzonego roszczenia w kontekście powołanych wyżej przesłanek. Wymaga podkreślenia, iż wobec zakwestionowania przez pozwanego zarówno podstawy naliczenia, jak i wysokości roszczenia, niezbędnym było zgłoszenie przez pełnomocnika powoda wniosku o dopuszczenie przez Sąd, co najmniej dowodu z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości, co pozwoliłoby na miarodajne określenie wartośći ewentualnie należnego powodowi wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu. Na podstawie przedstawionych Sądowi przez pełnomocnika powoda dowodów nie sposób było chociażby określić powierzchni nieruchomości, które zostały wyłączone z produkcji rolnej na skutek budowy linii elektroenergetycznej. Złożone na te okoliczności zeznania świadków J. B. (k.155) i A. T. (k.155) miały ogólnikowy charakter i są bezużyteczne w kontekście konkretnego ustalenia obszaru zajętego w związku z wykonywaniem służebności przez pozwanego. Wymaga zaznaczenia, iż zasady ustalania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez przedsiębiorstwo przesyłowe zostały określone przez (...) Federację Stowarzyszeń (...). W powszechnych krajowych zasadach wyceny (...) wskazano sposoby ustalania należności z tego tytułu (punkt 7) i w każdym przypadku zaznaczono konieczność dokładnego określenia strefy bezumownego korzystania. Pomimo, iż przedmiotowy dokument nie wiąże Sądu jego treść jednoznacznie potwierdza, że obiektywna wycena wartości wynagrodzenia wymaga szczegółowych ustaleń, których Sąd z uwagi na brak inicjatywy dowodowej ze strony pełnomocnika powoda nie był w stanie w przedmiotowej sprawie przeprowadzić.

W ocenie Sądu określenie roszczenia w oparciu o pobieraną przez pozwanego opłatę za podwieszenie przewodu internetowego na słupach linii napowietrznej niskiego napięcia było całkowicie nieuzasadnione. Przedmiotowa opłata nie ma żadnego związku z roszczeniem z tytuły wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, nie uwzględnia specyfiki nieruchomości powoda oraz charakteru i zakresu wykonywania służebności na tych nieruchomościach. Pełnomocnik pozwanego słusznie ponadto zauważył, iż została ona ustalona dla nieruchomości położonej w B., a zatem koszt takiej usługi w przypadku nieruchomości należących do powoda należało uznać za nieudowodniony.

Mając na uwadze powyższe Sąd przyjął, iż pełnomocnik powoda wbrew obowiązkowi wynikającemu z art.6k.c. całkowicie nie udowodnił wysokości dochodzonego roszczenia, co stanowiło podstawę do oddalenia powództwa w oparciu o art.224§2k.c, art.225k.c w zw. z art.230k.c i art.352§2k.c w zw. z art.6k.c. .

Odnosząc się do zarzutu zasiedzenia służebności gruntowej o cechach służebności przesyłu należy zauważyć, iż w judykaturze dominuje pogląd o dopuszczalności nabycia przez zasiedzenie tego rodzaju służebności przed wprowadzeniem konstrukcji prawnej służebności przesyłu uregulowanej w art.305 ¹ -305 ⁴ k.c., to jest przed dniem 3 sierpnia 2008 roku. Wskazuje się również, że osobie, której nieruchomość została obciążona służebnością o treści odpowiadającej służebności przesyłu wskutek jej zasiedzenia od chwili zasiedzenia nie przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie przez inną osobę ze służebności przesyłu. ( por. m.inn. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 9 stycznia 2014 roku, IACa 620/13, LEX Nr. (...), wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 10 stycznia 2014 roku, IACa 627/13, LEX Nr. (...), uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2013 roku (...), LEX Nr. (...)).

W przedmiotowej sprawie było niewątpliwym, iż co najmniej od 20 lutego 1975 roku rzeczony odcinek linii elektroenergetycznej był eksploatowany przez pozwanego i jego poprzedników prawnych w niezmienionym zakresie. Powód nie podważał tej okoliczności, zaś faktyczne, nieprzerwane wykonywanie służebności od powyższego okresu, wynika również z zeznań A. T. (k.155) i A. K. (k.155-156), których relacje w tym przedmiocie nie były przez strony kwestionowane. Okoliczności wejścia w posiadanie służebności potwierdza także treść powołanej w początkowej części uzasadnienia dokumentacji dotyczącej elektryfikacji obrębu wsi K..

Zgodnie z art.292 k.c. służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia, przy czym znajdują tu odpowiednie zastosowanie przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie.

W ocenie Sądu okoliczności rozpoznawanej sprawy wskazują, iż doszło do nabycia przez Skarb Państwa służebności przesyłu obciążającej nieruchomości powoda z upływem dziesięciu lat od dnia faktycznego rozpoczęcia wykonywania przedmiotowej służebności. W aspekcie udokumentowanej przez pozwanego historii przekształceń po stronie posiadacza zależnego (k.45-97) należy zauważyć, że osoby prawne, które przed dniem 1 lutego 1989 roku posiadały status państwowych osób prawnych, mogły do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po tym dniu doliczyć okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty. Dotyczy to w szczególności przedsiębiorstw energetycznych, które do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 31 stycznia 1989 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr. 3,poz.11) korzystały ze służebności przesyłu w ramach zarządu mieniem państwowym w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, a więc w istocie były dzierżycielami w rozumieniu art.338k.c. oraz ze względu na treść art.128k.c. nie mogły nabyć na swoją rzecz własności ani innych praw rzeczowych ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 10 stycznia 2014 roku, IACa 627/13, LEX Nr. (...)).

W rozpoznawanej sprawie pozwany przedstawił szereg dokumentów poprzedzających budowę linii elektroenergetycznej w tym decyzję (...) Powiatowego w H. z dnia 27 lutego 1974 roku (k.103) zatwierdzającą projekt trasy linii średniego napięcia 15 kV i niskiego napięcia projektowanych dla elektryfikacji między innymi wsi K.. Przedmiotowa decyzja znajdowała umocowanie prawne w art.30 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 roku o planowaniu przestrzennym , art.32 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 roku Prawo budowlane oraz zarządzeniu Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 20 stycznia 1973 roku w sprawie ustalania miejsca realizacji inwestycji budowlanych oraz państwowego nadzoru budowlanego nad budownictwem powszechnym. Mając na uwadze powyższe oraz przedstawioną dokumentację techniczną i projektową planowanej inwestycji należało uznać, iż nie zaistniały powody do dalszego dążenia do wyjaśnienia kwestii, czy w przypadku tej inwestycji została wydana decyzja administracyjna w oparciu o art.35 ust.1 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości ( t.j Dz.U. z 1974 roku, Nr.10, poz.64 z póź. zm.). Wymaga podkreślenia, że Skarb Państwa wszedł w posiadania nieruchomości powoda w zakresie odpowiadającym treści służebności na mocy decyzji administracyjnej, której skuteczności prawnej pełnomocnik powoda w toku procesu nie kwestionował. Pełnomocnik powoda nie wykazał też, iż przedmiotowa decyzja została wzruszona, a zatem należało uznać ją za funkcjonującą w obrocie prawnym.

W tym stanie rzeczy, wobec istnienia umocowania do realizacji inwestycji w postaci decyzji administracyjnej należało przyjąć, iż Skarb Państwa znajdował się w błędnym, lecz usprawiedliwionym okolicznościami przekonaniu o przysługującym mu prawie do korzystania z nieruchomości powoda w zakresie służebności odpowiadającej cechom służebności przesyłu, czyli był posiadaczem zależnym w dobrej wierze. Trzeba zauważyć, że powyższy stan trwał przez ponad trzydzieści lat bowiem, jak przyznał powód, dopiero w roku 2006 wystąpił on do dysponenta linii elektroenergetycznej z wnioskiem o usunięcie trzech słupów z nieruchomości o numerze geodezyjnym (...) (k.156).

Czyniąc powyższe ustalenie Sąd tym samym podzielił pogląd wyrażony w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2012 roku ( (...), LEX Nr. (...)) w myśl którego państwowe osoby prawne, które w okresie przed 31 stycznia 1989 roku w wyniku realizacji inwestycji przesyłowych, przebiegających przez nieruchomości nie należące do przedsiębiorstwa przesyłowego, co do których wydane były decyzje administracyjne o przebiegu linii przesyłowej i pozwolenia budowlane, objęły w dobrej wierze posiadanie służebności, jako korzystanie z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści tej służebności ( art.172 §1 w zw. z art.292 k.c. i art. 352). Tożsamy pogląd wynika również z wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 30 września 2013 roku (IACa 425/13, LEX 1381441).

Mając na względzie, iż przepisy Kodeksu cywilnego, który wszedł w życie z dniem 01 stycznia 1965 roku przewidywały zgodnie z art172k.c dziesięcioletni termin zasiedzenia przy dobrej wierze, zaś przy złej, termin dwudziestoletni i obowiązywały do momentu wejścia w życie ustawy ( 01 października 1990 roku) z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy Kodeks cywilny ( Dz.U. Nr. 55, poz. 321 z póź. zm.), która wydłużyła rzeczone terminy do dwudziestu i trzydziestu lat, należało przyjąć, iż w rozpatrywanym przypadku doszło do zasiedzenia służebności po upływie okresu dziesięciu lat jej posiadania przez Skarb Państwa. ( art.292k.c. w zw. z art.172§1i 2 k.c. w brzmieniu sprzed nowelizacji wprowadzonej ustawą z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy Kodeks cywilny).

O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o art. 98§ 1 k.p.c. Stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik procesu obciążono pozwanego w całości obowiązkiem ich poniesienia. O obowiązku pokrycia wydatków uiszczonych tymczasowo przez Skarb Państwa rozstrzygnięto zgodnie z powyższą zasadą na mocy art. 83ust. 2 w zw. z art.113 ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2010.90.594 ze zm.).

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie § 6 pkt.5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U.2002, nr 163, poz.1349 z póź. zm.)

Sędzia